Datos Identificativos 2019/20
Asignatura (*) Política social e servizos sociais Código 615G01308
Titulación
Grao en Socioloxia
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 1º cuadrimestre
Terceiro Obrigatoria 6
Idioma
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Socioloxía e Ciencias da Comunicación
Coordinación
Fernández Suárez, Mónica Belén
Correo electrónico
belen.fernandez.suarez@udc.es
Profesorado
Fernández Suárez, Mónica Belén
Piñeiro Aguiar, Edeler
Correo electrónico
belen.fernandez.suarez@udc.es
eleder.pineiro.aguiar@udc.es
Web http://www.sociologia.udc.gal
Descrición xeral Esta materia pretende dotar dos conceptos sociolóxicos que permitan ao alumnado comprender e iniciarse no coñecemento, análise e deseño das políticas públicas e dos servizos sociais, desde un enfoque multidimensional; así como traballar en ambos ámbitos de actuación, desde a súa obxectivación, teorización, metodoloxía, xestión e formulación de propostas, para adquirir e aplicar así competencias profesionais.

Competencias do título
Código Competencias do título
A1 Conocimiento de los componentes básicos de las desigualdades sociales y las diferencias culturales.
A4 Relaciones entre la población, los recursos y medio ambiente en su movimiento y estructura; y el estudio de las técnicas y métodos del análisis demográfico.
A14 Capacidades en elaborar, utilizar, e interpretar indicadores sociales e instrumentos de medición social.
A15 Conocimientos y habilidades para plantear y desarrollar una investigación aplicada en las diferentes áreas de la sociedad.
A17 Conocimientos y habilidades en la búsqueda de información secundaria en las diferentes fuentes (instituciones oficiales, bibliotecas, internet, etc.).
A18 Capacidades en evaluar los proyectos de políticas públicas y de intervención social, así como sus resultados.
A19 Capacidades para definir, localizar y contactar la población objeto de integración social.
A21 Capacidades para identificar y medir factores de vulnerabilidad social y procesos conflictivos.
A24 Conocimientos y habilidades en transmitir los conceptos, problemáticas y perspectivas sociológicas.
A26 Saber elegir las técnicas de investigación social (cuantitativas y cualitativas) pertinentes en cada momento.
A30 Capacidades en establecer, programar y ejecutar programas y proyectos de intervención social.
A31 Habilidades en implantación y gestión de los servicios sociales.
A32 Capacidades en contribuir al diseño de políticas públicas orientadas a abordar problemas sociales.
A36 Actitud de compromiso frente a los problemas sociales y culturales.
B1 Capacidad de organización y planificación.
B3 Capacidad de análisis y síntesis.
B4 Resolución de problemas.
B5 Capacidad de gestión de la información.
B11 Compromiso ético.
B12 Trabajo en equipo.
B13 Razonamiento crítico.
B14 Trabajo en un equipo de carácter interdisciplinar.
B27 Capacidades en reconocer la complejidad de los fenómenos sociales.
C4 Desarrollarse para el ejercicio de una ciudadanía abierta, culta, crítica, comprometida, democrática y solidaria, capaz de analizar la realidad, diagnosticar problemas, formular e implantar soluciones basadas en el conocimiento y orientadas al bien común.
C6 Valorar críticamente el conocimiento, la tecnología y la información disponible para resolver los problemas con los que deben enfrentarse.
C8 Valorar la importancia que tiene la investigación, la innovación y el desarrollo tecnológico en el avance socioeconómico y cultural de la sociedad.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Coñecemento dos contidos teóricos e prácticos sociolóxicos sobre políticas sociais e servizos sociais A1
A4
A24
B5
B12
B27
C4
C6
C8
Comprensión dos fenómenos sociais asociados ás políticas sociais e aos servizos sociais A1
A4
A15
A17
A18
A21
A24
A32
A36
B3
B5
B11
B12
B27
C4
C6
C8
Aplicar os coñecementos e a súa comprensión ao ámbito das políticas sociais e dos servizos sociais A1
A4
A14
A15
A17
A18
A19
A21
A24
B3
B5
B12
B14
B27
C6
C8
Identificación de necesidades sociais e análise de políticas sociais e de servizos sociais A1
A4
A14
A15
A17
A18
A19
A21
Síntese dos coñecementos e da súa comprensión e aplicación ao estudo e intervención sobre a realidade social relacionada coas políticas sociais e os servizos sociais. A1
A4
A14
A15
A17
A18
A19
A21
A24
A26
A30
A31
A32
A36
B1
B3
B4
B5
B11
B12
B13
B14
B27
C4
C6
C8
Avaliación das situacións de necesidade social, así como das políticas sociais e dos servizos sociais A1
A4
A14
A15
A17
A19
A21
A24
A26
A30
A31
A32
A36
B1
B3
B4
B5
B11
B12
B13
B14
B27
C4
C6
C8

Contidos
Temas Subtemas
TEMA 1. O ESTADO DE BENESTAR. NACEMENTO E TIPOLOXÍA 1.1. Nacemento do Estado do Benestar e evolución histórica
1.2. Tipoloxía de Estados de Benestar en Europa
1.3. O Estado de Benestar do Sur de Europa: o caso de España.
TEMA 2. O SISTEMA DOS SERVIZOS SOCIAIS NO ESTADO DO BENESTAR 2.1. El welfare mix en el ámbito de los Servicios Sociais: administraciones, actores no gubernamentales y ámbito privado
2.2. Las competencias y la normativa en materia de Servicios Sociales en Galicia
2.3. Diagnóstico de la política social y de servicios sociales en Galicia.
TEMA 3. O SISTEMA DE SERVIZOS SOCIAIS EN GALICIA: UNHA POLÍTICA MULTINIVEL 3.1. A lexislación en materia de Servizos Sociais en Galicia
3.2. As competencias en materia de Servizos Sociais en Galicia. Indicadores dos servizos sociais en Galicia.
3.3. Principais políticas de benestar en Galicia: dependencia, menores, igualdade de xénero, etc.
TEMA 4. A DESIGUALDADE SOCIAL E AS POLÍTICAS PÚBLICAS SOCIAIS. 4.1. Debates sobre desigualdade social en España/Galicia.
4.2. Indicadores de desigualdade social en España/Galicia.
4.3. Análise da desigualdade en España/Galicia.
TEMA 5. AS POLÍTICAS PÚBLICAS ESPECÍFICAS NOS SERVIZOS SOCIAIS (IGUALDADE DE XÉNERO, INMIGRACIÓN, XUVENTUDE E PARTICIPACIÓN) 5.1. A igualdade de xénero e o enfoque interseccional na aplicación das políticas públicas
5.2. As políticas públicas de intervención coa inmigración
5.3. A xuventude e as medidas de integración
5.4. A participación social como unha política de intervención social
TEMA 6. O PAPEL DA SOCIOLOXÍA NA PLANIFICACIÓN NA INTERVENCIÓN SOCIAL 6.1. O papel da socioloxía na intervención social.
6.2. A planificación da intervención social.
6.3. O deseño de programas de intervención social (casos prácticos).

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral A1 A4 A14 A15 A17 A18 A24 A26 B5 B12 B13 C4 C6 C8 5 10 15
Discusión dirixida A1 A4 A18 A24 A36 B3 B4 B5 B11 B12 B13 B27 C4 C8 3 7 10
Análise de fontes documentais A1 A4 A14 A17 A18 A21 A26 B3 B5 B12 B14 C6 3 12 15
Lecturas A1 A4 A15 A17 2 26 28
Presentación oral A14 A15 A17 A24 A26 A32 B1 B3 B5 B13 1 9 10
Proba obxectiva A1 10 27 37
Investigación (Proxecto de investigación) A1 A4 A14 A15 A17 A18 A19 A21 A24 A26 A30 A31 A32 A36 B1 B3 B4 B5 B11 B12 B13 B14 B27 C4 C6 C8 13 20 33
 
Atención personalizada 2 0 2
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Explicación por parte do profesor dos contidos teórico/prácticos xerais, más suliñables e necasarios para comprender a asignatura e para levar a cabo o traballo de investigación.
Discusión dirixida Trátase de levar a cabo debates nas clases sobre temas da realidade das políticas e dos servizos sociais, requeríndose a participación e o interese do alumnado. Tanto na fase expositiva da asignatura como na parte de traballos titorizados ou da propia investigación a levar a cabo o debate, tanto particularizado como colectivo, se plantexa como unha ferramenta pedagóxica moi útil.
Nesta parte da asignatura tamén se procura fomentar o traballo e espírito de equipo, noutras palabras, desenvolver a chamada intelixencia social; de xeito que o alumnado poda ver por sí mesmo as ventaxes de xuncir esforzos, fronte á empresa individual. Para acadar isto, así como para o conxunto da asignatura, se presenta o contido referido á parte práctica, no que tamén resulta fundamentel a discusión dirixida, tanto nas clases como nas titorías.
Análise de fontes documentais Tanto no coñecemento dos contidos da asignatura como para a realización dos traballos e a investigación, resulta necesaria a familiarización, consulta e coñecemento das diferentes fontes de información secundaria, entre as que nesta asignatura destacan indicadores, bases de datos, informes, estatísticas, etc.
Lecturas Lectura, por parte do alumnado, de textos fundamentais ou relacionados coa asignatura, entre os indicados polo profesor e, no seu caso, propostos polo propio alumnado; así como aqueles outros necesarios para levar a cabo os traballos titelados e a investigación final.
Presentación oral Como parte do traballo, aprendizaxe e da avaliación, o alumnado deberá expoñer de forma individual a súa aportación, de maneira que, ademáis de constituir unha proba máis de cara á avaliación final, tamén adquira experiencia e habilidades para falar e expor en público.
Proba obxectiva A proba obxectiva consiste na realización dun exame da parte teórica da materia para verificar o coñecemento e as leituras realizadas sobre as diferentes temas da materia
Investigación (Proxecto de investigación) A asignatura consiste na demostración por parte do alumnado do que sabe facer, polo que o proxecto de investigación e o seu resultado constitúen o eixo central tanto do traballo a desenvolver como da avaliación da asignatura.
Trátase da elaboración dun traballo individual ou en equipo, que se concertará co profesor, dentro dunha relación amplia de temas posibles: poderá ser de carácter xeral ou específico sobre algún aspecto concreto da realidade das políticas e servizos sociais.
Este traballo deberá ser teórico práctico. É dicir, na parte teórica se explicitarán aqueles contidos vistos en clase e outros recopilados polo alumnado sobre a información existente sobre o tema escollido, para dominalo e que non se den repeticións nin erros. Mentras que a parte práctica ou empírica deberá reflictir a información primaria que aporta o alumno/a sobre o tema (ben perante técnicas de recollida de información, como son as enquisas, entrevistas, grupos de discusión, etc. ou ben perante a observación, experiencias ou outras aportacións).
O traballo entregarase en arquivo adxunto perante correo electrónico.

Atención personalizada
Metodoloxías
Investigación (Proxecto de investigación)
Descrición
As titorías deberán solicitarse previamente por e-mail ao profesorado responsable da materia.

Para o alumnado con recoñecemento de dedicación a tempo parcial e dispensa académica de exención de asistencia, acordarase ao inicio do curso un calendario específico de titorías compatible coa súa dedicación. Na primeira e segunda oportunidade os criterios de avaliación rexiranse dacordo a realización dunha proba mixta cun peso do 100% sobre a cualificación: consistirá nunha proba na que se incluirán cuestións teóricas e prácticas e na que o/a alumno/a terá que demostrar ter alcanzado as competencias e os resultados de aprendizaxe da materia.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Proba obxectiva A1 O exame implicará a avaliación dos coñecementos teóricos da materia e o seguimento das leituras asignadas. 50
Presentación oral A14 A15 A17 A24 A26 A32 B1 B3 B5 B13 Aínda que se trate de levar a cabo traballos de carácter colectivo ou integrados dentro dun entorno social determinado, tamén é necesario que o alumnado tome conciencia da súa contribución ao mesmo e saiba reivindicalo e expoñelo. De aí que se avalíe a presentación ao resto da clase dos respectivos traballos e/ou aportacións por parte do alumnado, de xeito individual. 10
Investigación (Proxecto de investigación) A1 A4 A14 A15 A17 A18 A19 A21 A24 A26 A30 A31 A32 A36 B1 B3 B4 B5 B11 B12 B13 B14 B27 C4 C6 C8 O alumnado, de forma individual ou colectiva, realizará o traballo/proxecto de carácter teórico práctico, no que se prestará especial atención ás funcións e efectos das políticas sociais e servizos sociais.
Este traballo estará dirixido ou titelado polo profesor.
O alumnado deberá recoller no mesmo os coñecementos aprendidos, a información secundaria recabada, así como outra de carácter primario que sirva para o propósito da investigación a realizar.
Este traballo é a proba ou contido principal da avaliación da asignatura e nel deberase reflictir os coñecementos impartidos nas sesións maxistrais, das lecturas así como da investigación propia (información primaria ou parte empírica) levada a cabo sobre o tema acordado co profesor e do que se deben facer entregas periódicas das súas diferentes partes (proxecto, marco teórico, parte empírica, análise e conclusións), tal e como se recolle no apartado dos traballos titelados.
40
 
Observacións avaliación

Fontes de información
Bibliografía básica Navarro, Viçent (2015). Ataque a la democracia y al bienestar: crítica al pensamiento económico dominante. Barcelona: Anagrama
Giner, Salvador (1997). Buen gobierno y política social . Barcelona : Ariel
Titmuss, Richard (1973). Choice and ‘the Welfare State’. Commitment to Welfare. Londres: Allen & Unwin.
Midgley, James (2014). Desarrollo social: teoría y práctica. Madrid: Fundación General de la Universidad Politécnica
Pazós Morán, María (2015). Desiguales por ley: las políticas contra la igualdad de género. Madrid: Catarata
Gálvez Muñoz, Lina (2013). Desiguales: mujeres y hombres en la crisis financiera. Barcelona: Icaria
Alemán Bracho, Carmen (coord.): (2010). Fundamentos de servicios sociales. Valencia: Tirant lo Blanch
Howard, E. (1981). Investigación social y política social. Madrid: Tecnos
Ashford, Douglas E. (1989). La aparición de los estados de bienestar. Madrid: Ministerio de Trabajo y de Seguridad Social
Moreno Fernández, Luis (2012). La Europa asocial: crisis y estado del bienestar. Barcelona: Península
Castel, Robert (2004). La inseguridad social: ¿qué es estar protegido?. México: Manantial
Olson, Mancur (1992). La lógica de la acción colectiva: bienes públicos y la teoría de grupos. México: Limusa
Adelantado, Jóse (et alia) (2016). Los estados de bienestar en la encrucijada: políticas sociales en perspectiva comparada. Madrid: Tecnos
Esping-Andersen, Gøsta (2010). Los tres grandes retos del Estado de Bienestar. Madrid: Ariel
Esping-Andersen, Gøsta (1993). Los tres mundos del Estado del Bienestar. Valencia: Alfons el Magnanim
Casado, Demetrio (2001). Manual de servicios sociales. Madrid: CCS
Titmuss, Richard (1981). Política Social. Barcelona, Ariel
Alemán Bracho, Carmen (coord.): (2007). Política Social. Madrid: McGraw-Hill
Alemán Bracho, Carmen y Fernández García, Tomás (comp.) (2006). Política social y estado de bienestar . Valencia : Tirant lo Blanch
Montagut, Teresa (2000). Política Social. Una introducción. Barcelona: Ariel
Montagud, Teresa (2014). Política social: una introducción. Barcelona: Ariel
Castro García, Carmen (2017). Políticas para la igualdad. Madrid: Catarata
Fernández García, Tomás y Antonio Ares Parra (coords.) (2002). Servicios sociales dirección, gestión y planificación. Madrid: Alianza
Bochel, Hugh y Daly, Guy (ed.) (2014). Social policy. New York: Routledge
Midgley, James (1997). Social Welfare in Global Context. Newbury Park, CA: Sage
Doyal, Len e Gough, Ian (1994). Teoría de las necesidades humanas. Madrid: Fuhem - Icaria
Bradshaw, Jonathan (1972). The concept of social need. New York: New Society (University of York)
Midgley, James y Livermore, Michelle M. (2008). The Handbook of Social Policy . Londres: Sage
Varios Autores (Ferrara, Giddens, etc.) (2008). Un modelo social para Europa. Valencia: Universidad de Valencia

Bibliografía complementaria Pitz, G. F. y McKillip, J. (1984). Decision analysis for program evaluators. Newbury Park, CA: Sage
Keeney, R. L. y Raiffa, H. (1976). Decisions with multiples objectives: Preferences and value tradeoff. . New York: John Wiley
Alemán Bracho, Carmen y Trinidad Requena, Antonio (2012). Evaluación de servicios sociales. Navarra: Civitas
Wilensky, H.L. y Lebaux, C. N. (1965). Industrial Society and Social Welfare. Nueva York: Russell Sage
Kahneman, D.; Slovic, P., y Tversky, A. (eds.) (1982). Judgment under uncertainty: Heuristics and biase. Cambridge: University Press
Fernández Suárez, Belén (2018). La alteridad domesticada : la política de integración de inmigrantes en España :actores y territorios. Barcelona: Editorial Bellaterra
Castillo Gallardo, María del (2006). Manual de servicios sociales comunitarios. Madrid: Síntesis
Kotler, Philip (1982). Marketing for non-profit organizations. New Jersey: Prentice Hall
Edwards, W. y Newman, J. R. (1982). Multiattribute evaluation. Newbury Park, CA: Sage
Witkin, B. R. (1977). Need assessment kits, models and tools. Evaluations Technology, 17
Marti-Costa, S. y Serrano-García, L. (1983). Needs assessment and community development: An ideoiogical perspective. Prevention in Human Services, 3
Díaz Martínez, José Antonio y María José Salvador Pedraza (coords.) (2000). Nuevas perspectivas de los servicios sociales. Madrid: Universidad Nacional de Educación a Distancia
Moreno, Luis (1992). Política social y estado del bienestar. Madrid: Ministerio de Asuntos Sociales
Cook, T. D. y Campbell, D. T. (1979). Quasi-experimentation: Design and analysis of issues for field settings. Chicago: Rand McNally
Fernández García, Tomás y Antonio Ares Parra (coords.) (2002). Servicios sociales dirección, gestión y planificación. Madrid: Alianza
Alemán Bracho, Carmen; Alonso Seco, José María y García Serrano, Mercedes (2011). Servicios sociales públicos. Madrid: Tecnos
Alemán Bracho, Carmen y Trinidad Requena, Antonio (2006). Servicios sociales: Planificación y evaluación. Navarra: Thomson-Civitas
Weiss, C. H. y Bucuvalas, M. J. (1980). Social sciencie research and decision making. New York: Columbia University Press


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente
Socioloxía da familia/615G01305
Socioloxía da saúde e a enfermidade/615G01307
Socioloxía das migracións/615G01410
/

Materias que continúan o temario
Estrutura e cambio social/615G01208
Análise demográfica/615G01301
Estrutura e cambio social de Galicia/615G01412

Observacións

Recomendacións:

1.- A entrega dos traballos documentais que se realicen nesta materia:

1.1. Solicitarase en formato virtual e/ou soporte informático

1.2. Realizarase a través de Moodle, en formato dixital sen necesidade de imprimilos

1.3. De se realizar en papel:

- Non se empregarán plásticos.

- Realizaranse impresións a dobre cara.

- Empregarase papel reciclado.

- Evitarase a impresión de borradores.

2.- Débese facer un uso sostible dos recursos e a prevención de impactos negativos sobre o medio natural

3.- Débese ter en conta a importancia dos principios éticos relacionados cos valores da sostenibilidade nos comportamentos persoais e profesionais

4.- Segundo se recolle nas distintas normativas de aplicación para a docencia universitaria deberase incorporar a perspectiva de xénero nesta materia (usarase linguaxe non sexista, utilizarase bibliografía de autores de ambos os sexos, propiciarase a intervención en clase de alumnos e alumnas...)

5.- Traballarase para identificar e modificar prexuízos e actitudes sexistas, e influirase na contorna para modificalos e fomentar valores de respecto e igualdade

6. Deberanse detectar situacións de discriminación por razón de xénero e proporanse accións e medidas para corrixilas

7. Facilitarase a plena integración do alumnado que por razón físicas, sensoriais, psíquicas ou socioculturais, experimenten dificultades a un acceso axeitado, igualitario e proveitoso á vida universitaria

 



(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías