Datos Identificativos 2021/22
Asignatura (*) Socioloxía da comunicación e da opinión pública Código 615G01310
Titulación
Grao en Socioloxia
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 2º cuadrimestre
Terceiro Obrigatoria 6
Idioma
Castelán
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Socioloxía e Ciencias da Comunicación
Coordinación
Golías Pérez, Montserrat
Correo electrónico
montserrat.golias@udc.es
Profesorado
Alonso Pardo, Paula
Golías Pérez, Montserrat
Correo electrónico
p.alonso@udc.es
montserrat.golias@udc.es
Web http://sociologia.udc.es
Descrición xeral Trátase de presentar ao alumno o contexto da sociedade da información e do coñecemento, a comunicación como variable que incide no proceso social. Para iso preténdese observar a socioloxía da comunicación e a opinión pública como materia aplicada e xeneral da socioloxía. Desenvólvese o marco teórico e o seu contextualización e analízase o peso da opinión na sociedade.
Plan de continxencia 1. Modificacións nos contidos: Non se realizarán modificacións nos contidos. O material estará a disposición do alumnado na Plataforma Moodle.

2. Metodoloxías
*Metodoloxías docentes que se manteñen:
- Sesión maxistral: As sesións maxistrais (exposición orais) realizaranse no horario previsto. Se celebrarán de maneira síncrona a través da Videoconferencia de Teams, pero serán gravadas e subidas tamén á Aula Virtual, xunto co material (presentacións, lecturas, outro material audiovisual) correspondente a cada tema, de xeito que teñan acceso de forma asíncrona aqueles alumnos con problemas de conectividade. A interacción co alumnado (participación e debate), manterase de maneira síncrona a través da videoconferencia ou chat de Teams e asíncrona habilitándose tamén Foros Virtuais de Moodle.
- Traballo de investigación: Realización dun traballo en grupo, de carácter empírico relacionado coa temática da materia. As explicacións se farán de maneira síncrona a través de Teams e asíncrona subindo a explicación xunto co material correspondente na Aula Virtual. As dúbidas resolveranse nas clases virtuais a través de Teams ( cuxa gravación tamén será subida a Moodle), e no Foro Virtual habilitado para esta metodoloxía concreta. Os alumnos/as tamén poderán solicitar titorías grupais que se levarán a cabo por Teams.
- Prácticas de laboratorio: Realización de actividades prácticas (de carácter grupal ou individual) nas que se combinan diferentes probas, trátase de prácticas sobre un tema específico, realizadas co apoio e supervisión das profesoras da materia. Explicaranse a través de Teams de maneira síncrona, pero a explicación será gravada e subida a Aula Virtual. A entrega de prácticas será a través dos recursos dispoñibles en Moodle.
- O exame se realizará utilizando as ferramentas e recursos telemáticos dispoñibles para o alumnado.
*Metodoloxías docentes que se modifican: non se modificarán as metodoloxías, pero se adaptarán á non presencialidade de maneira virtual, e se incorporarán Foros Virtuais (que non computarán para avaliación)

3. Mecanismos de atención personalizada ao alumnado: Estableceranse diferentes canles de comunicación directa co alumnado, a través das ferramentas e recursos que teñen a súa disposición: Teams, Correo electrónico, Moodle ou Teléfono (alumnado con limitacións de conectividade). A atención desenvolverase no horario semanal de titorías establecido polos docentes, en titorías grupais a concretar co alumnado, nas sesións virtuais síncronas, nos foros virtuais de Moodle

4. Modificacións na avaliación: Non se realizarán modificacións na avaliación
*Observacións de avaliación: Manteranse as mesmas observacións

5. Modificacións da bibliografía ou webgrafía: Non haberá variacións no material nin na bibliografía. O esixido aos alumnos/as estará dispoñible na Aula Virtual, en situación de presencialidade.

Competencias do título
Código Competencias do título
A1 Conocimiento de los componentes básicos de las desigualdades sociales y las diferencias culturales.
A3 Introducción a la evolución de las sociedades contemporáneas y de sus movimientos sociales y políticos.
A4 Relaciones entre la población, los recursos y medio ambiente en su movimiento y estructura; y el estudio de las técnicas y métodos del análisis demográfico.
A5 Aprendizaje de los conceptos y de las técnicas estadísticas aplicadas a la sociedad humana.
A9 Análisis de los principales conceptos y generalizaciones sobre la sociedad humana y sus procesos.
A14 Capacidades en elaborar, utilizar, e interpretar indicadores sociales e instrumentos de medición social.
A16 Conocimientos y habilidades técnicas para la produción y el análisis de los datos cuantitativos y cualitativos.
A25 Habilidades en el desarrollo de las organizaciones (asesoramiento, diseño y gestión de organizaciones e instituciones).
A27 Conocimientos y habilidades de las técnicas de muestreo y de trabajo de campo.
B1 Capacidad de organización y planificación.
B2 Toma de decisiones.
B3 Capacidad de análisis y síntesis.
B4 Resolución de problemas.
B9 Reconocimiento a la diversidad y a la multiculturalidad.
B10 Habilidades en las relaciones interpersonales.
B21 Aprendizaje autónomo.
B22 Liderazgo.
B24 Habilidades para contextualizar e identificar los actores clave en cada situación.
B27 Capacidades en reconocer la complejidad de los fenómenos sociales.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral como escrita, en las lenguas oficiales de la comunidad autónoma.
C3 Utilizar las herramientas básicas de las tecnologías de la información y las comunicaciones (TIC) necesarias para el ejercicio de su profesión y para el aprendizaje a lo largo de su vida.
C7 Asumir como profesional y ciudadano la importancia del aprendizaje a lo largo de la vida.
C8 Valorar la importancia que tiene la investigación, la innovación y el desarrollo tecnológico en el avance socioeconómico y cultural de la sociedad.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Desenvolver as habilidades na información, na transmisión, na negociación, na comunicación e no coñecemento. Igualmente desenvolvense os perfís e significados da opinión pública A3
A4
A5
A9
A14
A16
B1
B2
B3
B4
B9
B10
B21
B22
B24
B27
C1
C3
C7
C8
Desarrollar capacidad de aprendizaxe autónomo mediante a búsqueda guiada por la profesora, de textos relevantes da materia na Biblioteca o noutros canles de búsqueda A1
A3
A4
A5
A9
A14
A16
A25
A27
B1
B2
B3
B4
B9
B10
B21
B22
B24
B27
C1
C3
C7
C8
Desenvolver coñecementos e habilidades terminolóxicas e categoriais mediante a exposición na aula, en clases prácticas A1
A3
A4
A5
A9
A14
A16
A25
A27
B1
B2
B3
B4
B9
B10
B21
B22
B24
B27
C1
C3
C7
C8

Contidos
Temas Subtemas
Lección 1.Ámbitos, contextos, actores e manifestacions da socioloxía da comunicación e opinión pública 1.1.Iinformación, comunicación e coñecemento.
1.2.-Estado (Poder); Sociedade; Mercado; e Individuo
1.3.-Actitudes; comportamentos; e opinions.
Lección 2.-O estudio da comunicación e opinión pública. 2.1.- Suxeito, obxecto e actividades
2.2.-Variables: lugar, tempo e relación
2.3.-Procesos e resultados. Signos, señales, indicios, imaxes, símbolos e mitos
Lección 3.Comunicación social: interacción e socialización 3.1.-Tipos de comunicación: animal; human; de masas; e masiva
3.2.-Modelos de comunicación: funcionalistas, conductistas, dialécticos, estructuralistas, matemáticos, sistémicos, semióticos e comunicacionales
3.3.-Interacción, socialización e empatía
Lección 4.O proceso informativo. Os medios de comunicación
4.1.-Emisor
4.2.-Mensaxe (transmisor e código)
4.3.-Receptor (audiencias)
Lección 5.-A producción social do coñocemento 5.1.Referencias e imaxinarios
5.2.-Referentes. Visualización
5.3.-Entendemento, comprensión, explicación
Lección 6.-O Actitudes e comportamentos 6.1.- A yoicidade.Eu; Mi, Se.(axente-actor-espectador-observador-interprete-tradutor)
. Tu. Outro Demais. Alteridade
6.2.-Relación: outro, demais, alguen, alteridades
6.3.-Actitudes reactivas e proactivas: antagónicas, interesadas, coexistenciales, convivenciales, comunitarias e comunicativas
Lección 7.-A opinión pública como categoría mediática 7.1.-A opinión pública nos clásicos da socioloxía
2.-Lipmann e a Escola de Chicago
7.3.-Os enfoques modernos no estudio da opinión pública
Lección 8.-A opinión pública e a pedagoxía social 8.1. O xornalismo
8.2.-A publicidade
8.3.-A propaganda
Lección 9.-Comunicación e pensamento social 9.1.-Perspectivas existenciais, dialóxicas e analíticas,
9.2.-Teoría crítica: a racionalidade instrumental
9.3.-Pragmatismo, fenomenoloxía e hemenéutica
Lección 10.-Teorías explicativas da comunicación de masas 10.1.-T. da Axenda
10.2.-Espiral do silencio
10.3.-T. dos usos e gratificacións
Lección 11.-A investigación dos medios de comunicación de masas.- 11.1.A realidade, a actualidade, o intanxible, a imaxe,o virtual,a visualización e o discurso
11.2.-Enfoque cualitativo da comunicación de masas.-
11.3.-Enfoque cuantitativo da comunicación de masas

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Proba obxectiva A5 A9 A14 A16 B3 B9 B27 C8 2 16 18
Sesión maxistral A3 B3 B9 B27 25 25 50
Obradoiro A1 A4 A27 B10 B21 B24 C1 C7 13 26 39
Traballos tutelados A14 A16 A25 B1 B2 B4 B22 C3 13 26 39
 
Atención personalizada 4 0 4
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Proba obxectiva Realizarase unha proba obxectiva para valorar a correcta comprensión e aplicación dos contidos da materia. A proba combinará preguntas tipo test con preguntas de resposta curta.
Sesión maxistral A clase maxistral é tamén coñecida como “conferencia”, “método expositivo” ou “lección maxistral”. Esta última modalidade sóese reservar a un tipo especial de lección impartida por un profesor en ocasións especiais, cun contido que supón unha elaboración orixinal e baseada no uso casi exclusivo da palabra como vía de transmisión da información á audiencia.
A sesión se complementará co uso de medios audiovisuais e a introdución dalgunhas preguntas dirixidas aos estudantes, coa finalidade de transmitir coñecementos e facilitar a aprendizaxe.
Motivarase e valorarase a participación dos/as alumnos/as, mediante preguntas ou/e debates
Obradoiro Realización de actividades prácticas (de carácter grupal ou individual) nas que se combinan diferentes probas: lecturas, debates, análises de fontes secundarias, resolución de problemas, roll play, trátase de prácticas sobre un tema específico, realizadas co apoio e supervisión das profesoras da materia.
Traballos tutelados Metodoloxía diseñada para promover o aprendizaxe autónomo dos estudantes, baixo a tutela do profesor e en escenarios variados (académicos e profesionais). Está referida prioritariamente á aprendizaxe do “como facer as cousas”. Constitúe unha opción baseada na asunción polos estudantes da responsabilidade pola súa propia aprendizaxe.
Este sistema de ensinanza basease en dous elementos básicos: a aprendizaxe independente dos estudantes e o seguemento desa aprendizaxe polo profesor-titor.
Realización dun traballo en grupo de carácter empírico que consistirá no Seguimento e Análise (cuantitativa e cualitativa) dun tema de actualidade nos Medios de Comunicación. As instrucións para a súa realización estarán a disposición dos e das estudantes na aula virtual da materia.

Atención personalizada
Metodoloxías
Sesión maxistral
Traballos tutelados
Obradoiro
Descrición
A atención personalizada será de carácter individual (ou grupal) para solucionar dúbidas e/ou problemas que xurdan durante as clases, a realización das prácticas ou a elaboración do traballo de investigación grupal.

A atención farase durante a celebración das sesións ou no horario de titorías, a través das distintas canles de comunicación: Correo electrónico, Teams (chat ou video conferencia), ou no depacho da profesora.

Para concertar unha titoría é necesario solicitar cita previamente mediante correo electrónico.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Traballos tutelados A14 A16 A25 B1 B2 B4 B22 C3 Realización dun traballo en grupo de carácter empírico que consistirá no Seguimento e Análise (cuantitativa e cualitativa) dun tema de actualidade nos Medios de Comunicación. As instrucións para a súa realización estarán a disposición dos e das estudantes na aula virtual da materia. 30
Proba obxectiva A5 A9 A14 A16 B3 B9 B27 C8 Realizarase unha proba obxectiva para valorar a correcta comprensión e aplicación dos contidos da materia. A proba combinará preguntas tipo test con preguntas de resposta curta. 40
Obradoiro A1 A4 A27 B10 B21 B24 C1 C7 Realización de actividades prácticas (de carácter grupal ou individual) nas que se combinan diferentes probas: lecturas, debates, análises de fontes secundarias, resolución de problemas, roll play, trátase de prácticas sobre un tema específico, realizadas co apoio e supervisión das profesoras da materia. 30
 
Observacións avaliación

Todas as actividades, tarefas e traballos a realizar
ao longo do cuadrimestre contabilizan para a nota final.  

As prácticas do obradoiro e o traballo de
investigación  realizaranse ao longo do cuadrimestre e a proba obxectiva
(exame) na data oficial de primeira convocatoria.  



Tanto as prácticas como o traballo de investigación tutelado serán entregados
nas datas marcadas polas profesoras, non se corrixirá ningunha práctica fóra de
prazo.  



O traballo tutelado só corrixirase unha vez tras a data de entrega (non haberá
segunda corrección), o/a alumno/a xa conta coas instrucións  e a guía das
profesoras nas sesións interactivas e nas titorías 



Para aprobar a materia é necesario aprobar tanto os traballos tutelados e
prácticas (60%) como o exame (40%).  

A nota mínima para superar cada unha das partes é un 5 (aprobado) 



Gardarase a nota da parte superada para a segunda oportunidade.  



No caso de non superar unha das partes na primeira convocatoria,  constará
a cualificación da parte suspensa. 



Para superar a parte práctica na segunda oportunidade deberán entregarse as
actividades e/ou traballo de investigación suspensos ou non presentados. A data
e horas límite de entrega serán as mesmas que as do exame oficial de segunda
oportunidade. 



Para superar a parte teórica en segunda oportunidade deberá realizarse a proba
obxectiva, nas datas oficiais. 



Aqueles/as alumnos/as con dispensa ou  recoñecemento de dedicación a tempo
parcial deberán contactar coa profesora responsable da materia ao comezo de
curso.  A parte práctica será avaliada por medio dun traballo de
investigación individual (diferente ao do alumnado presencial), que suporá o
60% da nota. As instrucións para a súa realización estarán a disposición na
Aula Virtual da Materia. A avaliación da parte teórica será nas mesmas
condicións que o alumnado presencial.   



As condicións de avaliación para o alumnado de  oportunidade adiantada,
serán as establecidas para o alumnado non presencial: A parte práctica será
avaliada por medio dun traballo de investigación individual (diferente ao do
alumnado presencial), que suporá o 60% da nota, e a avaliación da parte teórica
coa realización da proba obxectiva. 

 

O sistema de avaliación para o alumnado
dos programas de intercambio será o mesmo que para o resto dos e das
estudantes.

 

Os materiais utilizados nas sesións:
presentacións, audiovisuais, lecturas e prácticas tamén serán postos a
disposición do/a alumno/a en formato dixital a través da plataforma
Moodle. 

 

Os traballos e prácticas entregaranse en
formato dixital a través da ferramenta habilitada na Aula Virtual, sen
necesidade de imprimilos.  

 

Tanto nos contidos como no sistema de
avaliación atenderanse ás recomendacións de axustes razoables propostas pola
Unidade de Atención á Diversidade (ADI) no caso do alumnado con diversidade
funcional ou NEAE, proporcionadas pola Coordinación do PAT do centro.

 


Fontes de información
Bibliografía básica Berganza Conde, M.R. (2001). Comunicación, opinión pública y prensa en la sociología de Robert E. Park. Madrid : CIS : Siglo XXI
Fracassetti, L. (2010). La opinión pública. [Santander] : Acopos, Universidad de Cantabria
Bauer, W (2009). La opinión pública y sus bases históricas. Santander : Universidad de Cantabria
Roiz, M. (2005). Sociología de la comunicación y cultura de masas. Madrid : Laberinto
Varela, J. (ed.) (2002). Sociología e información. Madrid : La piqueta
González Radío, V (2006). El estudio de la sociología en la sociedad de la información. Santiago de Compostela: Tórculo
Berlo, D. K. (2000). El proceso de la comunicación : introducción a la teoría y a la práctica. Buenos Aires : Librería "El Ateneo"
Espinar, E. et. al (2006). Introducción a la Sociología de la Comunicación. Universidad de Alicante
Bougnoux, D. (1999). Introducción a las ciencias de la comunicación. Buenos Aires : Buena Visión
González Radío, V (2005). La opinión pública. Santiago de Compostela : Tórculo
Luhmann, N. (2000). La realidad de los medios de masas. Rubí (Barcelona) : Anthropos
Thompson, J.B. (2003). Los media y la modernidad: una teoría de los medios de comunicación. Barcelona: Paidos
González, M.J. et. al (2004). Sociología de la comunicación . Alicante : Compas
Martín López, E. (1998). Sociología de la comunicación humana. Madrid : Fundación para la Formación de Altos Profesionales
Martín López, E. (1990). Sociología de la opinión pública. Madrid : Beramar
Hernández Sánchez, A (2008). Sociología de la opinión pública. Valladolid : Universidad de Valladolid
González Radío, V (2006). Socioloxía da comunicación e opinión pública. Santiago de Compostela: Lea
Habermas, J (1998). Teoría de la acción comunicativa. Madrid: Taurus
Martín Serrano, M. (2007). Teoría de la comunicación : la comunicación, la vida y la sociedad. Madrid : McGraw-Hill
De Fleur, Melvin L., et al. (1982). Teorías de la comunicación de masas. Barcelona: Paidós

Bibliografía complementaria Habermas, J (2002). Acción comunicativa y razón sin transcendencia. Barcelona : Paidós
Dewey, J. (2004). La opinión pública y sus problemas. Madrid : Morata
Del Valle Rojas, C. (2016). Nuevas formas de expresión en comunicación . Madrid : McGraw Hill
Jones, O (2012). Chavs : la demonización de la clase obrera. Madrid : Capitán Swing
Mirzoeff, N (2016). Cómo ver el mundo : una nueva introducción a la cultura visual. Barcelona : Paidós
González Radío, V (2004). Comunicación e corpo. Santiago de Compostela : Lea
González Radío, V (2007). Comunicación e interpretación de la vida en el refranero : cosificación ética y didáctica de las costumbres en España. Lugo : Deputación Provincial, Área de Cultura
Gil Calvo, E (2018). Comunicación política : caja de herramientas. Madrid : Catarata
González Radío, V (1996). Comunicación y pensamiento social periodismo y postperiodismo : convergencias teóricas y el marco social. Santiago de Compostela: Tórculo
Galindo, J (Coord.) (2008). Comunicación, ciencia e historia : fuentes científicas históricas hacia una comunicología posible. Madrid: McGrawHill
Tierno Galván, E. (1973). Conocimiento y ciencias sociales. Madrid: Tecnos
Lash, S. (2005). Crítica de la información. Buenos Aires : Amorrortu
Simmel, G. (2002). Cuestiones fundamentales de sociología. Barcelona : Gedisa
Williams, R (1982). Cultura sociología de la comunicación y del arte. Barcelona : Paidós
Hernández Sánchez, A (2010). Diccionario de la opinión pública. Madrid : Paraninfo
Bourdieu, P. (2008). El sentido práctico / Pierre Bourdieu ; [traducción de Ariel Dilon]. Madrid : Siglo XXI
Habermas J. (1994). Historia y crítica de la opinión pública. México : Gustavo Gili
De Moragas Spà, M (2011). Interpretar la comunicación : estudios sobre medios en América y Europa. Barcelona: Gedisa
Gándara, S. (2016). INTERVENCIONES. Medios y estado. Los términos de un largo debate (2008-2016). Buenos Aires: Cazador de tormentas
Mazzoleni, G (2010). La comunicación política. Madrid: Alianza
Berger, P. L. (1968 (2015 reimp.)). La construcción social de la realidad/ Peter L. Berger, Thomas Luckmann. Buenos Aires : Amorrortu
Fernández-Cid Enríquez, M. (2008). La imagen de las personas mayores en los medios de comunicación de masas y la opinión pública. Madrid : UDP
Castilla del Pino, C. (1990). La incomunicación. Madrid : Península
Lippmann, W. (2003). La opinión pública. Madrid : Langre
Dewey, J. (2004). La opinión pública y sus problemas. Madrid : Morata
Wolton, D. (2009). La otra mundialización : las batallas contemporáneas por la diversidad cultural. Barcelona : Gedisa
Breton, P. (2000). La utopía de la comunicación : el mito de la aldea global . Buenos Aires : Nueva Visión
Gándara, S., & Heram, Y. (2021). Los estudios latinoamericanos de comunicación (2000-2018)¿ Consolidación académica, estancamiento burocrático o dispersión temática?. Astrolabio
Xambó i Olmo, R. (2010). Los medios de comunicación social. En García Ferrando (Coord) Pensar nuestra sociedad globalizada : una invitación a la sociología (pp 431-458). Valencia : Tirant lo Blanch
Roda Fernández, R (1989). Medios de comunicación de masas : su influencia en la sociedad y en la cultura contemporáneas. Madrid : Centro de Investigaciones Sociológicas
Lull, J. (2009). Medios, comunicación, cultura : aproximación global. Madrid : Amorrortu
Izquierdo , A. (1985). Prensa y Opinión Política. Barcelona:Mitre
Miller, G. A. (1980). Psicología de la comunicación. Barcelona : Paidós
Stewart, D. K. (1973). Psicología de la comunicación teoría y análisis. Buenos Aires : Paidós
Holzer, H (1978). Sociología de la comunicación. Madrid : Akal
Lucas Marín, A (1999). Sociología de la comunicación. Madrid : Trotta
Leydesdorff, L. (2015). Una teoría sociológica de la comunicación : la autoorganización de la sociedad basada en el conocimiento. México D.F. : Universidad Iberoaméricana
Martín Serrano, M. (2006). ¿ Para qué sirve estudiar Teoría de la Comunicación?.. Contratexto: Revista digital de la Facultad de Comunicación, (4).
Silverstone, R. (2004). ¿Por qué estudiar los medios?. Buenos Aires : Amorrortu


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
Introdución á socioloxía/615G01103
Métodos e técnicas de Investigación social/615G01105
Teoría sociolóxica 1/615G01110
Teoría sociolóxica 2/615G01203
Estrutura e cambio social/615G01208

Materias que se recomenda cursar simultaneamente
Socioloxía do consumo e investigación de mercados/615G01309

Materias que continúan o temario
Análise sociolóxica de textos e discursos/615G01407
Fontes de datos secundarios para o estudo da sociedade/615G01408

Observacións

Nesta materia:

1.      Débese facer un uso sostible dos recursos e a prevención de impactos negativos sobre o medio natural 

2.      Débese ter en conta a importancia dos principios éticos relacionados cos valores da sostenibilidade nos comportamentos persoais e profesionais 

3.      Traballarase para identificar e modificar prexuízos e actitudes sexistas, e influirase na contorna para modificalos e fomentar valores de respecto e igualdade 

4.      Facilitarase a plena integración do alumnado que por razón físicas, sensoriais, psíquicas ou socioculturais, experimenten dificultades a un acceso axeitado, igualitario e proveitoso á vida universitaria 



(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías