Datos Identificativos 2022/23
Asignatura (*) Globalización, medio ambiente e poboación Código 615G01409
Titulación
Grao en Socioloxia
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 1º cuadrimestre
 Cuarto Optativa 4.5
Idioma
Castelán
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Socioloxía e Ciencias da Comunicación
Coordinación
Cortés Vázquez, José Antonio
 Correo electrónico
j.a.cortes@udc.es
Profesorado
Cortés Vázquez, José Antonio
 Correo electrónico
j.a.cortes@udc.es
Web
Descrición xeral A materia "Globalización, Medio Ambiente e Poboación" persegue un dobre obxectivo. Primeiro, servir de introdución ao campo da Socioloxía ambiental, a súa historia e traxectoria, a súa relación co corpus teórico da Socioloxía en xeral e a conexión con outras disciplinas, en particular a antropoloxía ambiental e a ecoloxía política, entre as que existe e existiu un diálogo continuo e enriquecedor. Segundo, familiarizar ao alumnado coa problemática ambiental, a súa xénese, variedade e desenvolvemento, os seus efectos na sociedade e o campo das políticas e os movementos ambientais, cunha atención especial aos problemas ambientais en Galicia. A materia posúe por tanto unha dobre vertente, aplicada e teórica: a de servir para coñecer os retos da sociedade actual ante a problemática ambiental (aplicada) e a de familiarizarse con como abordaron a socioloxía e as ciencias sociais a cuestión ambiental (teórica).

Competencias do título
Código Competencias do título
A4 Relaciones entre la población, los recursos y medio ambiente en su movimiento y estructura; y el estudio de las técnicas y métodos del análisis demográfico.
A8 Análisis de las transformaciones y evolución de las sociedades contemporáneas.
A14 Capacidades en elaborar, utilizar, e interpretar indicadores sociales e instrumentos de medición social.
A17 Conocimientos y habilidades en la búsqueda de información secundaria en las diferentes fuentes (instituciones oficiales, bibliotecas, internet, etc.).
A32 Capacidades en contribuir al diseño de políticas públicas orientadas a abordar problemas sociales.
A35 Actitud crítica frente a las doctrinas y las prácticas sociales.
B1 Capacidad de organización y planificación.
B3 Capacidad de análisis y síntesis.
B16 Sensibilidad hacia temas medio ambientales.
B26 Capacidades en reconocer el carácter global y local de los fenómenos sociales.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral como escrita, en las lenguas oficiales de la comunidad autónoma.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Interpretar a evolución das sociedades contemporáneas e a súa relación co medio ambiente no marco das estruturas económicas e financeiras globais A8
A35
 B3
B26
Avaliar as interaccións entre a poboación e as capacidades dos recursos naturais dispoñibles. A4
 B16
Elaborar indicadores para a medición de procesos sociais relacionados co uso dos recursos naturais e as súas consecuencias sobre a desigualdade social. A14
A17
 B1
B3
Redactar informes analíticos de fenómenos sociais que permitan o seu estudo empírico e ofrezan evidencias sobre ferramentas teóricas para o estudo das causas da desigualdade social e as súas implicacións. A4
A8
A14
A17
A32
 B1
B3
B26
 C1

Contidos
Temas Subtemas
Tema 1. Introdución á socioloxía ambiental A crise ecolóxica global e a situación ecosocial de Galicia; principais problemas e retos ambientais; historia das problemáticas e políticas ambientais; a cuestión da escala de análise: do buraco de ozono ao cambio climático; o tema ambiental en Socioloxía; xurdimento do paradigma socioambiental nos 70; formas de aproximación ás relacións sociedade-ambiente (determinismo, posibilismo, materialismo, funcionalismo, estruturalismo, post-estruturalismo, ecoloxía humana, ecoloxía cultural, ecoloxía social, posmodernismo, xiro ontológico); diálogo con outras disciplinas: a antropoloxía ambiental e a ecoloxía política.
Tema 2. Fundamentos socioeconómicos da explotación do medio Análise da relación economía – sociedade - medio ambiente; fractura metabólica; formas de organización social e relación co medio baixo o capitalismo; neoliberalismo e capitalismo verde; extrativismo; cambio climático e cambio global; políticas de conservación; desarrollo sostible e pegada ecolóxica; Exemplos prácticos.
Tema 3. Coñecer o medio, gobernar o medio Historia do dualismo sociedade - natureza; construción de categorías naturais; distintas formas de coñecemento ambiental; coñecemento tradicional vs. coñecemento experto; coñecemento-poder na tradición pos-estructuralista e a súa importancia para a socioloxía ambiental; coñecemento político e formas de goberno; o rol da ciencia e a tecnoloxía na crise ecolóxica; Exemplos prácticos.
Tema 4. Medio ambiente e cambio social Desenvolvemento do ambientalismo e o ecologismo; tipos de valores e éticas ambientais; tipos de conflitos ambientais e de movementos sociais; dereitos civís e dereito á natureza; dereitos da natureza; ecofeminismos; axenda da xustiza ambiental (distribución, recoñecemento, participación cidadá). Exemplos prácticos.

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral A4 A8 B16 B26 24 24 48
Obradoiro A14 A17 A32 A35 B1 B3 C1 6 9 15
Lecturas A4 A8 B16 B26 0 28 28
Análise de fontes documentais A4 A8 A14 B3 B16 B26 C1 6 12 18
 
Atención personalizada 3.5 0 3.5
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Exposición oral por parte do profesor dos aspectos fundamentais da materia. As exposicións complementaranse co uso de medios audiovisuais e a introdución dalgunhas preguntas dirixidas aos estudantes.
Obradoiro Sesións prácticas nas que os estudantes traballarán baixo a atención personalizada do docente. Consistirán en definir e elaborar cada unha das partes do traballo a entregar para a avaliación da materia. Manexaranse distintas fontes bibliográficas.
Lecturas Lecturas de obras clásicas e novas sobre socioloxía ambiental e disciplinas afines
Análise de fontes documentais Comentario crítico e debate na aula, sobre fontes documentais (lecturas, documentos audiovisuais, información estatística...) recomendados polo profesor para cada tema.

Atención personalizada
Metodoloxías
Obradoiro
Descrición
Nos talleres traballarase coa guía e a axuda necesaria do profesor. Tamén se poden programar as tutorías que os alumnos consideren necesarias. Dispoñibilidade virtual vía correo electrónico.

Para o alumnado con reconocimiento de dedicación a tempo parcial e dispensa académica de exención de asistencia, acordarase ao comezo de curso un calendario específico de tutorías compatible coa súa dedicación así como unha serie de tarefas para a súa implicación continuada e activa.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Sesión maxistral A4 A8 B16 B26 Control de asistencia e intervención en clase 5
Análise de fontes documentais A4 A8 A14 B3 B16 B26 C1 Un dos obxectivos a cumprir polo alumnado para demostrar o aprovechamiento da asignatura é ser capaces de tomar un texto en socioloxía ambiental, lelo e analizalo de forma crítica, poñéndoo en relación cos contidos da asignatura. Durante as clases de docencia interactiva tamén farase lectura in situ de noticias ou documentales e suscitarase unha reflexión e un debate. Ao final de cada tema o alumnado elaborará un informe dos contidos revisados seguindo as instrucións recibidas en cada caso. 95
 
Observacións avaliación

A nota final computarase a partir das notas parciais nas distintas metodoloxías.


Observación para o alumnado con reconocimiento de dedicación a tempo
parcial e dispensa académica de exenciónde asistencia : O/a alumno/a
deberá poñerse en contacto co profesor canto antes para acordar as metodoloxías e o plan de avaliación. O profesor/a poñerá en práctica diversas estratexias de acordo
ás necesidades que se susciten para facilitar ao alumnado nestas
circunstancias o seguimiento activo da asignatura e a súa atención
personalizada. 

Fontes de información
Bibliografía básica

Lecturas básicas:

 

Aledo Tur, Antonio y Domínguez Gómez, José Andrés (2001) Sociología Ambiental. Grupo Editorial Universitario (Texto clave para tema 1)

Naredo, José Manuel (2006) Raíces económicas del deterioro ecológico y social. Madrid: Siglo XXI (Texto clave para tema 2)

Haraway, Donna (2015) El patriarcado del osito Teddy. Taxidermia en el Jardín del Edén. Barcelona: Sans Soleil (Texto clave para tema 3)

Razmig Keucheyan (2016) La naturaleza es un campo de batalla. Ensayo de ecología política. Madrid: Clave Intelectual (Texto clave para Tema 4)

James O'Connor (1998) Causas Naturales: Ensayos sobre marxismo ecológico. México: Siglo XXI

Macionis, J.J. y Plummer, K. 2000. Sociología (3ª edicion) Madrid, Pearson Prentice Hall. Capítulo 24 "Cambio social y medio ambiente" Páginas 663 – 688

Engels, F. (2020 [1844 ]) La situación de la clase obrera en Inglaterra. Barcelona: AKAL

García, Ernest (2007) ‘Los límites desbordados. Sustentabilidad y decrecimiento’. Trayectorias, 24: 7 – 19

Pardo, Mercedes y Ortega, Jordi (2018) “El impacto social del cambio climático: La metamorfosis social como ventana de oportunidad” En INFORME España 2018 / Cátedra José María Martín Patino de la Cultura del Encuentro ; [coordinación y edición Agustín Blanco, Antonio Chueca, José Antonio López-Ruiz y Sebastián Mora]. -- Madrid : Universidad Pontificia Comillas, Cátedra J.M. Martín Patino. Pp. 365 – 391

Moore, Jason (2013) “El auge de la ecología-mundo capitalista. Las fronteras mercantiles en el auge y decadencia de la apropiación máxima” Laberinto, 38: 9-26

 
Bibliografía complementaria