Datos Identificativos 2019/20
Asignatura (*) Integración e convivencia intercultural Código 615525011
Titulación
Mestrado Universitario en Políticas Sociais e Intervención Sociocomunitaria
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Mestrado Oficial 1º cuadrimestre
Segundo Optativa 5
Idioma
Inglés
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Pedagoxía e Didáctica
Coordinación
Depalma Ungaro, Renee
Correo electrónico
r.depalma@udc.es
Profesorado
Depalma Ungaro, Renee
Correo electrónico
r.depalma@udc.es
Web
Descrición xeral A materia enfócase na integración e convivencia en sociedades multiculturais, empezando cunha revisión de conceptos chaves destes procesos. Analizamos cun enfoque crítico e construtivo as prácticas existentes no estado español e ao nivel internacional, e propoñemos propostas de investigación e/ou intervención en varios contextos socio-educativos, partindo dos intereses e as experiencias do alumnado, sempre construíndo éstas nun marco teórico que permite a súa contextualización e xustificación.

Competencias do título
Código Competencias do título
A1 CE1 - Determinar as dimensións e categorías axeitadas para o diagnóstico e a análise científica das situacións de exclusión social.
A3 CE3 - Deseñar e desenvolver procesos de observación e documentación para o estudo das políticas e os sistemas de benestar social.
A4 CE4 - Recompilar e interpretar a información suficiente para chegar a diagnósticos fiables sobre os riscos de exclusión e os factores de vulnerabilidade social.
A5 CE5 - Interpretar as situacións e os procesos de marxinación social e económica de colectivos desde unha perspectiva histórica e macroestrutural.
A6 CE6 - Avaliar a capacidade e eficacia das medidas de intervención para corrixir ou previr situacións e procesos de exclusión social.
A11 CEM3 - Demostrar un coñecemento avanzado e crítico sobre as teorías e os debates académicos actuais de maior relevancia sobre as dinámicas migratorias e os procesos de integración dos colectivos migrantes.
A12 CEM4 - Explicar os principios básicos que orientan os distintos tipos de políticas migratorias existentes, e analizar a eficacia, o deseño e a xestión destas políticas.
A13 CEM5 - Explicar os principios básicos que rexen a comunicación intercultural e os mecanismos que operan como barreiras culturais nas relacións interpersoais e entre colectivos.
A14 CEM6 - Actuar como profesional competente e cualificado/a no ámbito da análise das migracións internacionais e do traballo con colectivos migrantes.
B1 CB1 - Demostrar coñecementos avanzados, de carácter multidisciplinar, para a investigación e o exercicio profesional no ámbito da exclusión social.
B2 CB2 - Aplicar e integrar os coñecementos a contornos e problemas emerxentes e indefinidos, na práctica investigadora e profesional.
B4 CB4 - Identificar os dilemas éticos e a responsabilidade social tras os retos formulados na práctica profesional e investigadora.
B5 CB5 - Comunicar con claridade os coñecementos e problemas científicos sobre os que se traballa tanto a un público non experto como de especialistas.
B14 CX2 - Realizar unha análise crítica da realidade social e do desenvolvemento profesional vinculada aos feitos sociais sobre os que se traballa.
B18 CX6 - Valorar a adecuación das distintas ferramentas teóricas, metodolóxicas e técnicas ás preguntas e os obxectivos específicos formulados sobre a realidade social e as políticas sociais.
B19 CX7 - Dar respostas innovadoras e orixinais ante situacións problemáticas emerxentes relacionadas coa exclusión social.
B20 CX8 - Aplicar a perspectiva comparada na comprensión das problemáticas sociais e das respostas e solucións políticas.
B21 CX9 - Aplicar unha perspectiva interdisciplinar na análise e a valoración de problemáticas de exclusión e políticas sociais de inclusión e cohesión.
B22 CX10 - Recoñecer e valorar os xuízos de valor e as evidencias nos argumentos que sosteñen as descricións e políticas sobre a realidade social.
C1 CT1 - Expresarse correctamente, tanto de forma oral como escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C2 CT2 – Dominar a expresión e a comprensión de forma oral e escrita dun idioma estranxeiro.
C5 CT5 - Entender a importancia da cultura emprendedora e coñecer os medios ao alcance das persoas emprendedoras.
C6 CT6 -Adquirir habilidades para a vida e hábitos, rutinas e estilos de vida saudables.
C7 CT7 - Desenvolver a capacidade de traballar en equipos interdisciplinares ou transdisciplinares, para ofrecer propostas que contribúan a un desenvolvemento sostible ambiental, económico, político e social.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Explicar conceptos chaves relacionados á integración e convivencia en sociedades multiculturais AM1
AM4
AM5
AM11
BM2
BM4
BM14
BM18
BM20
CM2
CM5
CM7
Analizar de forma crítica as políticas e practicas existentes no contexto español/europeo AM3
AM6
AM12
AM13
BM5
BM21
BM22
CM7
Desenvolver propostas de investigación e intervención socioeducativas a prol da xustiza social AM14
BM1
BM19
CM1
CM6
CM7

Contidos
Temas Subtemas
Conceptos de integración e convivencia Diversidades en paises de orixe e destino
Cara un concepto dinámaico de cultura
Políticas e realidades sociais Procesos sociais que condicionan as relacións interculturais
Políticas e prácticas en múltiples escalas (municipal, autonómico, estatal, europeo)
Discursos políticos e populares
Comunicación intercultural
Asociacionismo e movementos sociais
Construir e de-construir o imaxinario do Outro

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral A1 A3 A4 A5 A6 A11 A12 B14 10 0 10
Análise de fontes documentais B1 B2 B5 B19 B20 B21 C2 C6 C7 0 30 30
Traballos tutelados A4 A5 A6 A11 A14 B1 B2 B5 B14 B18 B19 B20 C1 C5 C6 C7 0 40 40
Discusión dirixida A13 B4 B18 B22 C5 10 30 40
 
Atención personalizada 5 0 5
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Destinada á exposición oral por parte da/s docente/s responsable/s na que achegar o saber científico e disciplinar imprescindible para a comprensión da materia. Complementarase co uso de recursos pertinentes (textuais e/ou audiovisuais).
Análise de fontes documentais Técnica metodolóxica que supón a utilización de documentos audiovisuais e/ou bibliográficos (fragmentos de reportaxes documentais ou películas, noticias de actualidade, páxinas web, artigos científicos, textos lexislativos, etc.) relevantes para a temática da materia con actividades especificamente deseñadas para a análise dos mesmos.
Traballos tutelados O alumnado desta materia participará no Grupo de Innovación Docente "Mapa das linguas na/da Coruña" (MaLinCo). O seu tarefa relacionada co traballo colectivo do GID será de deseñar unha acción social de sensibilización sobre a diversidade lingüística e cultural da cidade da Coruña.
A materia avaliarase a través dunhas proposta de acción /ou investigación que conformará un traballo tutelado. A xustificación e el deseño da proposta versarán sobre o material tratado nas sesións maxistrais e discusións dirixidas.
Discusión dirixida Destinaranse sesións á introdución de preguntas dirixidas ao alumnado para favorecer o diálogo reflexivo. Fundaméntase na concepción da aprendizaxe como un proceso dialóxico, un acto de (re)creación solidarizando a reflexión e a acción. Promoverase a posta en común e o debate, contrastando opinións fundamentadas. Con esta metodoloxía preténdese: identificar dificultades na comprensión; provocar o pensamento diverxente; favorecer a conexión con experiencias vitais; tomar conciencia e reconstruír criticamente novas formas de pensar, sentir e actuar. A discusión dirixida poderá desenvolverse de forma presencial (nas sesións de aula) ou virtual (foros).

Atención personalizada
Metodoloxías
Discusión dirixida
Traballos tutelados
Descrición
Para o alumnado con recoñecemento de dedicación a tempo parcial e dispensa académica de exención de asistencia, acordarase ao inicio do curso un calendario específico de titorías compatible coa súa dedicación.

Para o alumnado oficialmente matriculado na modalidade online, a participación en debates presenciais serán substituídas por foros na plataforma Moodle.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Discusión dirixida A13 B4 B18 B22 C5 Valorarase a participación nas sesións de aula e nos foros virtuais, no que respecta a: a súa elaboración antes da data limite establecida, o nivel de profundidade na abordaxe da temática que amose a súa comprensión e apoio nas fontes documentais consultadas; a capacidade de síntese das ideas fundamentais; a creatividade das achegas; a capacidade de argumentación, crítica e valoración; a claridade e corrección lingüística. 20
Traballos tutelados A4 A5 A6 A11 A14 B1 B2 B5 B14 B18 B19 B20 C1 C5 C6 C7 Proposta de proxecto
Valorarase: calidade da descrición e grao de profundidade na análise das realidades e respostas políticas e sociais, calidade e viabilidade da proposta; apoio en fontes documentais complementarias e actuais; uso dunha linguaxe propia do contexto académico e científico; aspectos formais relativos á calidade da presentación.
80
 
Observacións avaliación

Na segunda oportunidade avalíanse as mesmas tarefas que na primeira: proposta de proxecto e discusión dirixida.

A
cualificación da discusión dirixida non é recuperable para
a segunda oportunidade de avaliación. Gardarase a nota acadada na
primeira oportunidade, derivada da participación no proceso de
desenvolvemento da materia.


Fontes de información
Bibliografía básica

Aragón Medina, Jorge, Artiaga Leiras, Alba, Haidour, Mohammed A., Martínez Poza, Alicia & Rocha Sánchez, Fernando (2009).

Las políticas locales para la integración de los inmigrantes y la participación de los agentes sociales

. Madrid: Catarata.

Banting, Keith & Kymlicka, Will (ed.) (2006). Multiculturalism and the Welfare State. Recognition and Redistribution in Contemporary Democracies. Oxford: Oxford University Press.

Bauböck, Rainer (2003). «¿Adiós al multiculturalismo? Valores e identidades compartidos en las sociedades de inmigración». Revista de Occidente, 268, 45-61.

Castles, Stephen & Miller, Mark. J. (2004). La era de la migración. Movimientos internacionales de población en el mundo moderno. México: Colección América Latina y el Nuevo Orden Mundial.

Connor, P. (2014). Quantifying immigrant diversity in Europe. Ethnic and Racial Studies, 37(11), 2055–2070. https://doi.org/10.1080/01419870.2013.809131

DePalma, R., e Cruz López, L. (2014). The hijab and the integration of the Muslim other in Spanish schools. Policy Futures in Education, 12(1), 163-174. https://doi.org/10.2304/pfie.2014.12.1.163

DePalma, R., & Peréz Caramés, A. (in press). Beyond Global Cities: A Case Study of Emerging Superdiversity. Dordrecht, Springer.

Entzinger, Han (2000). «The Dynamics of Integration Policies: A multidimensional Model», en R. Koopmans y P. Statham (eds.), Challenging Inmigration and Ethnic Relations Politics. Oxford: Oxford University Press.

Evanoff, Richard J. (2006). «Integration in intercultural ethics». International Journal of Intercultural Relations, 30(4), 421-437. doi:10.1016/j.ijintrel.2005.11.001

Fauser, Margit (2014). «Co?development as transnational governance: an analysis of the engagement of local authorities and migrant organisations in Madrid». Journal of Ethnic and Migration Studies, 40 (7), 1060?1078. doi:10.1080/136918eX.2013.830889

Fernández Suárez, B. (2015). La imagen de las mujeres inmigrantes en España: la construcción de la alteridad victimizada en los discursos políticos y mediáticos a través del debate sobre el uso de la burka. Revista Internacional de Comunicación Y Desarrollo (RICD), 3, 5–15.

Giménez Romero, Carlos (2003). «Pluralismo, multiculturalismo e interculturalidad. Propuesta de clarificación y apuntes educativos». Revista Educiación y Futuro: Revista de Investigación Aplicada y Experiencias Educativas, 8, 9-26.

Gualda Caballero, Estrella (2001). Los procesos de integración social de la primera generación de “Gastarbeiter” españoles en Alemania. Huelva: Universidad de Huelva.

Izquierdo Escribano, A. (2015). Mareas de pluralismo: Minorías religiosas en Galicia. Barcelona: Icaria Editorial. http://articulo.mercadolibre.cl/MLC-440411927-mareas-de-pluralismo-minorias-religiosas-en-ga-envio-gratis-_JM

Lee, Jennifer (2006). «Constructing Race and Civility in Urban America». Urban Studies 43 (5,6), 903–917. doi: 10.1080/00420980600676253

Martín Rojo, Luisa (2003). «Escuela y diversidad lingüística y cultural». En: Martín Rojo, Luisa (coord.): ¿Asimilar o integrar? Dilemas ante el multilingüismo en las aulas. Madrid: Centro de Investigación Documentación Educativa (CIDE), Ministerio de Educación, Cultura y Deporte.

Meer, Nasar & Moddod, Tariq (2012). «How does interculturalism contrast with multiculturalism?». Journal of Intercultural Studies, 33 (2), 175-196. doi: 10.1080/07256868.2011.618266.

Meyer, Calvin & Rhoades, Elizabeth Kelley (2006). «Multiculturalism: Beyond Food, Festival, Folklore, and Fashion». Kappa Delta Pi Record 42(2), 82-87.

Moreno, Luis (2001): «La “vía media” española del modelo de bienestar mediterráneo». Papers, 63/64, 67-82.

Moreno Colom, Sara & De Alós, Ramon (2016). «La inmigración en España: ¿Una integración con los pies de barro?». Política y Sociedad, 53 (2), 509-528. http://dx.doi.org/10.5209/revPOSO.2016.v53.n2.48312

Morén-Alegret, R. & Solana, M. (2004). Foreign Immigration in Spanish Rural Areas and Small Towns: Current Situation and Perspectives. Finisterra, XXXIX(77), 21-38.

Moreno Fuentes, Francisco Javier, Bruquetas Callejo, María (2011). Inmigración y Estado de Bienestar en España. Barcelona: Obra Social “la Caixa”.

Oca González, Luzia (2016). Caboverdinas en Burela (1978/2008): migración, relacións de xénero e intervención social. Santiago de Compostela: Sotelo Blanco.

Ogbu, J. U. (2008). Minority status, oppositional culture, and schooling. Nova York: Routledge.

Olmos Alcaraz, A. (2013). “Pateras, embarazadas y prostitución”: representaciones y discursos sobre la mujer inmigrante en la televisión española. Fonseca, Journal of Communication, 7(7), 73–99.

Olmos Alcaraz, Antonia, Rubio Gómez, María & Contini, Pierangela (2015): «Las políticas culturales y el concepto de cultura. Etnografía de un evento festivo intercultural». Revista de Antropología Experimental, 15, 581-597.

Osborne, R. (2014). Las nuevas “extrañas”: género, emigración e identidad de las mujeres magrebíes en España. Encrucijadas - Revista Crítica de Ciencias Sociales, 8(0), 10–17.

Pavlenko, A. (in press). Superdiversity and why it isn’t. In S. Breidbach, L. Küster, & B. Schmenk, Sloganizations in Language Education Discourse. Bristol: Multilingual Matters.

Ramírez, A. (2010). Muslim women in the spanish press: the persistence of subaltern images. En F. Shirazi (Ed.), Images of Muslim women in war and crisis: Representation and reality. Austin: The University of Texas Press. https://www.academia.edu/1263370/Muslim_Women_in_the_Spanish_Press_the_Persistence_of_Subaltern_Images

Román, M., García, A., e Álvarez, S. (2011). Tratamiento informativo de la mujer inmigrante en la prensa española. Cuadernos de información, 29, 173-186. http://www.redalyc.org/articulo.oa?id=97122694017

Safran, W. (1991). Diasporas in modern societies: Myths of homeland and return. Diaspora, 1(1), 83–99.

Sam, David L., & Berry, John W. (2006). The Cambridge handbook of acculturation psychology. Cambridge, New York: Cambridge University Press.

Sassen, S. (2005). The Global City: Introducing a Concept. Brown Journal of World Affairs, 11(2), 27-43.

Silverstein, P. A. (2005). Immigrant racialization and the new savage slot: Race, migration, and immigration in the New Europe. Annual Review of Anthropology, 34(1), 363–384. https://doi.org/10.1146/annurev.anthro.34.081804.120338

Telles, Edward E. & Ortiz, Vilma (2011). Generaciones excluidas: mexicano-estadounidenses, asimilación y raza. Madrid: Centro de Investigaciones Sociológicas.

Torres, Francisco (2011). La inserción de los inmigrantes. Luces y sombras de un proceso. Madrid: Talasa.

Fernández Suárez, B., Verdía Varela, V., & DePalma, R. en prensa) Hacia una verdadera integración: perspectivas y practicas desde el tejido asociativo inmigrante de Galicia. Papers: Revista de Sociología

Vertovec, Steven & Wessendorf, Susanne (2010). «Assenssing the backlash against multiculturalism in Europe». En: Vertovec, Steven & Wessendorf, Susanne (ed.), The multiculturalism backlash. New York: Routledge.

Vertovec, S. (2007). Super-diversity and its implications. Ethnic and Racial Studies, 30(6), 1024–1054. https://doi.org/10.1080/01419870701599465

Wodak, R. (2009). The Discursive Construction of National Identity. Edimburgo: Edinburgh University Press.

Zapata Barrero, R., e Pinyol Jiménez, G. (2013). Manual para el diseño de políticas interculturales. RECERCAT (Dipòsit de la Recerca de Catalunya). Recuperado de: http://repositori.upf.edu/handle/10230/20190

Bibliografía complementaria

Los materiales de lectura obligatoria y algunas recomendaciones para lecturas adicionales estarán disponibles en la plataforma Moodle


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións



(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías