Datos Identificativos 2020/21
Asignatura (*) Socioloxía do traballo Código 615G01209
Titulación
Grao en Socioloxia
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 1º cuadrimestre
Segundo Obrigatoria 6
Idioma
Castelán
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Socioloxía e Ciencias da Comunicación
Coordinación
Andrade Suarez, Maria Jose
Correo electrónico
maria.andrade@udc.es
Profesorado
Andrade Suarez, Maria Jose
Correo electrónico
maria.andrade@udc.es
Web
Descrición xeral A principal contribución desta materia é transmitir os principais conceptos, teorías e metodoloxías centrais á perspectiva sociolóxica do mundo socio-laboral. Deste xeito, proponse un programa que pretende que os estudantes analicen e entendan criticamente a realidade social do traballo, os cambios que sufriu ao longo da historia e a organización social que caracterizou cada etapa así como os problemas sociais cos que se relaciona o traballo e o emprego nas sociedades actuais.
Plan de continxencia No caso de que a actividade académica teña que continuar de xeito non presencial, habilitaranse os contidos e as sesións previstas a través das plataformas do Campus Virtual da UDC segundo as instrucións que establezan as posibles Resolucións Rectorais.
O sistema de avaliación previsto nesta guía manterase igual coas adaptacións necesarias para que as entregas dos traballos e, se é o caso, as exposicións orais se poidan facer só a través de Moodle para estudantes que opten pola avaliación continua. Os estudantes que optaron polo sistema único de avaliación final (exame a libro aberto) poden facelo a través do Campus Virtual.
En relación cos mecanismos de comunicación, as titorías individuais e de grupo tamén se realizarán a través de correo electrónico, Moodle e / ou Teams tanto de xeito síncrono como asíncrono.

Competencias do título
Código Competencias do título
A1 Conocimiento de los componentes básicos de las desigualdades sociales y las diferencias culturales.
A3 Introducción a la evolución de las sociedades contemporáneas y de sus movimientos sociales y políticos.
A5 Aprendizaje de los conceptos y de las técnicas estadísticas aplicadas a la sociedad humana.
A6 Conocimientos básicos de macroeconomía.
A8 Análisis de las transformaciones y evolución de las sociedades contemporáneas.
A9 Análisis de los principales conceptos y generalizaciones sobre la sociedad humana y sus procesos.
A11 Aprendizaje de la historia de la teoría sociológica y sus principales escuelas hasta la actualidad.
A14 Capacidades en elaborar, utilizar, e interpretar indicadores sociales e instrumentos de medición social.
A15 Conocimientos y habilidades para plantear y desarrollar una investigación aplicada en las diferentes áreas de la sociedad.
A17 Conocimientos y habilidades en la búsqueda de información secundaria en las diferentes fuentes (instituciones oficiales, bibliotecas, internet, etc.).
A18 Capacidades en evaluar los proyectos de políticas públicas y de intervención social, así como sus resultados.
A19 Capacidades para definir, localizar y contactar la población objeto de integración social.
A20 Capacidades para adecuar los objetivos a los recusos económicos, temporales y humanos.
A21 Capacidades para identificar y medir factores de vulnerabilidad social y procesos conflictivos.
A23 Capacidades en evaluar los costes y beneficios ecológicos y sociales (presentes y futuros).
A24 Conocimientos y habilidades en transmitir los conceptos, problemáticas y perspectivas sociológicas.
A25 Habilidades en el desarrollo de las organizaciones (asesoramiento, diseño y gestión de organizaciones e instituciones).
A26 Saber elegir las técnicas de investigación social (cuantitativas y cualitativas) pertinentes en cada momento.
A27 Conocimientos y habilidades de las técnicas de muestreo y de trabajo de campo.
A28 Habilidades para gestionar y mediar en situaciones de crisis y conflictos sociales.
A29 Habilidades para el desarrollo de los recursos humanos en las organizaciones.
A32 Capacidades en contribuir al diseño de políticas públicas orientadas a abordar problemas sociales.
A34 Conocimientos y actitudes de ética profesional.
A35 Actitud crítica frente a las doctrinas y las prácticas sociales.
A36 Actitud de compromiso frente a los problemas sociales y culturales.
B1 Capacidad de organización y planificación.
B3 Capacidad de análisis y síntesis.
B4 Resolución de problemas.
B5 Capacidad de gestión de la información.
B6 Comunicación oral y escrita en la lengua nativa.
B7 Conocimientos de informática relativos al ámbito de estudio.
B9 Reconocimiento a la diversidad y a la multiculturalidad.
B10 Habilidades en las relaciones interpersonales.
B11 Compromiso ético.
B12 Trabajo en equipo.
B13 Razonamiento crítico.
B14 Trabajo en un equipo de carácter interdisciplinar.
B15 Trabajo en un contexto internacional.
B16 Sensibilidad hacia temas medio ambientales.
B18 Creatividad.
B19 Adaptación a nuevas situaciones.
B20 Conocimiento de otras culturas y costumbres.
B21 Aprendizaje autónomo.
B24 Habilidades para contextualizar e identificar los actores clave en cada situación.
B25 Capacidades para relacionar los conocimientos de la sociología y de otras disciplinas afines.
B26 Capacidades en reconocer el carácter global y local de los fenómenos sociales.
B27 Capacidades en reconocer la complejidad de los fenómenos sociales.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral como escrita, en las lenguas oficiales de la comunidad autónoma.
C3 Utilizar las herramientas básicas de las tecnologías de la información y las comunicaciones (TIC) necesarias para el ejercicio de su profesión y para el aprendizaje a lo largo de su vida.
C4 Desarrollarse para el ejercicio de una ciudadanía abierta, culta, crítica, comprometida, democrática y solidaria, capaz de analizar la realidad, diagnosticar problemas, formular e implantar soluciones basadas en el conocimiento y orientadas al bien común.
C6 Valorar críticamente el conocimiento, la tecnología y la información disponible para resolver los problemas con los que deben enfrentarse.
C7 Asumir como profesional y ciudadano la importancia del aprendizaje a lo largo de la vida.
C8 Valorar la importancia que tiene la investigación, la innovación y el desarrollo tecnológico en el avance socioeconómico y cultural de la sociedad.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Reconocimiento y distinción de los principales instrumentos y fuentes de datos para la medición del mercado laboral así como el análisis e interpretación de los datos que proporcionan. A5
A6
A14
A17
A18
A26
A27
A32
A35
B1
B3
B4
B5
B7
B13
C1
C4
C7
C8
2. Conocimiento y comprensión de los principales conceptos, marcos teóricos y contenidos prácticos de carácter sociológico sobre el trabajo, el empleo y las relaciones laborales. A1
A3
A8
A11
A15
A24
A32
A35
A36
B1
B3
B4
B5
B6
B9
B10
B11
B12
B13
B14
B15
B21
B25
B26
B27
C1
C4
C6
3. Identificación de las transformaciones que experimenta el trabajo al largo de la historia -especialmente a partir del trabajo asalariado- y las transformaciones y problemáticas del mercado laboral y el empleo en las sociedades actuales. A8
A9
A11
A14
A15
A24
A25
A28
A29
A34
A35
A36
B1
B3
B4
B5
B6
B9
B12
B13
B16
B18
B19
B21
B25
B26
B27
C1
C4
C7
C8
4. - Conocer e interpretar los principales factores que estructuran las desigualdades en el mundo del trabajo. A1
A3
A8
A9
A14
A15
A17
A18
A19
A20
A21
A23
A24
A25
A32
A35
A36
B4
B5
B6
B10
B11
B12
B13
B14
B20
B24
B25
B26
B27
C1
C3
C4
C6
C8

Contidos
Temas Subtemas
TEMA 1. O LUGAR DE TRABALLO NA SOCIEDADE E A SOCIOLOXÍA

1.1. A pluralidade de significados do traballo
1.1.1. Do traballo ao emprego: percorrido histórico polas representacións do traballo
1.1.2. Que é o traballo hoxe?
1.1.3. ¿Crise do traballo ?: tendencias, cambios recentes e debates sobre o lugar de traballo hoxe
1.2. O traballo como obxecto e campo de estudo sociolóxico: a centralidade do traballo na teoría sociolóxica
1.3. Investigación sociolóxica sobre o traballo: aproximación ás principais estatísticas, conceptos e indicadores laborais
TEMA 2. A DIVISIÓN TÉCNICA DO TRABALLO E A CONSTRUCIÓN SOCIO-HISTÓRICA DO MERCADO LABORAL CONTEMPORÁNEO: VELLAS E NOVAS FORMAS 2.1. Traballo, tecnoloxía e sociedade
2.1.1. Industrialización e modelo de traballo asalariado: a fábrica como institución clave do sistema industrial e marco para a análise do capitalismo
2.1.2. Revolucións tecnolóxicas: a transición do capitalismo industrial ao capitalismo cognitivo
2.2. Fases principais na construción histórica da organización social da produción
2.2.1. 1945-1973: a expansión do modelo socio-produtivo fordista
2.2.2. 1973-2008: desde a crise do fordismo ás novas formas de organización do traballo no contexto do capitalismo global
2.2.3. Os efectos da crise de 2008 no mundo do traballo
TEMA 3. A DIVISIÓN SEXUAL DO TRABALLO 3.1. Mulleres, traballo e relacións de xénero: conceptos fundamentais, enfoques teóricos e avaliación crítica en perspectiva histórica
3.2. Evolución e tendencias actuais no mercado de traballo desde a perspectiva de xénero
3.2.1. A cara oculta do traballo das mulleres: da esfera da reprodución á esfera de produción
3.2.2. Desigualdades no emprego das mulleres: traballo non remunerado, uso do tempo e as súas implicacións para as relacións de xénero
TEMA 4. VOLUCIÓN RECENTE, CARACTERÍSTICAS E TENDENCIAS NO MERCADO LABORAL DE ESPAÑA 4.1. O mercado de traballo como construción social
4.2. Segmentación dos mercados de traballo
4.3. Cambios nos sectores da actividade económica e cambios na estrutura e composición da forza de traballo
4.4. O mercado de traballo en España antes e despois da crise
4.4.1. Evolución e perspectivas de emprego e empregabilidade
4.4.2. Flexibilidade laboral, temporalidade e precariedade: significados e consecuencias
4.4.3. A nova cuestión social: o desemprego e a crise da sociedade salarial
TEMA 5. ESTRUCTURA SOCIAL E DESIGUALDADE NO MERCADO DE TRABALLO 5.1. Estrutura laboral e desigualdade social en España: análise e evolución
5.2. Traballo e formas de emprego precarias: vulnerabilidade e exclusión social
5.3. Pobreza laboral, degradación laboral e desigualdade
5.4. Crise do emprego e polarización das traxectorias laborais
5.5. A dinámica laboral dos inmigrantes en España
5.6. Mocidade, educación, traballo e emprego: problemas e perspectivas de inserción laboral
TEMA 6. REGULACIÓN PÚBLICA DAS RELACIÓNS LABORAIS: ACTORES SOCIAIS, IMPACTO E DEBATE 6.1. Delimitación dos interlocutores sociais e as súas competencias: organizacións sindicais e asociacións empresariais
6.2. O Estado e as relacións laborais: retos das políticas de emprego e o papel dos servizos públicos de emprego


Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral A1 A3 A5 A6 A8 A9 A11 A14 A15 A17 A18 A20 A19 A32 B9 25 0 25
Actividades iniciais A3 A5 A6 B3 B4 B13 2 2 4
Lecturas A1 A3 A5 A8 A14 A18 A32 A35 A36 B3 B13 C7 C8 0 12 12
Discusión dirixida A1 A5 A8 A14 A17 A18 A21 A23 A24 A25 A32 A35 A36 B3 B4 B12 B13 C6 C8 10 4 14
Portafolios do alumno A3 A5 A6 A8 A14 A17 A18 A26 A27 A28 A29 A32 A35 A36 B3 B4 B11 B13 C1 C6 C8 12 32 44
Traballos tutelados A1 A5 A6 A14 A18 A32 A34 A35 A36 B6 B5 B4 B3 B1 B7 B10 B11 B12 B13 B14 B15 B16 B18 B19 B20 B21 B24 B25 B26 B27 C3 C4 C7 12 32 44
Presentación oral A14 A18 A32 A35 B3 B4 B12 C4 2 4 6
 
Atención personalizada 1 0 1
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Sesións expositivas complementadas con material auodiovisual que serán abertas e participativas e están deseñadas para explicar, desenvolver e comentar os contidos teóricos que presentan maior dificultade para comprender, incidir nos aspectos básicos e máis relevantes, actualizar convenientemente os contidos, aclarar dúbidas e complementar a información que os estudantes obteñen directamente das lecturas recomendadas.
Actividades iniciais Actividades que se levan a cabo antes de iniciar calquera proceso de ensino-aprendizaxe co fin de coñecer as competencias, intereses e/ou motivacións que posúe o alumnado para o logro dos obxectivos que se queren alcanzar, vinculados a un programa formativo. Con ela preténdese obter información relevante que permita articular a docencia para favorecer aprendizaxes eficaces e significativas, que partan dos saberes previos do alumnado.
Lecturas Lectura e análise por parte do alumnado do conxunto de textos e documentación fundamental que se sinalan como bibliografía básica e fonte para afondar nos contidos traballados.
Discusión dirixida Técnica de dinámica de grupos a través da cal se levarán a cabo debates na aula nos que se discutirán e analizarán de forma libre, informal e espontánea determinados temas motivando o diálogo e a retroalimentación co alumnado así como a capacidade de comunicación oral e a reflexión crítica.
Portafolios do alumno É un cartafol físico ordenado por seccións, debidamente identificadas ou etiquetadas, que contén os rexistros ou materiais produto das actividades de aprendizaxe realizadas polo alumno no marco da asignatura, cos comentarios e cualificacións asignadas polo profesor o que lle permite visualizar o progreso do alumno. O portafolio inclúe todo o que fai o alumno, como: apuntamentos ou notas de clases, traballos de investigación, guías de traballo e o seu desenvolvemento, comentarios de notas, resumos, probas escritas, autoavaliacións, tarefas desenvolvidas, comentarios de progreso do alumno realizado polo profesor, etc
Traballos tutelados Metodoloxía deseñada para promover a aprendizaxe autónoma dos estudantes, baixo a tutela do profesor e en escenarios variados (académicos e profesionais). Está referida prioritariamente á aprendizaxe do “como facer as cousas”. Constitúe unha opción baseada na asunción polos estudantes da responsabilidade pola súa propia aprendizaxe. Este sistema de ensino baséase en dous elementos básicos: a aprendizaxe independente do estudantado e o seguimento desa aprendizaxe polo profesor-titor.
Presentación oral Exposición oral a través da que o alumnado e profesorado interactúan dun modo ordenado, propoñendo cuestións, facendo aclaracións e expoñendo temas, traballos, conceptos, feitos ou principios de forma dinámica.

Atención personalizada
Metodoloxías
Portafolios do alumno
Traballos tutelados
Descrición
Titorías baseadas na atención personalizada que fomentan a reflexión sobre temas específicos e facilitan o seguimento e a supervisión do estudante. Para a súa correcta realización, contémplanse sesións de titoría presencial e / ou virtual co profesor, que implican unha participación individual e / ou grupal obrigatoria dirixida a facilitar o encauzamento e a estrutura xeral que deben presentar os traballos.
Deste xeito, o alumno recibirá periodicamente información e retroalimentación sobre os resultados das actividades que compoñen o conxunto de avaliación continua.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Portafolios do alumno A3 A5 A6 A8 A14 A17 A18 A26 A27 A28 A29 A32 A35 A36 B3 B4 B11 B13 C1 C6 C8 O alumnado ten no Moodle da asignatura todas as instrucións. 40
Traballos tutelados A1 A5 A6 A14 A18 A32 A34 A35 A36 B6 B5 B4 B3 B1 B7 B10 B11 B12 B13 B14 B15 B16 B18 B19 B20 B21 B24 B25 B26 B27 C3 C4 C7 O alumnado ten no Moodle da asignatura todas as instrucións. 50
Presentación oral A14 A18 A32 A35 B3 B4 B12 C4 O alumnado ten no Moodle da asignatura todas as instrucións. 10
 
Observacións avaliación
DIRECTRICES XERAIS DO SISTEMA DE AVALIACIÓN

O sistema de avaliación proposto permite aos estudantes elixir entre a) avaliación continua ou b) avaliación final.

MODALIDADE A: AVALIACIÓN CONTINUA

A avaliación continua implica, obrigatoriamente e sen excepción, o cumprimento dos seguintes requisitos:

1. Asistencia "activa e participativa" e aproveitamento de polo menos o 80% de clases tanto teóricas como interactivas. Neste sentido, a ausencia de máis do 20% ás sesións suporá que o alumno non sexa cualificado na parte de avaliación continua da materia.

2. A preparación (entrega por escrito e / ou presentación en clase) das tarefas individuais e de equipo correspondentes ás 3 probas obrigatorias, segundo a metodoloxía indicada polo profesor e nas datas previamente establecidas.

A falta de asistencia ao número mínimo de sesións indicado e a non realización das prácticas correspondentes implica a renuncia do alumno á nota correspondente á avaliación continua.

A lista completa das actividades prácticas pódese consultar no Moodle da materia.

En resumo, o alumno debe demostrar que acadou os resultados esperados de aprendizaxe a través das seguintes actividades de avaliación continua:

PROBA Nº 1-PORTAFOLIO DA ASIGNATURA (peso do 40% da nota global): Individual e eliminatoria -quen non obteña polo menos un 4 sobre 10 non poderá continuar coa avaliación continua durante o curso-.

PROBA Nº 2-COMENTARIO CRÍTICO DE TEMA DE ACTUALIDADE (peso do 20% da nota global): Individual e recuperable se o alumno non chega como mínimo a un 4 sobre 10.

PROBA Nº 3-PREPARACIÓN E EXPOSICIÓN  ORAL DE POSTER (ponderación do 30% da nota global): Realizarase en equipo e non é recuperable. É necesario obter ao menos un 4 sobre 10.

As 4 probas da avaliación continua clasificaranse previamente como APROBADO / NON APROBADO e posteriormente asignaráselles un  BLOQUE DE NOTA (calificación numérica de 0 a 10). Para aprobar o curso, deberase obter unha nota igual ou superior a 5 como media ponderada nas 3 probas de avaliación continua.

A ASISTENCIA E O APROVEITAMENTO DAS CLASES (capacidade de traballo, esforzo, integración, participación activa, etc.) valerá ata un 10% da nota global.

A clasificación global da avaliación continua para estudantes que superaron a avaliación continua (nota mínima de 5 sobre 10 como media) pode incrementarse ata un máximo do 15% realizando unha actividade de CARÁCTER VOLUNTARIO que consistirá na realización dunha revisión dun libro (a escoller entre a lista de lecturas que o profesor proporá ao comezo do curso).

 

MODALIDADE B: AVALIACIÓN FINAL (EXAMEN A LIBRO ABERTO)

O alumno, ben por optar por non realizar as actividades prácticas propostas na modalidade de avaliación continua da materia ou por non superalas cunha nota igual ou superior a 5 puntos, presentarase directamente á avaliación final. Neste caso, obterá a nota final segundo a calificación que obteña exclusivamente na devandita proba.

Os estudantes que o desexen tamén poderán renunciar á nota obtida durante o curso e facer o exame final para substituír a nota de avaliación continua.

A avaliación final como proba única consiste na realización dunha proba escrita, que se realizará na data previamente establecida pola facultade para as dúas convocatorias de avaliación (xaneiro e xullo) cun valor de entre 0-10 puntos, que se baseará na realización dun exame a "libro aberto" (durante a proba, os estudantes poderán usar os materiais de consulta que consideren oportunos) sobre os temas desenvolvidos na clase durante el cuatrimestre (80%) e unha pregunta obrigatoria para elixir entre un dos libros de lectura recomendados polo profesor ao comezo do curso (20%).

Na citada proba preténdese que os estudantes poñan un maior énfase na reflexión, no razoamento crítico e argumentado, así como na interpretación de respostas en escenarios e casos específicos, e non na memoria e copia de datos e / ou información localizadas no bibliografía.

- No caso de estudantes con dispensa académica, recoméndase acudir ás titorías individuais (compatibles coa súa dedicación) programadas persoalmente co profesor dende o comezo do curso.

Fontes de información
Bibliografía básica

O ALUMNADO TERÁ Á SUA DISPOSICIÓN NO MOODLE TODO O MATERIAL OBRIGATORIO DA ASIGNATURA

BENEYTO, P.J;  RAMÓN ALÒS, C;  SERGI VIDAL, P.J. (2016). “La afiliación sindical en la crisis. Estructura, evolución y trayectorias”.  Sociología del Trabajo, nº  87, pp. 25-44

CEBRIÁN I. Y MORENO, G. (2018). “Desigualdades de género en el mercado laboral”. Panorama social, nº 27, pp. 47-63

ECHAVES GARCÍA, A;  ECHAVES, C. (2017). “Jóvenes aún más precarios crisis económica y desigualdad laboral en España”. Cuadernos de Investigación en Juventud, nº  2, pp. 33-52.

GARRIDO MEDINA, L. (2010), “El impacto de la crisis sobre la desigualdad en el trabajo”. Papeles de Economía Española, nº 124, pp. 46-68.

GODIO. J. (2005). “El paradigma de la sociedad de trabajo”.  Nueva sociedad,  nº 199, págs. 24-34.

GRANDE R; PANIAGUA T; DEL REY, A. (2016). “Inmigración y mercado de trabajo en España: del boom a la Gran Recesión”.  Panorama social, nº 23, 2016, pp. 125-139

HERNANZ, V Y JIMENO, J.F. (2013). “Segmentación laboral y contratación dual: Conversaciones póstumas con Luis Toharia”. Revista de Economía Laboral  nº 10, pp. 135-149 135-149.

KÖHLER, H. y ARTILES, A.M. (2007). “Paradigmas de la organización social del trabajo” en KÖHLLER y ARTILES, Manual de Sociología del Trabajo y de las Relaciones laborales, Delta Publicaciones, cap 12, pp. 371- 386.

LORENTE CAMPOS, R., & GUAMÁN HERNÁNDEZ, A. (2018). “Expansión de la temporalidad y erosión de la relación de empleo estándar en España: ¿La irrupción de un nuevo paradigma de relación de empleo?”. Cuadernos De Relaciones Laborales, nº 36, pp. 35-63.

 MARUANI, M. (2000). “De la sociología del trabajo a la sociología del empleo”. Política y Sociedad, nº  34, pp. 9-17.

MINGORANCE-ARNÁIZ, A. C. Y PAMPILLÓN OLMEDO, R. (2015). “Mitos y realidades del mercado de trabajo español”. Estudios de Economía Aplicada, vol. 33, nº 1, pp. 223-257.

PRIETO, C. (2000). “Trabajo y orden social: de la nada a la sociedad de empleo (y su crisis)”. Política y Sociedad, nº 34, pp. 19-32.

ROCHA, F. (2017): “Precariedad del empleo y riesgo de pobreza”. Gaceta Sindical. Reflexión y Debate, nº 28, pp. 193-212

ROCHE CÁRCEL, J.A. (2013). “El incierto sentido del trabajo en la sociedad de riesgo global”. Barataria: revista castellano-manchega de ciencias sociales, nº 15,  pp. 207-226.

SANTAMARÍA LÓPEZ, E. (2018). “Jóvenes, crisis y precariedad laboral: una relación demasiado larga y estrecha”. Encrucijadas, nº 15, pp. 1-24.

TORNS, T. Y RECIO CÁCERES, C. (2012). “Las desigualdades de género en el mercado de trabajo: entre la continuidad y la transformación”. Revista de Economía Crítica. Nº 4, pp. 178-202.

VILAR RODRÍGUEZ, M. (2012). “De aquellas arenas estos lodos: el mercado de trabajo en España desde una perspectiva histórica”. Revista Galega de Economía 21, 1 pp. 115-146.

Bibliografía complementaria

ALONSO, L. E. (2007).  La crisis de la ciudadanía laboral. Anthropos, Barcelona.

BROWN, R.K. (2010). “¿Sucesión o acumulación? Sobre los cambios en los enfoques teóricos y en las preocupaciones sustantivas de la sociología del trabajo y del empleo”.  Sociología del trabajo,  nº 69, pp. 5-19.

CARRASQUER OTO, P. Y RECIO CÁCERES, C. (2013). “Los colectivos más débiles del mercado laboral: ¿la excepción como norma?”. Anuario IET de Trabajo y Relaciones Laborales,  1, pp. 185-194.

CASTELLI, N; BOGONI, M. (2020). “Empleo, edad y género: el impacto de las reformas y el nece-sario debate sobre el futuro de las relaciones laborales”. Cuadernos de Relaciones Laborales, nº 38, pp. 11-38.

CASTILLO J. J. (2008).  La soledad del Trabajador globalizado, Catarata, Madrid.

GARRIDO MEDINA, L. (2012). “Estudios y trabajo de los españoles en la crisis de empleo”. Estudios de Economía Aplicada, 30 (1), pp- 29-58.

GARRIDO MEDINA, L. Y CHULIÁ, E. (2005). “Las trayectorias de ocupación de un cuarto de siglo” en Ocupación, formación y el futuro de la jubilación en España, Consejo Económico y Social de España (CES), Colección Estudios, nº 173, Madrid, pp. 93-129.

LÓPEZ CALLE, P. (2018). “Subjetividad precaria como recurso productivo. Crisis, trabajo e identidad en las periferias metropolitanas desindustrializadas”. Revista Española de Sociología,  nº 28 (2), pp.  347-364.

OIT (2020) Perspectivas sociales y del empleo en el mundo – Tendencias 2020. https://www. ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---dcomm/---publ/documents/publication/ wcms_734455.pdf

MARTÍN ARTILES, A. ET AL. (2003). Teoría de las relaciones laborales.  Fundamentos, Barcelona: Editorial UOC.

MARTÍN ARTILES, A; LOPE, A; BARRIENTOS SÁNCHEZ, D. Y MOLES KALT, B. (2018). «Aprendiendo a trabajar: trayectorias y discursos». Revista Española de Investigaciones Sociológicas, nº 164, pp. 115-134.

MARTÍNEZ GARCÍA, J.S.: Estructura y Desigualdad social en España. Ed. Los libros de la Catarata, Madrid, 2013, pp. 59-79.

MARTÍNEZ MORENO, C. (2019). Brecha salarial de género y discriminación retributiva: causas y vías para combatirlas. Albacete: Bomarzo

MARTÍNEZ PASTOR, J.I. (2010). “¿Solución familiar o desfamiliarización? Pros y contras de los modos de compatibilizar trabajo y familia en los países de la OCDE”.  Praxis Sociológica, nº 14, pp. 37-66.

MARTÍNEZ PASTOR, J. I. Y BERNARDI, F. (2011). “La flexibilidad laboral: significados y consecuencias”. Política y Sociedad, nº 48, pp. 381-402.

MÉDA, D. (2007). “¿Qué sabemos sobre el trabajo?”. Revista de trabajo, 3(4), pp. 17-32.

PÉREZ OROZCO, A. (2015), “La sostenibilidad de la vida en el centro… ¿Y eso qué significa?”, en Mora Cabello de Alba, L., Escribano Gutiérrez, J. (Eds.), La ecología del trabajo. El trabajo que sostiene la vida, Bomarzo, Albacete

PRIETO, C. (1999) «Crisis del empleo ¿crisis del orden social?», en Miguélez, F.; Prieto, C., Las relaciones de empleo en España, Siglo XXI, Madrid.

PRIOR, J.C. Y R. MARTÍNEZ (2013): Reflexiones sobre el trabajo en la sociedad actual: nuevos retos & nuevas realidades, Cívitas, Pamplona.

ROCHA SÁNCHEZ, F. (2015). “Contrato único, segmentación y relaciones laborales. Otra vuelta de tuerca en la estrategia del miedo”. Revista de Derecho Social, nº 70, pp. 239-253.

ROMAGNOLI, U. (2018). “De la ciudadanía industrial a la ciudadanía industriosa”. Revista de Derecho Social, nº 81, pp.  21-38.

SERRANO GARCÍA, J. Y BORELLI, S. (2017). “El necesario reconocimiento de los derechos sindicales a los trabajadores de la economía digital”. Revista de Derecho Social, nº 80, pp. 233-261


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións

Recoméndase a asistencia continuada e regular á clase e o estudo diario da materia.

A lectura da Guía Docente da materia é fundamental para coñecer as orientacións xerais e as actividades prácticas que se deben realizar. Así mesmo, recoméndase o uso frecuente do Moodle da materia, onde os alumnos serán informados das propostas do profesor (avisos, prácticas, exercicios, novas, etc.) e atoparán os materiais obrigatorios para a materia.

Ademais, como regra xeral, hai que ter en conta as seguintes cuestións:

1.- A entrega dos traballos documentais que se realicen nesta materia serán en papel cumprindo cos seguintes puntos:

- Non se empregarán plásticos.

- Realizaranse impresións a dobre cara.

- Empregarase papel reciclado.

- Evitarase a impresión de borradores.

2.- Débese facer un uso sostible dos recursos e a prevención de impactos negativos sobre o medio natural

3.- Débese ter en conta a importancia dos principios éticos relacionados cos valores da sostenibilidade nos comportamentos persoais e profesionais

4.- Segundo se recolle nas distintas normativas de aplicación para a docencia universitaria deberase incorporar a perspectiva de xénero nesta materia (usarase linguaxe non sexista, utilizarase bibliografía de autores de ambos os sexos, propiciarase a intervención en clase de alumnos e alumnas...)

5.- Traballarase para identificar e modificar prexuízos e actitudes sexistas, e influirase na contorna para modificalos e fomentar valores de respecto e igualdade

6. Deberanse detectar situacións de discriminación por razón de xénero e proporanse accións e medidas para corrixilas

7. Facilitarase a plena integración do alumnado que por razón físicas, sensoriais, psíquicas ou socioculturais, experimenten dificultades a un acceso axeitado, igualitario e proveitoso á vida universitaria



(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías