Datos Identificativos 2020/21
Asignatura (*) Cooperación, migración e desenvolvemento Código 615525015
Titulación
Mestrado Universitario en Políticas Sociais e Intervención Sociocomunitaria
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Mestrado Oficial 1º cuadrimestre
Segundo Optativa 5
Idioma
Inglés
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Socioloxía e Ciencias da Comunicación
Coordinación
Espiñeira González, Keina Raquel
Correo electrónico
keina.espineira@udc.es
Profesorado
Espiñeira González, Keina Raquel
Correo electrónico
keina.espineira@udc.es
Web
Descrición xeral Este curso analiza os conceptos de desenvolvemento, cooperación para o desenvolvemento e co-desenvolvemento desde unha perspectiva sociolóxica e política. Os alumnos estudarán os principais plans de cooperación ao desenvolvemento promovidos pola Unión Europea no marco da política de veciñanza. Prestarase especial atención ás relacións cos países da rexión mediterránea e con África.
Plan de continxencia 1. Modificacións nos contidos
Sen cambios
2. Metodoloxías
*Metodoloxías docentes que se manteñen
Foros de debate na plataforma Moodle
*Metodoloxías docentes que se modifican
As clases presenciais suprímense, e o alumnado que cursa a materia na modalidade presencial cambiará á modalidade online
3. Mecanismos de atención personalizada ao alumnado
A docencia adaptarase ás necesidades tecnolóxicas do alumnado presencial no caso de que teña que cambiar de modalidade
4. Modificacións na avaliación
Sen cambios
*Observacións de avaliación:
5. Modificacións da bibliografía ou webgrafía
Sen cambios

Competencias do título
Código Competencias do título
A1 CE1 - Determinar as dimensións e categorías axeitadas para o diagnóstico e a análise científica das situacións de exclusión social.
A2 CE2 - Interpretar os feitos e as políticas sociais desde os distintos paradigmas teóricos vixentes na análise da exclusión.
A6 CE6 - Avaliar a capacidade e eficacia das medidas de intervención para corrixir ou previr situacións e procesos de exclusión social.
A7 CE7 - Identificar e valorar a posibilidade de intervención e prevención en procesos de conflitividade social.
A8 CE8 - Identificar procesos e factores de cohesión social, e deseñar medidas para a súa potenciación.
A10 CEM2 - Dominar as principais ferramentas conceptuais e técnicas que permiten definir un colectivo e unha problemática migratoria como obxecto de estudo e análise.
A14 CEM6 - Actuar como profesional competente e cualificado/a no ámbito da análise das migracións internacionais e do traballo con colectivos migrantes.
B1 CB1 - Demostrar coñecementos avanzados, de carácter multidisciplinar, para a investigación e o exercicio profesional no ámbito da exclusión social.
B2 CB2 - Aplicar e integrar os coñecementos a contornos e problemas emerxentes e indefinidos, na práctica investigadora e profesional.
B3 CB3 - Seleccionar o marco científico adecuado para avaliar as evidencias dispoñibles e postular hipóteses razoadas sobre a avaliación previsible dos feitos sociais estudados.
B5 CB5 - Comunicar con claridade os coñecementos e problemas científicos sobre os que se traballa tanto a un público non experto como de especialistas.
B6 CB6 - Posuír e comprender coñecementos que proporcionen unha base ou oportunidade para ser orixinais no desenvolvemento e/ou a aplicación de ideas, a miúdo nun contexto de investigación.
B13 CX1 - Comprender e integrar coñecementos complexos para traducilos en propostas de investigación e programas de intervención en contextos sociais problemáticos.
B14 CX2 - Realizar unha análise crítica da realidade social e do desenvolvemento profesional vinculada aos feitos sociais sobre os que se traballa.
B15 CX3 - Deseñar, aplicar e avaliar proxectos de investigación en ciencias sociais relacionados cos procesos e as situacións de exclusión social.
B17 CX5 - Elaborar e defender informes, proxectos e memorias no campo das ciencias sociais.
B18 CX6 - Valorar a adecuación das distintas ferramentas teóricas, metodolóxicas e técnicas ás preguntas e os obxectivos específicos formulados sobre a realidade social e as políticas sociais.
C1 CT1 - Expresarse correctamente, tanto de forma oral como escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C4 CT4 - Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía respectuosa coa cultura democrática, os dereitos humanos e a perspectiva de xénero.
C5 CT5 - Entender a importancia da cultura emprendedora e coñecer os medios ao alcance das persoas emprendedoras.
C6 CT6 -Adquirir habilidades para a vida e hábitos, rutinas e estilos de vida saudables.
C7 CT7 - Desenvolver a capacidade de traballar en equipos interdisciplinares ou transdisciplinares, para ofrecer propostas que contribúan a un desenvolvemento sostible ambiental, económico, político e social.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
1. Analizar a relación entre a migración, o desenvolvemento económico e as políticas de cooperación internacional. Coñecer os principais enfoques teóricos. AM1
AM2
AM6
AM7
AM8
AM10
2. Comprender a evolución do nexo entre migración e desenvolvemento no marco político da Unión Europea. AM14
BM3
BM6
3. Elaborar investigacións que impliquen a análise de casos prácticos de cooperación ao desenvolvemento vinculada ás políticas de xestión e goberno das migracións e as fronteiras. BM1
BM2
BM5
BM13
BM14
BM15
BM17
BM18
CM1
CM4
CM5
CM6
CM7

Contidos
Temas Subtemas
1. Marco conceptual: cooperación, desenvolvemento e migracións 1.1. Cooperación ó desenvolvemento. As orixes.
1.2. O nexo migración-desenvolvemento
1.3. O concepto do co-desenvolvemento
2. Políticas, actores e tendencias no co-desenvolvemento 2.1. Políticas de co-desenvolvemento
2.2. Modalidades e áreas de intervención
2.3. Principais actores no co-desenvolvemento
3. Cooperación para o desenvolvemento e Políticas Migratorias na Unión Europea 3.1. A dimensión externa da política migratoria da UE
3.2. Instrumentos e áreas de intervención nas políticas de co-desenvolvemento da UE
3.3. A distribución xeográfica da axuda
4. Migracións e desenvolvemento no Partenariado Euro-Mediterráneo 4.1. Sistemas migratorios no Norte de África
4.2. Do Proceso de Barcelona á Unión polo Mediterráneo
4.3. Partenariados de mobilidade e acuerdos bilaterais
4.4. Retos presentes nas políticas de co-desenvolvemento no Mediterráneo
5. O Diálogo Euro-Africano en migración e desenvolvemento 5.1. Sistemas migratorios: Sahel Occidental e Corno de África
5.2. Os Procesos de Rabat e Khartoum
5.3. Os Partenariados de segunda xeración
5.4. O Encontro de Valetta 2015. Retos presentes

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Discusión dirixida A1 A2 A8 A10 A14 B1 B5 B6 B18 C1 C5 C6 C7 30 49 79
Proba de ensaio A6 A7 B2 B3 B13 B14 B15 B17 C4 4 36 40
 
Atención personalizada 6 0 6
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Discusión dirixida As sesións están baseadas nunha introdución teórica a cada unidade didáctica e a discusión colectiva na clase dunha serie de lecturas. Valorarase a participación activa dos alumnos.
Proba de ensaio Ao longo do curso os alumnos deberán escribir un ensaio académico (6.000 palabras máximo) que abordará o estudo dun caso práctico de cooperación ao desenvolvemento vinculado á xestión das migracións. Este caso pode ser actual ou ter unha perspectiva histórica. Os ensaios poderían ser presentados en clase.

Atención personalizada
Metodoloxías
Proba de ensaio
Descrición
Os estudantes poden solicitar tutorías personalizadas de acordo previo por correo electrónico.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Discusión dirixida A1 A2 A8 A10 A14 B1 B5 B6 B18 C1 C5 C6 C7 A participación activa dos/as alumnos/as será avaliada mediante a realización das lecturas suxeridas para cada unidade didáctica e a súa discusión na clase. 10
Proba de ensaio A6 A7 B2 B3 B13 B14 B15 B17 C4 Consiste na elaboración dun ensaio sobre os contidos da materia no que se avaliarán contidos, claridade expositiva, capacidade de análise, bibliografía traballada e aspectos de tipo formal. 90
 
Observacións avaliación

Para o alumnado con recoñecemento de dedicación a tempo parcial e dispensa académica de exención de asistencia, acordarase ao inicio do curso un calendario específico de titorías compatible coa súa dedicación.


Fontes de información
Bibliografía básica den Hertog, L. (2016). "EU Budgetary Responses to the ‘Refugee Crisis’: Reconfiguring the Funding Landscape". CEPS Paper in Liberty and Security in Europe, No. 93, May
Collet, E. and Ahad, A. (2017). EU Migration Partnerships: A work in progress. . Migration Policy Institute, Report
Carrera, S., L. den Hertog, J. Núñez Ferrer, R. Musmeci, M. Pilati and L. Vosyliute (2018). Oversight and Management of the EU Trust Funds: Democratic Accountability Challenges and Promising Practices.. CEPS, Study requested by the CONT Committee of the European Parliament.
Castillejo, C. (2017). The EU Migration Partnership Framework: Time for a Rethink?”. Discussion Paper 28/2017, German Development Institute
Lavenex S. (2008). “A governance perspective on the European neighborhood policy: Integration beyond conditionality?”. Journal of European Public Policy, Vol.15 (6): 938-955
Koch, S. (2015). “A Typology of Political Conditionality Beyond Aid: Conceptual Horizons Based on Lessons from the European Union.” . World Development 75, pp. 97–108
Reslow, N. (2015). “EU “Mobility” Partnerships: An Initial Assessment of Implementation Dynamics”. Politics and Governance, Volume 3, Issue 2: 117-128
De Hass, Hein (2005). “International Migration, Remittances and Development: myths and facts”. Third World Quarterly, Vol. 26, No. 8,pp. 1243 – 1258
Casas-Cortes, M. and Cobarrubias, S. (2018). “It is Obvious from the Map! Disobeying the Production of Illegality beyond Borderlines”. Movements. Journal for Critical Migration and Border Regime Studies
Bakewell, Oliver (2007). “Keeping Them in Their Place: the ambivalent relationship between development and migration in Africa”. Working Paper International Migration Institute, University of Oxford
Portes, Alejandro (2009). “Migration and development: reconciling opposite views”. Ethnic and Racial Studies, 32:1, 5–22
Cortinovis, R.; Conte, C. (2018). “Migration-related Conditionality in EU External Funding”. ReSOMA Discussion Brief, July 2018
De Hass, Hein (2007). “North African migration systems: evolution, transformations and development linkages”. International Migration Institute Working paper n.6
Chetail, Vincent (2008). “Paradigm and Paradox of the Migration-Development Nexus: The New Border for North-South Dialogue”. German Yearbook of International Law, Vol. 52, pp. 183-215
Casas-Cortes, M., S. Cobarrubias, and J. Pickles (2013). “Re-Bordering the Neighbourhood: Europe's Emerging Geographies of Non-Accession Integration.”. European Urban and Regional Studies 20 (1): 37–58
Davies, Rebecca (2007). “Reconceptualising the migration - development nexus: diasporas, globalisation and the politics of exclusion”. Third World Quarterly, 28:1, pp.59-76
Celata, Filippo and Coletti, Raffaella (2012). “Soft, mobile or networked? Cross-border cooperation and the topology of the European Union external frontier”. Working Paper EUBORDERREGIONS
Kausch, Kristina (2013). “The End of the (Southern) Neighbourhood”. 18 PapersIEMed joint series with EuroMeSCo. Barcelona: European Institute of the Mediterranean
Ayadi, Rym and Gadi, Salim (2011). “The Future of Euro-Mediterranean Regional Cooperation: The Role of the Union for the Mediterranean”. 7 PapersIEMed joint series with EuroMeSCo. Barcelona: European Institute of the Mediterranean
Lannon, Erwan (2017). “The Mediterranean in the EU’s 2016 Global Strategy: Connecting the Mediterranean, the Middle East and Africa”. IEMed Mediterranean Yearbook 2017, pp. 13-216
Lavenex, S. and R. Kunz (2008). “The Migration–Development Nexus in EU External Relations.”. European Integration 30(3), pp. 439-457
Diez T. (2006). “The Paradoxes of Europe's Borders”. Comparative European Politics, Vol. 4 (2-3): 235-252.
Boswell, C. (2003). “The ‘External Dimension’ of EU Immigration and Asylum Policy”. International Affairs 79(3): 619-638
De Hass, Hein (2007). “Turning the tide? Why development will not stop migration”. Development and Change 38(5)
Bibliografía complementaria Delgado Wise, R.; Mázquez Covarrubias, H.; Rodríguez Ramírez, H. (2009). "Seis tesis para desmitificar el nexo entre migración y desarrollo". Revista Migración y Desarrollo, 12, pp. 27-52
Pérez de Armiño, K. (2001). Diccionario de acción humanitaria y cooperación al desarrollo. Barcelona: Icaria
Michou, H.; Soler i Lecha, E. y Torreblanca, J.I. (eds.) (2013). Europa y la democracia en el Norte de África: una segunda oportunidad. Barcelona: CIDOB Monografías
De Castro, J. (1951). Geopolítica del hambre: ensayos sobre los problemas alimentarios y demográficos del mundo. Brasil: Dimensión Americana
Calvo, S.; Hernando, M.J.; Souto, J. (2005). Glosario para comprender la globalización. El poder de las siglas: mostrar y ocultar. Madrid: Manos Unidas
Ochoa Hidalgo, Javier (ed.) (2007). Guía básica del codesarrollo: qué es y cómo participar en él. Madrid: CIDEAL
Escobar, Arturo (2005). Mas allá del Tercer Mundo. Globalización y Diferencia. Colombia: ICANH Instituto Colombiano de Antropología e Historia
Terron, Ana (2004). Migraciones y relaciones con países terceros. España. Barcelona: CIDOB
Romero, Eduardo (2011). Quién invade a quién. Del colonialismo al II Plan África. Oviedo: Cambalache
Romero, Eduardo (2006). Quién invade a quién. El Plan África y la inmigración. Oviedo: Cambalache
Chang, H.J. (2004). Retirar la escalera: la estrategia del desarrollo en perspectiva histórica. Madrid: Los libros de la Catarata
Riera-Figueras, Luis (2008). “El nexo entre políticas de inmigración y políticas de desarrollo en el marco europeo”. La dimensión exterior de las políticas de inmigración en la Unión Europea. CIDOB
Escobar, Arturo (2005). “El ‘postdesarrollo’ como concepto y práctica social”. En Daniel Mato (coord.), Políticas de economía, ambiente y sociedad en tiempos de globalización.
Bello, Oladiran (2010). “La asociación UE-África: Una encrucijada estratégica”. FRIDE Policy Brief n.37
Albinyana, Roger (2018). “La cooperación euromediterránea, entre el desorden regional y la búsqueda de intereses comunes”. Quaderns de la Mediterrània 26, pp.211-216
Dayton-Johnson, Jeff (2008). “Migración y desarrollo: ¿Cuáles son los vínculos?”. La dimensión exterior de las políticas de inmigración en la Unión Europea. CIDOB
Escribano, Gonzalo (2005). “¿Europeización sin Europa? Una reflexión crítica sobre la Política de Vecindad para el Mediterráneo”. Real Instituto Elcano Documento de Trabajo (DT) 23/2005


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
Fontes de información e técnicas estatísticas para a análise das políticas sociais/615525007
Deseño, xestión e avaliación de políticas sociais/615525009

Materias que se recomenda cursar simultaneamente
Políticas migratorias e dereito das migracións/615525012
Historia e teorías dos movementos migratorios/615525013

Materias que continúan o temario

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías