Identifying Data 2016/17
Subject (*) Soc. de la salud y la enfermedad Code 615G01307
Study programme
Grao en Socioloxia
Descriptors Cycle Period Year Type Credits
Graduate 2nd four-month period
Third Obligatoria 6
Language
Spanish
Galician
Teaching method Face-to-face
Prerequisites
Department Socioloxía e Ciencia Política da Administración
Coordinador
Castro Noya, Maria Luisa Fernanda
E-mail
luisa.fernanda.castro.noya@udc.es
Lecturers
Castro Noya, Maria Luisa Fernanda
E-mail
luisa.fernanda.castro.noya@udc.es
Web
General description Nesta materia, en relación con o perfil profesional neste ámbito, implica co estudante debe familiarizarse co campo da saúde e as políticas públicas,nalgúns dos aspectos que se definen para a titulación, tales como a planificación e evaluación no ámbito sanitario, co obxetivo de mellorar a calidad de vida e o benestar da población, así como o realizar análisis dos diferentes entornos sociaís que rodean aos temas e situacións dos actores sociaís na saúde e as sáss interpretacións e percepciones.

De igual modo, a visión amplia da socioloxía permite saídas no campo da administración pública, como técnicos en proxectos de saúde pública, reinserción social de discapacitados, ou técnicos de servicios de saúde (saúde mental, rehabilitación, e programas de planificación familiar entre otros).

Study programme competencies
Code Study programme competences
A1 Conocimiento de los componentes básicos de las desigualdades sociales y las diferencias culturales.
A13 Habilidades para la evaluación y realización de estudios de calidad y satisfacción.
A14 Capacidades en elaborar, utilizar, e interpretar indicadores sociales e instrumentos de medición social.
A17 Conocimientos y habilidades en la búsqueda de información secundaria en las diferentes fuentes (instituciones oficiales, bibliotecas, internet, etc.).
A21 Capacidades para identificar y medir factores de vulnerabilidad social y procesos conflictivos.
A35 Actitud crítica frente a las doctrinas y las prácticas sociales.
B3 Capacidad de análisis y síntesis.
B4 Resolución de problemas.
B13 Razonamiento crítico.
B27 Capacidades en reconocer la complejidad de los fenómenos sociales.
C8 Valorar la importancia que tiene la investigación, la innovación y el desarrollo tecnológico en el avance socioeconómico y cultural de la sociedad.

Learning aims
Learning outcomes Study programme competences
Recordar e memorizar os coñocementos adquiridos. Entender a información aprendida. Distinguir e separar a información aprendida. Distinguir, separar e interrelacionar as distintas partes e elementos da información adquirida. Identificar situaciones ou fenómenos sociais relevantes. A1
A13
A14
A17
A35
B27
C8
Utilizar os coñocementos e habilidades adquiridas na resolución de problemas. Identificar situaciones ou fenómenos sociais relevantes. Reunir e interpretar a información pertinente, así como utilizar principios, ideas e conceptos, para a resolución dun problema social. Identificar as posibles alternativas de resolución, valorando os resultados. Diseñar, planificar e desarrollar traballos, de forma individual e en equipo, mediante a utilización dos coñocementos e habilidades adquiridas, ca finalidade de crear algo novo. Demostrar ante o público, especializado ou non, a capacidade acerca da resolución de problemas, ou ben da elaboración do estudo realizado, mediante a exposición e defensa de argumentos. Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma. Emitir xuicios mediante a comparación, o análisis crítico constructivo, ou ben a defensa das decisiones adoptadas, entre outras posibilidades. Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade e, en particular, a importancia da aprendizaxe ao longo da vida. A13
A14
A17
A21
A35
B3
B4
B13
B27

Contents
Topic Sub-topic
Tema 1-Definición dos conceptos de socioloxía da saúde e da enfermidade no marco cambiante dos procesos sociaís. 1. Aproximación e definición dos conceptos de socioloxía da saúde e da enfermidade no marco cambiante dos procesos sociaís. Clase social, coidadoda saúde e da enfermidade Terías sobre saúde e enfermidade.
2. Nuovas pautas de enfermar en relación coa esperanza de vida: Morbilidade e mortalidad. Declive demográfico.
3. O rol do paciente e do médico: Da curación al cuidado. Relación médico-paciente. Necesidades de saude e atención ao paciente/cliente.
Tema 2-A saúde pública ante os desafíos dun novo século
4. A saúde pública ante os desafíos dun novo século. Enfoque para a Unión Europea 2008-2013 (Libro Blanco). O mercado dos fármacos: Gasto por innovaciones e avances médicos e farmacéuticos.
5. Desigualdades en saúde: Hacia un novo paradigma do cuidadod. Situación por Comunidades Autónomas. Sostenibilidad do Sistema Nacional de Saúde.
Tema 3 - Profesionales da saúde e cambios nos modelos de saúde. Institucións e políticas públicas. 6. Profesionales sanitarios e atención ao paciente. Análisis por Comunidades Autónomas e tecnoloxías.
7. Institucións sanitarias: papel e dificultades de acceso. Su funcionamiento no caso español.
Tema 4- Medición do estado da poboación. Saúde e percepción do coidado da saúde.
8. A medida da saúde. Revisión das escalas para controlar o grado de saúde e enfermidade da poboación. Enquisas de Saúde do Ministerio de Sanidade. Opinión sobre o estado de saúde dos ciudadáns (CIS y otros).
9. Enfermedades sociaís do século XXI: Alcoholismo, tabaco e droga. Anorexia e Bulimia. Saúde mental.
Tema 5- Calidade, estilos de vida, satisfacción e creencias. "Organización Mundial de la Salud (OMS)"
10. A experiencia das enfermidades crónicas: Dependencia e discapacidade en términos de calidade de vida. Envejecimiento e Eutanasia.
11. Estilos de vida saúdables. Normativas en relación con estratexias específicas: alimentación e actividad física.
12. Situación actual e tendencias con relación aos “Objetivos de desarrollo del Milenio”. "Resoluciones e decisiones del Consejo Ejecutivo 2012"

Planning
Methodologies / tests Competencies Ordinary class hours Student’s personal work hours Total hours
Document analysis A13 A14 A17 A21 A35 B3 B4 B13 B27 C8 12 29 41
Objective test A1 A14 A21 B3 B13 2 35 37
Introductory activities A1 A35 C8 2 1 3
Guest lecture / keynote speech A1 A17 A21 A35 B13 B27 15 10 25
Supervised projects A13 A14 A17 A21 B4 B13 B27 21 18 39
 
Personalized attention 5 0 5
 
(*)The information in the planning table is for guidance only and does not take into account the heterogeneity of the students.

Methodologies
Methodologies Description
Document analysis El trabajo de busqueda de las distintas fuentes documentales y estadísticas es básico para comprender el estado de salud de la población, y es de suma importancia para un buen manejo, la adaptación y aplicación de políticas públicas con sentido ético y razonamiento crítico.
Objective test El trabajo de evaluación que realiza el alumnado sirve para medir su aprendizaje y razonamiento en esta materia consistente en una prueba escrita de aquellos temas del programa. Se tienen en cuenta en la evaluación final la asistencia y participación en clase y tutorías.
Introductory activities El trabajo de explicación y recogida ded motivaciones, preguntas y sugerencias al comienzo de la asignatura tiene un caracter interactivo para introducir al alumnado en la materia
Guest lecture / keynote speech Actividades teóricas presenciales: Clases directas en el aula cuyo objetivo es que el alumno/a adquiera las competencias de Tipo A (relativas a la comprensión de los contenidos temáticos de la asignatura) y teniendo en cuenta que deberán establecerse las herramientas analíticas necesarias, en función de las nuevas tecnologías de la información y la comunicación; y además, las habilidades adecuadas a las competencias Tipo B.
Supervised projects Trabajo personal cuyo objetivo es el uso por parte del alumno de las competencias tipo A (conocimientos) y las del Tipo B, mediante la realización de comentarios críticos, pequeños trabajos de investigación y análisis de los temas de salud de mayor actualidad y situaciones o realidades sociales relativas al cuidado de la salud en la población del país. De igual modo, servirá la participación en grupos de discusión, de las sesiones de grupos de trabajo.

Personalized attention
Methodologies
Supervised projects
Document analysis
Objective test
Introductory activities
Guest lecture / keynote speech
Description
A clase maxistral é a explicación por parte da profesora dos contidos da materia na aula. Ocasionalmente se apoyará en soporte visual. As clases son para entender os conceptos e as teorías e plantexar posibles dubidas sobre los mismos.

Para o análisis de fontes documentaís o alumnado terá que presentar un traballo por escrito acordado coa profesora,cuxa finalidade é a profundización nos temas mediante un razoamento crítico.

Nos traballos tutelados que os alumnos deberán realizar ao longo do curso faránse as consideracións que se estimen pertinentes. Durante a execución do traballo a profesora levará a cabo un seguimento dos mesmos.Estos traballos son obligatorios para aprobar a asignatura.


Assessment
Methodologies Competencies Description Qualification
Supervised projects A13 A14 A17 A21 B4 B13 B27 Os traballos realizados, referidos a un tema o subtema do programa, forman unha parte relevante da calificación final do alumno que asiste e participa na clase regularmente. Nesta proba valóranse tanto os coñocementos e habilidades adquiridas, como a capacidade para crear algo novo a partir da información aprendida, da búsqueda de interrelacións ente as partes o elementos dos coñocementos.
NON SE ADMITEN TRABALLOS NON TUTELADOS POLA PROFESORA
O traballo de búsqueda e crítica de difentes fontes fundamentales e estadísticas, debe realizarse en tempo e forma, tal como se acorde ca profesora da materia. Por tanto, a tutela, os plazos e ol modo de entrega dos mesmos serán de obligado cumplimento y non se admitirán excepciones.

Nesta actividade se valora a búsqueda e o manexo de fontes documentais, o coñocemento e interpretación das mesmas, a profundidad do análisis, así como as conclusións e as referencias bibliográficas. Ademais, se ten en conta a capacidade de análisis e síntesis, os argumentos realizados polo estudante.

Na presentación oral, de ditos traballos, valórase o interés, dominio e síntesis expositiva.

22
Document analysis A13 A14 A17 A21 A35 B3 B4 B13 B27 C8 O traballo de búsqueda e crítica das diferentes fontes fundamentais e estadísticas para o análisis dos temas da materia, deberá realizarse en tempo e forma, tal como se acorde coa profesora da materia. 12
Objective test A1 A14 A21 B3 B13 Para valorar si o estudante recorda, memoriza e comprende os coñocementos adquiridos, así como a dedicación e o traballo continuado de cada estudiante. Esta proba escrita comprenderá os temas que se determinen coa profesora de la asignatura.
É requisito indispensable para considerar o resto dos elementos de evaluación ter aprobado el examen.
50
Introductory activities A1 A35 C8 Os estudantes deberán asistir e participar en ditas actividades 1
Guest lecture / keynote speech A1 A17 A21 A35 B13 B27 Estas sesións teñen como finalidade que os estudantes adquiriran os coñocementos e habilidades relativos á temática do programa. Por tanto o esfuerzo, a atención e participación na clase, representan un valor importante do tempo de dedicación. 15
 
Assessment comments

ESTUDANTES TEMPO COMPLETO

a ASISTENCIA A CLASE É OBRIGATORIA E REQUISITO INDISPENSABLE PARA PODER APROBAR A MATERIA

Ademais de ter aprobado a proba obxetiva, para superar a materia é necesario asistir as clases, ter realizados análisis de fontes documentais e a lo menos dous traballos tutelados. 

Os elementos de avaliación que estean superados na oportunidade de xuño, gardaranse para a 2ª oportunidade de xullo.

CASOS TEMPO PARCIAL E OTRAS CIRCUNSTANCIAS

Dacordo coas NORMAS DE AVALIACIÓN, REVISIÓN E RECLAMACIÓN DAS CUALIFICACIÓNS DOS
ESTUDOS DE GRAO E MESTRADO UNIVERSITARIO, 2015 (NAR, 2015) e a NORMA QUE REGULA
O REXIME DE DEDICACIÓN AO ESTUDO DOS ESTANTES DE GRAO NA UDC, 2012 (NRD, 2012):

 

No suposto en
que o estudante non puidese realizar todas as actividades por razóns
xustificadas (certificado médico, contrato laboral sobrevido dempois do período
de matrícula e de solicitude de “dispensa académica especial”, (NRD, artigo 4.5),  ou ben estudantes con “dedicación a tempo
parcial” (“Solicitude de modalidade de tempo parcial” no período de matrícula, NRD,
Art. 4.5 y 5) ou de modalidades específicas de aprendizaxe e apoio á
diversidade, con dispensa otorgada polo decano, ou no seu caso pola UDC (NAR, 2015;
NRD, 2012). Excepcionalmente, no caso de que o estudante por outras razóns sobrevidas
debidamente xustificadas, non
puidera realizar todas as probas de avaliación continua (NAR, 2015); si ben, neste
punto non se admite a excepción de aqueles estudantes que se matriculan de
outra materia que cuxo horario coincide co horario estabecido para a materia
que nos ocupa:

 

a)     
Ditos estudantes teñen a obriga de asistir ás clases
impartidas naquelas datas que non son cubertas pola dispensa, ou ben non quedan
debidamente xustificadas. A non
asistencia desas clases ou as tutorías acordadas ca profesora, sen a debida
xustificación, impide superar a materia.

 

b)     
No
primeiro mes de clase da materia os estudantes deben poñerse en contacto coa
profesora a través do correo electrónico, para establecer un horario de
tutorías e fixar os elementos a realizar para manter una avaliación continua
(Análise de fontes documentais, síntesis de documentos e traballo tutelado). O
traballo, que ten que ser tutelado pola profesora, e o análise de fontes
documentais son requisitos necesarios para superar a materia. 

 

c)     
A
proba obxectiva realizarése na data e hora oficiais do exámen, sen perxuicio
dos artigos 12 e 13º.2. das NORMAS DE
AVALIACIÓN, REVISIÓN E RECLAMACIÓN DAS CUALIFICACIÓNS DOS ESTUDOS DE GRAO E
MESTRADO UNIVERSITARIO, tendo en conta, 

 

Que no caso de imposibilidade sobrevida
para a súa realización nas datas e horarios aprobados, o decanato ou a dirección do centro resolverá sobre a realización da
proba.

 

O
examen axustaráse aos temas da guí docente,
así como as explicacións acerca dos documentos tratados na clase, os cales estarán a disposición na reprografía. En todo caso, se
concretará cos estudantes a materia do examen.

A
superación do examen é un requisito indispensable para superar a materia. Para
aprobar o examen é necesario obter unha calificación de 2.5 (25%).

 

En suma, ademáis de ter aprobado a proba obxetiva,
para supera a materia é necesario ter realizados análisis de fontes documentais
e un traballo tutelado, así como, de ser o caso, asistir as clases
correspondentes a súa situación persoal.

Os elementos de avaliación que estean superados na
1ª oportunidade, gardaránse para a 2ª oportunidades de xullo
.


Sources of information
Basic

Ver recomendaciones

Almarcha, A., “Situación del enfermo de Alzheimer ante la crisis del Estado de Bienestar” en Afal Ferrolterra, IV Jornada sobre la enfermedad de Alzheimer, 24 de Noviembre de 2001, (A Coruña: Universidad de A Coruña, 2003)

Almarcha, A., Pascual, M., Campello, L., Cristóbal, P., “Integración laboral de personas con discapacidad: Una perspectiva local”, en MAP, Evaluación y Calidad en las organizaciones públicas, (Madrid, MAP, 2005)

Andreu, J. et al., Sociología de la discapacidad. Exclusion e inclusion social de los discapacitados, Revista del Ministerio de Trabajo y Asuntos Sociales 45 (2003): 77-107.

Barnes, C., Mercer, G., y Shakespeare, T. Exploring disability: A sociological introduction (Cambridge, UK: Polity Press 1999).

Bazo, M.T., La sociedad anciana, (Mdrid: CIS, 1990)

Berger, PL. Introducción a la sociología (México: Limusa 1990).

Birriel Salcedo, M., “Género, profesiones sanitarias y salud púlica”, Gaceta Sanitaria, Vol.18,nº 1(2004)

Bowling, A., La medida de la salud: Revisión de las escalas de medida en la calidad de vida, (Barcelona: Masson, 1994)

CERMI, Discapacidad y exclusión social en la Unión Europea, tiempo de cambio, herramientas para el cambio : informe definitivo (Madrid:CERMI, 2003).

Cokerman, W.C., Sociología de la medicina, ( Madrid: Prentice Hall, 2002).

COLECTIVO IOE/INSERSO/CIS, Cuidados de la vejez. El apoyo informal, (Madrid, Inserso, 1995)

COLECTIVO IOÉ/CIMOP, Discapacidad y trabajo en España. Estudio de los procesos de inclusión y exclusión social de las personas con discapacidad (Madrid: IMSERSO 1997).

COLECTIVO IOE ( W. Actis, L. Pereda, y M.A. Prada), Salud y estilos de vida en España. Un análisis de lo cambios ocurridos en la última década, (Madrid: FUNCAS, 2004)

Cortina, A., Ética mínima, (Madrid: Tecnos, 2006)

Cuevas Díaz, M. Imagen de los discapacitados en la literatura tradicional (Badajoz: Diputación de Badajoz, Departamento de Publicaciones, 2005).

Díez Nicolás, J.Opinión pública: dependencia y discapacidad, pp. 61-101, en Sánchez Fierro, J. (comp.) Libro Verde sobre la dependencia en España (Madrid: Grupo de Trabajo «Dependencia» de la Fundación AstraZeneca 2004).

Domínguez-Alcón, C., Los cuidados y la profesión de enfermería en España, (Madrid: Pirámide, 1986)

Durán Heras, M.A., Los costes invisibles de la enfermedad, (Madrid: Fundación BBVA, 1999)

Esping-Andersen, G., Duncan, G., Hemerick, A., Milles, J., Why we need a new welfare state?, (Oxford: Oxford University Press, 2002)

Fundación PAIDEIA, Discapacidad y sociedad(Madrid: Morata, 1998).

Freidson, E., La profesión médica. Un estudio sobre sociología del conocimiento aplicado, (Barcelona: Peninsula, 1970).

Garcés Ferrer, J., La nueva sostenibilidad social. Bases teóricas del modelo sociosanitario,(Barcelona: Ariel, 2002).

García de la Cruz Herrero, JJ El espejo social de la mujer con gran discapacidad barreras sociales para retornar a una vida normal (Madrid: Fundamentos, 2004).

García Jiménez, M.V., Métodos y diseños de investigación científica. Ciencias Humanas: sociales y de la salud, (Barcelona: EUB, 2002)

Goffman, E. Estigma. La identidad deteriorada (Buenos Aires: Amorrortu 1995).

Goffman, E. Internados: Ensayos sobre la situación social de los enfermos mentales (Buenos Aires: Amorrortu 1994).

Informe GAUR, La situación de los ancianos en España, (Madrid: Confederación Española de Cajas de Ahorro, 1975)

INICO/Universidad de Salamanca, Investigación, innovación y cambio. V Jornadas Científicas de Investigación sobre Personas con Discapacidad (Salamanca: Amarú, 2003).

INSERSO, Plan Gerontológico, (Madrid, 1993)

INSERSO/CIS, Las personas mayores en España. Perfiles: Reciprocidad familiar, (Madrid, 1995)

Lahire, B., (dir), ¿Para qué sirve la sociología?, (Madrid: Siglo XXI Editores, 2006)

Martínez, L. et al. (eds.) Exclusión social y discapacidad (Madrid: Universidad Pontificia de Comillas/Fundación Promi, 2005).

Ministerio de Sanidad y Consumo, Indicadores de salud, (Madrid, 1990)

Ministerio de Trabajo y Asuntos Sociales, Libro Blanco de la Dependencia, (Madrid, 2005)

Moya Maya, A. Mujer y discapacidad una doble discriminación(Huelva: Hergué 2004).

Navarro Rubio, M.D., Encuestas de Salud, (Madrid: CIS, 1995)

Oliver, M.,Una sociología de la discapacidad o una sociología discapacitada?", en Barton, L. (comp.), Discapacidad y Sociedad, Madrid: Morata 1998).

Ortiz, T., “El género, organizador de las profesiones sanitarias” , Miqueo, A., et al (eds), Perspectivas de género en salud, ( Madrid: Minerva, 2001)

Pérez Bueno, LC El desmantelamiento de la discapacidad y otros escritos vacilantes (Barcelona: El Cobre 2004).

Priestley, M. Disability a life course approach (Cambridge: Polity Press 2003).

Puga González, MD El proceso de discapacidad un análisis de la Encuesta sobre discapacidades, deficiencias y estado de salud (Alcobendas: Fundación Pfizer 2004).

OECD, Trust in Government. Ethics measures in OECD Countries, (París, 2000)

Riska, E., Wegar K. (eds), Gender, work and medicine. Women and the medical division of labor, (London: Sage, 1993)

Regidor, E., Gutierrez-Fisac, J.L. y Rodriguez, C., Diferencias y desigualdades en salud en España, ( Madrid: Díaz de Santos, 1994)

Rodriguez Cabrero, G. y Codorniú, G., Modelos de atención sociosanitaria. Una aproximación a los costes de la dependencia, (Madrid: Inserso, 2002)

Rodriguez Rodriguez, P., “El apoyo informal en la provisión de cuidados a las personas con dependencia. Una visión desde el análisis de género” en Forum de Política Feminista, Ley de Dependencia y Educación infantil como medidas de conciliación de la vida laboral y familiar, (Madrid, 2004)

Ruiz Ortega, M., Cabra de Luna, MA et al. Las múltiples dimensiones de la discapacidad estudios en homenaje a Manuel Ruiz Ortega (Madrid: Escuela Libre Editorial, 2003).

Sánchez Asín, A. Tecnologías de la información y comunicación para la discapacidad (Málaga: Ediciones Aljibe 2004).

Sánchez Fierro, J. (comp.) Libro Verde sobre la dependencia en España (Madrid: Grupo de Trabajo «Dependencia» de la Fundación AstraZeneca 2004).

Salvador, M., “La función pública autonómica como institución : ¿buscando alternativas o reforzando un modelo? Los casos de la Comunidad de Madrid y la Generalitat de Catalunya”, REIS, nº 102 (2005): 129-151

Savater, F., El valor de elegir, (Barcelona: Ariel, 2003)

Shakespeare, T. (Ed.). The disability reader: Social science perspectives. (Londres: Cassell 1998).

Sociedad Española de Geriatría y Gerontología, Vejez, Negligencia, Abuso y Maltrato, (Madrid: Imserso, 2004)

Sontang, S., La enfermedad y sus metáforas, (Madrid: Suma de Letras, 2003)

Stiglitz, J.E., El malestar de la globalización, ( Madrid: Taurus, 2002)

Universidad de Burgos, Inclusión y no discriminación de la mujer con discapacidad (Burgos: Servicio de Publicaciones, Universidad de Burgos, 2005)

Universidad Rey Juan Carlos, Departamento de Ciencias de la Salud, I Jornadas de Salud Pública, (Madrid, 2005)

Villoría, M., “Ética postconvencional e instituciones en el servicio público”, REIS, nº 117(Enero-Febrero, 2007): 109-140

Wright Mills, Ch. La imaginación sociológica (México: Fondo de Cultura Económica, 1987).
Complementary


Recommendations
Subjects that it is recommended to have taken before

Subjects that are recommended to be taken simultaneously

Subjects that continue the syllabus

Other comments


(*)The teaching guide is the document in which the URV publishes the information about all its courses. It is a public document and cannot be modified. Only in exceptional cases can it be revised by the competent agent or duly revised so that it is in line with current legislation.