Datos Identificativos 2020/21
Asignatura (*) Socioloxía das migracións Código 615G01410
Titulación
Grao en Socioloxia
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 1º cuadrimestre
Cuarto Optativa 4.5
Idioma
Castelán
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Socioloxía e Ciencias da Comunicación
Coordinación
Oso Casas, Laura
Correo electrónico
laura.oso@udc.es
Profesorado
Oso Casas, Laura
Correo electrónico
laura.oso@udc.es
Web http://https://pdi.udc.es/es/File/Pdi/2B29E
Descrición xeral Percorrer a Socioloxía das Migracións supón unha viaxe similar ao que fan os migrantes e necesario para poder entender a complexidade do seu obxecto de estudo: as mobilidades humanas. Socioloxía migrante, porque é, perdéndose polos diversos carreiros do pensamento sociolóxico e a través do encontro multidisciplinar, que se ha ido e vaise configurando a Socioloxía das migracións. Cargada de maletas teóricas e metodolóxicas, nun diálogo entre distintas escolas do pensamento social, ao carón e outro do Atlántico e do Pacífico, recorremos a unha socioloxía en movemento, para explicar a mobilidade. O carácter dinámico das migracións outórgalle un sinal á mirada que facemos delas, que debe ser cambiante, adaptativa, flexible, porosa, á hora de pensar unha realidade social móbil, en continua interacción e diálogo. Como o fan os migrantes, interactuando coas sociedades de orixe e de acollida, situándose na complexidade de situarse en varias estruturas sociais, comunicándose con diferentes rexistros culturais, reinventándose a forma de entender a familia, as relacións de xénero, a interacción social. Da mesma maneira configúrase a socioloxía das migracións, híbrida e dinámica, por natureza, nas súas formas de pensar, de medir e de achegarse empíricamente á realidade social.

Unha disciplina que xorde, de maneira interactiva, co seu obxecto de estudo, a raíz do encontro con %ou201Cel outro%ou201D cultural, a partir das dinámicas sociais que se desenvolven e pénsanse na mobilidade, a través dos retos que expón a xestión da diversidade. Unha rama da Socioloxía, cuxa reflexión teórica se ha ido construíndo a través da investigación empírica e da acción social, nunha tensión continua entre este tres alicerces.

Esta materia propón subirse ao tren desta viaxe, abordando, desde as propias migracións, a socioloxía migrante. Convida a esculcar na mochila de sociólog@s viaxeiros. Prepárese a atopar ferramentas metodolóxicas diversas, pistas teóricas dispares, provenientes de pensadores de escolas de pensamento dispersas. Prepárese a viaxar polo mundo migrante e migrólog@.
Plan de continxencia 1. Modificacións nos contidos
Os contidos da guía docente están adaptados para a docencia online, en caso necesario

2. Metodoloxías
*Metodoloxías docentes que se manteñen. Deseñáronse metodoloxías docentes que poden adaptarse á docencia online

*Metodoloxías docentes que se modifican. En caso de non poder desenvolverse clases presenciais as clases maxistrais serán gravadas por Teams e colgadas en Moodle. O traballo será entregado e corrixido a través dunha tarefa habilitada en Moodle respecto diso

3. Mecanismos de atención personalizada ao alumnado
Poderanse solicitar tutorías (xa sexan presenciais ou online, a través da plataforma Teams) previa cita por email
4. Modificacines na avaliación
Establécese un mecanismo de avaliación mediante unha tarefa habilitada en Moodle, adaptada á docencia online

*Observacións de avaliación:
Establécese un sistema de avaliación adaptado á docencia online

5. Modificacións da bibliografía ou webgrafía
Recoméndase bibliografía e webgrafía que é colgada en Moodle e de acceso a través de internet, para facilitar a docencia online e o acceso aos recursos por parte do alumnado

Competencias do título
Código Competencias do título
A1 Conocimiento de los componentes básicos de las desigualdades sociales y las diferencias culturales.
A3 Introducción a la evolución de las sociedades contemporáneas y de sus movimientos sociales y políticos.
A4 Relaciones entre la población, los recursos y medio ambiente en su movimiento y estructura; y el estudio de las técnicas y métodos del análisis demográfico.
A7 Conocimiento y dominio de la metodología de las ciencias sociales y de sus técnicas básicas y avanzadas (cuantitativas y cualitativas) de investigación social; con especial atención a los aspectos de muestreo y de los programas informáticos de aplicación.
A8 Análisis de las transformaciones y evolución de las sociedades contemporáneas.
A15 Conocimientos y habilidades para plantear y desarrollar una investigación aplicada en las diferentes áreas de la sociedad.
A16 Conocimientos y habilidades técnicas para la produción y el análisis de los datos cuantitativos y cualitativos.
A17 Conocimientos y habilidades en la búsqueda de información secundaria en las diferentes fuentes (instituciones oficiales, bibliotecas, internet, etc.).
A18 Capacidades en evaluar los proyectos de políticas públicas y de intervención social, así como sus resultados.
A19 Capacidades para definir, localizar y contactar la población objeto de integración social.
A20 Capacidades para adecuar los objetivos a los recusos económicos, temporales y humanos.
A21 Capacidades para identificar y medir factores de vulnerabilidad social y procesos conflictivos.
A22 Habilidades en gestión y organización de las personas y de las redes sociales que participan en proyectos colectivos.
A26 Saber elegir las técnicas de investigación social (cuantitativas y cualitativas) pertinentes en cada momento.
A30 Capacidades en establecer, programar y ejecutar programas y proyectos de intervención social.
A32 Capacidades en contribuir al diseño de políticas públicas orientadas a abordar problemas sociales.
A34 Conocimientos y actitudes de ética profesional.
A36 Actitud de compromiso frente a los problemas sociales y culturales.
B1 Capacidad de organización y planificación.
B2 Toma de decisiones.
B3 Capacidad de análisis y síntesis.
B4 Resolución de problemas.
B5 Capacidad de gestión de la información.
B6 Comunicación oral y escrita en la lengua nativa.
B7 Conocimientos de informática relativos al ámbito de estudio.
B9 Reconocimiento a la diversidad y a la multiculturalidad.
B10 Habilidades en las relaciones interpersonales.
B11 Compromiso ético.
B12 Trabajo en equipo.
B13 Razonamiento crítico.
B14 Trabajo en un equipo de carácter interdisciplinar.
B15 Trabajo en un contexto internacional.
B17 Motivación por la calidad.
B18 Creatividad.
B19 Adaptación a nuevas situaciones.
B20 Conocimiento de otras culturas y costumbres.
B21 Aprendizaje autónomo.
B22 Liderazgo.
B23 Iniciativa y espíritu emprendedor.
B24 Habilidades para contextualizar e identificar los actores clave en cada situación.
B25 Capacidades para relacionar los conocimientos de la sociología y de otras disciplinas afines.
B26 Capacidades en reconocer el carácter global y local de los fenómenos sociales.
B27 Capacidades en reconocer la complejidad de los fenómenos sociales.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral como escrita, en las lenguas oficiales de la comunidad autónoma.
C2 Dominar la expresión y la comprensión de forma oral y escrita de un idioma extranjero.
C3 Utilizar las herramientas básicas de las tecnologías de la información y las comunicaciones (TIC) necesarias para el ejercicio de su profesión y para el aprendizaje a lo largo de su vida.
C4 Desarrollarse para el ejercicio de una ciudadanía abierta, culta, crítica, comprometida, democrática y solidaria, capaz de analizar la realidad, diagnosticar problemas, formular e implantar soluciones basadas en el conocimiento y orientadas al bien común.
C5 Entender la importancia de la cultura emprendedora y conocer los medios al alcance de las personas emprendedoras.
C6 Valorar críticamente el conocimiento, la tecnología y la información disponible para resolver los problemas con los que deben enfrentarse.
C7 Asumir como profesional y ciudadano la importancia del aprendizaje a lo largo de la vida.
C8 Valorar la importancia que tiene la investigación, la innovación y el desarrollo tecnológico en el avance socioeconómico y cultural de la sociedad.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Comprensión dos procesos migratorios, desde un punto de vista interdisciplinar e formación dun enfoque propio A1
A4
A8
A16
A17
A19
B1
B2
B3
B4
B5
B6
B7
B9
B10
B11
B12
B13
B14
B18
B19
B20
B21
B22
B24
B25
B26
B27
C1
C3
C4
C7
C8
Capacidade para a análise comparativa do desenvolvemento dos movementos migratorios a escala internacional A7
A30
A32
A34
A36
B1
B2
B3
B4
B5
B6
B9
B10
B11
B12
B13
B18
B19
B22
B23
B24
C1
C3
C4
C5
C7
C8
Coñecementos e habilidades para o deseño dunha investigación sobre migracións internacionais A1
A3
A4
A15
A16
A17
A18
A19
A20
A21
A22
A26
A36
B1
B2
B3
B4
B5
B6
B9
B10
B11
B12
B13
B15
B17
B19
B20
B22
B24
B25
B26
B27
C2
C4
C6
C7
C8

Contidos
Temas Subtemas
A VIAXE: UN PERCORRIDO HISTÓRICO POLAS MIGRACIÓNS CONTEMPORÁNEAS - Industrialización e movementos migratorios. As migracións masivas transoceánicas.
- Globalización e migracións internacionais
- O sistema migratorio do Sur de Europa
- Galicia, terra de migrantes
AS LENTES: MIRADAS TEÓRICAS PARA ENTENDER A MOBILIDADE - A Teoría Push-Pull
- A Nova Economía da familia
- A Segmentación do mercado de traballo
- Teoría de redes
- Globalización e perspectiva transnacional
O TREN: A ARMADURA DOS CONCEPTOS MIGRANTES - Inmigración, emigración, migración
- Regular/irregular, ilegal
- Integración, exclusión, inserción
- Asimilacionismo, segregacionismo, multiculturalismo, interculturalidad
MIGRACIÓNS E MERCADOS DE TRABALLO - Migración na era global: o exército de reserva migrante
- Peóns agrícolas e obreiros da construción
- A clase de servizos migrante
- Migracións e mobilidade social
XÉNERO E MIGRACIÓN: A REPRODUCIÓN ENTRA EN ACCIÓN
- O discurso sobre a feminización das migracións
- Migración e globalización da reprodución social
- As cadeas globais de coidados: domésticas e coidadoras
- A industria do sexo e a migración internacional
- Migracións, estratexias familiares e protección social
A MOCHILA: FERRAMENTAS METODOLÓXICAS PARA O ESTUDO DA MIGRACIÓN - Fontes e indicadores para investigar a mobilidade
- Traballos de campo: do enfoque na cidade á etnografía
multisituada
- A entrevista en profundidade e os grupos de discusión aplicados ao estudo das migracións internacionais
- Historias de vida e método biográfico na investigación sobre movementos poboacionais

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral A1 A3 A4 A8 A15 A16 A17 A18 A20 A19 A30 A32 A34 B26 B27 C1 C4 C6 C8 40 0 40
Discusión dirixida A7 A26 A36 B3 B5 B11 B13 B17 B18 B19 B21 B22 B23 B24 B25 16 0 16
Traballos tutelados A7 A15 A16 A17 A20 A19 A21 A22 A26 B1 B2 B4 B6 B7 B9 B10 B12 B14 B15 B20 C2 C3 C5 C7 10.5 45 55.5
 
Atención personalizada 1 0 1
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Durante as clases maxistrais presentaranse as claves e debates fundamentais do temario. As sesións poderán ser presenciais ou poderán desenvolverse e gravarse a través da plataforma Teams.
Discusión dirixida Organizaranse debates en clase para escoitar e discutir a opinión do alumnado sobre o exposto nas clases maxistrais e, no seu caso, sobre as lecturas recomendadas. Os debates poderán ser presenciais ou organizarse online a través de foros de debate en Moodle
Traballos tutelados Cada alumno/a elixirá un tema sobre o que realizar un traballo tutelado sobre o temario da materia. Manteranse tutorías (presenciais/ online a través da plataforma Teams) coa profesora para o seguimento do traballo

Atención personalizada
Metodoloxías
Traballos tutelados
Descrición
Poderanse solicitar tutorías presenciais ou online (plataforma Teams) baixo cita previa por email.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Discusión dirixida A7 A26 A36 B3 B5 B11 B13 B17 B18 B19 B21 B22 B23 B24 B25 Valorarase a iniciativa e a capacidade para expor e defender oralmente as opinións, así como a participación activa nos debates en clase. A discusión dirixida poderá desenvolverse durante as clases presenciais ou online (a través de clases desenvolvidas e gravadas na plataforma Teams). Tamén poderá avaliarse a discusión dirixida a través da participación en foros de discusión, habilitados en Moodle. 10
Traballos tutelados A7 A15 A16 A17 A20 A19 A21 A22 A26 B1 B2 B4 B6 B7 B9 B10 B12 B14 B15 B20 C2 C3 C5 C7 Valorarase que os traballos reflictan os coñecementos adquiridos a través das lecturas e dos debates mantidos en clase, así como a aplicación destes á análise de datos empíricos (xa sexan secundarios ou material de traballo de campo) Así mesmo, valorarase a procura de información bibliográfica sobre a temática do traballo. 90
 
Observacións avaliación

É necesario superar a proba obxectiva para aprobar a materia. Gardaranse as calificacións dos traballos realizados durante o curso para a convocatoria de Xullo. 

Os alumnos a tempo parcial ou con dispensa académica serán obxecto dunha tutoría personalizada un mes antes do exame final. A primeira tutoría establecerase na primeira semana do mes de decembro e a segunda na primeira semana do mes de xuño.


Fontes de información
Bibliografía básica

Bibliografía recomendada:

Álvaro Rengifo Calderón; Antonio Oporto del Olmo (2005): “HISTORIA, PRESENTE Y PROSPECTIVA DE LAS MIGRACIONES EN ESPAÑA”, 75 AÑOS DE POLÍTICA ECONÓMICA ESPAÑOLA, Noviembre 2005. N.º 826 ICE. https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=1710473

Arango Vila-Belda Joaquín (2007): Las migraciones internacionales en un mundo globalizado,  Árbore académica.  Vanguardia dossier, ISSN 1579-3370, Nº. 22, 2007 (Exemplar dedicado a: Inmigrantes, el continente móvil), páxs. 6-15. http://insyde.org.mx/pdf/movilidad-humana/arango_2007_las_migraciones_internacionales.pdf

Bertrand, Jean-René (1999): “La emigración gallega, ¿sistema original?, Semata, Ciencias Sociais e Humanidades, Vol. 11: 439-455, ISSN 1137-9669 https://minerva.usc.es/xmlui/handle/10347/4673

Blanco F. de Valderrama , Cristina (2007): Transnacionalismo. Emergencia y fundamentos de una nueva perspectiva migratoria, Papers 85, 20: 13-29. https://papers.uab.cat/article/view/V85-blanco

Domenech, Eduardo; Gil Araujo, Sandra. La Sociología de las Migraciones: una breve historia. Espacio Abierto, vol. 25, núm. 4, octubre-diciembre, 2016, pp. 169-181. Universidad del Zulia, Maracaibo, Venezuela. Disponible en: http://www.redalyc.org/articulo.oa?id=12249087013

Gil Araujo, Sandra y Agrela Romero, Belén (2008) “Un mundo en movimiento. Contextualización de las migraciones internacionales en Europa y Amérca Latina”, en Revista de Derecho Migratorio y Extranjería. ISSN 1695-3509, Nº. 19, 2008, páxs. 263-283 https://www.flacsoandes.edu.ec/agora/un-mundo-en-movimiento-contextualizacion-de-las-migraciones-internacionales-en-europa-y

Glosario sobre Migración y Asilo 2.0. Un instrumento para una mayor comparabilidad, COMISIÓN EUROPEA. Red Europea de Migraciones – EMN. Enero de 2012, segunda edición https://ec.europa.eu/home-affairs/sites/homeaffairs/files/what-we-do/networks/european_migration_network/docs/emn-glossary-es-version.pdf

Glosario sobre Migración. Organización Internacional para las Migraciones (OIM). Derecho Internacional sobre Migración, nº7, ISSN 1816-1014, 2006 https://publications.iom.int/system/files/pdf/iml_7_sp.pdf

Informe sobre Desarrollo Humano 2009. Superando barreras: Movilidad y desarrollo humanos, PNUD, 2009, ISBN 9788484763796. http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr_2009_es_complete.pdf

Rama, Carlos (1974). Elementos para una sociología de las migraciones: el caso de los europeos en América Latina. Revista de Sociología, No. 2, pp. 126-146. https://papers.uab.cat/article/view/v2-rama

Rocío García Abad (2005): UN ESTADO DE LA CUESTIÓN DE LAS TEORÍAS DE LAS MIGRACIONES, Historia Contemporánea 26, 329-351 https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=813895

Solé, Carlota; Rosa Alcalde, Josep Pont, Kàtia Lurbe  y Sònia Parella (2002): El concepto de integración de de la sociología de las migraciones, Migraciones 12(2002): 9-41.https://revistas.comillas.edu/index.php/revistamigraciones/article/view/7194/7034

Zapata-Barrero, Ricard, Yalaz, Evren (Eds.) (2018): Qualitative Research in European Migration Studies, Springer. https://link.springer.com/content/pdf/10.1007%2F978-3-319-76861-8.pdf


Bibliografía complementaria:

BLANCO, Cristina (2000): Las migraciones contemporáneas. Madrid: Alianza Editonal, 2000

Carlos Vargas-Silva (ed.) (2013): Handbook of Research Methods in Migration, Edward Elgar Publishing, ISBN: 978 1 78100 542

Lacomba, Josep, Historia de las migraciones internacionales. Historia, geografía análisis e interpretación. Madrid, Catarata, 2008, 253 pp.

Livi Bacci, Massimo (2012): Historia mínima de la población mundial, Barcelona : Ariel.

Malgesini, Graciela y Carlos Giménez Romero Guía de conceptos sobre migraciones, racismo e interculturalidad, Árbore académica, Madrid : La Cueva del Oso, 1997. ISBN 84-922114-2-3

Massey, Douglas S., Joaquín Arango Vila-Belda Árbore académica, Graeme Hugo, Ali Kouaouci, Adela Pellegrino (2006): Theories of International Migration: A Review and Appraisal. The migration reader: exploring politics and policies / coord. por Anthony M. Messina, Gallya Lahav, 2006, ISBN 1-58826-314-2, páxs. 34-62

Portes, Alejandro (2012): Sociología económica de las migraciones internacionales, Anthropos Editorial Barcelona. ISBN: 9788415260301

Bibliografía complementaria


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
Análise demográfica/615G01301

Materias que se recomenda cursar simultaneamente
Globalización, medio ambiente e poboación/615G01409

Materias que continúan o temario

Observacións

Recomendacións:

1.- A entrega dos traballos documentais que se realicen nesta materia:

1.1. Solicitarase en formato virtual e/ou soporte informático

1.2. Realizarase a través de Moodle, en formato dixital sen necesidade de imprimilos

1.3. De se realizar en papel:

- Non se empregarán plásticos.

- Realizaranse impresións a dobre cara.

- Empregarase papel reciclado.

- Evitarase a impresión de borradores.

2.- Débese facer un uso sostible dos recursos e a prevención de impactos negativos sobre o medio natural

3.- Débese ter en conta a importancia dos principios éticos relacionados cos valores da sostenibilidade nos comportamentos persoais e profesionais

4.- Segundo se recolle nas distintas normativas de aplicación para a docencia universitaria deberase incorporar a perspectiva de xénero nesta materia (usarase linguaxe non sexista, utilizarase bibliografía de autores de ambos os sexos, propiciarase a intervención en clase de alumnos e alumnas...)

5.- Traballarase para identificar e modificar prexuízos e actitudes sexistas, e influirase na contorna para modificalos e fomentar valores de respecto e igualdade

6. Deberanse detectar situacións de discriminación por razón de xénero e proporanse accións e medidas para corrixilas

7. Facilitarase a plena integración do alumnado que por razón físicas, sensoriais, psíquicas ou socioculturais, experimenten dificultades a un acceso axeitado, igualitario e proveitoso á vida universitaria



(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías