Datos Identificativos 2017/18
Asignatura (*) Integración e convivencia intercultural Código 615525011
Titulación
Mestrado Universitario en Políticas Sociais e Intervención Sociocomunitaria
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Mestrado Oficial 1º cuadrimestre
Segundo Optativa 5
Idioma
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Pedagoxía e Didáctica
Coordinación
Depalma Ungaro, Renee
Correo electrónico
r.depalma@udc.es
Profesorado
Depalma Ungaro, Renee
Correo electrónico
r.depalma@udc.es
Web
Descrición xeral A materia enfócase na integración e convivencia en sociedades multiculturais, empezando cunha revisión de conceptos chaves destes procesos. Analizamos cun enfoque crítico e construtivo as prácticas existentes no estado español e ao nivel internacional, e propoñemos propostas de investigación e/ou intervención en varios contextos socio-educativos, partindo dos intereses e as experiencias do alumnado, sempre construíndo éstas nun marco teórico que permite a súa contextualización e xustificación.

Competencias do título
Código Competencias do título
A1 CE1 - Determinar as dimensións e categorías axeitadas para o diagnóstico e a análise científica das situacións de exclusión social.
A3 CE3 - Deseñar e desenvolver procesos de observación e documentación para o estudo das políticas e os sistemas de benestar social.
A4 CE4 - Recompilar e interpretar a información suficiente para chegar a diagnósticos fiables sobre os riscos de exclusión e os factores de vulnerabilidade social.
A5 CE5 - Interpretar as situacións e os procesos de marxinación social e económica de colectivos desde unha perspectiva histórica e macroestrutural.
A6 CE6 - Avaliar a capacidade e eficacia das medidas de intervención para corrixir ou previr situacións e procesos de exclusión social.
A11 CEM3 - Demostrar un coñecemento avanzado e crítico sobre as teorías e os debates académicos actuais de maior relevancia sobre as dinámicas migratorias e os procesos de integración dos colectivos migrantes.
A12 CEM4 - Explicar os principios básicos que orientan os distintos tipos de políticas migratorias existentes, e analizar a eficacia, o deseño e a xestión destas políticas.
A13 CEM5 - Explicar os principios básicos que rexen a comunicación intercultural e os mecanismos que operan como barreiras culturais nas relacións interpersoais e entre colectivos.
A14 CEM6 - Actuar como profesional competente e cualificado/a no ámbito da análise das migracións internacionais e do traballo con colectivos migrantes.
B1 CB1 - Demostrar coñecementos avanzados, de carácter multidisciplinar, para a investigación e o exercicio profesional no ámbito da exclusión social.
B2 CB2 - Aplicar e integrar os coñecementos a contornos e problemas emerxentes e indefinidos, na práctica investigadora e profesional.
B4 CB4 - Identificar os dilemas éticos e a responsabilidade social tras os retos formulados na práctica profesional e investigadora.
B5 CB5 - Comunicar con claridade os coñecementos e problemas científicos sobre os que se traballa tanto a un público non experto como de especialistas.
B14 CX2 - Realizar unha análise crítica da realidade social e do desenvolvemento profesional vinculada aos feitos sociais sobre os que se traballa.
B18 CX6 - Valorar a adecuación das distintas ferramentas teóricas, metodolóxicas e técnicas ás preguntas e os obxectivos específicos formulados sobre a realidade social e as políticas sociais.
B19 CX7 - Dar respostas innovadoras e orixinais ante situacións problemáticas emerxentes relacionadas coa exclusión social.
B20 CX8 - Aplicar a perspectiva comparada na comprensión das problemáticas sociais e das respostas e solucións políticas.
B21 CX9 - Aplicar unha perspectiva interdisciplinar na análise e a valoración de problemáticas de exclusión e políticas sociais de inclusión e cohesión.
B22 CX10 - Recoñecer e valorar os xuízos de valor e as evidencias nos argumentos que sosteñen as descricións e políticas sobre a realidade social.
C1 CT1 - Reflexionar, chegar a conclusións e propoñer solucións a través do traballo en equipo.
C2 CT2 – Desenvolver a actividade profesional con comodidade en contextos internacionais e de diversidade cultural.
C5 CT5 - Aplicar un razoamento crítico na reflexión teórica e no desenvolvemento práctico do traballo profesional e investigador.
C6 CT6 - Expresarse correctamente, de forma oral e escrita, nas linguas oficiais da Comunidade Autónoma de Galicia.
C7 CT7 - Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e a comunicación necesarias para o exercicio profesional e para a aprendizaxe continuada e autónoma.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Explicar conceptos chaves relacionados á integración e convivencia en sociedades multiculturais AM1
AM4
AM5
AM11
BM2
BM4
BM14
BM18
BM20
CM2
CM5
CM7
Analizar de forma crítica as políticas e practicas existentes no contexto español/europeo AM3
AM6
AM12
AM13
BM5
BM21
BM22
CM7
Desenvolver propostas de investigación e intervención socioeducativas a prol da xustiza social AM14
BM1
BM19
CM1
CM6
CM7

Contidos
Temas Subtemas
Conceptos de integración e convivencia Diversidades en paises de orixe e destino
Cara un concepto dinámaico de cultura
Políticas e realidades sociais Procesos sociais que condicionan as relacións interculturais
Políticas e prácticas en múltiples escalas (municipal, autonómico, estatal, europeo)
Discursos políticos e populares
Comunicación intercultural
Asociacionismo e movementos sociais
Construir e de-construir o imaxinario do Outro

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral A1 A3 A4 A5 A6 A11 A12 B14 10 0 10
Análise de fontes documentais B1 B2 B5 B19 B20 B21 C2 C6 C7 0 30 30
Traballos tutelados A4 A5 A6 A11 A14 B1 B2 B5 B14 B18 B19 B20 C1 C5 C6 C7 0 40 40
Discusión dirixida A13 B4 B18 B22 C5 10 30 40
 
Atención personalizada 5 0 5
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Destinada á exposición oral por parte da/s docente/s responsable/s na que achegar o saber científico e disciplinar imprescindible para a comprensión da materia. Complementarase co uso de recursos pertinentes (textuais e/ou audiovisuais).
Análise de fontes documentais Técnica metodolóxica que supón a utilización de documentos audiovisuais e/ou bibliográficos (fragmentos de reportaxes documentais ou películas, noticias de actualidade, páxinas web, artigos científicos, textos lexislativos, etc.) relevantes para a temática da materia con actividades especificamente deseñadas para a análise dos mesmos.
Traballos tutelados A materia avaliaráse a través dunhas proposta de acción /ou investigación que conformará un traballo tutelado. A xustificación e el deseño da proposta versarán sobre o material tratado nas sesións maxistrais e discusións dirixidas.
Discusión dirixida Destinaranse sesións á introdución de preguntas dirixidas ao alumnado para favorecer o diálogo reflexivo. Fundaméntase na concepción da aprendizaxe como un proceso dialóxico, un acto de (re)creación solidarizando a reflexión e a acción. Promoverase a posta en común e o debate, contrastando opinións fundamentadas. Con esta metodoloxía preténdese: identificar dificultades na comprensión; provocar o pensamento diverxente; favorecer a conexión con experiencias vitais; tomar conciencia e reconstruír criticamente novas formas de pensar, sentir e actuar. A discusión dirixida poderá desenvolverse de forma presencial (nas sesións de aula) ou virtual (foros).

Atención personalizada
Metodoloxías
Discusión dirixida
Traballos tutelados
Descrición
Para o alumnado con recoñecemento de dedicación a tempo parcial e dispensa académica de exención de asistencia, acordarase ao inicio do curso un calendario específico de titorías compatible coa súa dedicación.

Para o alumnado oficialmente matriculado na modalidade online, a participación en debates presenciais serán substituídas por foros na plataforma Moodle.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Discusión dirixida A13 B4 B18 B22 C5 Valorarase a participación nas sesións de aula e nos foros virtuais, no que respecta a: a súa elaboración antes da data limite establecida, o nivel de profundidade na abordaxe da temática que amose a súa comprensión e apoio nas fontes documentais consultadas; a capacidade de síntese das ideas fundamentais; a creatividade das achegas; a capacidade de argumentación, crítica e valoración; a claridade e corrección lingüística. 20
Traballos tutelados A4 A5 A6 A11 A14 B1 B2 B5 B14 B18 B19 B20 C1 C5 C6 C7 Valorarase: calidade da descrición e grao de profundidade na análise das realidades e respostas políticas e sociais, calidade e viabilidade da proposta; apoio en fontes documentais complementarias e actuais; uso dunha linguaxe propia do contexto académico e científico; aspectos formais relativos á calidade da presentación. 80
 
Observacións avaliación

Fontes de información
Bibliografía básica

Aragón Medina, Jorge, Artiaga Leiras, Alba, Haidour, Mohammed A., Martínez Poza, Alicia & Rocha Sánchez, Fernando (2009).

Las políticas locales para la integración de los inmigrantes y la participación de los agentes sociales

. Madrid: Catarata.

Banting, Keith & Kymlicka, Will (ed.) (2006). Multiculturalism and the Welfare State. Recognition and Redistribution in Contemporary Democracies. Oxford: Oxford University Press.

Bauböck, Rainer (2003). «¿Adiós al multiculturalismo? Valores e identidades compartidos en las sociedades de inmigración». Revista de Occidente, 268, 45-61.

Castles, Stephen & Miller, Mark. J. (2004). La era de la migración. Movimientos internacionales de población en el mundo moderno. México: Colección América Latina y el Nuevo Orden Mundial.

Connor, P. (2014). Quantifying immigrant diversity in Europe. Ethnic and Racial Studies, 37(11), 2055–2070. https://doi.org/10.1080/01419870.2013.809131

DePalma, R., e Cruz López, L. (2014). The hijab and the integration of the Muslim other in Spanish schools. Policy Futures in Education, 12(1), 163-174. https://doi.org/10.2304/pfie.2014.12.1.163

DePalma, R., & Peréz Caramés, A. (in press). Beyond Global Cities: A Case Study of Emerging Superdiversity. Dordrecht, Springer.

Entzinger, Han (2000). «The Dynamics of Integration Policies: A multidimensional Model», en R. Koopmans y P. Statham (eds.), Challenging Inmigration and Ethnic Relations Politics. Oxford: Oxford University Press.

Evanoff, Richard J. (2006). «Integration in intercultural ethics». International Journal of Intercultural Relations, 30(4), 421-437. doi:10.1016/j.ijintrel.2005.11.001

Fauser, Margit (2014). «Co?development as transnational governance: an analysis of the engagement of local authorities and migrant organisations in Madrid». Journal of Ethnic and Migration Studies, 40 (7), 1060?1078. doi:10.1080/136918eX.2013.830889

Fernández Suárez, B. (2015). La imagen de las mujeres inmigrantes en España: la construcción de la alteridad victimizada en los discursos políticos y mediáticos a través del debate sobre el uso de la burka. Revista Internacional de Comunicación Y Desarrollo (RICD), 3, 5–15.

Giménez Romero, Carlos (2003). «Pluralismo, multiculturalismo e interculturalidad. Propuesta de clarificación y apuntes educativos». Revista Educiación y Futuro: Revista de Investigación Aplicada y Experiencias Educativas, 8, 9-26.

Gualda Caballero, Estrella (2001). Los procesos de integración social de la primera generación de “Gastarbeiter” españoles en Alemania. Huelva: Universidad de Huelva.

Izquierdo Escribano, A. (2015). Mareas de pluralismo: Minorías religiosas en Galicia. Barcelona: Icaria Editorial. http://articulo.mercadolibre.cl/MLC-440411927-mareas-de-pluralismo-minorias-religiosas-en-ga-envio-gratis-_JM

Lee, Jennifer (2006). «Constructing Race and Civility in Urban America». Urban Studies 43 (5,6), 903–917. doi: 10.1080/00420980600676253

Martín Rojo, Luisa (2003). «Escuela y diversidad lingüística y cultural». En: Martín Rojo, Luisa (coord.): ¿Asimilar o integrar? Dilemas ante el multilingüismo en las aulas. Madrid: Centro de Investigación Documentación Educativa (CIDE), Ministerio de Educación, Cultura y Deporte.

Meer, Nasar & Moddod, Tariq (2012). «How does interculturalism contrast with multiculturalism?». Journal of Intercultural Studies, 33 (2), 175-196. doi: 10.1080/07256868.2011.618266.

Meyer, Calvin & Rhoades, Elizabeth Kelley (2006). «Multiculturalism: Beyond Food, Festival, Folklore, and Fashion». Kappa Delta Pi Record 42(2), 82-87.

Moreno, Luis (2001): «La “vía media” española del modelo de bienestar mediterráneo». Papers, 63/64, 67-82.

Moreno Colom, Sara & De Alós, Ramon (2016). «La inmigración en España: ¿Una integración con los pies de barro?». Política y Sociedad, 53 (2), 509-528. http://dx.doi.org/10.5209/revPOSO.2016.v53.n2.48312

Morén-Alegret, R. & Solana, M. (2004). Foreign Immigration in Spanish Rural Areas and Small Towns: Current Situation and Perspectives. Finisterra, XXXIX(77), 21-38.

Moreno Fuentes, Francisco Javier, Bruquetas Callejo, María (2011). Inmigración y Estado de Bienestar en España. Barcelona: Obra Social “la Caixa”.

Oca González, Luzia (2016). Caboverdinas en Burela (1978/2008): migración, relacións de xénero e intervención social. Santiago de Compostela: Sotelo Blanco.

Ogbu, J. U. (2008). Minority status, oppositional culture, and schooling. Nova York: Routledge.

Olmos Alcaraz, A. (2013). “Pateras, embarazadas y prostitución”: representaciones y discursos sobre la mujer inmigrante en la televisión española. Fonseca, Journal of Communication, 7(7), 73–99.

Olmos Alcaraz, Antonia, Rubio Gómez, María & Contini, Pierangela (2015): «Las políticas culturales y el concepto de cultura. Etnografía de un evento festivo intercultural». Revista de Antropología Experimental, 15, 581-597.

Osborne, R. (2014). Las nuevas “extrañas”: género, emigración e identidad de las mujeres magrebíes en España. Encrucijadas - Revista Crítica de Ciencias Sociales, 8(0), 10–17.

Pavlenko, A. (in press). Superdiversity and why it isn’t. In S. Breidbach, L. Küster, & B. Schmenk, Sloganizations in Language Education Discourse. Bristol: Multilingual Matters.

Ramírez, A. (2010). Muslim women in the spanish press: the persistence of subaltern images. En F. Shirazi (Ed.), Images of Muslim women in war and crisis: Representation and reality. Austin: The University of Texas Press. https://www.academia.edu/1263370/Muslim_Women_in_the_Spanish_Press_the_Persistence_of_Subaltern_Images

Román, M., García, A., e Álvarez, S. (2011). Tratamiento informativo de la mujer inmigrante en la prensa española. Cuadernos de información, 29, 173-186. http://www.redalyc.org/articulo.oa?id=97122694017

Safran, W. (1991). Diasporas in modern societies: Myths of homeland and return. Diaspora, 1(1), 83–99.

Sam, David L., & Berry, John W. (2006). The Cambridge handbook of acculturation psychology. Cambridge, New York: Cambridge University Press.

Sassen, S. (2005). The Global City: Introducing a Concept. Brown Journal of World Affairs, 11(2), 27-43.

Silverstein, P. A. (2005). Immigrant racialization and the new savage slot: Race, migration, and immigration in the New Europe. Annual Review of Anthropology, 34(1), 363–384. https://doi.org/10.1146/annurev.anthro.34.081804.120338

Telles, Edward E. & Ortiz, Vilma (2011). Generaciones excluidas: mexicano-estadounidenses, asimilación y raza. Madrid: Centro de Investigaciones Sociológicas.

Torres, Francisco (2011). La inserción de los inmigrantes. Luces y sombras de un proceso. Madrid: Talasa.

Fernández Suárez, B., Verdía Varela, V., & DePalma, R. en prensa) Hacia una verdadera integración: perspectivas y practicas desde el tejido asociativo inmigrante de Galicia. Papers: Revista de Sociología

Vertovec, Steven & Wessendorf, Susanne (2010). «Assenssing the backlash against multiculturalism in Europe». En: Vertovec, Steven & Wessendorf, Susanne (ed.), The multiculturalism backlash. New York: Routledge.

Vertovec, S. (2007). Super-diversity and its implications. Ethnic and Racial Studies, 30(6), 1024–1054. https://doi.org/10.1080/01419870701599465

Wodak, R. (2009). The Discursive Construction of National Identity. Edimburgo: Edinburgh University Press.

Zapata Barrero, R., e Pinyol Jiménez, G. (2013). Manual para el diseño de políticas interculturales. RECERCAT (Dipòsit de la Recerca de Catalunya). Recuperado de: http://repositori.upf.edu/handle/10230/20190

Bibliografía complementaria

Los materiales de lectura obligatoria y algunas recomendaciones para lecturas adicionales estarán disponibles en la plataforma Moodle


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións



(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías