Datos Identificativos 2022/23
Asignatura (*) Historia das ideas e formas políticas Código 615G01402
Titulación
Grao en Socioloxia
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 1º cuadrimestre
Cuarto Optativa 4.5
Idioma
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Socioloxía e Ciencias da Comunicación
Coordinación
Lamela Viera, Maria del Carmen
Correo electrónico
carmen.lamela@udc.es
Profesorado
Lamela Viera, Maria del Carmen
Correo electrónico
carmen.lamela@udc.es
Web
Descrición xeral Cal é o obxecto dunha historia das ideas políticas? Cal a relación entre as ideas desas minorías que quedan plasmadas en textos escritos, e as ideas da maioría da poboación, que en boa medida apóianse en textos orais ou de natureza audiovisual? Cal o papel que xogan os cambios nas tecnoloxías da información e a comunicación? Como se conxugan tradición e innovación no campo das ideas que gobernan a unha sociedade? En cada unha das unidades temáticas, o estudo de textos e situacións de épocas pasadas serviranos de pretexto para abordar problemas similares que están presentes nas sociedades contemporáneas.

Competencias do título
Código Competencias do título
A3 Introducción a la evolución de las sociedades contemporáneas y de sus movimientos sociales y políticos.
A9 Análisis de los principales conceptos y generalizaciones sobre la sociedad humana y sus procesos.
A10 Introducción a las teorías sobre el poder, la legitimidad y el Estado. Formas de organización política y su evolución histórica, con especial atención a los sistemas contemporáneos.
A11 Aprendizaje de la historia de la teoría sociológica y sus principales escuelas hasta la actualidad.
A17 Conocimientos y habilidades en la búsqueda de información secundaria en las diferentes fuentes (instituciones oficiales, bibliotecas, internet, etc.).
A24 Conocimientos y habilidades en transmitir los conceptos, problemáticas y perspectivas sociológicas.
B3 Capacidad de análisis y síntesis.
B5 Capacidad de gestión de la información.
B12 Trabajo en equipo.
B25 Capacidades para relacionar los conocimientos de la sociología y de otras disciplinas afines.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Explicar a historia das ideas politicas como resultado dun proceso de acumulacion historica (como se conxugan tradicion e modernidade) A3
A9
A10
A11
B25
Analizar a relacion entre as ideas desas minorias que quedan plasmadas en textos escritos, e as ideas da maioria da poboacion, que en boa medida apoianse en textos orais ou de natureza audiovisual (papel dos cambios nas tecnoloxias de informacion e comunicacion) A9
A10
A11
A24
B3
Avaliar o contexto en que se foi construindo a teoria socioloxica e as teorias sobre o poder e a desigualdade social A3
A9
A10
A11
A24
B25
Xestionar as fontes de informacion primarias e secundarias e analizar os seus datos A17
A24
B3
B5
Desenvolver as habilidades de traballo individual e en equipo A17
B3
B5
B12

Contidos
Temas Subtemas
A CIDADE ANTIGA: A INVENCION DA POLITICA NA GRECIA CLASICA 1.- A invención da escritura alfabética.
1.1.- Cultura letrada vs. cultura oral.
1.2.- Lugares da memoria e políticas de memoria.
2.- O contexto histórico: a polis grega.
2.1.- A cidade de Atenas.
2.2.- A invención da política: Democracia.
3.- Platón e A República.
3.1.- A crítica aos sofistas: o papel da ética.
3.2.- Unha teoría do coñecemento: o "mito da caverna".
3.3.- A polis ideal: a formulación da utopía.
TEMA 2.- A CRISE DO IMPERIO ROMANO: A SUBSTITUCION DA POLITICA POLA RELIXION 1.- O Imperio Romano.
1.1.- A Cidade de Roma, Caput Mundi
1.2.- Ser romano en provincias: A cidade de Lugo.
1.3.- Relixións mistéricas e milenarismo.
2.- O cristianismo e a ruptura co pensamento clásico
2.1.- De seita perseguida a igrexa vitoriosa.
2.2.- Pablo de Tarso: a Carta aos Romanos
TEMA 3.- A CRISTIANDADE MEDIEVAL: A REFORMULACION DOS MODELOS DE REPRODUCION SOCIAL 1.- A relixión e as súas funcións.
1.1.- Mito e ritual: Que hai nunha misa?
2.- O parentesco.
2.1.- Producir e reproducir: unha diversidade de alternativas.
2.2.- Os sistemas de parentesco romanos
2.3.- O sistema de parentesco cristián.
3.- A cidade medieval
3.1.- A cidade de Santiago de Compostela
TEMA 4.- A CIDADE NA EUROPA MODERNA: O PAPEL RECTOR DE CIENCIA E FILOSOFIA 1.- Tres séculos de grandes transformacións
1.1.- Revolución comercial, expansión europea e construción dun sistema mundial.
1.2.- Entre fragmentación relixiosa e revolución científica.
1.3.- Do Renacemento a Ilustración.
2.- A construción das monarquías nacionais:
2.1.- Da monarquía absoluta ao sistema representativo
2.2.- O contrato social, de Hobbes a Locke.
2.3.- Os nodos do sistema: as cidades de Londres, París, Ferrol
TEMA 5.- A CIDADE CONTEMPORANEA: ENTRE REFORMA E UTOPIA 1.- Ese longo século das revolucións (1789-1918).
1.1.- A construción das democracias liberais
1.2.- Da Revolución Americana as Revolucións Bolcheviques
2.- O mundo tras da Segunda Guerra Mundial.
2.1.- Do modelo keynesiano ao triunfo do neoliberalismo.
2.2.- O paradigma da democracia liberal e dos dereitos humanos.
2.3.- Un mundo actual contradictorio: entre Dubai e a franxa de Gaza.

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Análise de fontes documentais A3 A9 A10 A11 B5 B25 22 0 22
Recensión bilbiográfica A17 A24 B3 B12 2 40 42
Discusión dirixida A3 A9 A10 A11 B5 B25 10 30 40
 
Atención personalizada 8.5 0 8.5
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Análise de fontes documentais Técnica metodolóxica que supón a utilización de documentos audiovisuais e/ou bibliográficos (fragmentos de reportaxes documentais ou películas, noticias de actualidade, paneis gráficos, fotografías, biografías, artigos, textos lexislativos, etc.) relevantes para a temática da materia con actividades especificamente deseñadas para a análise dos mesmos. Pódese empregar como introdución xeral a un tema, como instrumento de aplicación do estudo de casos, para a explicación de procesos que non se poden observar directamente, para a presentación de situacións complexas ou como síntese de contidos de carácter teórico ou práctico.
Recensión bilbiográfica A recensión bibliográfica supón un proceso de lectura crítica dun libro, dun artigo, dunha tese ou dunha comunicación a un congreso. Como tal proceso comprende a lectura da obra, a análise do seu contido e unha crítica e valoración da mesma en relación á literatura existente sobre o tema. Unha recensión non supón un resumo da obra, nin unha mera análise do contido, pois o que lle outorga sentido e dimensión académica científica é a crítica que merece a xuízo do autor da recensión, en relación a outras obras coñecidas do mesmo ámbito ou en relación a súa propia experiencia.
Discusión dirixida A partir dos materiais expostos no aula e do traballo persoal dos alumnos.

Atención personalizada
Metodoloxías
Recensión bilbiográfica
Descrición
A atención personalizada realizarase de xeito individual nos traballos tutelados e na solución de problemas cando sexa preciso. Tamén se producirá no aula no contexto da docencia presencial.

Para aqueles alumnos que se acollan ao recoñecemento de dedicación a tempo parcial e dispensa académica de exención de asistencia, a atención personalizada realizarase no horario de titorías (na aplicación Teams) ou a través de correo electrónico.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Análise de fontes documentais A3 A9 A10 A11 B5 B25 Técnica metodolóxica que supón a utilización de documentos audiovisuais e/ou bibliográficos (fragmentos de reportaxes documentais ou películas, noticias de actualidade, paneis gráficos, fotografías, biografías, artigos, textos lexislativos, etc.) relevantes para a temática da materia con actividades especificamente deseñadas para a análise dos mesmos. Pódese empregar como introdución xeral a un tema, como instrumento de aplicación do estudo de casos, para a explicación de procesos que non se poden observar directamente, para a presentación de situacións complexas ou como síntese de contidos de carácter teórico ou práctico. 50
Recensión bilbiográfica A17 A24 B3 B12 A recensión bibliográfica supón un proceso de lectura crítica dun libro, dun artigo, dunha tese ou dunha comunicación a un congreso. Como tal proceso comprende a lectura da obra, a análise do seu contido e unha crítica e valoración da mesma en relación á literatura existente sobre o tema. Unha recensión non supón un resumo da obra, nin unha mera análise do contido, pois o que lle outorga sentido e dimensión académica científica é a crítica que merece a xuízo do autor da recensión, en relación a outras obras coñecidas do mesmo ámbito ou en relación a súa propia experiencia. 50
 
Observacións avaliación

O sistema de
avaliación consistirá nun traballo final que dea conta do aprendido analizando
a filmografía, as fontes documentais e os textos asignados.

As normas de avaliación na primeira oportunidade manteranse na segunda oportunidade.


Fontes de información
Bibliografía básica
Os seguintes textos servirán de introdución aos diferentes temas do programa. Estes textos debateranse en clase e entrarán como materia de exame, xunto ás explicacións de clase

1.- GODELIER, Maurice: "Antropología social e historia local", Sociológica, 1, 1996, p. 9-30. Data aproximada de comentario: 28/Setembro.

2.- FINLEY, Moses: “Sócrates y Atenas”, en Aspectos de la Antigüedad, Barcelona, Ariel, (1960) 1975, p. 80-99. Data aproximada de comentario: 5/Outubro.

3.- HARRIS, Marvin: "Mesías", e “El secreto del Príncipe de la Paz”, en Vacas, cerdos, guerras y brujas, Madrid, Alianza, 1981, p. 138-180. Data aproximada de comentario: 26/Outubro.

4.- GOODY, Jack: “El cambio en los países germánicos”, en La evolución de la familia y el matrimonio en Europa, Barcelona, Herder, (1983) 1986, p. 59-76. Data aproximada de comentario: 16/Novembro.

5.- SENNETT, Richard: “Cuerpos en movimiento. La revolución de Harvey”, en Carne y piedra. El cuerpo y la ciudad en la civilización occidental, Madrid, Alianza, (1994) 2003, p. 273-301. Data aproximada de comentario: 30/Novembro.

6.- DETIENNE, Marcel: “De las prácticas asamblearias a las formas políticas: un enfoque comparativo”, en Comparar lo incomparable. Alegato a favor de una ciencia histórica comparada, Barcelona, Península, 2001, p. 101-127. Data aproximada de comentario: 17/Decembro.

7.- DAVIS, Mike: “Miedo y dinero en Dubai”, New Left Review, 41, 2005, p. 43-64. Data aproximada de comentario: 14/Decembro.

8.- SACCO, Joe: Notas al pie de Gaza, Literatura Random House, (2009) 2015, selección de 50 páxinas. Data aproximada de comentario: 21/Decembro.

Bibliografía complementaria (). .

Bibliografía Tema 1

CONNOLLY, Peter y Hazel DODGE: La Ciudad Antigua. La vida en la Atenas y Roma clásicas , Madrid, Acento, 1998.

FINLEY, Moses: Aspectos de la antigüedad, Barcelona, Ariel, 1975.

GOODY, Jack: La domesticación del pensamiento salvaje, Madrid, Akal, 1977.

HALL, Peter: “The Fountainhead. Athens 500-400 BC”, en Cities in Civilization. Londres, Weidenfeld & Nicholson, 1998, p. 24-68.

LURI, Gregorio: El proceso de Sócrates. Sócrates y la transposición del socratismo, Madrid, Trotta, 1997.

POLANYI, Karl: "Comercio, mercados y dinero en la Antigua Grecia", El sustento del hombre, Barcelona, Mondadori, 1994, pp. 227-371.

RODRIGUEZ ADRADOS, F.: La democracia ateniense, Madrid, Alianza Universidad, 1980.

RUIZ, Alicia: Historia de Grecia y el Mundo Helenístico, Santander, Ediciones TGD, 2016.

Bibliografía Tema 2

BERMEJO, Fernando: La invención de Jesús de Nazaret, Madrid, Siglo XXI, 2018.

CONNOLLY, Peter y Hazel DODGE: La Ciudad Antigua. La vida en la Atenas y Roma clásicas , Madrid, Acento, 1998.

HARRIS, Marvin: "El cargo fantasma"; "Mesías"; "El secreto del Príncipe de la Paz", en Vacas, cerdos, guerras y brujas, Madrid, Alianza, 1981, p. 121-180.

Sagrada Biblia, Madrid, Biblioteca de Autores Cristianos.

SANCHEZ FERLOSIO, Rafael: "La música celestial de la verdad", Le Monde Diplomatique, III/1999.

WEBER, Max: “La rutinización del carisma”, en Economía y Sociedad.

Bibliografía Tema 3

COHN, Norman: En pos del milenio. Revolucionarios milenaristas y anarquistas místicos de la Edad Media, Madrid, Alianza Universidad, 1989.

ECO, Umberto: El nombre de la rosa, Barcelona, Lumen, 1982.

GOODY, Jack: La evolución de la familia y el matrimonio en Europa, Barcelona, Herder, 1986.

LE GOFF, Jacques: La bolsa y la vida. Economía y religión en la Edad Media, Barcelona, Gedisa, 1996.

VIGNAUX, Paul: El pensamiento en la Edad Media, Madrid, Fondo de Cultura Económica, 1993.

Bibliografía Tema 4

DETIENNE, Marcel: “De las prácticas asamblearias a las formas políticas: un enfoque comparativo”, en Comparar lo incomparable. Alegato a favor de una ciencia histórica comparada, Barcelona, Península, 2001, p. 101-127.

EISENSTEIN, E.: “Conclusión: escritura y naturaleza transformada”, La revolución de la imprenta en la Edad Moderna Europea, Madrid, Akal, 1994.

GINZBURG, Carlo: El queso y los gusanos. El cosmos según un molinero del siglo XVI, Barcelona, Muchnick, 1981.

HALL, Peter: “The World as Stage. London 1570-1620”, en Cities in Civilization . Londres, Weidenfeld & Nicholson, 1998, p. 114-158.

SENNETT, Richard: Cuerpos en movimiento. La revolución de Harvey”, en Carne y piedra. El cuerpo y la ciudad en la civilización occidental, Madrid, Alianza, 2003, p.273-301.

Bibliografía Tema 5

CASANOVA, Julian: "Viejos y nuevos retos sobrelas revoluciones de 1917", en Historia Social, 88, 2017, pp.87-103.

DAVIS, Mike & Monk, Daniel B.: Evil Paradises. Dreamworlds of Neoliberalism, New York, The New Press, 2007.

MARGALIT, Meir: Jerusalén, la ciudad imposible. Claves para comprender la ocupación israelí, Madrid, Catarata, 2018.

POLANYI, Karl: La gran transformación. Crítica del liberalismo económico, Madrid, La Piqueta, 1989.

RAMOS, Jorge: Una historia contemporánea de Palestina-Israel, Madrid, Catarata, 2020.

SACCO, Joe: Notas al pie de Gaza, Literatura Random House, (2009) 2015.

BIBLIOGRAFIAXERAL:

BLACK, Anthony: El pensamiento político en Europa, Cambridge U.P.,1996.

BOBBIO, Norberto: La teoría de las formas de gobierno en la historia del pensamiento político, México, Fondo de Cultura Económica, 1987.

CARDESIN, José María: “Una indagación en la historia del pensamiento occidental”, Cuadernos de Estudios Gallegos, nº 128, 2015, p. 337-369.

GAARDER, Jostein: El mundo de Sofía. Novela sobre la historia de la filosofía, Madrid, Siruela, 1994.

HALL, Peter: Cities in Civilization. Culture, Innovation and Urban Order, Londres, Weidenfeld & Nicholson, 1998.

MACINTYRE, Alasdair: Historia de la ética, Buenos Aires, Paidos,1970.

MANN, Anthony: Las fuentes del poder social, Madrid, Alianza, 2vols.

NAREDO, José Manuel: La economía en evolución. Historia y perspectivas de las categorías básicas del pensamiento económico, Madrid, S. XXI, 1987.

ORY, Pascal: Nueva historia de las ideas políticas, Madrid, Mondadori, 1992.

PRIETO, Fernando: Lecturas de historia de las ideas políticas, Madrid, Unión Editorial.

SENNETT, Richard: Carne y piedra. El cuerpo y la ciudad en la civilización occidental, Madrid, Alianza, 2003.

TILLY, Charles: Coerción, capital y los estados europeos, 990-1990,Madrid, Alianza, 1992.

FILMOGRAFIA:

Tema 1:

Documental: Atenas: el rostro público del Estado.

Andrew W. Hadrill (2018): Atenas, vivir en la ciudad antigua.

https://www.youtube.com/watch?v=sYaBcrLw8Ho

Tema 2:

Ridley Scott (2000): Gladiator.

Pier Paolo Passolini (1964): El evangelio según San Mateo.

Alejandro Amenábar (2009): Agora.

Tema 4:

The Great Plague of London (Black Death Documentary)

https://www.youtube.com/watch?v=HPe6BgzHWY0

Peter Watkins (1964): Culloden.

https://www.youtube.com/watch?v=mkxW-nB0nNU

Tema 5:

Carles Bover y Julio Pérez del Campo (2019): Gaza.

https://www.elboletin.com/noticia/169669/contraportada/gaza-cortometraje-dirigido-por-carles-bover-y-julio-perez-preseleccionado-a-los-premios-goya-2019.html

Emad Burnat y Guy Davidi (2011): 5 Broken Cameras.

https://vimeo.com/ondemand/5brokencameras2


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
Hª política e social contemporánea/615G01109

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario
Hª política e social contemporánea/615G01109

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías