Datos Identificativos 2020/21
Asignatura (*) Planificación do proceso de ensino/aprendizaxe da actividade física e do deporte Código 620G01035
Titulación
Grao en Ciencias da Actividade Física e do Deporte
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 1º cuadrimestre
 Cuarto Obrigatoria 6
Idioma
Castelán
Galego
Modalidade docente Híbrida
Prerrequisitos
Departamento Educación Física e Deportiva
Coordinación
Carrera Lopez, Celso Carlos
 Correo electrónico
celso.carrera@udc.es
Profesorado
Carrera Lopez, Celso Carlos
 Correo electrónico
celso.carrera@udc.es
Web http://campusvirtual.udc.es/moodle/
Descrición xeral Esta materia está incluída no MÓDULO 5 (Ensino da educación física e o deporte). No devandito módulo, atópanse as MATERIAS que teñen unha vinculación directa co Ensino da Educación Física, como é o caso de "Ensino da actividade física e o deporte", "Actividades no medio natural" e "Actividade física e deporte adaptado"

Dende un punto de vista xeral, e centrándonos no campo educativo, a materia de Planificación do Proceso de E/A debe ser o vehículo que dote, ao futuro profesional da actividade física, dos recursos necesarios para poder afrontar con garantías de éxito o proceso de ensino/aprendizaxe da educación física e os deportes en todos os seus campos de actuación. Este labor, nunha perspectiva histórica, estivo vinculado directamente co concepto e as teorías da didáctica. Actualmente, o concepto de didáctica ha ido evolucionando desde concepcións máis tradicionalistas, nas que tiñan maior presencia os métodos de ensino, cara a tendencias máis actualizadas, nas que se vincula máis co concepto de currículo.

O concepto de currículo, do mesmo xeito que o de didáctica tomado na súa acepción máis ampla, incide sobre o papel do profesor nas tarefas de deseño, posta en práctica e revisión da praxe educativa, así como dos materiais curriculares e medios didácticos empregados. Desde esta perspectiva, podemos dicir que ambos os conceptos están relacionados coa análise dos elementos que interveñen nos procesos de ensino/aprendizaxe propostos polos profesores, co obxecto de optimizalos e ter maiores garantías de éxito na consecución das intencións educativas que se perseguen na práctica. É neste último aspecto no que cobra maior relevancia se cabe o concepto de currículo, xa que actualmente tense máis en conta nos procesos de ensino/aprendizaxe "a quén se ensina" e "para qué se ensina" (intencións educativas), que "qué ensínase" e "cómo ensínase", que eran a preocupación principal das tendencias didácticas máis clásicas. O anteriormente exposto non quere dicir que se deixen de lado as preocupacións anteriores sobre os estudos de ensino/aprendizaxe, senón que se teñen máis en conta as necesidades de formación e educación dos discentes que a optimización dos procesos seguidos.

A formulación exposta anteriormente adquire maior relevancia no actual contexto educativo, xa que nos achamos inmersos nun proceso de reforma educativo, no que o obxectivo principal é o de mellorar a calidade educativa, proceso iniciado coa aplicación da L.O.G.S.E. e o seu posterior desenvolvemento; coa aprobación da L.O.C.E., e o seu desenvolvemento posta en práctica parcialmente; e coa promulgación L.O.E., marco de referencia da educación formal ata o curso 2013-14; e coa actualmente posta en práctica da última lei educativa a L.O.M.C.E. (Lei Orgánica 8/2013 para a Mellora da Calidade Educativa). Ambas as leis inciden directamente sobre o actual panorama educativo, introducindo importantes novidades conceptuais sobre os procesos de ensino/aprendizaxe, que á súa vez modifican a propia praxe educativa, modificación que se estende tanto a nivel da educación formal como da educación non formal.

En definitiva, a finalidade da materia Planificación do Proceso de Ensino/ Aprendizaxe será: dotar ao futuro Graduado en CC. da Actividade Física e do Deporte das competencias (coñecementos, capacidades e instrumentos) necesarios para poder intervir no ámbito educativo da educación física e das actividades físicas, dando respostas adecuadas ás necesidades dos seus alumnos, seguindo criterios de calidade e eficacia ao afrontar a práctica profesional, tanto a nivel do ensino formal como non formal.

Como norma, a materia impartirase en castelán, independentemente de que a atención individualizada realícese no idioma preferente de cada estudante. Así mesmo, os traballos e documentos de avaluación da materia poderanse presentar nos idiomas establecidos na presente guía docente.
Plan de continxencia 1. Modificacións aos contidos
Non hai modificacións
2. Metodoloxías
*Metodoloxías docentes que se manteñen:
Sesión maxistral.
Aprendizaxe colaborativo en pequeno grupo interactivo.
Traballos tutelados (computa na avaliación).
Presentacións orais (computa na avaliación de forma conxunta co traballo tutelado).
Atención personalizada.
Proba mixta (computa na avaliación)
*Metodoloxías docentes que se modifican:
No caso de non poder levar a cabo as sesións presenciais, a sesión maxistral, a aprendizaxe colaborativo en pequeno grupo interactivo e a atención personalizada realizaranse vía teams, e con soporte na plataforma Moodle da UDC.
A presentación oral realizarase vía teams de forma grupal se non levouse a cabo nas sesións interactivas, e porase realizar de forma individual.
3. Mecanismos de atención personalizada ao alumnado
- Correo electrónico: De uso diario, para facer consultas, solicitar encontros virtuais, para resolver dúbidas e facer o seguimento dos traballos tutelados.
- Moodle: Diariamente. Segundo as necesidades do alumnado. Disporán de foros temáticos asociados aos módulos prácticos ou da materia, para formular as consultas necesarias.
- Teams: 2 sesións semanais en gran grupo para o avance dos contidos teóricos, na franxa horaria que ten asignada a materia no calendario de clases da Facultade; e 1 sesión semanal (ou máis en tutorías a demanda do alumnado e dispoñibilidade do profesor) en grupo interactivo, para o seguimento e apoio na realización dos traballos tutelados (esta dinámica permite facer un seguimento normalizado e axustado ás necesidades de aprendizaxe do alumnado para desenvolver o traballo da materia).
Sesións individuais a solicitude do alumnado.
Cando un alumno/a teña dificultades para o seguimento do curso, xa sexa por matrícula parcial ou outra circunstancia, valorarase por ambas as partes a mellor maneira para adaptar as accións que levaránse a cabo, sen xerar disfuncións coas formulacións xerais da presente Guía.
4. Modificacións na avaliación
- Traballo obrigatorio grupal (60% da cualificación final): consistente na realización de un traballo grupal (40%) e presentación/defensa do mesmo (20%) dun ou varios elementos dunha programación didáctica enmarcada nun centro educativo, e seguindo o guión achegado polo profesor e publicado en moodle. A parte correspondente á presentación/defensa levaráse a cabo de forma continua e paralela ás sesións interactivas. No caso de non defender o traballo nas sesións de aula, realizarase nunha sesión específica vía teams, unha vez finalizadas as mesmas.
- Proba mixta (40%): levaráse a cabo o día sinalado nos horarios oficiais da Facultade, e constará dunha parte sobre conceptos e outra aplicativa dos contidos desenvolvidos na aula, realizándose vía teams e Moodle.
*Observacións da avaliación:
A asistencia e participación nas clases computarase só das sesións interactivas de pequeno grupo presenciais, no caso de que se suspenda a docencia presencial deixará de computarse.
Todas as probas e documentos de avaliación entregaranse vía Moodle ou correo institucional da UDC.
Haberá que alcanzar polo menos avaliación positiva, máis do 50% da súa cualificación, en duas das tres partes que ponderan de forma obrigatoria na cualificación final para poder superar a materia.
Na segunda oportunidade de xullo, o alumnado deberá presentar todas as metodoloxías de avaliación non superadas na primeira oportunidade de xuño.
No caso de non superar a materia, no seguinte curso o alumnado deberá superar todos os criterios de avaliación contemplados na guía académica oficial do mesmo.
5. Modificacións da bibliografía ou webgrafía
Non se realizan cambios.

Competencias do título
Código Competencias do título
A4 Coñecer e comprender as bases que aporta a educación física á formación das persoas.
A5 Fomentar a convivencia, estimulando e poñendo en valor a capacidade de constancia, esforzo e disciplina dos participantes nas actividades de educación física e deportiva.
A6 Deseñar e ordenar estratexias e espazos de aprendizaxe que respondan á diversidade social (sexo, xénero, idade, discapacidade, culturas…) e ao respecto dos dereitos que conforman os valores que aporta a educación física e deportiva á formación integral dos cidadáns.
A7 Promover e avaliar a formación de hábitos de actividade física e deporte ao longo do ciclo vital, considerando que a idade, o xénero ou a discapacidade son variables que necesitan da intervención consciente para favorecer a igualdade de oportunidades.
A8 Deseñar, desenvolver, e avaliar os procesos de ensino – aprendizaxe, relativos á actividade física e o deporte, con atención e titorización segundo as características individuais e contextuais das persoas (xénero, idade, discapacidade, culturas, etc.).
A9 Elaborar propostas curriculares para as distintas etapas no marco institucional dun centro educativo, desenvolvendo os elementos da programación didáctica da área de E. Física, con arranxo á lexislación vixente e ao proxecto educativo de centro.
A10 Coñecer os distintos niveis da lexislación educativa e aplicar os fundamentos básicos que promove en canto á Planificación e Programación Didáctica da Educación Física nas etapas educativas.
A11 Posuír o conxunto de habilidades ou competencias docentes que faciliten o proceso de ensino-aprendizaxe na aula de educación física.
A12 Avaliar e elaborar instrumentos de recollida de datos que atendan aos aprendizaxes do alumno, ao proceso de ensino en sí e á función del docente.
A13 Identificar as principais tarefas do profesor de educación física dentro e fóra da aula, resaltando as que fan referencia á súa labor titorial, orientadora e departamental.
A14 Deseñar, planificar, avaliar técnico-cientificamente e desenvolver programas de exercicios orientados á prevención, a reeducación, a recuperación e readaptación funcional nos diferentes ámbitos de intervención: educativo, deportivo e de calidade de vida, considerando, cando fose necesario as diferenzas por idade, xénero, ou discapacidade.
A16 Deseñar, programar e desenvolver actividades esenciais da motricidade humana: o xogo, a danza e a expresión corporal, o exercicio e as actividades no medio natural, no ámbito educativo, recreativo e da actividade física e saúde, promovendo a igualdade de dereitos e oportunidades e evitando a exclusión en función do xénero e a discapacidade.
A17 Programar e desenvolver actividades físico-deportivas no medio natural, no contexto educativo e recreativo, favorecendo a participación á que todos teñen dereito e evitando a invisibilidade por razóns de xénero ou discapacidade.
B1 Coñecer e posuír a metodoloxía e estratexia necesaria para a aprendizaxe nas ciencias da actividade física e do deporte.
B2 Resolver problemas de forma eficaz e eficiente no ámbito das ciencias da actividade física e do deporte.
B3 Traballar nos diferentes contextos da actividade física e o deporte, de forma autónoma e con iniciativa, aplicando o pensamento crítico, lóxico e creativo.
B4 Trabajar de forma colaboradora, desenvolvendo habilidades, de liderado, relación interpersoal e traballo en equipo.
B5 Comportarse con ética e responsabilidade social como cidadán.
B6 Dinamizar grupos nos diferentes ámbitos do exercicio profesional.
B7 Xestionar a información.
B8 Desenvolver hábitos de excelencia e calidade nos diferentes ámbitos do exercicio profesional.
B10 Saber aplicar as tecnoloxías da información e comunicación (TIC) ao ámbito das Ciencias da Actividade Física e do Deporte.
B11 Desenvolver competencias para a adaptación a novas situacións e resolución de problemas, e para a aprendizaxe autónoma.
B12 Coñecer os principios éticos necesarios para o correcto exercicio profesional e actuar de acordo con eles.
B13 Coñecer e aplicar metodoloxías de investigación que faciliten a análise, a reflexión e cambio da súa práctica profesional, posibilitando a súa formación permanente.
B14 Comprender e aplicar a lexislación vixente relativa ao marco das actividades físicas e deportivas nos distintos ámbitos: educación, deporte, xestión, lecer e saúde.
B15 Comprender e saber utilizar as importantes posibilidades que a educación física e o deporte teñen para xerar hábitos sociais e valores democráticos (coeducación de xéneros, respecto á diversidade social e cultural, cooperación, competición respectuosa, compromiso co contorno…).
B16 Dominar habilidades de comunicación verbal e non verbal necesarias no contexto da actividade física e o deporte.
B17 Promover e avaliar actividades de ampliación curricular, referentes á creación de hábitos autónomos de actividade física e deporte.
B18 Comprometerse e involucrarse socialmente coa súa profesión e en concreto, coa situación actual da actividade física e o deporte na educación formal; coa xestión do centro educativo; cos seus compañeiros (traballo cooperativo) e con aqueles aos que educa.
B19 Exercer a profesión con responsabilidade, respecto e compromiso.
B20 Coñecer, reflexionar e adquirir hábitos e destrezas para a aprendizaxe autónoma e o traballo en equipo a partir das prácticas externas en algún dos principais ámbitos de integración laboral, en relación ás competencias adquiridas no grao que se verán reflectidas no traballo fin de grao.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Identificar as principais fases de formación da profesión de docente, e desenvolver, na medida do posible, estratexias para potenciar as habilidades ou competencias docentes con respecto á formación docente e os obxectivos e contidos do programa, co obxecto de vincular a súa futura actuación profesional con criterios de calidade educativa. A4
A8
A11
A13
 B1
B2
B4
B5
B6
B8
B10
B11
B14
B15
B16
B18
B19
B20
 C1
C3
C4
C6
C7
Identificar os distintos niveis do actual sistema educativo propostos nas Leis Educativas, as súas características fundamentais e, sobre todo, os aspectos máis relevantes que inciden na perspectiva da intervención didáctica. A4
A8
A9
A10
A11
A13
A17
 B4
B7
B8
B11
B12
B14
B16
B18
B19
B20
 C1
C3
C4
C7
Coñecer e comprender a teoría do currículo, as súas diferentes dimensións ideolóxico-teórico-prácticas e a súa aplicación práxica ao actual proceso educativo promovido pola lexislación educativa. A4
A7
A8
A9
A10
A11
 B3
B5
B14
B15
B16
B18
 C1
C3
C4
C7
Coñecer os fundamentos básicos da Planificación e Programación Didáctica da Educación Física, incidindo sobre todo nos que promove a lexislación educativa en canto ás diferentes etapas educativas en que se estrutura, incidindo prioritariamente na Educación Secundaria. A4
A7
A8
A9
A10
A11
 B3
B5
B14
B15
B16
B18
 C1
C3
C4
C7
Elaborar unha proposta curricular para unha etapa determinada no marco institucional dun centro educativo "tipo", desenvolvendo un ou varios elementos da Programación didáctica da área de E. Física, respectando os factores determinantes e condicionantes dun proxecto curricular de centro. A4
A5
A7
A8
A9
A10
A11
A12
A14
A16
A17
 B1
B2
B4
B5
B7
B10
B12
B14
B15
B16
B17
B19
 C1
C3
C4
C6
C7
C8
Conceptualizar, identificar e saber aplicar as habilidades docentes encamiñadas á consecución dunha práctica de "calidade" no ensino, relacionándoas coas fases do proceso de E/A e especialmente cos estilos de ensino. A4
A6
A7
A8
A11
A12
A13
A16
A17
 B1
B2
B4
B5
B7
B8
B10
B11
B12
B13
B14
B15
B16
B18
B19
 C1
C3
C4
C6
C7
C8
Elaborar propostas e modelos de Avaliación e Control para os diferentes elementos do proceso didáctico, baseándose nunha análise sistemática da praxe enfocada cara á calidade docente , e tendo en conta as formulacións educativas propostos a nivel lexislativo. A4
A7
A8
A9
A10
A11
A12
A14
A17
 B1
B4
B5
B7
B8
B10
B12
B13
B14
B15
B16
B17
B18
B19
 C1
C3
C4
C6
C8
Explicar cales son e como funcionan os diferentes niveis organizativos que configuran un centro educativo, incidindo prioritariamente nos aspectos concernentes aos departamentos didácticos e as súas propostas de actividades, tanto docentes, como complementarias e extraescolares. A4
A8
A10
A13
 B1
B2
B4
B5
B6
B7
B8
B11
B12
B14
B15
B16
B18
B19
 C1
C3
C4
C7

Contidos
Temas Subtemas
Bloque I: O Curriculum e o Proceso de Ensino/Aprendizaxe da Educación Física e do Deporte Tema 1: O proceso de formación do Profesor de Educación Física e do Deporte

Tema 2: O Curriculum.

Tema 3: Características Básicas do Sistema Educativo.

Tema 4: Deseño Curricular da E.Física no Marco da Educación Formal, tanto a nivel Estatal como Autonómico.

Tema 5: Desenvolvemento Curricular: Planificación e Programación do Ensino na E. Física escolar.

Tema 6: A Unidade Didáctica.
Bloque II: Observación, Análise e Avaliación do ensino da Educación Física e do Deporte Tema 7: A Avaliación na E. Física.

Tema 8: Identificación de habilidades docentes: Observación e análise do Ensino na E. Física como instrumento de mellora da práctica e a súa avaliación nas distintas fases do proceso de E/A. Estilos de ensino e habilidades do docente.
Bloque III: Tarefas Docentes Tema 9: Estrutura funcional dos Centros Docentes: Regulamento Orgánico de Centro, NOF e a práctica educativa.

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral A4 A7 A9 A10 B1 B7 B10 B12 B13 B14 B15 B17 B18 C3 C4 C6 C7 C8 32 64 96
Aprendizaxe colaborativa A5 A6 A8 A9 A11 A12 A13 A14 A16 A17 B1 B2 B4 B5 B6 B7 B10 B11 B12 B14 B16 B18 B19 B20 C1 C3 C4 4 12 16
Discusión dirixida A5 A6 A8 A11 A13 B2 B4 B5 B6 B7 B10 B11 B12 B16 B18 B19 B20 C1 C3 C4 C6 C7 3 3 6
Presentación oral A9 B1 B2 B4 B5 B7 B8 B10 B11 B12 B16 C1 C3 C4 C6 4 8 12
Traballos tutelados A6 A8 A9 A10 A11 A12 A16 A17 B1 B3 B4 B5 B6 B10 B12 B14 B16 B18 B20 C1 C3 C4 C6 C8 4 10 14
Proba mixta A4 A10 A13 B7 B14 B16 C1 2 0 2
 
Atención personalizada 4 0 4
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Exposición oral complementada co uso de medios audiovisuais e a introdución dalgunhas preguntas dirixidas aos estudantes, coa finalidade de transmitir coñecementos e facilitar a aprendizaxe.
Aprendizaxe colaborativa Formulación de actividades de ensino-aprendizaxe guiadas de forma presencial e/ou apoiados con Tics., que se organizan en pequenos grupos de alumnos/as que traballan de forma conxunta na resolución de tarefas asignadas polo profesor, para optimizar o seu propio aprendizaxje e o doutros membros do grupo.
Discusión dirixida Exporanse grupos reducidos de traballo nos que se desenvolverán de forma autónoma por parte dos alumnos/as aspectos básicos do tema, discutiranse en pequeno grupo seguindo as pautas marcadas no guion do tema de discusión, e con posterioridade elaborarase un documento por escrito cos aspectos principais e as súas conclusións. Sobre o devandito documento elaborarase unha presentación, que levará a cabo co resto do alumnado, sendo obxecto de AVALIACIÓN tanto o documento como a presentación realizada
Presentación oral Exposición oral, con utilización dos Tics., sobre traballos elaborados por parte dos alumnos de forma individual ou colaborativa.
Traballos tutelados Traballo elaborado en pequeno grupo consistente na realización dun ou varios elementos dunha programación didáctica, enmarcada nunha Programación Didáctica de E. FÍSICA para unha etapa educativa determinada.
Este traballo e a súa presentación/defensa terá carácter de obrigatorio, e computará a efectos de avaliación e de cualificación final do alumnado.
Proba mixta Constará da realización dun exame final na convocatoria de Xuño (e Xullo no seu caso), composto dunha parte conceptual e outra de preguntas de desenvolvemento ou aplicativas da materia, sendo indispensable superar cada unha das partes para a obtención do aprobado.

Atención personalizada
Metodoloxías
Presentación oral
Descrición
Seguimento da realización de traballos tutelados e de revisión sobre os temas da materia, así como a presentación e discusión pública dos máis relevantes.
Realizaranse titorías persoalizadas, ou en pequeno grupo, de seguimento da materia e sobre as posibles dificultades xurdidas no desenvolvemento das tarefas y traballos da mesma.
Cando un alumno/a teña dificultades para o seguimento do curso por ter matrícula parcial ou outras situacións, se valorará por ambalas partes a mellor maneira para adaptar as accións que se levarán a cabo, sen xerar disfuncións coas formulacións xerais da presente Guía.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Discusión dirixida A5 A6 A8 A11 A13 B2 B4 B5 B6 B7 B10 B11 B12 B16 B18 B19 B20 C1 C3 C4 C6 C7 Será obrigatorio asistir ás clases, polo menos ao 65% das sesións en pequeno/mediano grupo para poder superar a materia, no caso de non cumprir os criterios de asistencia, a criterio do profesor,poderase suplir a mesma coa elaboración dun traballo complementario sobre a temática desenvolvida nas devanditas sesións.
A Discusión dirixida consistirá na elaboración, de forma individual ou pequeno grupo, e exposición de traballos encomendados polo profesor, e a súa posterior posta en común e discusión en pequeno grupo.
Valorarase:
A: A estrutura do documento elaborado sobre a temática proposta, e a argumentación e formulación de posicións con respecto ao tema concreto na discusión en pequeno grupo, que se recollerán nun documento memoria manuscrito.
B: A presentación pública, no seu caso, ao resto dos alumnos do documento elaborado e a súa posterior discusión en gran grupo, debendo recoller as conclusións noutro documento manuscrito.
No caso de non levar a cabo na súa totalidade este apartado, debido exclusivamente a problemas derivados da organización do curso e/ou tempo necesario para o desenvolvemento dos contidos da materia, e, por conseguinte, non ter datos obxectivos suficientes para a súa valoración, a proposta do profesor a ponderación sobre a cualificación final deste apartado redistribuirase equitativamente nas outras metodoloxías de avaliación obrigatorias contempladas nesta guía docente. 		20
Traballos tutelados A6 A8 A9 A10 A11 A12 A16 A17 B1 B3 B4 B5 B6 B10 B12 B14 B16 B18 B20 C1 C3 C4 C6 C8 Este apartado constará de:
A: Elaboración dun traballo obrigatorio, individual ou grupal, consistente na realización dun ou varios elementos dunha programación didáctica, enmarcada nun PROXECTO CURRICULAR de CENTRO para unha etapa educativa determinada, segundo o guion achegado polo profesor, publicado en moodle, e que en todo caso desenvolverase nas sesións prácticas de pequeno/mediano grupo. Presentarase de forma práctica na aula, podendo utilizar as TIC, e este proceso formará parte da avaliación do propio traballo.
B: Realización de traballos voluntarios, individuais ou en grupos reducidos sobre temas de interese elixidos polos propios alumnos, previa consulta co profesor da súa temática e estrutura. (Este último apartado será de execución voluntaria e complementarase coa asistencia e participación nas actividades desenvolvidas na aula, podendo supor un complemento equivalente a un 10% sobre a cualificación final obtida polos alumnos nos apartados obrigatorios)
 30
Proba mixta A4 A10 A13 B7 B14 B16 C1 Constará da realización dun exame final na convocatoria de Xuño, composto dunha parte conceptual e outra de preguntas de desenvolvemento ou aplicativas da materia, sendo indispensable superar cada unha das partes para a obtención do aprobado. 50
 
Observacións avaliación
Para aprobar a materia será necesario superar cada un dos apartados obrigatorios contemplados na Avaliación, considerándose como NON PRESENTADO a aqueles alumnos/ as que non se presenten ao exame final na data prevista no calendario oficial da Facultade .
A valoración do apartado correspondente á metodoloxía de avaliación "DISCUCIÓN DIRIXIDA" (20%) poderase repartir equitativamente entre as outras metodoloxías de avaliación obrigatorias contempladas nesta guía docente. Este suposto darase exclusivamente no caso de que non se poidan levar a cabo de forma óptima os grupos de discusión no normal desenvolvemento dos contidos, sesións prácticas e temporalización da materia, non podendo obterse datos avaliables da participación dos alumnos. En todo caso, será necesario advertir previamente á toma desta decisión aos alumnos e ao departamento a través dunha canle de comunicación oficial (comunicación interna á dirección de departamento, clase de asistencia obrigatoria, taboleiro de anuncios oficial do 4º curso).
Tanto o exame como o resto de documentos de avaliación estarán no idioma de impartición da materia, se se desexa noutro idioma deberase solicitar para a súa preparación, polo menos, unha semana antes da data de realización do mesmo.
Na segunda oportunidade, e na convocatoria adiantada de decembro, respectaranse as partes aprobadas durante o curso en primeira oportunidade, debéndose realizar soamente as partes pendentes.
En convocatorias de cursos sucesivos, teranse que realizar a totalidade dos requisitos de avaliación contemplados na guía docente/programa oficial aprobado polo departamento para ese curso académico.
Poderanse conservar, previa valoración e autorización por parte do profesor, aqueles apartados do proceso de avaliación vencellados con criterios prácticos e/ou de presencialidad xa realizados e avaliados positivamente en cursos anteriores, a condición de que coincidan en temática e requisitos de realización cos solicitados no curso académico actual (requirirán en todo caso coñecemento previo e autorización expresa por parte do profesor da materia). 

Fontes de información
Bibliografía básica

BIBLIOGRAFÍA BÁSICA

Neste apartado exponse as fontes documentais básicas para o seguimento da materia, que será complementada en cada tema coa súa bibliografía específica e documentos on-line presentados no inicio de cada apartado da materia.

  • Anguera, M.T. (1988). Observación en la Escuela (colección biblioteca del maestro). Graó. Barcelona.
  • Antunez, S. y otros (1992). Del proyecto educativo a la programación de aula. Graó. Barcelona.
  • Arnold, J.P. (1991). Ed. física movimiento y currículum. Morata. Madrid.
  • Barberá Albalat, V.(1989). Proyecto educativo. Plan anual de centro. Escuela Española, Madrid.
  • Blázquez, D. (1990). Evaluar en educación física. INDE. Barcelona.
  • Blázquez, D. (2016). Diez competencias docentes para ser mejor profesor de Educación Física. INDE. Barcelona.
  • Blázquez, D. (director) (2016). Métodos de enseñanza en Educación Física. INDE. Barcelona.
  • Blázquez, D. (2017). Cómo Evaluar bien en educación física. INDE. Barcelona.
  • Blázquez, D. y Sebastiani, M.E. (editores) (2009). Enseñar por competencias en Educación Física. Barcelona. INDE.
  • Cano, E. (2005). Cómo mejorar las competencias de los docentes. Barcelona. Graó.
  • Carbonel, J. (1990). La reforma a la claro. Jaume Carbonel. Ed. Popular.
  • Carreiro da Costa, F. (1995). O suceso pedagógico em educaâo física. Ediçôes FMH. Lisboa.
  • Carreiro da Costa, F. (1996).Formaçâo de professores em Educaçâo Física: Concepçôes, investigaçâo, práctica. Ediçôes FMH. Lisboa.
  • Casamayor, G. (coord.) (2007). Los trucos del formador: arte, oficio y experiencia.  Barcelona. Graó.
  • Castejón, F.J. (1996). Evaluación de programas en E. Física. Gymnos. Madrid.
  • Clerc, F. (1995). Débuter dans l´enseignement. Hachette. Paris.
  • Coll C. (1991). Psicología y currículum. Paidós (obligatorio)
  • Coll, C. y otros (1992). Los contenidos en la reforma. Santillana. Madrid.
  • Contreras, O. (1998). Didáctica de la E. Física: un enfoque constructivista. INDE. Barcelona.
  • Contreras, O. R. y Cuevas, R. (coords.) (2011). Las competencias básicas desde la Educación Física. Barcelona. INDE.
  • Contreras, O. R. y Cuevas, R. (coords.) (2017). El aprendizaje basado en proyectos en Educación Física. Barcelona. INDE.
  • Del Valle, S y García, M.J. (2007). Cómo programar en educación física paso a paso. Barcelona. INDE.
  • Delgado Noguera, M.A. (1991). Los estilos de enseñanza en la E. Física: propuesta para una reforma de la enseñanza. Universidad de granada, ICE. Granada.
  • Delgado Noguera, M.A. (1997). Formación y actualización del profesorado de E. Física y del entrenador deportivo. Wanceulen E. Sevilla.
  • Devís, J. y Peiró, C. (1992). Nuevas perspectivas curriculares en ed. física: la salud y los juegos modificados. INDE publicaciones. Barcelona.
  • Díaz Lucea, J. (1994). El currículum de la educación física en la reforma educativa. INDE publicaciones. Barcelona.
  • Díaz, Jordi. (2005). La evaluación formativa como instrumento de aprendizaje en Educación Física.Barcelona. INDE.
  • Elliot, J. (1990). La investigación acción en educación. Morata. Madrid.
  • Escamilla, A. Y Lagares, A.R. (2006). La LOE: Perspectiva Pedagògica e Històrica. Barcelona. Graó.
  • Estebaranz García, A. (1999). Didáctica e innovación curricular. (Serie manuales Universitarios) U. de Sevilla. Sevilla.
  • Florence, J. (1991). Tareas significativas en educación física escolar. INDE. Barcelona.
  • Florence, J.; Brunelle, J. y Carlier, G. (2000). Enseñar educación física en Secundaria. INDE. Barcelona.
  • Galera, A. D. (2001). Manual de didáctica de la educación física II, Una perspectiva constructivista moderada: Funciones de Programación. Paidos: E. Física. Barcelona.
  • García, L.M. y Gutiérrez, D. (2016). Aprendiendo a enseñar deporte. INDE. Barcelona.
  • García Ruso, H. Mª (1997). La formación del profesorado de E. Física: problemas y expectativas. INDE. Barcelona.
  • Gervilla Castillo, A. (1986). Proyecto educativo de carácter curricular. Magisterio Español. Madrid.
  • Gimeno Sacristán, J. y Pérez Gómez, A.I. (1996). Comprender y transformar la enseñanza. Morata.Madrid.
  • González, Carlos (coord.) (2010). Los secretos del profesorado eficaz en educación física. INDE. Barcelona.
  • González Cabanach, R. (1994). Psicología de la instrucción: el profesor y el estudiante. Universidade da Coruña. A Coruña.
  • González, Carlos. (coord.). (2010). Los secretos del profesor eficaz en educación física. Barcelona. INDE.
  • González, M.A. (1995). Manual para la evaluación en ed. física: primaria y secundaria. Escuela Española. Madrid.
  • Guia de la LOGSE. Ed. Vicents Vives. Barcelona. 1991.
  • Hernández, J.L. y Velázquez, R. (coord.) (2004). La evaluación en Educación Física: Investigación y práctica en el ámbito escolar. Barcelona. Graó.
  • Hopkins, D. (1.989). Investigación en el aula. Guía del profesor. PPU. Barcelona.
  • Januário, C. (1996). Do pensamento do profesor à sala de aula. Livraria Almedina. Coimbra.
  • Kirk, D. (1990). Ed. física y currículum. Universitat de Valencia. Valencia
  • Latorre, A. y González, R. (1987). El maestro investigador (colección biblioteca del maestro). Graó. Barcelona.
  • Ley Orgánica 2/2006, de 3 de mayo, de Educación.
  • Ley Orgánica 8/2013, de 9 de diciembre, para la mejora de la calidad educativa.
  • López Pastor, V.; Coordinador (1999). Educación física, evaluación y Reforma. Gráficas Ceide, Librería Diagonal. Segovia.
  • Maccario, B. (1986). Teoría y práctica de la evaluación de las actividades físicas y deportivas. Lidium. Buenos Aires.
  • Martínez, E.J. (2001). La evaluación informatizada en la educación física. Barcelona. Paidotribo.
  • Mosston, M. y Ashworth, S. (1993). La enseñanza de la ed. física: la reforma de los estilos de enseñanza. Hispano Europea. Barcelona.
  • Muñoz, A. y Noriega, J. (1996). Técnicas básicas de programación. Escuela Española. Madrid.
  • Muska Mosston.(1.982). La enseñanza de la educación física. Paidós. Barcelona.
  • Novack, J.D. y Gowin, D.B. (1988). Aprendiendo a aprender. Martínez Roca. Barcelona.
  • Pierón, M. (1988). Pedagogía de la actividad física y deportiva. Unisport Andalucía. Málaga.
  • Pierón, M. (1992). Asesoramiento pedagógico: pedagogía de las actividades físicas y deportivas. B.I.D.U. Nº 20, Unisport Andalucía. Málaga.
  • Pierón, M. (1996). Formaçâo de professores: Aquisiçâo de técnicas de ensino e superviçâo pedagógica. Ediçôes FMH. Lisboa.
  • Pierón, M. (1999). Para una enseñanza eficaz de las actividades físico-deportivas. INDE. Barcelona.
  • Postic, M. (1978). Observación y formación de los profesores. Morata. Madrid.
  • publicaciones. Barcelona.
  • Ramos, L.A. y Del Villar, F. (2005). La enseñanza de la educación física. Síntesis. Madrid.
  • Robinson, K. y Aronica L. (2015). Escuelas creativas. Barcelona: Editorial Grijalbo.
  • Sarmento, P. y otros (1993). Pedagogía do deporto. F.M.H. Lisboa.
  • Sicilia Camacho, A. (2001). La investigación de los estilos de enseñanza en la educación física: Un viejo tema para un nuevo siglo. Wanceulen. Sevilla.
  • Sicilia Camacho, A. y Delgado Noguera, M.A. (2002). Educación física y Estilos de enseñanza. INDE. Barcelona.
  • Siedentop, D. (1998). Aprender a enseñar la educación física. INDE. Barcelona.
  • Target, C. y Cathelineau, J. (2002). Cómo se enseñan los deportes. INDE. Barcelona.
  • Tiana Ferrer, A.  (2012). Los motivos de las leyes. Revista Escuela nº 3967 (p. 3). Recuperado de  http://www.colectivolorenzoluzuriaga.com/PDF/Octubre%202012.pdf.     
  • Tinning, R. (1992). Educación física: la escuela y sus profesores. Universitat de Valencia. Valencia.
  • Triglia, A., Regader, B. y García-Aller, J. (2018). ¿Qué es la inteligencia? Del CI a las inteligencias múltiples. Barcelona: Editorial EMSE EDAPP, S. L.
  • Ureña, F. (2010). La Educación Física en Secundaria basada en Competencias: Proyecto curricular y programación. Barcelona. INDE.
  • Vázquez, B, (coord.) (2001). Bases educativas de la actividad física y el deporte. Síntesis. Madrid.
  • Varios (1987). Didáctica II. Elementos de apoio. Ed. ISEF. Universidade Técnica de Lisboa.
  • Viciana Ramírez, J. (2002). Planificar en Educación Física. INDE. Barcelona. 
Bibliografía complementaria


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
Proceso de ensino/aprendizaxe da actividade física e do deporte/620G01022
Actividade física e deporte adaptado/620G01027

Materias que se recomenda cursar simultaneamente
Prácticum/620G01040

Materias que continúan o temario
Traballo fin de grao/620G01041

Observacións

 “Coa finalidade de mellorar o sistema de garantía interna de calidade do noso centro, sería convinte que o alumnado atendese á solicitude realizada pola UDC, con periodicidade cuadrimestral, respecto a participar no proceso de avaliación das materias cursadas” e cuxa chamada realiza baixo o nome de “AVALÍA” consistindo en responder as enquisas que avalían a docencia do profesorado en cada materia.


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías