Datos Identificativos 2015/16
Asignatura (*) Actividade física e deporte adaptado Código 620G01027
Titulación
Grao en Ciencias da Actividade Física e do Deporte
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 1º cuadrimestre
Terceiro Obrigatoria 6
Idioma
Castelán
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Educación Física e Deportiva
Coordinación
Valverde Romera, Joaquina
Correo electrónico
joaquina.valverde@udc.es
Profesorado
Valverde Romera, Joaquina
Correo electrónico
joaquina.valverde@udc.es
Web
Descrición xeral Esta asignatura está incluida en el MÓDULO 5 (Enseñanza de la educación física y el deporte).
En dicho módulo, se encuentran las MATERIAS que tienen una íntima vinculación entre sí, como es el caso de "Enseñanza de la actividad física y el deporte", "Actividades en el medio natural" y "Actividad física y deporte adaptado".
En concreto, la ASIGNATURA a la que corresponde esta guía docente lleva el mismo título que una de las materias, "Actividad física y deporte adaptado" y se identifica con los siguientes descriptores:
1º) Actividad física y deporte para poblaciones con necesidades especiales: conocimiento, indicaciones y contraindicaciones.
2º) Conocimiento y elaboración de programas de intervención en educación física ante necesidades especiales de tipo anatómico-fisiológico, psíquico y/o inadaptación social.
3º) Actitud deontológica dentro del contexto escolar obligatorio en actividad física y deporte adaptado.

Competencias do título
Código Competencias do título
A3 Coñecer e analizar a cultura deportiva e propoñer os cambios necesarios, na propia e na das persoas coas que traballa, desde a ética e o xogo limpo, as diferenzas de xénero e a visibilidade dos discapacitados.
A7 Promover e avaliar a formación de hábitos de actividade física e deporte ao longo do ciclo vital, considerando que a idade, o xénero ou a discapacidade son variables que necesitan da intervención consciente para favorecer a igualdade de oportunidades.
A14 Deseñar, planificar, avaliar técnico-cientificamente e desenvolver programas de exercicios orientados á prevención, a reeducación, a recuperación e readaptación funcional nos diferentes ámbitos de intervención: educativo, deportivo e de calidade de vida, considerando, cando fose necesario as diferenzas por idade, xénero, ou discapacidade.
A24 Deseñar, planificar, avaliar técnica e cientificamente e administrar programas de actividade física adaptada a persoas e diferentes grupos de poboación con discapacidade, ou que requiran atención especial.
A29 Identificar os riscos para a saúde que se derivan da práctica de actividade física insuficiente e inadecuada en calquera colectivo ou grupo social.
A33 Seleccionar e saber utilizar o material e equipamento deportivo adecuado para cada tipo de actividade físico-deportiva no contexto educativo, deportivo, recreativo e da actividade física e saúde.
B1 Coñecer e posuír a metodoloxía e estratexia necesaria para a aprendizaxe nas ciencias da actividade física e do deporte.
B2 Resolver problemas de forma eficaz e eficiente no ámbito das ciencias da actividade física e do deporte.
B3 Traballar nos diferentes contextos da actividade física e o deporte, de forma autónoma e con iniciativa, aplicando o pensamento crítico, lóxico e creativo.
B5 Comportarse con ética e responsabilidade social como cidadán.
B6 Dinamizar grupos nos diferentes ámbitos do exercicio profesional.
B11 Desenvolver competencias para a adaptación a novas situacións e resolución de problemas, e para a aprendizaxe autónoma.
B17 Promover e avaliar actividades de ampliación curricular, referentes á creación de hábitos autónomos de actividade física e deporte.
B19 Exercer a profesión con responsabilidade, respecto e compromiso.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
- Conocer y saber diferenciar y discriminar los distintos tipos de necesidades especiales y sus principales repercusiones psicomotrices. A3
A7
A14
- Saber diseñar, planificar, evaluar y administrar en la práctica los programas de actividad física y deporte adaptado en educación formal y otros contextos (terapéutico, recreativo, competitivo). A24
A29
B2
B3
B5
B6
- Conocer y ser capaz de utilizar recursos metodológicos suficientes para favorecer los procesos de integración de las personas con necesidades especiales a través de la actividad física y el deporte adaptado. A33
B1
B2
B11
B17
B19
C4
C6
C7

Contidos
Temas Subtemas
- Actividad física y deporte adaptado para poblaciones con necesidades especiales (nn.ee.): conocimiento, indicaciones y contraindicaciones. 1.- Fundamentos básicos de actividad física y deporte adaptado
1.1.- Bases conceptuales
1.2.- Evolución histórica

2.- El marco legal y las consideraciones arquitectónicas y materiales
2.1.- Leyes generales
2.2.- Leyes específicas
2.3.- Principios normativos básicos
2.4.- Reglas generales
2.5.- Las instalaciones deportivas: barreras y soluciones
2.6.- El material deportivo y sus adaptaciones

3.- Poblaciones con necesidades especiales
3.1.- Terminología y clasificación
3.2.- Etiología, diagnóstico y prevención
3.3.- Problemática de la persona con necesidades especiales
- Actitud deontológica dentro del contexto escolar obligatorio en actividad física y deporte adaptado. 4.- Adaptaciones curriculares individualizadas (ACI) en educación física
4.1.- Alternativas educativas
4.2.- Fases de las ACI en educación física
4.3.- Pautas metodológicas de actuación
- Conocimiento y elaboración de programas de intervención en educación física ante necesidades especiales del tipo anatómico-fisiológico, psíquico y/o inadaptación social. 5.- Educación física y deporte adaptado como elemento favorecedor de la inclusión escolar
5.1.- Educación física y deporte adaptado para el alumnado con necesidades especiales de tipo anatómico-fisiológico
5.2.- Educación física y deporte adaptado para el alumnado con necesidades especiales de tipo psíquico
5.3.- Educación física y deporte adaptado para el alumnado con problemas de inadaptación social

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral A3 A7 A29 24 36 60
Práctica de actividade física A3 A14 A24 A33 B11 16 32 48
Estudo de casos A24 A33 B2 B3 B17 B19 2 24 26
Mapa conceptual B2 B3 B5 B6 1 3 4
Aprendizaxe colaborativa C4 C6 C7 2 2 4
Proba de discriminación B1 B2 1 2 3
 
Atención personalizada 5 0 5
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Durante este tipo de sesiones, se hará una exposición oral de los contenidos. Además, se contará con la ayuda de los medios audiovisuales con el fin de clarificar lo expuesto. Los alumnos podrán intervenir en el momento que lo deseen para aclarar cualquier contenido o resolver dudas respecto a la materia impartida.
Práctica de actividade física Se trata de una técnica para aplicar con grupos reducidos. Tiene por finalidad que los alumnos desarrollen empatía social y vivencien, mediante simulación, los problemas y dificultades que tiene una persona con necesidades especiales a la hora de realizar actividad física y deporte.
Estudo de casos Con este método, los alumnos se enfrentarán de manera teórica a una serie de datos específicos que les van a permitir conocer cuáles son las principales características de diferentes Alumnos con Necesidades Educativas Especiales (ACNEAE). A partir de ahí, harán el diseño de una sesión de educación física ordinaria (una para cada uno de ellos) en la que se incluyan obligatoriamente adaptaciones según el caso. Además, cada sesión debe corresponder a un bloque diferente de los que marca el decreto 133/2007 por el que se regulan las enseñanzas de secundaria en Galicia
El documento comenzará con una portada de presentación en la que conste el nombre del alumno y el grupo al que pertenece. Deberá contener un índice paginado. Y, al final, tendrán que aparecer, como mínimo, tres referencias bibliográficas siguiendo una normativa concreta (ej. APA-6ª ed.).
Mapa conceptual Se trata de una técnica de trabajo individual en la que el alumno tendrá que establecer relaciones entre los conceptos clave de cada uno de los temas que se impartan. Son representacións que fluyen de lo más general a lo más detallado
Aprendizaxe colaborativa Mediante este tipo de metodología, se pretende fomentar la enseñanza-aprendizaje de forma presencial basándonos en la organización de la clase en pequeños grupos. El alumnado trabajará conjuntamente en la resolución de tareas asignadas por la profesora para mejorar su propio aprendizaje y el de los otros miembros del grupo.
Proba de discriminación Prueba objetiva que consiste en optar por una de las dos opciones que se presentan a una cuestión determinada. Las respuestas en blanco no descontarán. Por cada fallo, se restará un acierto. El tiempo máximo de realización de la prueba será de una hora.

Atención personalizada
Metodoloxías
Estudo de casos
Práctica de actividade física
Descrición
Se aprovecharán las sesiones de atención personalizada para resolver las posibles dudas surgidas a raíz del trabajo realizado por los alumnos durante el estudio de casos.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Estudo de casos A24 A33 B2 B3 B17 B19 Cada alumno, presentará un trabajo individualizado IMPRESO con un máximo de 10 páginas, sin contar la portada inicial ni el índice, tamaño Din A4 y siguiendo los requisitos expresados en el apartado de "metodología". Tales condiciones también están en la plataforma Moodle de la universidad.
La fecha límite de entrega será el día del examen.
10
Práctica de actividade física A3 A14 A24 A33 B11 Los alumnos podrán llegar a obtener un máximo de 2 puntos en su calificación cuantitativa siempre y cuando PARTICIPEN ACTIVAMENTE, como mínimo, en el 70% de las sesiones que se impartan. 20
Proba de discriminación B1 B2 Constará de 60 preguntas tipo test referentes a los contenidos expuestos a lo largo de las lecciones magistrales. Se darán 2 opciones de respuesta, siendo sólo una de ellas correcta. Los errores penalizan (cada error anula un acierto). 60
Aprendizaxe colaborativa C4 C6 C7 Una vez hechos los grupos, los alumnos realizarán una tarea según las indicaciones dadas por la profesora en las sesiones teóricas con el fin de complementar cada uno de los temas impartidos en clase.
El plazo de presentación de este trabajo es de una semana desde su fecha de propuesta.
10
 
Observacións avaliación

  • Para superar la asignatura será INDISPENSABLE tener superados cada uno de los cuatro apartados de manera independiente.
  • Los alumnos que, por motivos justificados (competición de élite, accidente, lesión, enfermedad o requerimiento judicial), no alcancen el 70% de participación en las prácticas y tengan un mínimo del 55%, podrán complementarlo con un trabajo teórico  que llevarán a cabo bajo la supervisión de la profesora, en un plazo no superior a una semana después de terminar las prácticas de la materia.
  • Estos mismos criterios se mantendrán para la convocatoria inmediatamente posterior. Aquéllos que tengan que volver a matricularse, y tengan superado alguno de los bloques, se les respetará la nota que hayan sacado en dicho bloque.

Fontes de información
Bibliografía básica SAÑUDO, B; MARTÍNEZ, V; y MUÑOA, J. (Coords.) (2012). Actividad física en poblaciones especiales. Salud y calidad de vida.. Sevilla. Wanceulen
GÓMEZ, H. (2009). Educación física y atención a la diversidad. La Tierra Hoy. Madrid
GAREL, J-P. (2007). Educación física y discapacidades motrices. Barcelona. Inde
HERNÁNDEZ, F.J. (2012). Inclusión en educación física. Barcelona. Inde
RÍOS, M; RUIZ, P; y CAROL, N. (Coords.) (2014). La inclusión en la actividad física y deportiva. Comité Paralímpico Español
MENDOZA, N. (2009). Propuestas prácticas de educación física inclusiva para la etapa de secundaria. Barcelona. Inde

Bibliografía complementaria VERDUGO, M.A. (2011). Discapacidad intelectual. Definición, clasificación y sistemas de apoyo. Madrid. Alianza
MENA, B; NICOLAU, R; SALAT, L; TORT, P. y ROMERO, B. (4º ED.) (2011). El alumno con TDAH. Guía práctica para educadores.. Barcelona. Mayo
BERNAL, J.A. (2002). El profesor de educación física y el alumno sordo.. Sevilla. Wanceulen
ESCRIBÁ, A. (2001). Síndrome de Down. Propuestas de intervención. Madrid. Gymnos

RECURSOS WEB:

http://efdeportes.com/efd0/b-afe.htm. Es un apartado de esta revista digital en el que aparece una relación de artículos sobre el mundo de la actividad física para personas con discapacidad.

http://sportsciencies.com. En esta revista podemos encontrar articulos científicos interesantes sobre la actividad física adaptada.

http://www.eujapa.upol.cz. Esta es la referencia de la revista europea de actividad física adaptada. Actualmente, es una de las de mayor prestigio y reconocimiento internacional. Sus publicaciones son semestrales.

http://journals.humankinetics.com/apaq. En este caso estamos tratando de la revista oficial de la Federación Internacional de Actividad Física Adaptada. Tiene facilidad de acceso a sus artículos por encontrarse dentro de los recursos electrónicos de revistas digitales de la UDC.

http://www.dafaweb.es/  La Asociación Española de Deporte y Actividad Física Adaptada (AEDAFA) nace con la vocación de aunar la actividad e intereses de profesionales en relación a la actividad física y el deporte adaptado, con un marcado carácter multi- e inter-disciplinar. Los asociados pueden acceder a una información actualizada, caracterizada por su rigor académico y científico.

http://www.deporteinclusivo.es/ Es la página del Centro de Estudios sobre Deporte Inclusivo (CEDI). Se trata de un organismo cuyo objetivo es fomentar la iniciación y la promoción deportiva en personas con discapacidad. Se puede considerar puntero a nivel nacional y es el que aporta la información más actualizada sobre cualquier tipo de evento (cursos, jornadas, congresos, etc.) dentro de este ámbito.


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente
Proceso de ensino/aprendizaxe da actividade física e do deporte/620G01022
Actividade física saudable e calidade de vida I/620G01023

Materias que continúan o temario
Planificación do proceso de ensino/aprendizaxe da actividade física e do deporte/620G01035
Actividade física saudable e calidade de vida II/620G01036
Actividades acuáticas saudables e socorrismo (optativa)/620G01042

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías