Datos Identificativos 2019/20
Asignatura (*) Pedagoxía da actividade física e do deporte Código 620G01001
Titulación
Grao en Ciencias da Actividade Física e do Deporte
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 1º cuadrimestre
Primeiro Formación básica 6
Idioma
Castelán
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Educación Física e Deportiva
Coordinación
Gonzalez Valeiro, Miguel Angel
Correo electrónico
miguel.gonzalez.valeiro@udc.es
Profesorado
Gonzalez Valeiro, Miguel Angel
Toja Reboredo, Maria Belen
Correo electrónico
miguel.gonzalez.valeiro@udc.es
belen.toja@udc.es
Web
Descrición xeral Bases conceptuais pedagóxicas. A educación como proceso de comunicación. Introdución aos principais elementos didácticos. Teorías críticas da educación. Introdución ao sistema educativo. Exercicio profesional como servizo e vocación educativa. Fundamentos curriculares para a programación da educación física escolar. O centro escolar, a educación física e a actividade deportiva e recreativa como lugar de educación de valores.

Competencias do título
Código Competencias do título
A4 Coñecer e comprender as bases que aporta a educación física á formación das persoas.
A6 Deseñar e ordenar estratexias e espazos de aprendizaxe que respondan á diversidade social (sexo, xénero, idade, discapacidade, culturas…) e ao respecto dos dereitos que conforman os valores que aporta a educación física e deportiva á formación integral dos cidadáns.
A7 Promover e avaliar a formación de hábitos de actividade física e deporte ao longo do ciclo vital, considerando que a idade, o xénero ou a discapacidade son variables que necesitan da intervención consciente para favorecer a igualdade de oportunidades.
A8 Deseñar, desenvolver, e avaliar os procesos de ensino – aprendizaxe, relativos á actividade física e o deporte, con atención e titorización segundo as características individuais e contextuais das persoas (xénero, idade, discapacidade, culturas, etc.).
A9 Elaborar propostas curriculares para as distintas etapas no marco institucional dun centro educativo, desenvolvendo os elementos da programación didáctica da área de E. Física, con arranxo á lexislación vixente e ao proxecto educativo de centro.
A10 Coñecer os distintos niveis da lexislación educativa e aplicar os fundamentos básicos que promove en canto á Planificación e Programación Didáctica da Educación Física nas etapas educativas.
A11 Posuír o conxunto de habilidades ou competencias docentes que faciliten o proceso de ensino-aprendizaxe na aula de educación física.
A13 Identificar as principais tarefas do profesor de educación física dentro e fóra da aula, resaltando as que fan referencia á súa labor titorial, orientadora e departamental.
B3 Traballar nos diferentes contextos da actividade física e o deporte, de forma autónoma e con iniciativa, aplicando o pensamento crítico, lóxico e creativo.
B4 Trabajar de forma colaboradora, desenvolvendo habilidades, de liderado, relación interpersoal e traballo en equipo.
B7 Xestionar a información.
B11 Desenvolver competencias para a adaptación a novas situacións e resolución de problemas, e para a aprendizaxe autónoma.
B14 Comprender e aplicar a lexislación vixente relativa ao marco das actividades físicas e deportivas nos distintos ámbitos: educación, deporte, xestión, lecer e saúde.
B15 Comprender e saber utilizar as importantes posibilidades que a educación física e o deporte teñen para xerar hábitos sociais e valores democráticos (coeducación de xéneros, respecto á diversidade social e cultural, cooperación, competición respectuosa, compromiso co contorno…).
B17 Promover e avaliar actividades de ampliación curricular, referentes á creación de hábitos autónomos de actividade física e deporte.
B18 Comprometerse e involucrarse socialmente coa súa profesión e en concreto, coa situación actual da actividade física e o deporte na educación formal; coa xestión do centro educativo; cos seus compañeiros (traballo cooperativo) e con aqueles aos que educa.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Analizar criticamente todas as circunstancias e feitos que rodean á educación A7
A8
B3
B4
B7
B11
B15
B18
C1
C3
C4
C7
Abordar reflexivamente as reformas educativas e as súas implicacións no ámbito das actividades físico-deportivas. A6
A8
A10
B14
C1
C3
C4
C7
Comprender as bases da educación e os principios da educación física e o deporte para a formación integral das persoas A4
A6
B15
B18
C1
C3
C4
C7
Coñecer e comprender os fundamentos curriculares da educación física formal A6
A8
A9
A10
A11
B3
B14
B15
B17
C1
C3
C4
C7
Comprender e aplicar os principios conductuales no contexto educativo, recreativo, da actividade física e a saúde e do adestramento deportivo A7
A8
A13
B3
B11
B15
C1
C3
C4
C7
Desenvolver actitudes favorables cara á colaboración interdisciplinar e o traballo en equipo. A4
B3
B4
B18
C1
C3
C4
C7

Contidos
Temas Subtemas
Tema 1. Conceptos básicos da Pedagoxía da actividade física e do deporte - A educación, a Pedagoxía e as Ciencias da Educación
- A Pedagoxía da actividade física e do deporte: Educación Física e Pedagoxía Deportiva
- Perspectiva ecolóxica da Educación Física: O centro educativo e o profesorado de EF como eixo do fomento dos estilos de vida activos para a formación dun alumnado ben educado fisicamente
Tema 2. Teorías críticas da educación e a súa incidencia na escola actua e no contexto da EF e o deporte.
- Ideoloxías, curriculum oculto e a súa implicación na EF e no deporte.
- A teoría da reproducción
- As teorías da producción: corrente comunicvativa
Tema 3. Condicionantes do proceso de ensino-aprendizaxe


- Estilos de comunicación e estilos de ensino
- O profesor/a de Educación Física
* O pensamento do profesor/a: Coñecemento profesional e preocupacións docentes
*O comportamento do profesor/a: Destrezas docentes
- O alumno/a ben educado/a fisicamente
* O pensamento do/o alumno/a: Autoconcepto, percepcións, motivación, atención e atribución causal
* O comportamento do/o alumno/a: Aspectos cuantitativos (variables de contexto, programa e diferenzas individuais) e cualitativos (estilos de participación)

Tema 4. A Educación física na escola na lexislación actual.

- Introdución aos elementos curriculares
- Lexislación educativa
- Proceso de concreción curricular: desde a lei á aula
- Interdisciplinaridad e transversalidade
Tema 5.- Atención á diversidade e educación en valores na Educación Física e no deporte en idade escolar
- Principios de intervención educativos
-Atención á diversidade individual e social na Educación Física
- Aprendizaxe cooperativo
- Educación en valores
-Valores abordables desde a EF e o deporte en idade escolar
-Experiencias de educación en valores

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Análise de fontes documentais A4 A9 A10 A13 B7 C1 C3 0 8 8
Portafolios do alumno A4 A6 A7 A8 A9 A10 A11 B3 B4 B7 B11 B14 B15 B18 C1 C3 C4 18 30 48
Sesión maxistral A4 A6 A7 A8 A9 A10 A11 A13 B4 B7 B11 B14 B15 B17 B18 C4 20 20 40
Proba de ensaio A4 A6 A7 A8 A9 A10 A11 A13 B7 B14 B15 B17 C1 C3 5 26 31
Aprendizaxe colaborativa A7 A8 A9 B4 B7 C1 C3 C7 8 12 20
 
Atención personalizada 3 0 3
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Análise de fontes documentais Técnica metodolóxica que supón a utilización de documentos audiovisuais e/ou bibliográficos (fragmentos de reportaxes documentais ou películas, noticias de actualidade, paneis gráficos, fotografías, biografías, artigos, textos lexislativos, etc.) relevantes para a temática da materia con actividades especificamente deseñadas para a análise dos mesmos. Pódese empregar como introdución xeral a un tema, como instrumento de aplicación do estudo de casos, para a explicación de procesos que non se poden observar directamente, para a presentación de situacións complexas ou como sínteses de contidos de carácter teórico ou práctico.
Portafolios do alumno É un cartafol ou archivador ordenado por seccións, debidamente identificadas ou etiquetadas, que contén os rexistros ou materiais produto das actividades de aprendizaxe realizadas polo alumno nun período de tempo, cos comentarios e cualificacións asignadas polo profesor, o que permite visualizar o progreso do alumno. O portafolio ou cartafol inclúe todo o que fai o alumno, como: apuntamentos ou notas de clases, traballos de investigación, guías de traballo e o seu desenvolvemento, comentarios de notas, resumos, probas escritas, autoevaluaciones, tarefas desenvolvidas, comentarios de progreso do alumno realizado polo profesor, etc.
Sesión maxistral Exposición oral complementada co uso de medios audiovisuais e a introdución dalgunhas preguntas dirixidas aos estudantes, coa finalidade de transmitir coñecementos e facilitar a aprendizaxe.
A clase maxistral é tamén coñecida como Cconferencia o método expositivo ou lección maxistral. Esta última modalidade adóitase reservar a un tipo especial de lección impartida por un profesor en ocasións especiais, cun contido que supón unha elaboración orixinal e baseada no uso case exclusivo da palabra como vía de transmisión da información á audiencia.
Proba de ensaio Proba na que se busca responder por escrito a preguntas de certa amplitude valorando que se proporcione a resposta esperada, combinada coa capacidade de razoamento (argumentar, relacionar, etc.), creatividade e espírito crítico. Utilízase para a avaliación diagnóstica, formativa e sumativa. Permite medir as habilidades que non poden avaliarse con probas obxectivas como a capacidade de crítica, de síntese, de comparación, de redacción e de orixinalidade do estudante; polo que implica un estudo amplo e profundo dos contidos, sen perder de vista o conxunto das ideas e as súas relacións.
Aprendizaxe colaborativa Conxunto de procedementos de ensino-aprendizaxe guiados de forma presencial e/ou apoiados con tecnoloxías da información e as comunicacións, que se basean na organización da clase en pequenos grupos nos que o alumnado traballa conxuntamente na resolución de tarefas asignadas polo profesorado para optimizar a súa propia aprendizaxe e o dos outros membros do grupo.

Atención personalizada
Metodoloxías
Portafolios do alumno
Proba de ensaio
Descrición
As actividades reflexadas son aquelas que demandan a asistencia do alumno as titorías. Nesta materia contemplanse 3 tipos diferentes de titorías:
- En pequeno grupo: son aquelas previstas no horario da materia que poderán utilizarse a indicación do profesorado para revisar actividades que teñana que ver co contido da materia
- Tutorías individualizadas utilizando a plataforma moodle.
- Tutorías personales/grupales no despacho do profesorado.


O alumnado con matrícula a tempo parcial, falará cos docentes para consensuar os criterios de asistencia e avaliación paracada unha das oportunidades.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Aprendizaxe colaborativa A7 A8 A9 B4 B7 C1 C3 C7 - As actividades avaliables, terán un valor de 2 puntos, realizándose 9 actividades de este carácter.
-Elaboración dunha proposta/ proxecto baseada no fomento de estilos de vida activos e saudables no contexto do centro educativo. Terá un valor final de 1,5 puntos. Se realizará por parellas.
* Ralización dunha unidade didáctica de xeito individual
50
Proba de ensaio A4 A6 A7 A8 A9 A10 A11 A13 B7 B14 B15 B17 C1 C3 o Se realizarán dos probas, cada unha con un valor 2,5 puntos.
o A primeira se corresponderá cos temas 1 ao 3 e se celebrará unha vez finalizados dichos temas, a segunda con o 4 e 5, coincidirá coa data establecida para o exame final da oportunidade de xaneiro no calendario oficial de exames.
o Se non supera a primeira proba poderá presentarse con toda a materia na proba final de xaneiro.
o Cada proba exixirá unha calificación do 50% para ser superada.
50
 
Observacións avaliación

O alumnado con matrícula a tempo parcial, deberá falar co profesorado para acordar os criterios de avaliación para cada unha das oportunidades.

Os que non se atopen nesa situación especial, poderán elixir entre un sistema de avaliación formativa de carácter continua (auto, co e heteroevaluación) ou de avaliación final (heteroevaluación).

1. AVALIACIÓN FORMATIVA (CONTINUA)

Optar por este sistema de avaliación implica a asistencia polo menos ao 70% das clases presenciais, a elaboración do portafolio, a entrega de todas as actividades evaluativas (en tempo e forma), a realización da proposta/proxecto de intervención, a elaboración individual da unidade didáctica (obtendo entre este tres últimas, polo menos 2,5 puntos) e a superación das probas de ensaio programadas.

a. Portafolio.

ou Non ten valor numérico, pero a súa entrega será requisito imprescindible para optar á avaliación formativa (continua). 

ou Previo á realización da primeira proba de ensaio e da final, cada estudante presentará as rúbricas/listas de control de auto e coevaluación (de cada tema) co contido do seu portafolio. A non entrega destes documentos significará a perdida da avaliación formativa (continua).

ou A realización do portafolios terá un seguimento por parte do profesorado nas tutorías (grupales ou individuais)

b. Actividades evaluativas.

ou Realizadas no horario de clase programado (poderá utilizarse a clase dos luns para xuntar ambos os grupos en horario de 9:00 a 11:00) ou en horarios non presenciais. 

ou Poderán ser corrixidas no horario da tutoría presencial dos luns, polo que a asistencia a estas tutorías será obrigatoria e formará parte do requisito de asistencia ao 70% das sesións. 

ou Se realizarán 9 actividades cun valor total de 2,5 puntos:

- Dous en cada un dos temas 1, 2, 3 e 5 (o valor de cada unha será de 0,25)

- Unha actividade grupal no tema 4 cun valor de 0,5

ou A non entrega de TODAS as actividades evaluativas ou non alcanzar a metade da puntuación no sumatorio das 9 actividades na primeira oportunidade implicará a perdida da avaliación continua

ou Se algún estudante non pode asistir a clase no momento da elaboración ou a entrega, deberá enviala ou entregala con anterioridade

c. Proposta/proxecto de intervención

ou O produto final terá un valor de 1,5 puntos.

ou Cumprirá a estrutura que se presenta no Anexo I

ou Cada parella asistirá, polo menos, a dúas tutorías para a supervisión do traballo (cada unha previa á realización da primeira proba de ensaio e da final). A non asistencia a estas tutorías, implicará a non aceptación do traballo final

ou A non entrega ou non alcanzar a metade da puntuación na primeira oportunidade implicará a perdida da avaliación continua

d. Proposta inicial/organizada dunha unidade didáctica. Realizarase na aula de forma individual ao finalizar o tema 4 e terá un valor de 1 punto.

A non entrega ou non alcanzar a metade da puntuación na primeira oportunidade implicará a perdida da avaliación continua

e. Probas de ensaio

ou Se realizarán dúas probas, cada unha cun valor 2,5 puntos:

- A primeira corresponderase cos temas 1, 2 e 3.

- A segunda co 4 e 5, coincidirá coa data establecida para a proba de ensaio final da oportunidade de xaneiro no calendario oficial de exames.

ou Se se supera a primeira, presentarase á segunda só cos temas 4 e 5. En caso contrario, con toda a materia na proba final.

ou Cada proba esixirá unha cualificación do 50% para ser superada.

ou As preguntas presentaranse en castelán, poderase realizar en calquera dos dous idiomas oficiais da Universidade da Coruña. O que desexe as preguntas en galego deberá solicitalo ao profesorado, polo menos cunha semana de antelación á data de realización.

Consideracións de face ao mantemento de cualificacións e/ou partes da materia no caso de cumprir todos os criterios da avaliación formativa (continua):

ou Ao que supere os apartados b, c e d, pero que suspenda a proba de ensaio final, gardaráselle esta parte da cualificación para futuras convocatorias. Isto será igualmente de aplicación para o alumnado de cursos anteriores.

ou Ao que supere só una das probas de ensaio, manteráselle a cualificación para a oportunidade de xullo, pero non para futuras convocatorias.

2. AVALIACIÓN FINAL

Optará a ela, o alumnado que perda o dereito á avaliación continua e aquel que así o desexe. Non elaborarán o portafolio, nin se presentarán ás probas parciais, nin estarán obrigados a cumprir a asistencia.

Han de realizar a proba final na data marcada no calendario oficial de exames e para superar a materia deberá obter ou superar o 70% (7 sobre 10 puntos).



Fontes de información
Bibliografía básica MINISTERIO DE EDUCACION ((2006)). (BOE n. 106 DE 4/5/2006)Ley Orgánica de Educación .
VAZQUEZ GOMEZ, B. Y OTROS ((2001)). Bases educativas de la actividad física y el deporte. Madrid. Síntesis
UREÑA, F. (Coordinador) (2010). La educación física en secundaria basada en competencias.Proyecto curricular y programación.. Barcelona. Inde
MINISTERIO DE EDUCACIÓN (2013). Ley Orgánica 8/2013, de 9 de diciembre, para la mejora de la calidad educativa. BOE nº 295, de 10 de diciembre de 2013.
LLEIXA, T.y OTROS ((2002)). Multiculturalismo y Educación Física. Barcelona. Paidotribo.
XUNTA DE GALlCIA ((2007)). Novos Currículos de Educación Secundaria Obligatoria en la Comunidad Autonoma de Galicia. Santiago: Xunta de Galicia
AYUSTE, A., FLECHA, R., y OTROS ( (1994) ). Planteamientos de la pedagogía crítica. Comunicar y transformar. Barcelona. Graó.

Esta bibliografía básica puede verse modificada a principio de curso por la aparición de nuevas fuentes de documentación que se consideren interesantes para la materia

Bibliografía complementaria PRAT, M. y SOLER, S. ( (2003) ). Actitudes, valores y normas en la educación física y el deporte. Barcelona.Inde.
LLEIXA, T. y SOLER,S. ( (2004)). Actividad física y deporte en las sociedades multiculturales. Barcelona. Horsori.
SIEDENTOP, D. ((1998)). Aprender a enseñar. Barcelona. INDE
PUJOLAS, P. ((2001)). Atención a la diversidad y aprendizaje cooperativo en educación obligatoria. Málaga. Aljibe
LOPEZ PASTOR, V., MONJAS,R. Y PEREZ,D. ((2003)). Buscando alternativas a la forma de entender y prácticar la educación física.. Barcelona. Inde.
CARRANZA, M. y MORA, J.M. ((2003)). Educación Física y valores: educando en un mundo complejo.. Barcelona. Graó.
TINNING, R. ( (1990)). Ideology and physical education. Geelong. Deakin University.
SICILIA, A. y FERNÁNDEZ-BALBOA (Coordinadores) ((2005)). La otra cara de la enseñanza. La educación Física desde una perspectiva crítica.. Barcelona. INDE
SANTOS GUERRA, M.A. ((2008)). La pedagogía contra Frankenstein. Y otros textos sobre el desaliento educativo. Barcelona. Graó
CONTRERAS, O. y CUEVAS, R. (coords.) (2011). Las competencias básicas en la educación física.. Barcelona. Inde
PIÉRON, M. ((1999) ). Para una enseñanza eficaz de las actividades físico-deportivas. Barcelona. Inde.
ESCARTÍ, A. (coord.) ((2005)). Responsabilidad personal y social a través de la educación física y el deporte. Barcelona. Graó
IMBERNÓN, F.(coord) ((2005)). Vivencias de maestros y maestras. Compartir desde la práctica educativa. Barcelona. Graó


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario
Psicoloxía da actividade física e do deporte/620G01011
Socioloxía da actividade física e do deporte/620G01015
Proceso de ensino/aprendizaxe da actividade física e do deporte/620G01022
Planificación do proceso de ensino/aprendizaxe da actividade física e do deporte/620G01035
Prácticum/620G01040

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías