Datos Identificativos 2015/16
Asignatura (*) Actividade física saudable e calidade de vida I Código 620G01023
Titulación
Grao en Ciencias da Actividade Física e do Deporte
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 2º cuadrimestre
Terceiro Obrigatoria 6
Idioma
Castelán
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Educación Física e Deportiva
Coordinación
Santiago Alonso, Miguel
Correo electrónico
miguel.santiago@udc.es
Profesorado
Santiago Alonso, Miguel
Correo electrónico
miguel.santiago@udc.es
Web
Descrición xeral Esta materia pretende el desarrollo de capacidades que permitan al alumno configurar en un marco integrador e interrelacional el papel que la actividad física debe jugar en la mejora de la salud no solo individual sino también en los colectivos, tratando de facilitar los cambios de conducta y un correcto enfoque sistemático en el consejo y prescripción que permitan luchar contra el sedentarismo de la sociedad actual.

Competencias do título
Código Competencias do título
A7 Promover e avaliar a formación de hábitos de actividade física e deporte ao longo do ciclo vital, considerando que a idade, o xénero ou a discapacidade son variables que necesitan da intervención consciente para favorecer a igualdade de oportunidades.
A14 Deseñar, planificar, avaliar técnico-cientificamente e desenvolver programas de exercicios orientados á prevención, a reeducación, a recuperación e readaptación funcional nos diferentes ámbitos de intervención: educativo, deportivo e de calidade de vida, considerando, cando fose necesario as diferenzas por idade, xénero, ou discapacidade.
A15 Coñecer, saber seleccionar e saber aplicar as técnicas de modificación de conduta que pode utilizar o profesional de Educación Física e Deportes nos diferentes ámbitos da súa competencia laboral.
A23 Avaliar técnica e cientificamente a condición física e prescribir exercicios físicos nos ámbitos da saúde, o deporte escolar, a recreación e o rendemento deportivo, considerando as diferenzas biolóxicas por idade e xénero.
A27 Aplicar os principios cinesiolóxicos, fisiolóxicos, biomecánicos, comportamentais e sociais nos contextos educativo, recreativo, da actividade física e saúde e do adestramento deportivo, recoñecendo as diferenzas biolóxicas entre homes e mulleres e a influencia da cultura de xénero nos hábitos de vida dos participantes.
A28 Realizar e interpretar probas de valoración funcional nos ámbitos da actividade física saudables e do rendemento deportivo.
A29 Identificar os riscos para a saúde que se derivan da práctica de actividade física insuficiente e inadecuada en calquera colectivo ou grupo social.
A30 Aplicar técnicas e protocolos que lle permitan asistir como primeiro interviniente en caso de accidente ou situación de emerxencia, aplicando, de ser necesario, os primeiros auxilios.
B1 Coñecer e posuír a metodoloxía e estratexia necesaria para a aprendizaxe nas ciencias da actividade física e do deporte.
B2 Resolver problemas de forma eficaz e eficiente no ámbito das ciencias da actividade física e do deporte.
B3 Traballar nos diferentes contextos da actividade física e o deporte, de forma autónoma e con iniciativa, aplicando o pensamento crítico, lóxico e creativo.
B4 Trabajar de forma colaboradora, desenvolvendo habilidades, de liderado, relación interpersoal e traballo en equipo.
B8 Desenvolver hábitos de excelencia e calidade nos diferentes ámbitos do exercicio profesional.
B9 Comprender a literatura científica do ámbito da actividade física e o deporte en lingua inglesa e en outras linguas de presenza significativa no ámbito científico.
B10 Saber aplicar as tecnoloxías da información e comunicación (TIC) ao ámbito das Ciencias da Actividade Física e do Deporte.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Conocer y comprender las interrelaciones existentes entre actividad física , condición física y salud y su relación con el sedentarismo y las patologías ligadas al mismo, así como la necesidad de prescripción de ejercicio como instrumento terapéutico de promoción y prevención de alteraciones morfofuncionales. A7
A14
B1
B4
B9
B10
C3
C4
Conocer, comprender y aplicar los aspectos básicos de Alimentación y nutrición en relación con la actividad física y deportiva y como medio para mejorar la salud y calidad de vida. A14
A15
B2
B3
Comprender e identificar los beneficios y riesgos que el ejercicio conlleva según la población ( género, edad, disfunción) así como ser capaz de intervenir adecuadamente en caso de accidente o incidente durante la práctica de actividad física. A28
A29
A30
B2
B4
Diseñar, planificar y evaluar técnico-científicamente de programas de intervención a través del ejercicio para aumentar la calidad de vida en personas que hayan visto disminuida su salud por alteraciones funcionales de diversa índole( metabólicas, endocrinas, cardiovasculares, respiratorias etc. A14
A23
A27
B2
B3
B8
C3
C6

Contidos
Temas Subtemas
BASES CONCEPTUALES DE LA ACTIVIDAD FÍSICA, CONDICIÓN FÍSICA Y SALUD: MODELO Y CONCEPTOS CLAVE.

Bases conceptuales de la Actividad Física, Condición Física y Salud.
Aspectos biológicos y sociales de la Actividad Física y Salud: perspectiva evolutiva.
Ámbitos de intervención de la Actividad Física en relación a la salud.
Costes y beneficios de una sociedad activa o sedentaria.
Consejos y prescripción de ejercicio como instrumento de salud.

ALIMENTACIÓN Y NUTRICIÓN PARA LA SALUD Y EL EJERCICIO. Importancia de la alimentación y nutrición en ser humano: perspectiva histórica.
¿Por qué comemos?: los alimentos y sus funciones.
Aspectos fisiológicos de la nutrición.
Aspectos metabólicos nutricionales de los principios inmediatos y nutrientes inorgánicos.
Bioenergética.
Los grupos de alimentos: teoría y práctica del manejo de tablas nutricionales.
Dieta equilibrada: tabla de equivalencia y dieta por raciones.
La dieta a lo largo del ciclo vital y en estados fisiológicos especiales.
Ejercicio y control ponderal.
Dieta en deportistas.
ACTIVIDAD FÍSICA A LO LARGO DEL CICLO VITAL. Niños, jóvenes y deporte: actividad física en relación al crecimiento y maduración. Indicaciones y precauciones.
Actividad física y salud en el adulto sano: indicaciones y precauciones.
La actividad física y deportiva en las personas mayores: beneficios y riesgos.
Mujer y deporte.
ACTIVIDAD FÍSICA, CONDICIÓN FÍSICA Y ENFERMEDAD. Aspectos cardiológicos de la actividad física y el deporte.
Actividad física y alteraciones cardiovasculares.
La recuperación y readaptación de las alteraciones cardíacas a través de la actividad física y el deporte.
Alteraciones bronco pulmonares y actividad física.
Actividad física y deportiva y alteraciones hematológicas.
Actividad física y trastornos endocrino-metabólicos.
Actividad física en otras patologías y trastornos.
BENEFICIOS Y RIESGOS DE LA ACTIVIDAD FÍSICA VERSUS INACTIVIDAD: EPIDEMIOLOGÍA DE LA ACTIVIDAD FÍSICA. PRIMEROS AUXILIOS. Riesgos del ejercicio: lesiones músculo esqueléticas. Prevención y asistencia.
Riesgo del ejercicio: riesgo cardiovascular. Muerte súbita, prevención y asistencia.
Riesgo y beneficio, dosis-respuesta desde una perspectiva biológica y psicosocial.
Primeros auxilios: definición y pautas generales de actuación.
Reanimación Cardiorrespiratoria Básica.
Pautas generales de actuación en traumatismos: inmovilizaciones y traslados.

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Análise de fontes documentais A29 B1 B9 3 3 6
Actividades iniciais C3 C6 2 0 2
Estudo de casos A14 A15 A23 A27 13 13 26
Sesión maxistral A7 A15 A27 A29 B1 B8 B10 21 42 63
Prácticas de laboratorio A14 A23 A28 A30 4 4 8
Proba mixta A7 A14 A15 A27 A29 C4 3 15 18
Traballos tutelados A14 A23 A28 B2 B3 B4 B8 4 20 24
 
Atención personalizada 3 0 3
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Análise de fontes documentais Análisis de las diversas fuentes bibliograficas, audiovisuales y programas que la red y las nuevas tecnologías permiten; para conocer y comprender el papel que cada vez con mayor preeminencia se otorga a la actividad física como vector principal de la salud así como utilizar las posibilidades que las mismas brindan para ayudar en la planificación desarrollo y control de las cargas de trabajo ligadas al ejercicio.
Actividades iniciais Constituyen el conjunto de actividades que en una primera toma de contacto permiten exponer la guía docente, al tiempo que se explora el conocimiento que el grupo tiene de la materia en cuestión y que esperan conseguir al finalizar la misma , contextualizando la asignatura dentro del bloque y grado
Estudo de casos Estudio y resolución de casos en los que se tratará de ver diversas soluciones aplicables a la resolución de problemas que puedan surgir habitualmente para conseguir una correcta valoración de aquellos aspectos relacionados con la actividad física y la salud que posibilitan un correcto diagnóstico de situación para una adecuada propuesta de prescripción de ejercicio razonada y adaptada a las necesidades individuales.
Sesión maxistral Constituye una síntesis y actualización de un tema de estudio, se tratará de realizar una exposición participativa, invitando y alentando al alumno a tomar parte activa fomentando las cuestiones razonadas y el debate de los temas tratados.
Prácticas de laboratorio Realización de prácticas de evaluación de aquellos aspectos relacionados con la composición corporal,el gasto energético,y el uso de nuevas tecnologías para una correcta evaluación y ayuda en la prescripción de ejercicio.
Proba mixta Consistirá en la realización de un test de respuesta única y un examen práctico de uno o varios casos que consistirá en el correcto diagnóstico, valoración y prescripción de ejercicio y la elaboración de sugerencias que permitiesen una mejora en calidad de vida o rendimiento
Traballos tutelados Consistirá en dos trabajos en al menos uno de los casos será individual y versará sobre aspectos inequívocamente relacionados con los descriptores y competencias específicas de la asignatura, debiendo acordarse previamente con el responsable de la misma.En el segundo caso se tratará del diseño planificación y evaluación de un programa de intervención, debiendo exponerse y defenderse durante el cuatrimestre en que se imparta la asignatura. En su evaluación se tendrán en cuenta entre otros los aspectos formales, lenguaje,estructuración adecuación al tema, calidad de la documentación y creatividad.

Atención personalizada
Metodoloxías
Análise de fontes documentais
Prácticas de laboratorio
Traballos tutelados
Descrición
Análisis de las diversas fuentes bibliográficas, audiovisuales y programas, que la red y las nuevas tecnologías permiten para conocer y comprender el papel que cada vez con mayor preeminencia se otorga a la actividad física como vector principal de la salud así como utilizar las posibilidades que las mismas brindan para ayudar en la planificación desarrollo y control de las cargas de trabajo ligadas al ejercicio.

Realización de prácticas de evaluación de aquellos aspectos relacionados con la composición corporal,el gasto energético,y el uso de nuevas tecnologías para una correcta evaluación y ayuda en la prescripción de ejercicio.

Consistirá en dos trabajos en al menos uno de los casos será individual y versará sobre aspectos inequívocamente relacionados con los descriptores y competencias específicas de la asignatura, debiendo acordarse previamente con el responsable de la misma.En el segundo caso se tratará del diseño planificación y evaluación de un programa de intervención, debiendo exponerse y defenderse durante el cuatrimestre en que se imparta la asignatura. En su evaluación se tendrán en cuenta entre otros los aspectos formales, lenguaje,estructuración adecuación al tema, calidad de la documentación y creatividad.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Análise de fontes documentais A29 B1 B9 Análisis por el alumnado de fuentes que le permitan ahondar en el conocimiento de una parte de la materia. 5
Estudo de casos A14 A15 A23 A27 Seguimiento individualizado de la resolución correcta de cada una de las problemáticas planteadas, 15
Prácticas de laboratorio A14 A23 A28 A30 Realización utilizando para ello a un compañero de las prácticas de evaluación que a posteriori deberán ser aplicadas en el desarrollo del trabajo tutelado. 10
Proba mixta A7 A14 A15 A27 A29 C4 Consistirá en la realización de un test de respuesta única y/o preguntas cortas mas un examen práctico de uno o varios casos que consistirá en el correcto diagnóstico, valoración y prescripción de ejercicio y la elaboración de sugerencias que permitiesen una mejora en calidad de vida o rendimiento 50
Traballos tutelados A14 A23 A28 B2 B3 B4 B8 Consistirá en varios trabajos en al menos uno de los casos versará sobre aspectos inequivocamente relacionados con los descriptores y competencias específicas de la asignatura, debiendo acordarse previamente con el responsable de la misma.En el segundo caso se tratará del diseño planificación y evaluación de un programa de intervención, debiendo exponerse y defenderse durante el cuatrimestre en que se imparta la asignatura. En su evaluación se tendrán en cuenta entre otros los aspectos formales, lenguaje,estructuración adecuación al tema, calidad de la documentación y creatividad. 20
 
Observacións avaliación

Aquellos alumnos que no tengan un 70% de participación en las prácticas de estudios de casos y prácticas de laboratorio, así como aquellos que no realicen de forma correcta los trabajos asignados, deberán de forma obligatoria realizar la prueba mixta en cualquiera de las convocatorias para superar la asignatura. 

Es necesario tener superadas cada una de las partes( Teórica, prácticas y trabajos ) para superar la asignatura.

Se mantendrán aprobadas aquellas partes de la evaluación ya superadas para la siguiente oportunidad.


Fontes de información
Bibliografía básica HEYWARD VIVIAN H (2008). Evaluación de la aptitud física y prescripción de ejercicio. Madrid. Ed. médica Panamericana
LOPEZ CHICHARRO J. FERNANDEZ VAQUERO A. (2008). Fisiología del ejercicio. Madrid. Ed. Panamericana
DEVIS DEVIS J. (2001). La Educación Física el deporte y la salud en el siglo XXI. Alicante Ed. Marfil
GONZALEZ GALLEGO J, SANCHEZ COLLADO P, MATAIX VERDÚ J. (2006). Nutrición en el deporte. Ayudas ergogénicas y dopaje. Madrid. Ed Díaz de Santos
BIESALSKI H K, GRIMM P. (2007). Nutrición: texto y atlas. Madrid. Ed. Panamericana
SERRA GRIMA R, BAGUR CALAFAT C. (2004). Prescripción de ejercicio para la salud. Barcelona .Ed. Paidotribo
WOLF-MAY K. (2008). Prescripción de ejercicio: fundamentos fisiológicos. Barcelona. Ed Elsevier Masson
MOREIRAS O, CARBAJAL A, CABRERA L. y CUADRADO C. (2013). Tablas de composición de alimentos. Madrid. Ed. Pirámide
DEVIS, J. y PEIRO, C. (1997). “Ejercicio físico y salud en el currículo de la educación física: modelos e implicaciones para la enseñanza”. En J. Devís y C. Peiró (Eds.). Nuevas perspectivas curriculares en educación física: la sa. Barcelona: Inde.
AMERICAN COLLEGE OF SPORTS MEDICINE. (2006). “Guidelines for Graded Exercise Testing and exercise Prescription)”.. Philadelphia. Lippincott Williams& Wilkins
DE CAMBRA, S.; SERRA, Ll.; TRESSERRAS, R.; RODRÍGUEZ, F.A.; BALIUS, R., y VALLBONA, C. (1991). “Llibre blanc. Activitat física i promoció de la salut”. . Barcelona: Generaliat de Catalunya, Departament de Sanitat i Seguretat Social
BOUCHARD, C.; SHEPHARD, R.J.; STEPHENS, T. (Eds.). (1993). “Physical activity, fitness and health. Consensus statement” . Champaign, Illinois: Human Kinetics Books
RODRÍGUEZ, F.A. (1994). “Recomendaciones para la prescripción de ejercicio físico en personas sanas”. . Barcelona: INEF de Catalunya
WILLIAMS M.H (2002). ” Nutrición para la salud, la condición física y el deporte”. Barcelona. Ed. Paidotribo
Bibliografía complementaria McARDLE W.D.;KATCH F.I.; KATCH V.L. (2006). "Essentials of Exercise Physiology". Baltimore. Lippincot Williams & Wilkins
MCARDLE, W.D.; KATCH, F., y KATCH, V.L. (2007). "Exercise Physiology". Baltimore LWW
ASTRAND P-O; RODHAL K; DAHL H A; STROMME S B (2010). "Fisiología del ejercicio" . Barcelona.Ed. Paidotribo
ARANCETA BARTRINA J. (2001). "Nutrición comunitaria". Barcelona. Ed. Masson
BURKE L. (2010). "Nutrición en el deporte". Madrid. Ed. Panamericana
SERRA MAJEM L.; ARANCETA BARTRINA (2006). "Nutrición y salud pública". Barcelona.Ed.Elsevier-Masson
BLAIR,S.N.; KHOL, H.W., y BARLOW, C.E. (1994). “Cardiovascular fitness and cardiovascular disease”. En Cardiovascular Responses to Exercise. Publicado por G.F. Fletcher, Mt. Kisco.. N Y. Futura Publ. Co.,
PUJOL-AMAT, P. (1991). “Nutrición salud y rendimiento deportivo”. . Barcelona. Ed Espats
PAFFENBARGER, R.S.; HYDE, P.H.; WING, A.L.; LEE, I.M.; JUNG, D.L. y KAMPERT, J.B. (1993). “The association of changes in physical-activity level and other lifestyle characteristics with mortality among men”.. N. Engl. J. Med.
RODRIGUEZ, F.A. y ARAGONÉS, M.T. (1992). “Valoración funcional de la capacidad de rendimiento físico” En: González J. (Ed.), Fisiología de la actividad física y del deporte.. Madrid: Interamericana/McGraw-Hill


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
Fisioloxía do exercicio I/620G01013
Biomecánica do movemento humano/620G01014

Materias que se recomenda cursar simultaneamente
Fisioloxía do exercicio II/620G01025
Teoría e práctica do adestramento deportivo/620G01037

Materias que continúan o temario

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías