Datos Identificativos 2020/21
Asignatura (*) Teoría e historia da poboación Código 615G01107
Titulación
Grao en Socioloxia
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 1º cuadrimestre
 Primeiro Obrigatoria 6
Idioma
Castelán
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Socioloxía e Ciencias da Comunicación
Coordinación
Golías Pérez, Montserrat
 Correo electrónico
montserrat.golias@udc.es
Profesorado
Golías Pérez, Montserrat
 Correo electrónico
montserrat.golias@udc.es
Web
Descrición xeral O obxectivo principal do curso é proporcionar os conceptos básicos para identificar e discutir a interrelación entre distintos fenómenos demográficos e a realidade social, económica e eventualmente de política pública (causas e consecuencias da caída da fecundidade, do envellecemento da poboación e dos procesos de migración, entre outros).
No cumprimento deste obxectivo, o contido do curso atenderá especialmente ás poboacións dos países desenvolvidos e singularmente á poboación española.
Son tamén metas deste curso o fomento do traballo persoal do alumno e a súa capacitación no manexo de instrumentos básicos na análise científica da realidade social, como as fontes estatísticas oficiais e o material bibliográfico.
Os estudantes deberán aprender a buscar nas fontes de datos aqueles que se refiren a realidades demográficas relevantes, así como a calcular e interpretar os indicadores básicos da análise demográfica (taxas e índices) e a producir e explicar táboas e gráficos que describan realidades demográficas relevantes.
Plan de continxencia 1. Modificacións nos contidos:
Non se realizarán modificacións nos contidos. O material estará a disposición do alumnado na Plataforma Moodle.

2. Metodoloxías
*Metodoloxías docentes que se manteñen:
Se manteñen todas as metodoloxías.
Sesión maxistral: As sesións realizaranse no horario previsto. Se celebrarán de maneira síncrona a través da Videoconferencia de Teams, pero serán gravadas e subidas tamén ao Moodel, xunto co material (presentacións, lecturas, outro material audiovisual) correspondente a cada tema, de xeito que teñan acceso de forma asíncrona aqueles alumnos con problemas de conectividade.
A interacción co alumnado (participación e debate), manterase de maneira síncrona a través da videoconferencia ou chat de Teams e asíncrona habilitándose tamén Foros Virtuais de Moodle.
- Obradoiros e Prácticas a través de TICs: Realización de actividades prácticas Explicaranse a través de Teams de maneira síncrona nas sesión interactivas e no horario previsto, pero a explicación será gravada e subida a Moodle. A entrega de prácticas será a través dos recursos dispoñibles en Moodle.
- A proba obxectiva se realizará utilizando as ferramentas e recursos telemáticos dispoñibles para o alumnado.
- O material de lectura, estará a disposición do alumnado dixitalmente.

*Metodoloxías docentes que se modifican: non se modificarán as metodoloxías, pero se adaptarán á non presencialidade de maneira virtual, e se incorporarán Foros Virtuais (que non computarán para avaliación)

3. Mecanismos de atención personalizada ao alumnado:
Estableceranse diferentes canles de comunicación directa co alumnado, a través das ferramentas e recursos que teñen a súa disposición: Teams, Correo electrónico, Moodle ou
Teléfono (alumnado con limitacións de conectividade).
A atención desenvolverase no horario semanal de titorías establecido polos docentes, en titorías grupais a concretar co alumnado, nas sesións virtuais síncronas, nos foros virtuais de Moodle

4. Modificacións na avaliación: Non se realizarán modificacións na avaliación

*Observacións de avaliación:
Manteránse as mesmas observacións

5. Modificacións da bibliografía ou webgrafía: Non haberá variacións no material nin na bibliografía. O esixido aos alumnos/as estará dispoñible na Moodle, en situación de presencialidade.

Competencias do título
Código Competencias do título
A4 Relaciones entre la población, los recursos y medio ambiente en su movimiento y estructura; y el estudio de las técnicas y métodos del análisis demográfico.
A14 Capacidades en elaborar, utilizar, e interpretar indicadores sociales e instrumentos de medición social.
A17 Conocimientos y habilidades en la búsqueda de información secundaria en las diferentes fuentes (instituciones oficiales, bibliotecas, internet, etc.).
A32 Capacidades en contribuir al diseño de políticas públicas orientadas a abordar problemas sociales.
B1 Capacidad de organización y planificación.
B2 Toma de decisiones.
B3 Capacidad de análisis y síntesis.
B5 Capacidad de gestión de la información.
B6 Comunicación oral y escrita en la lengua nativa.
B7 Conocimientos de informática relativos al ámbito de estudio.
B9 Reconocimiento a la diversidad y a la multiculturalidad.
B12 Trabajo en equipo.
B13 Razonamiento crítico.
B27 Capacidades en reconocer la complejidad de los fenómenos sociales.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral como escrita, en las lenguas oficiales de la comunidad autónoma.
C3 Utilizar las herramientas básicas de las tecnologías de la información y las comunicaciones (TIC) necesarias para el ejercicio de su profesión y para el aprendizaje a lo largo de su vida.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Os estudantes aprenderán a buscar nas fontes de datos aqueles que se refiren a realidades demográficas relevantes e a producir táboas e gráficos descritivos dos mesmos. A4
A17
 B1
B2
B3
B5
B6
B9
B12
B13
B27
 C1
C3
Os estudantes aprenderán a calcular e interpretar os indicadores básicos da análise demográfica (taxas e índices) así como a producir e interpretar táboas e gráficos que describan realidades demográficas relevantes A14
A32
 B1
B2
B3
B7
B9
B12
B13
 C1
C3

Contidos
Temas Subtemas
1.- O mundo que gañamos ou o que é igual, unha historia mínima da poboación mundial. De onde vimos? 1) O primeiro tema versa sobre a historia do poboamento mundial e subministra información ao alumno acerca de cal foi a evolución demográfica.
É obrigatoria a lectura dun dos seguintes tres libros durante o mes de outubro e será obxecto de exame para o control 1:
- Livi-Bacci, M. (1990), Historia Mínima da Poboación Mundial, Barcelona, Ed. Ariel.
- Francesco C. Billari e Gianpiero Dalla Zuanna (2010), Declive ou revolución demográfica?, Madrid, Editorial CIS
- Gosta Esping-Andersen (2010), Los tres grandes retos do Estado do Benestar, Barcelona, Editorial Ariel.
2.- En que momento estamos?, é dicir, a demografía do cambio de valores e as novas relacións familiares á que se suma a transición migratoria e o cambio étnico nos países de baixa fecundidade. 2) O segundo ofrece dous enfoques interpretativos para analizar a evolución da poboación e a súa dinámica máis actual.
É obrigatoria a lectura dos seguintes artigos durante o mes de novembro e son obxecto de exame no control 2:
- VV.AA. (1993), Europa no movemento demográfico. Os sistemas de pensións e a evolución demográfica, Madrid, Ministerio de Traballo e Seguridade Social. Capítulos 1 e 2.
- Sen, A. (1995), "A explosión demográfica. Mitos e realidades", Revista Letra Internacional, Abril.
3.- O noso caso. A situación demográfica na España autonómica e que futuro nos agarda? 3) O terceiro tema céntrase en catro debates actuais e no estudo das súas consecuencias.
A lectura obrigatoria neste caso é a seguinte e sera materia de exame no control 3 que tendra lugar en xaneiro:
George, S. (2010), Sus crise, as nosas solucións, Barcelona, Ed. Icaria.
4.- Que pensamos e que estamos a debater? Un breve repaso dos debates actuais con base demográfica. 4) Este último tema está adicado ao debate intelectual baseado nun fenómeno social actual e o seu impacto demográfico. Para o curso 2020/2021 ocuparémosnos da crise sanitaria do Covid-19

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral A4 A32 B9 B13 B27 C3 25 0 25
Lecturas A4 B6 B9 B13 B27 8 20 28
Obradoiro A14 A17 A32 B1 B2 B3 B5 B6 B7 B9 B12 B13 B27 C1 C3 14 28 42
Prácticas a través de TIC A14 A17 B2 B3 B5 B7 C3 14 21 35
Proba obxectiva A14 A17 A32 B1 B2 B3 B5 B6 B7 B12 C1 C3 2 16 18
 
Atención personalizada 2 0 2
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Exposición oral complementada co uso de medios audiovisuais e a introdución dalgunhas preguntas dirixidas aos estudantes, coa finalidade de transmitir coñecementos e facilitar a aprendizaxe.
Motivarase e valorarase a participación dos alumnos, mediante preguntas ou/e debates.
Lecturas Cada tema do programa tendra unhas lecturas obrigatorias asociadas que deberan lerse atentamente pois son materia de exame
Obradoiro Realización de actividades prácticas (de carácter grupal ou individual) nas que se combinan diferentes probas: lecturas, debates, resolución de problemas, roll play, trátase de prácticas sobre un tema específico, realizadas co apoio e supervisión dos profesores da materia.
Prácticas a través de TIC Consiste na realización de clases prácticas, en grupos medianos, sobre cuestións relacionadas coa demografía e a evolución da poboación. As prácticas son definidas polos profesores sobre temas de actualidade e utilizásense ordenadores e o programa informático EXCEL para levalas a cabo.
Proba obxectiva Exame, correspondente ás convocatorias oficiais sobre a totalidade do temario.

Atención personalizada
Metodoloxías
Obradoiro
Prácticas a través de TIC
Descrición
A atención personalizada será de carácter individual (ou grupal) para solucionar dúbidas e/ou problemas que xurdan durante as clases, a realización das prácticas ou no obradoiro.
A atención farase durante a celebración das sesións ou no horario de titorías, a través das distintas canles de comunicación: Correo electrónico, Teams (chat ou video conferencia), ou nos números de teléfono dos despachos dos/as profesores/as.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Proba obxectiva A14 A17 A32 B1 B2 B3 B5 B6 B7 B12 C1 C3 Exame, correspondente ás convocatorias oficiais sobre a totalidade do temario (incluídas as lecturas obrigatorias) 40
Obradoiro A14 A17 A32 B1 B2 B3 B5 B6 B7 B9 B12 B13 B27 C1 C3 Realización de actividades prácticas (de carácter grupal ou individual) nas que se combinan diferentes probas: lecturas, debates, resolución de problemas, roll play, trátase de prácticas sobre un tema específico, realizadas co apoio e supervisión dos profesores da materia. 30
Prácticas a través de TIC A14 A17 B2 B3 B5 B7 C3
As prácticas consistirán na realización de exercicios relacionados co cálculo de
indicadores das principais variables demográficas. Cada práctica inclúe a selección de indicadores, o manexo de bases de datos estatísticos, a construción de táboas de cálculo e a elaboración de gráficos. 		30
 
Observacións avaliación

Todas as actividades, tarefas e traballos arealizar ao longo do cuadrimestre van contabilizarse para a nota final. 

As prácticas do obradoiro e as que se realicen a través de TICS desenvolveranse ao longo do cuadrimestre. 
O exame final terá lugar nas datas oficiais marcadas pola UDC. 

Para aprobar a materia é necesario aprobar tanto as actividades do obradoiro e prácticas(60%) como o exame (40%) Para superalas é necesario obter comomínimo un 5 en cada una. Gardarase a parte aprobada para a segunda oportunidade. 

Os materias utilizados nas sesións,presentacións, audiovisuais, lecturas eprácticas tamén serán postos a disposición do/a alumno/a en formato dixital através da plataforma Moodle. As actividades e prácticas entregaranse enformato dixital a través da plataforma Moodle, sen necesidade de imprimilos. 

Tanto nos contidos como no sistema de avaliación atenderanse ásrecomendacións de axustes razoables propostas pola Unidade de Atención áDiversidade (ADI) no caso do alumnado con diversidade funcional ou NEAE,proporcionadas pola Coordinación do PAT do centro. 

Aqueles/as alumnos/as con dispensa ou que seacollan ao recoñecemento de dedicación a tempo parcial deberán contactar coa profesora responsable da materia ao inicio de curso. O sistema de avaliación será o mesmo, só que as actividades ou prácticas a realizar na aula serán substituídas por outras ou adaptadas para a súa realización de maneira non presencial.

Fontes de información
Bibliografía básica (). .
(). .

- Cipolla. Carlo M. Historia económica de la población mundial. Ed. Crítica. Barcelona, 1978.   Visión histórica de las relaciones entre producción, economía y población.

- Comisión de las Comunidades Europeas 1983. Europa en el movimiento demográfico. Madrid. Ministerio de Trabajo y Seguridad Social. Madrid.   Situación de la población europea a finales del siglo XX. Descripción de los efectos del paso del final de la primera transición demográfica al envejecimiento de las poblaciones europeas.

- Della Zuanna, Giampiero y Billari, Francesco C. 2010. ¿Declive o revolución demográfica?: Reflexiones a partir del caso italiano. Madrid. Ed. Centro de Investigaciones Sociológicas-CIS.   Debate sobre los planteamientos que defienden la situación de declive demográfico en algunas naciones europeas. Centrado en el caso de las regiones italianas

- Esping-Andersen, G. 1991. Los tres grandes retos del Estado de Bienestar. Barcelona. Ed. Ariel (2010).    Análisis socio-político que evalúa los tres principales tipos de “Estados de Bienestar” existentes en Europa occidental y otras economías capitalistas avanzadas.

- Esping-Andersen G. (Coord.) El déficit de natalidad en Europa. Ed. Obra Social “la Caixa”. Barcelona, 2013.   Estudio demográfica de la situación, características e implicaciones que tiene la mantenimiento de una baja natalidad.

-  Livi- Bacci M. Un largo viaje. Ed. Pasado y presente. Barcelona, 2016.    Visión sintética de la historia y evolución de la población humana

- Malthus. R. Primer ensayo sobre la población. Ed. Alianza. Madrid, 1966.   Estudio de las consecuencias que puede tener el crecimiento de la población en la Gran Bretaña del siglo XIX. Primer estudio sobre la relación entre producción de alimentos y población.

-->
Bibliografía complementaria

- Emmott S. Diez mil millones. Ed. Anagrama, Barcelona, 2013.

     Análisis de las consecuencias que puede llegar a tener un población de 10.000 millones. Efectos sobre la producción, comercialización, distribución y consumo.

- Leal, J. L. y Fernández Cordón, J.A. 2006. Análisis territorial de la demografía española. Madrid. Fund. Fernando Abril Martorell.

     Situación de las variables demográficas y del crecimiento de las poblaciones de las Comunidades Autónomas a principios del S.XXI.

- Livi-Bacci, Massimo. 1983. Introducción a la demografía. Barcelona. Ed. Ariel.

     Texto de los principios básicos del análisis de la población, desde la perspectiva demográfica.

- Vinuesa, Julio y Puga, Dolores(ed.). 2006. Técnicas y ejercicios de Demografía. Madrid. Ed. Instituto Nacional de Estadística.

     Compendio de nociones básicas de cálculo y tratamiento de las variables demográficas, con ejemplos de la población española.