Datos Identificativos 2022/23
Asignatura (*) Socioloxía do consumo e investigación de mercados Código 615G01309
Titulación
Grao en Socioloxia
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 2º cuadrimestre
Terceiro Obrigatoria 6
Idioma
Castelán
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Socioloxía e Ciencias da Comunicación
Coordinación
Oso Casas, Laura
Correo electrónico
laura.oso@udc.es
Profesorado
Moré Corral, María Paloma
Oso Casas, Laura
Souto García, Andrea
Correo electrónico
paloma.more@udc.es
laura.oso@udc.es
andrea.souto@udc.es
Web
Descrición xeral A análise do consumo coma un fenómeno social constitúe un campo de estudo en pleno auxe. O crecente interese sociolóxico por este tema vén condicionado pola propia dinámica da sociedade de consumo e do sistema económico. O/A consumidor/a vaise afianzando coma un actor social central, no marco do capitalismo global. O obxectivo desta materia é estudar a configuración da sociedade de consumo, no marco do desenrolo do sistema capitalista. E cómo, de forma paralela, se vai construíndo o consumo en tanto que obxecto de estudo sociolóxico. Tamén, que o alumnado coñeza os mecanismos polos cales se realiza unha investigación de mercados.


Competencias do título
Código Competencias do título
A1 Conocimiento de los componentes básicos de las desigualdades sociales y las diferencias culturales.
A8 Análisis de las transformaciones y evolución de las sociedades contemporáneas.
A15 Conocimientos y habilidades para plantear y desarrollar una investigación aplicada en las diferentes áreas de la sociedad.
A16 Conocimientos y habilidades técnicas para la produción y el análisis de los datos cuantitativos y cualitativos.
A24 Conocimientos y habilidades en transmitir los conceptos, problemáticas y perspectivas sociológicas.
A26 Saber elegir las técnicas de investigación social (cuantitativas y cualitativas) pertinentes en cada momento.
A35 Actitud crítica frente a las doctrinas y las prácticas sociales.
B1 Capacidad de organización y planificación.
B2 Toma de decisiones.
B3 Capacidad de análisis y síntesis.
B5 Capacidad de gestión de la información.
B6 Comunicación oral y escrita en la lengua nativa.
B12 Trabajo en equipo.
B13 Razonamiento crítico.
B18 Creatividad.
B27 Capacidades en reconocer la complejidad de los fenómenos sociales.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral como escrita, en las lenguas oficiales de la comunidad autónoma.
C4 Desarrollarse para el ejercicio de una ciudadanía abierta, culta, crítica, comprometida, democrática y solidaria, capaz de analizar la realidad, diagnosticar problemas, formular e implantar soluciones basadas en el conocimiento y orientadas al bien común.
C8 Valorar la importancia que tiene la investigación, la innovación y el desarrollo tecnológico en el avance socioeconómico y cultural de la sociedad.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Comprender o enfoque sociolóxico na investigación de mercados e desenrolar a capacidade de deseñar un proxecto de investigación de mercados A15
A16
A26
B1
B2
B3
B5
B6
B12
B18
B27
C1
C4
C8
Analizar a construción do consumo en tanto que obxecto de estudo sociolóxico e comprender, dende o punto de vista histórico, as orixes da sociedade de consumo A1
A8
A24
A35
B6
B13
B27
C4
Estudar as principais correntes teóricas, dende o campo da socioloxía, ao estudo do consumo, desenrolando a análise crítica do consumo en tanto que fenómeno social. A1
A8
A24
A35
B3
B6
B13
B27
C1
C4
Adquirir habilidades para o deseño e execución dun traballo de investigación en grupo, e as súas diferentes fases: familiarizarse coa procura e traballo bibliográfico, e a delimitación das técnicas cualitativas e cuantitavias A15
A16
A24
A26
B1
B2
B3
B5
B6
B12
B18
B27
C1
C4
C8

Contidos
Temas Subtemas
Tema 1. Xénese e desenvolvemento histórico da sociedade de consumo - O interese do consumo como fenómeno social
- O consumo desde unha perspectiva histórica
- O desenvolvemento da sociedade de consumo de masas
- Do fordismo ao postfordismo
- Naomi Klein e o poder das marcas
- A imaxe de marca
Tema 2. España como sociedade de consumo - O modelo dual de consumo na España de principios do século XX
- O modelo de desenvolvemento económico español e a sociedade de consumo en España
- Os valores da sociedade española e o consumo
Tema 3. O consumo, a distinción social e a construción de identidades sociais - Veblen e a teoría da clase ociosa
- A Distinción Social de Bourdieu
- O consumo e a construción de identidades sociais
- A sociedade postmoderna e o consumo
Tema 4. A investigación de mercados: métodos e técnicas - Deseño e proceso de investigación
- Métodos e Técnicas cualitativas aplicadas á investigación de mercados.


Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral A1 A8 A35 B13 B27 C1 C4 27 27 54
Traballos tutelados A15 A16 A24 A26 B1 B2 B3 B5 B6 B12 B18 C1 C8 24 42 66
Presentación oral A24 B3 B6 B12 B18 C1 1 10 11
Proba obxectiva A8 A24 A35 B1 B3 B5 B6 B13 B27 C1 2 15 17
 
Atención personalizada 2 0 2
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Exposición oral complementada co uso de medios audiovisuais e a introdución dalgunhas preguntas dirixidas aos estudantes, coa finalidade de transmitir coñecementos e facilitar a aprendizaxe.
Motivarase e valorarase a participación dos/as alumnos/as, mediante preguntas ou/e debates

Traballos tutelados Realización dun traballo en grupo de carácter empírico relacionado coa temática da materia, que consistirá no deseño dun proxecto de investigación de mercados.
Formaranse grupos de traballo dun máximo de 4 persoas, a proposta dos/as alumnos/as.
Nas sesións interactivas, os/as profesores/as explicarán a estrutura do traballo, fases e resolverán dúbidas. Esta información tamén estará dispoñible no Moodle da materia.
O traballo final, será entregado a través de Moodle, nas datas marcadas polos/as profesores/as.
Non se corrixirá ningún proxecto entregado fora de prazo. E corrixiranse unha vez polos/as profesores/as, e dicir non haberá segunda corrección.

Presentación oral O proxecto de investigación, deberase expor oralmente por todas as persoas que forman parte do grupo de traballo
Proba obxectiva Exame, correspondente ás convocatorias oficiais sobre a totalidade do temario.

Atención personalizada
Metodoloxías
Traballos tutelados
Descrición
A atención personalizada será de carácter individual (ou grupal) para solucionar dúbidas e/ou problemas que xurdan durante as clases, a realización das prácticas ou a elaboración do traballo grupal.
A atención farase durante a celebración das sesións ou no horario de titorías, a través das distintas canles de comunicación: Correo electrónico, Teams.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Traballos tutelados A15 A16 A24 A26 B1 B2 B3 B5 B6 B12 B18 C1 C8 Traballo grupal de carácter práctico relacionado coa materia. 50
Proba obxectiva A8 A24 A35 B1 B3 B5 B6 B13 B27 C1 Exame correspondente ás convocatorias oficiais coa totalidade do temario.
40
Presentación oral A24 B3 B6 B12 B18 C1 A presentación oral do traballo tutelado 10
 
Observacións avaliación

Todas as actividades, tarefas e traballos a realizar ao longo do cuadrimestre contabilizan para a nota final.  As prácticas do obradoiro e o traballo tutelado realizaranse ao longo do cuadrimestre e a proba obxectiva (exame) na data oficial de primeira convocatoria. 

Tanto as prácticas como o traballo de investigación tutelado serán entregados nas datas marcadas polos/as profesores/as, non se corrixirá ningunha práctica fóra de prazo.  O traballo tutelado só corrixirase unha vez tras a data de entrega (non haberá segunda corrección), o/a alumno/a xa conta coa guia e titorización dos/as profesores/as  durante as sesións prácticas. 

Para aprobar a materia é necesario aprobar tanto os traballos tutelados e prácticas (60%) como o exame (40%).  A nota mínima para superar cada unha das partes é un 5 (aprobado) Gardarase a nota da parte superada para a segunda oportunidade. 

Os materiais utilizados nas sesións: presentacións, audiovisuais, lecturas e prácticas tamén serán postos a disposición do/a alumno/a en formato dixital a través da plataforma Moodle.

Os traballos e prácticas entregaranse en formato dixital a través da plataforma Moodle, sen necesidade de imprimilos.

Tanto nos contidos como no sistema de avaliación atenderanse ás recomendacións de axustes razoables propostas pola Unidade de Atención á Diversidade (ADI) no caso do alumnado con diversidade funcional ou NEAE, proporcionadas pola Coordinación do PAT do centro.

Aqueles/as alumnos/as con dispensa ou  recoñecemento de dedicación a tempo parcial deberán contactar coa profesora responsable da materia ao comezo de curso. Poderase manter o sistema de avaliación continua, con pequenos cambios: o Traballo tutelado será de carácter individual e non precisará de exposición na aula; e as actividades ou prácticas a realizar polo alumnado na aula, serán substituídas por outras ou adaptadas para a súa realización de maneira non presencial.


Fontes de información
Bibliografía básica Moreno, J.A. ((1982)). "El papel del consumo en el sistema económico", El consumo en la sociedad española. Documentación Social, nº 48, julio­ septiembre 1982. (pp.7-27)
Borras Catal:l, V. ((1998)). El consumo, un análisis sociológico, (pp.18-90 y 199-227). Barcelona: Cedecs Editorial.
Bocock, R. ((1995)). El consumo, (pp.54-112). Madrid: Talasa.
Alonso, L.E. y Conde, F. ((1994)). Historia del consumo en España: una aproximación a sus orígenes y primer desarrollo, (pp.13-62). Madrid: Debate.
Merino, M.J. et al. ((2010) ). Introducción a la investigación de mercados. (Capítulo 2: “Investigación Exploratoria” pp.43-76 e Capítulo 3 “Investigación descriptiva”, pp.77-106) . Madrid: Esic editorial
Klein, N. ((2001)). No Logo. El poder de las marcas (pp. 30-91 y 505-512). Barcelona: Paidós
Veblen, T. ((1974)). Teoría de la clase ociosa, (pp. 1 1-159). México: FCE, 1899.
Bauman, Z. ((2007)). Vida de consumo, (pp.77-1 14). Madrid: Fondo de Cultura Económica.

Alonso, L.E. (2005): La era del consumo, Madrid: Siglo XXI.

Alonso, L.E. (2004): “Las políticas del consumo: transformaciones en el proceso de trabajo y fragmentación de los estilos de vida”, Revista Española de Sociología, 4: 7-50.

Alonso, L.E. y Conde, F. (1994): Historia del consumo en España: una aproximación a sus orígenes y primer desarrollo, Madrid: Debate.

Baudrillard, J. (1974): La sociedad de consumo. Sus mitos, sus estructuras, Barcelona: Plaza y Janés.

Bauman, Z. (2007): Vida de consumo, Madrid: Fondo de Cultura Económica.

Bauman, Z. (2005): Amor Liquido. Acerca de la fragilidad de los vínculos humanos. Fondo de Cultura Ecomómica . (Buenos Aires-México-Madrid) 2005

Bocock, R. (1995): El consumo, Madrid: Talasa

Borràs Català, V. (1998): El consumo, un análisis sociológico, Barcelona: Cedecs Editorial.

Brändle Señán, G. (2007): Consumo y cambio social en España: evolución en el equipamiento doméstico (1983-2005). REIS, n. 120

Bourdieu, P. (1988): La Distinción, Madrid, Taurus.

Bree, J. (1995): Los niños, el consumo y el márketing, Barcelona: Paidós.

Durning, A. T. (1994): ¿Cuánto es bastante. La sociedad de consumo y el futuro de la tierra?, Barcelona: Apóstrofe Divulgación.

Fernández Nogales, A. (2002): Investigación y técnicas de mercado, Madrid: ESIC.

Gutiérrez Brito, J. (2008): Dinámica del grupo de discusión. Cuaderno Metodologico. CIS. Madrid.

Heath, J.; Potter, A. (2005): Rebelarse vende. El negocio de la contracultura. Taurus: Madrid. 

Klein, N. (2001): No logo. El poder de las marcas. Barcelona: Editorial Paidós. 

Kotler, P. y Armstrong, G. (2008): Principios de marketing (12ª ed.), Madrid: Pearson / Prentice-Hall.

Kotler, P. (1995): Dirección de marketing, Madrid. Prentice-Hall.

Lipovetsky, G. (2007): La felicidad paradójica: ensayo sobre la sociedad de hiperconsumo, Barcelona: Anagrama

Política y Sociedad, nº16, mayo-agosto 1994. Número especial de la revista dedicado a la sociología del consumo.

Política y Sociedad, nº39, enero-abril 2002. Número especial de la revista dedicado a la sociología del consumo.

Ritzer, G. (2000): El encanto de un mundo desencantado: revolución en los medios de consumo. Barcelona: Ariel. 

Sarabia Sánchez, F.J. (coord.) (1999): Metodología para la investigación en marketing y dirección de empresas, Madrid: Ediciones Pirámide.

Sastre, C. (2010): McMundo. Un viaje por la sociedad de consumo. Barcelona: Los libros del Lince. 

Schor, J. B. (2006): Nacidos para comprar. Los nuevos consumidores infantiles, Barcelona: Paidós.

Valles, M. (1997): Técnicas cualitativas de investigación social. Reflexión metodológica y práctica profesional, Madrid: Síntesis.

Valles Martínez, M. (2002): Entrevistas cualitativas. Cuadernos Metodológicos. CIS. Madrid.

Veblen, T. (1974): Teoría de la clase ociosa, México: FCE, 1899.

Bibliografía complementaria Alonso, L.E. ((2004)). “Las políticas del consumo: transformaciones en el proceso de trabajo y fragmentación de los estilos de vida”,. Revista Española de Sociología, 4: 7-50.
Bauman, Z. ((2005)). Amor Liquido. Acerca de la fragilidad de los vínculos humanos. Fondo de Cultura Ecomómica: Buenos Aires-México-Madrid
Brändle Señán, G. ((2007)). Consumo y cambio social en España: evolución en el equipamiento doméstico (1983-2005).. REIS, n. 120
Gutiérrez Brito, J. ((2008)). Dinámica del grupo de discusión. Cuaderno Metodologico. CIS. Madrid
Bocock, R. ((1995)). El consumo. Madrid: Talasa
Borràs Català, V. ((1998)). El consumo, un análisis sociológico. Barcelona: Cedecs Editorial
Alonso, L.E. y Conde, F. ((1994)). Historia del consumo en España: una aproximación a sus orígenes y primer desarrollo. Madrid: Debate
Fernández Nogales, A. ((2002)). Investigación y técnicas de mercado. Madrid: ESIC
Bourdieu, P. ((1988)). La Distinción. Madrid, Taurus
Alonso, L.E ((2005) ). La era del consumo. Madrid: Siglo XXI
Lipovetsky, G. ((2007)). La felicidad paradójica: ensayo sobre la sociedad de hiperconsumo,. Barcelona: Anagrama
Baudrillard, J. ((1974)). La sociedad de consumo. Sus mitos, sus estructuras. Barcelona: Plaza y Janés
Bree, J. ((1995)). Los niños, el consumo y el márketing. Barcelona: Paidós
Sarabia Sánchez, F.J. (coord.) ((1999)). Metodología para la investigación en marketing y dirección de empresas,. Madrid: Ediciones Pirámide
Schor, J. B. ((2006)). Nacidos para comprar. Los nuevos consumidores infantiles,. Barcelona: Paidós
Klein, N. ((2001)). No Logo. El poder de las marcas. Barcelona: Paidós Contextos
VV.AA. ((1994)). Política y Sociedad, nº16, mayo-agosto 1994. Número especial de la revista dedicado a la sociología del consumo..
VV.AA. ((2002)). Política y Sociedad, nº39, enero-abril 2002. Número especial de la revista dedicado a la sociología del consumo..
Valles, M. ((1997)). Técnicas cualitativas de investigación social. Reflexión metodológica y práctica profesional. Madrid: Síntesis
Veblen, T. ((1974)). Teoría de la clase ociosa. México: FCE
Bauman, Z. ((2007)). Vida de consumo. Madrid: Fondo de Cultura Económica.
Durning, A. T. ((1994)). ¿Cuánto es bastante. La sociedad de consumo y el futuro de la tierra?,. Barcelona: Apóstrofe Divulgación


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
Métodos e técnicas de Investigación social/615G01105
Metodoloxía da investigación por enquisas/615G01303

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións

Recomendacións:

1.- A entrega dos traballos documentais que se realicen nesta materia:

1.3. De se realizar en papel:

- Non se empregarán plásticos.

- Realizaranse impresións a dobre cara.

- Empregarase papel reciclado.

- Evitarase a impresión de borradores.

2.- Débese facer un uso sostible dos recursos e a prevención de impactos negativos sobre o medio natural

3.- Débese ter en conta a importancia dos principios éticos relacionados cos valores da sostenibilidade nos comportamentos persoais e profesionais

4.- Segundo se recolle nas distintas normativas de aplicación para a docencia universitaria deberase incorporar a perspectiva de xénero nesta materia (usarase linguaxe non sexista, utilizarase bibliografía de autores de ambos os sexos, propiciarase a intervención en clase de alumnos e alumnas...)

5.- Traballarase para identificar e modificar prexuízos e actitudes sexistas, e influirase na contorna para modificalos e fomentar valores de respecto e igualdade

6. Deberanse detectar situacións de discriminación por razón de xénero e proporanse accións e medidas para corrixilas

7. Facilitarase a plena integración do alumnado que por razón físicas, sensoriais, psíquicas ou socioculturais, experimenten dificultades a un acceso axeitado, igualitario e proveitoso á vida universitaria

 



(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías