Datos Identificativos 2022/23
Asignatura (*) Socioloxía da comunicación e da opinión pública Código 615G01310
Titulación
Grao en Socioloxia
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 2º cuadrimestre
Terceiro Obrigatoria 6
Idioma
Castelán
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Socioloxía e Ciencias da Comunicación
Coordinación
Golías Pérez, Montserrat
Correo electrónico
montserrat.golias@udc.es
Profesorado
Golías Pérez, Montserrat
Correo electrónico
montserrat.golias@udc.es
Web http://sociologia.udc.es
Descrición xeral Trátase de presentar ao alumno o contexto da sociedade da información e do coñecemento, a comunicación como variable que incide no proceso social. Para iso preténdese observar a socioloxía da comunicación e a opinión pública como materia aplicada e xeneral da socioloxía. Desenvólvese o marco teórico e o seu contextualización e analízase o peso da opinión na sociedade.

Competencias do título
Código Competencias do título
A1 Conocimiento de los componentes básicos de las desigualdades sociales y las diferencias culturales.
A3 Introducción a la evolución de las sociedades contemporáneas y de sus movimientos sociales y políticos.
A4 Relaciones entre la población, los recursos y medio ambiente en su movimiento y estructura; y el estudio de las técnicas y métodos del análisis demográfico.
A5 Aprendizaje de los conceptos y de las técnicas estadísticas aplicadas a la sociedad humana.
A9 Análisis de los principales conceptos y generalizaciones sobre la sociedad humana y sus procesos.
A14 Capacidades en elaborar, utilizar, e interpretar indicadores sociales e instrumentos de medición social.
A16 Conocimientos y habilidades técnicas para la produción y el análisis de los datos cuantitativos y cualitativos.
A25 Habilidades en el desarrollo de las organizaciones (asesoramiento, diseño y gestión de organizaciones e instituciones).
A27 Conocimientos y habilidades de las técnicas de muestreo y de trabajo de campo.
B1 Capacidad de organización y planificación.
B2 Toma de decisiones.
B3 Capacidad de análisis y síntesis.
B4 Resolución de problemas.
B9 Reconocimiento a la diversidad y a la multiculturalidad.
B10 Habilidades en las relaciones interpersonales.
B21 Aprendizaje autónomo.
B22 Liderazgo.
B24 Habilidades para contextualizar e identificar los actores clave en cada situación.
B27 Capacidades en reconocer la complejidad de los fenómenos sociales.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral como escrita, en las lenguas oficiales de la comunidad autónoma.
C3 Utilizar las herramientas básicas de las tecnologías de la información y las comunicaciones (TIC) necesarias para el ejercicio de su profesión y para el aprendizaje a lo largo de su vida.
C7 Asumir como profesional y ciudadano la importancia del aprendizaje a lo largo de la vida.
C8 Valorar la importancia que tiene la investigación, la innovación y el desarrollo tecnológico en el avance socioeconómico y cultural de la sociedad.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Desenvolver as habilidades na información, na transmisión, na negociación, na comunicación e no coñecemento. Igualmente desenvolvense os perfís e significados da opinión pública A3
A4
A5
A9
A14
A16
B1
B2
B3
B4
B9
B10
B21
B22
B24
B27
C1
C3
C7
C8
Desarrollar capacidad de aprendizaxe autónomo mediante a búsqueda guiada por la profesora, de textos relevantes da materia na Biblioteca o noutros canles de búsqueda A1
A3
A4
A5
A9
A14
A16
A25
A27
B1
B2
B3
B4
B9
B10
B21
B22
B24
B27
C1
C3
C7
C8
Desenvolver coñecementos e habilidades terminolóxicas e categoriais mediante a exposición na aula, en clases prácticas A1
A3
A4
A5
A9
A14
A16
A25
A27
B1
B2
B3
B4
B9
B10
B21
B22
B24
B27
C1
C3
C7
C8

Contidos
Temas Subtemas
Tema 1. Orixe e desenvolvemento da Socioloxía da Comunicación 1.1. Conceptos fundamentais de información, comunicación e opinión pública e distincións terminolóxicas.
1.2. A comunicación como obxecto de análise sociolóxica: conceptos e definicións; os compoñentes da comunicación; modelos teóricos da comunicación e tradicións no campo da teoría da comunicación; contextos e tipos de comunicación
1.3. Perspectivas teóricas para a análise sociolóxica da comunicación: os inicios en Estados Unidos e Europa; principais tradicións científicas no estudo da comunicación de masas
Tema 2. O estudo dos efectos mediáticos 2.1. A influencia (nos e dos) medios.
2.2. Evolución histórica na análise dos efectos mediáticos
2.3. Análise empírica dos efectos dos medios: modelos teóricos.
2.4. Revisión de conceptos e enfoques actuais
Tema 3. Opinión Pública 3.1. Orixe e desenvolvemento da Opinión Pública
3.2. Conceptualización do proceso de Opinión Pública
3.3. Características e estudos sobre o funcionamento da Opinión Pública
3.4. Perspectivas teóricas para a análise sociolóxica da Opinión Pública e enfoques actuais
3.5. Controversias arredor da Opinión Pública
3.6. Medidas de opinión pública
Tema 4. Información, comunicación e opinión pública na era da posmodernidade dixital. Discusións actuais 4.1. Novas formas de comunicación: comunicación móbil, redes sociais e aplicacións. A cultura da imaxe a inmediatez e as inxerencias.
4.2. Confusión e desinformación no espazo virtual. Conceptos e perspectivas.
4.3. democracia mediática. Comunicación para o cambio social

Este último tema está dedicado ao debate intelectual sobre o impacto dos fenómenos sociais actuais.
Tema 5. A investigación empírica da información, a comunicación e a Opinión Pública, dende a socioloxía 5.1. Deseño e fases do proceso de investigación
5.2. Estudo dos contidos, emisores, receptores e efectos: metodoloxía cuantitativa e cualitativa

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Proba obxectiva A5 A9 A14 A16 B3 B9 B27 C8 2 16 18
Sesión maxistral A3 B3 B9 B27 25 25 50
Traballos tutelados A14 A16 A25 A27 B1 B2 B3 B4 B22 B24 B27 C1 C3 C7 C8 13 26 39
Obradoiro A1 A4 A27 B10 B21 B24 C1 C7 13 26 39
 
Atención personalizada 4 0 4
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Proba obxectiva Realizarase unha proba obxectiva para valorar a correcta comprensión e aplicación dos contidos teóricos da materia.
Sesión maxistral A clase maxistral é tamén coñecida como “conferencia”, “método expositivo” ou “lección maxistral”. Esta última modalidade sóese reservar a un tipo especial de lección impartida por un profesor en ocasións especiais, cun contido que supón unha elaboración orixinal e baseada no uso casi exclusivo da palabra como vía de transmisión da información á audiencia.
A sesión se complementará co uso de medios audiovisuais e a introdución dalgunhas preguntas dirixidas aos estudantes, coa finalidade de transmitir coñecementos e facilitar a aprendizaxe.
Motivarase e valorarase a participación dos/as alumnos/as, mediante preguntas ou/e debates
Traballos tutelados Metodoloxía deseñada para promover a aprendizaxe autónoma dos estudantes, baixo a tutela do profesor e en escenarios variados (académicos e profesionais). Está referida prioritariamente á aprendizaxe do “como facer as cousas”. Constitúe unha opción baseada na asunción polos estudantes da responsabilidade pola súa propia aprendizaxe.
Este sistema de ensino baséase en dous elementos básicos: a aprendizaxe independente dos estudantes e o seguimento desa aprendizaxe pola profesora-titora.
Realización dun traballo en grupo de carácter empírico que consistirá na análise de contido cuantitativo e cualitativo nos medios de comunicación dixitais, sobre un tema de actualidade.
As instrucións para a súa realización estarán a disposición dos e das estudantes na aula virtual da materia.
Obradoiro Realización de actividades prácticas individuais nas que se combinan diferentes probas: lecturas, debates, análises de fontes secundarias, resolución de problemas, roll play, exposicións orais trátase de prácticas sobre un tema específico, realizadas co apoio e supervisión das profesoras da materia.

Atención personalizada
Metodoloxías
Sesión maxistral
Traballos tutelados
Obradoiro
Descrición
A atención personalizada será de carácter individual (ou grupal) para solucionar dúbidas e/ou problemas que xurdan durante as clases, a realización das actividades do taller ou a elaboración do traballo tutelado.

A atención farase durante a celebración das sesións ou en horario de titorías, de forma presencial no despacho da profesora ou a través da canle de comunicación institucional Teams.

Recoméndase concertar cita previa para a titoría por correo electrónico, coa finalidade de organizar as citas e concertar o sistema de reunión (presencial ou online)

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Traballos tutelados A14 A16 A25 A27 B1 B2 B3 B4 B22 B24 B27 C1 C3 C7 C8 Realización dun traballo grupal de carácter empírico que consistirá no Seguimento e Análise (cuantitativo e cualitativo) dun tema de actualidade nos Medios de Comunicación dixitais. As instrucións para a súa realización estarán a disposición dos e das estudantes na aula virtual da materia. 25
Proba obxectiva A5 A9 A14 A16 B3 B9 B27 C8 Realizarase unha proba obxectiva para valorar a correcta comprensión e aplicación dos contidos da materia. A proba combinará preguntas tipo test con preguntas de resposta curta. 50
Obradoiro A1 A4 A27 B10 B21 B24 C1 C7 Realización de actividades prácticas (de carácter grupal ou individual) nas que se combinan diferentes probas: lecturas, debates, análises de fontes secundarias, resolución de problemas, roll play, trátase de prácticas sobre un tema específico, realizadas co apoio e supervisión das profesoras da materia. 25
 
Observacións avaliación

SISTEMA DE AVALIACIÓN ALUMNADO:

Todas as actividades, tarefas e traballos a realizar ao longo do cuadrimestre contabilizan para a nota final. As prácticas e o traballo de investigación realizaranse ao longo do cuadrimestre e a proba obxectiva (exame) na data oficial de primeira convocatoria.

Tanto as prácticas do taller como o traballo de investigación tutelado serán entregados nas datas marcadas pola profesora a través da plataforma habilitada para iso na aula Virtual. Non se corrixirá ningunha práctica fóra de prazo. O traballo tutelado só se corrixirá unha vez tras a data de entrega (non haberá segunda corrección) pois o alumnado xa conta coas instrucións e a guía da profesora nas sesións interactivas e nas tutorías.

A parte práctica da materia supón o 50% da nota final. Está composta de Traballo Tutelado (25%) + actividades dos talleres (25%). Para ser avaliado desta parte é obrigatorio entregar o traballo tutelado.

A parte teórica da materia será avaliada mediante a realización dun exame, nas datas oficiais de primeira e segunda oportunidade aprobadas pola Xunta de Facultade e supón o 50% da nota.

A cualificación final será o resultado da media das dúas partes (teórica e práctica) A nota mínima para superar cada unha das partes é un 5 (aprobado)

No caso de non superar unha das partes na primeira convocatoria, gardarase a nota da parte superada para a segunda oportunidade.

ALUMNADO CON DISPENSA Ou RECOÑECEMENTO DE DEDICACIÓN A TEMPO PARCIAL:

Aqueles/os alumnos/as con dispensa ou recoñecemento de dedicación a tempo parcial deberán contactar coa profesora responsable da materia ao comezo de curso, para comunicar a súa situación.

- A parte práctica será avaliada mediante a realización dun traballo tutelado de maneira individual (25%) e actividades prácticas adaptadas á non presencialidad (25%) que a profesora porá á súa disposición na aula virtual. Tanto o traballo como as actividades prácticas deberán ser entregadas na data do exame oficial da materia.

- A avaliación dos contidos teóricos , será igual que a do alumnado presencial.

SEGUNDA OPORTUNIDADE: As condicións serán as mesmas que na primeira convocatoria.

ALUMNADO ADI: Tanto nos contidos como no sistema de avaliación atenderanse ás recomendacións de axustes razoables propostas pola Unidade de Atención á Diversidade (ADI) no caso do alumnado con diversidade funcional ou NEAE, proporcionadas pola Coordinación do PAT do centro.

CONVOCATORIA ADIANTADA: As condicións de avaliación para o alumnado de convocatoria adiantada, serán un exame con contidos teóricos e prácticos a disposición do alumnado na aula Virtual, que suporá o 100% da nota.

ALUMNADO DE PROGRAMAS DE INTERCAMBIO: O sistema de avaliación será o mesmo que para o resto de estudantes.

OUTRAS OBSERVACIÓNS:

Os materiais utilizados nas sesións: presentacións, audiovisuais, lecturas e prácticas serán postos a disposición do/a alumno/a en formato dixital a través da aula Virtual.

Os traballos e prácticas entregaranse a través da aula Virtual, seguindo as instrucións da profesora.

Copiar ou tentar copiar nun exame así como plagiar partes dun traballo ou o traballo completo, supón suspender a materia (Artigo 14, punto 4. Normas de avaliación, revisión e reclamación dás cualificacións dúas estudos de grao e mestrado universitario, UDC)

As actividades do taller, o traballo deben ser entregadas nas datas estipuladas pola docente, así como a asistencia ao exame deberá realizarse na data oficial aprobada en Xunta de Centro, só poderán modificarse de acordo aos supostos do artigo 12 das Normas de avaliación, revisión e reclamación dás cualificacións dúas estudos de grao e mestrado universitario, UDC.


Fontes de información
Bibliografía básica Fracassetti, L. (2010). La opinión pública. [Santander] : Acopos, Universidad de Cantabria
Bauer, W (2009). La opinión pública y sus bases históricas. Santander : Universidad de Cantabria
Roiz, M. (2005). Sociología de la comunicación y cultura de masas. Madrid : Laberinto
Varela, J. (ed.) (2002). Sociología e información. Madrid : La piqueta
González Radío, V (2006). El estudio de la sociología en la sociedad de la información. Santiago de Compostela: Tórculo
Berlo, D. K. (2000). El proceso de la comunicación : introducción a la teoría y a la práctica. Buenos Aires : Librería "El Ateneo"
Han, Byung-Chul (2022). Infocracia : la digitalización y la crisis de la democracia. Barcelona : Taurus
Espinar, E. et. al (2006). Introducción a la Sociología de la Comunicación. Universidad de Alicante
Zuboff, Shoshana (2020). La era del capitalismo de la vigilancia : la lucha por un futuro humano frente a las nuevas fronteras del poder. Barcelona : Paidós
González Radío, V (2005). La opinión pública. Santiago de Compostela : Tórculo
Luhmann, N. (2000). La realidad de los medios de masas. Rubí (Barcelona) : Anthropos
Thompson, J.B. (2003). Los media y la modernidad: una teoría de los medios de comunicación. Barcelona: Paidos
González, M.J. et. al (2004). Sociología de la comunicación . Alicante : Compas
Martín López, E. (1998). Sociología de la comunicación humana. Madrid : Fundación para la Formación de Altos Profesionales
Martín López, E. (1990). Sociología de la opinión pública. Madrid : Beramar
Hernández Sánchez, A (2008). Sociología de la opinión pública. Valladolid : Universidad de Valladolid
González Radío, V (2006). Socioloxía da comunicación e opinión pública. Santiago de Compostela: Lea
Habermas, J (1998). Teoría de la acción comunicativa. Madrid: Taurus
Martín Serrano, M. (2007). Teoría de la comunicación : la comunicación, la vida y la sociedad. Madrid : McGraw-Hill
De Fleur, Melvin L., et al. (1982). Teorías de la comunicación de masas. Barcelona: Paidós

NOTA: 

Esta bibliografía é susceptible de ser modificada a medida que avanza o curso académico co fin de adecuarse ás necesidades formativas do alumnado

Bibliografía complementaria Habermas, J (2002). Acción comunicativa y razón sin transcendencia. Barcelona : Paidós
Dewey, J. (2004). La opinión pública y sus problemas. Madrid : Morata
Del Valle Rojas, C. (2016). Nuevas formas de expresión en comunicación . Madrid : McGraw Hill
Jones, O (2012). Chavs : la demonización de la clase obrera. Madrid : Capitán Swing
Mirzoeff, N (2016). Cómo ver el mundo : una nueva introducción a la cultura visual. Barcelona : Paidós
González Radío, V (2004). Comunicación e corpo. Santiago de Compostela : Lea
González Radío, V (2007). Comunicación e interpretación de la vida en el refranero : cosificación ética y didáctica de las costumbres en España. Lugo : Deputación Provincial, Área de Cultura
Gil Calvo, E (2018). Comunicación política : caja de herramientas. Madrid : Catarata
González Radío, V (1996). Comunicación y pensamiento social periodismo y postperiodismo : convergencias teóricas y el marco social. Santiago de Compostela: Tórculo
Galindo, J (Coord.) (2008). Comunicación, ciencia e historia : fuentes científicas históricas hacia una comunicología posible. Madrid: McGrawHill
Berganza Conde, M.R. (2001). Comunicación, opinión pública y prensa en la sociología de Robert E. Park. Madrid : CIS : Siglo XXI
Tierno Galván, E. (1973). Conocimiento y ciencias sociales. Madrid: Tecnos
Lash, S. (2005). Crítica de la información. Buenos Aires : Amorrortu
Simmel, G. (2002). Cuestiones fundamentales de sociología. Barcelona : Gedisa
Williams, R (1982). Cultura sociología de la comunicación y del arte. Barcelona : Paidós
Hernández Sánchez, A (2010). Diccionario de la opinión pública. Madrid : Paraninfo
Bourdieu, P. (2008). El sentido práctico / Pierre Bourdieu ; [traducción de Ariel Dilon]. Madrid : Siglo XXI
Habermas J. (1994). Historia y crítica de la opinión pública. México : Gustavo Gili
De Moragas Spà, M (2011). Interpretar la comunicación : estudios sobre medios en América y Europa. Barcelona: Gedisa
Gándara, S. (2016). INTERVENCIONES. Medios y estado. Los términos de un largo debate (2008-2016). Buenos Aires: Cazador de tormentas
Bougnoux, D. (1999). Introducción a las ciencias de la comunicación. Buenos Aires : Buena Visión
Mazzoleni, G (2010). La comunicación política. Madrid: Alianza
Berger, P. L. (1968 (2015 reimp.)). La construcción social de la realidad/ Peter L. Berger, Thomas Luckmann. Buenos Aires : Amorrortu
Fernández-Cid Enríquez, M. (2008). La imagen de las personas mayores en los medios de comunicación de masas y la opinión pública. Madrid : UDP
Castilla del Pino, C. (1990). La incomunicación. Madrid : Península
Lippmann, W. (2003). La opinión pública. Madrid : Langre
Dewey, J. (2004). La opinión pública y sus problemas. Madrid : Morata
Wolton, D. (2009). La otra mundialización : las batallas contemporáneas por la diversidad cultural. Barcelona : Gedisa
Breton, P. (2000). La utopía de la comunicación : el mito de la aldea global . Buenos Aires : Nueva Visión
Gándara, S., & Heram, Y. (2021). Los estudios latinoamericanos de comunicación (2000-2018)¿ Consolidación académica, estancamiento burocrático o dispersión temática?. Astrolabio
Xambó i Olmo, R. (2010). Los medios de comunicación social. En García Ferrando (Coord) Pensar nuestra sociedad globalizada : una invitación a la sociología (pp 431-458). Valencia : Tirant lo Blanch
Roda Fernández, R (1989). Medios de comunicación de masas : su influencia en la sociedad y en la cultura contemporáneas. Madrid : Centro de Investigaciones Sociológicas
Lull, J. (2009). Medios, comunicación, cultura : aproximación global. Madrid : Amorrortu
Izquierdo , A. (1985). Prensa y Opinión Política. Barcelona:Mitre
Miller, G. A. (1980). Psicología de la comunicación. Barcelona : Paidós
Stewart, D. K. (1973). Psicología de la comunicación teoría y análisis. Buenos Aires : Paidós
Holzer, H (1978). Sociología de la comunicación. Madrid : Akal
Lucas Marín, A (1999). Sociología de la comunicación. Madrid : Trotta
Leydesdorff, L. (2015). Una teoría sociológica de la comunicación : la autoorganización de la sociedad basada en el conocimiento. México D.F. : Universidad Iberoaméricana
Martín Serrano, M. (2006). ¿ Para qué sirve estudiar Teoría de la Comunicación?.. Contratexto: Revista digital de la Facultad de Comunicación, (4).
Silverstone, R. (2004). ¿Por qué estudiar los medios?. Buenos Aires : Amorrortu


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
Introdución á socioloxía/615G01103
Métodos e técnicas de Investigación social/615G01105
Teoría sociolóxica 1/615G01110
Teoría sociolóxica 2/615G01203
Estrutura e cambio social/615G01208

Materias que se recomenda cursar simultaneamente
Socioloxía do consumo e investigación de mercados/615G01309

Materias que continúan o temario
Análise sociolóxica de textos e discursos/615G01407
Fontes de datos secundarios para o estudo da sociedade/615G01408

Observacións

O alumnado deberá revisar periodicamente a plataforma virtual e consultar os documentos e actividades propostos.

A profesora comunicarase co alumnado a través da aula Virtual ou do correo electrónico da UDC.

A comunicación coa profesora deberase realizar mediante as canles institucionais e utilizando o correo electrónico da universidade.

Nesta materia: 

  • Débese facer un uso sustentable dos recursos e a prevención de impactos negativos sobre o medio natural.
  • Terase en conta a importancia dos principios éticos relacionados cos valores da sostenibilidade nos comportamentos persoais e profesionais.
  • De acordo coas diferentes normativas de aplicación para a docencia universitaria, débese incorporar a perspectiva de xénero nesta materia (utilizarase unha linguaxe non sexista, utilizarase bibliografía de autores e autoras, fomentarase a intervención en clase de todos os estudantes, etc. Farase para identificar e modificar prexuízos e actitudes sexistas, e incidirá na contorna para modificalos e fomentar valores de respecto e igualdade. Así mesmo, respectarase o dereito á identidade de xénero.
  • Facilitarase a plena integración do alumnado que, por motivos físicos, sensoriais, psíquicos ou socioculturais, experimente dificultades para un acceso adecuado, igualitario e rendible á vida universitaria.
  • Sosterase o principio de debate democrático, escoitando e respectando todas as opinións diversas ao redor dos temas tratados, tanto de parte do profesorado como do alumnado. 


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías