Datos Identificativos 2020/21
Asignatura (*) Iniciación en deportes III (Fútbol) (optativa) Código 620G01316
Titulación
Grao en Ciencias da Actividade Física e do Deporte
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 2º cuadrimestre
Terceiro Optativa 6
Idioma
Castelán
Modalidade docente Híbrida
Prerrequisitos
Departamento Educación Física e Deportiva
Coordinación
Vales Vazquez, Ángel
Correo electrónico
angel.vales@udc.es
Profesorado
Vales Vazquez, Ángel
Correo electrónico
angel.vales@udc.es
Web
Descrición xeral Os eixos fundamentáis que caracterizan esta materia se concretan no desenrolo de:
- Bases técnico-tácticas, táctico-estratéxicas e didácticas do fútbol.
- Proceso de enseñanza-aprendizaxe do xogo no ámbito da educación física y e iniciación deportiva.
- Introducción ao adestramento dol fútbol na etapa inicial deportiva.
- Selección de talentos para o fútbol.
Plan de continxencia 1. Modificacións nos contidos
En relación aos contidos da materia adóptanse dúas liñas estratéxicas básicas:
- Suspensión de actividades prácticas de adquisición de competencia motriz.
- Mantemento do conxunto de contidos teóricos e resto de actividades programadas, recollidas na Guía Docente vixente.
2. Metodoloxías
Metodoloxías docentes que se manteñen
Exponse un cambio profundo do conxunto de metodoloxías docentes programadas na Guía Docente, como produto da imposibilidade de desenvolver contidos nunha contorna presencial, especialmente en relación ás sesións de natureza práctica no campo de fútbol.
Metodoloxías docentes que se modifican
Como procedementos/estratexias metodolóxicas alternativas exponse a instauración dun sistema de comunicación cos estudantes que se materializará dúas veces por semana, a través da plataforma Microsoft TEAMS, MOODLE e/ou EMAIL para o desenvolvemento da actividade teórica programada nos horarios previstos ao comezo do curso.
De forma complementaria tamén se habilita un notable incremento do número de titorías individuais durante todo o período de confinamento (dispoñibilidade horaria 24 h., a discreción do alumnado).
3. Mecanismos de atención personalizada ao alumnado
TEAMS, EMAIL e MOODLE - 7 d. / 24 H.
4. Modificacines na avaliación
Avaliación continua 70% (recesión bibliográfica), consistente na elaboración dun traballo en pequenos grupos que recolla a actividade teórico-práctica desenvolvida ao longo do cuadrimestre.
Avaliación finalista 30% (proba de ensaio), consistente nun exame teórico online a través de Microsoft Forms.
Observacións de avaliación:
Adóptase un sistema de avaliación mixto, composto dun proceso de avaliación continua e unha proba teórica final.
I. Avaliación continua 70% (recesión bibliográfica):
Desenvolverase a través dun traballo en grupo que comprende a temática abordada e exposta ao longo do curso.
Preséntase a opción de escoller un dos catro bloques temáticos que configuran o temario teórico básico da materia: I. Xeneralidades: estrutura do xogo e estrutura do rendemento; II. Fundamentos técnico-tácticos do xogo do xogador; III. Fundamentos táctico-estratéxicos do xogo do equipo e IV. Metodoloxía de iniciación ao fútbol, co fin de realizar, por unha banda, un compendio dos contidos presentados en clase e, por outro, unha ampliación dos mesmos a través da inclusión de recursos videográficos, bibliográficos ou outros.
Proponse un formato de elaboración grupal (traballo en equipos de 4 alumnos/as), co fin de compensar/atenuar posibles barreiras de conectividade online por parte dalgúns estudantes (illamento tecnolóxico), así como para estimular as capacidades relacionadas co traballo en equipo e intelixencia colectiva.
II. Exame final online 30% (proba de ensaio):
Desenvolverase de forma individual a través dos recursos telemáticos postos ao dispor do PDI por parte da UDC (Microsoft Forms). Constará de tres preguntas de resposta longa ou de desenvolvemento, relativas ao contido teórico desenvolvido nas clases presenciais e online.
O sistema de avaliación proposto terá validez tanto para a primeira como para a segunda convocatoria do curso académico, conservándose, na segunda convocatoria a nota da parte de avaliación aprobada (traballo ou exame) na primeira.
Por último, como aclaración final, parécenos oportuno reflectir que o procedemento de avaliación proposto, recollido en preséntaa addenda, responde a un escenario académico de excepcionalidade, considerándose como moi limitante (insuficiente) con respecto ao reflectido ordinariamente na Guía Docente da materia.
5. Modificacións da bibliografía ou webgrafía
Sen cambios significativos.

Competencias do título
Código Competencias do título
A5 Fomentar a convivencia, estimulando e poñendo en valor a capacidade de constancia, esforzo e disciplina dos participantes nas actividades de educación física e deportiva.
A11 Posuír o conxunto de habilidades ou competencias docentes que faciliten o proceso de ensino-aprendizaxe na aula de educación física.
A25 Identificar e comprender os requisitos psicomotores e sociomotores das habilidades deportivas, executando basicamente as habilidades motrices específicas dun conxunto de deportes, considerando as diferenzas por xénero.
A26 Identificar e aplicar as peculiaridades didácticas de cada especialidade deportiva na intención pedagóxica dos diferentes ámbitos de intervención.
B1 Coñecer e posuír a metodoloxía e estratexia necesaria para a aprendizaxe nas ciencias da actividade física e do deporte.
B3 Traballar nos diferentes contextos da actividade física e o deporte, de forma autónoma e con iniciativa, aplicando o pensamento crítico, lóxico e creativo.
B6 Dinamizar grupos nos diferentes ámbitos do exercicio profesional.
B10 Saber aplicar as tecnoloxías da información e comunicación (TIC) ao ámbito das Ciencias da Actividade Física e do Deporte.
B12 Coñecer os principios éticos necesarios para o correcto exercicio profesional e actuar de acordo con eles.
B13 Coñecer e aplicar metodoloxías de investigación que faciliten a análise, a reflexión e cambio da súa práctica profesional, posibilitando a súa formación permanente.
B19 Exercer a profesión con responsabilidade, respecto e compromiso.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Contextualizar o fútbol no ámbito das Ciencias do Deporte e a Educación Física A25
B12
B19
C7
Entender a estructura complexa do xogo do fútbol, identificando e xerarquizando os seus elementos constituintes. A11
A25
A26
Coñecer as características da acción de xogo nas diferentes categorías de fútbol base. A11
A25
A26
B10
C6
Proporcionar ó alumno vivencias motrices útiles a cerca das relacións de oposición e colaboración que definen a estructura do xogo no fútbol. A5
A11
A25
B3
Entender e xustificar a división da ensinanza do fútbol a través de fases ou etapas evolutivas de complexidade crecente. A11
A26
B1
B13
Proporcionar ao alumno os coñecementos teórico-prácticos precisos a cerca das estratexias didácticas a empregar na ensinanza do fútbol en función dos obxectivos e contidos a tratar en cada momento. A11
A25
A26
B1
B3
B6
B12
B13
B19
C1
C3
Preparar ao alumno para desenvolver as funcións e roles como educador a través da utilización do fútbol na iniciación deportiva. A11
B1
B3
B6
B19
C1
C3
C4
C6
C7

Contidos
Temas Subtemas
BLOQUE TEMÁTICO DESCRITIVO-CONCEPTUAL.
1. Xeneralidades: estrutura do xogo e estrutura do rendemento no fútbol.
2. Estudo dos fundamentos técnico-tácticos.
3. Estudo dos fundamentos táctico-estratéxicos.
1.1. Estrutura/natureza do xogo no fútbol.
1.2. Estrutura/natureza do rendemento no fútbol.
2.1. Análise dos fundamentos técnico-tácticos primarios.
2.2. Análise dos fundamentos técnico-tácticos coadyuvantes.
3.1. Niveis de organización do xogo no fútbol.
3.2. Principios do xogo do equipo.
3.3. Sistemas de xogo.
3.4. Iniciación á análise do xogo.
BLOQUE TEMATICO PRESCRIPTIVO-METODOLÓXICO.
4. Modelos de intervención nas etapas de iniciación.
5. Prácticas de campo
4.1. Estudo dos distintos modelos de intervención na iniciación ao fútbol.
4.2. Medios e métodos para a iniciación ao fútbol.

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Actividades iniciais A25 1 0 1
Proba de ensaio A11 A25 B1 C1 2 22 24
Lecturas A25 B13 C6 0 15 15
Práctica de actividade física A5 A11 A25 A26 B1 B6 B12 C4 20 4 24
Análise de fontes documentais C3 C6 0 12 12
Investigación (Proxecto de investigación) A26 B10 C3 C6 0 12 12
Sesión maxistral A11 A25 A26 B1 B3 B19 C1 C7 21 3 24
Esquemas C1 0 11 11
Simulación A5 B1 B3 B6 B12 B19 C1 C7 0 19 19
 
Atención personalizada 8 0 8
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Actividades iniciais Actividades que se levan a cabo o inicio do proceso de enseñanza-aprendizaxe co fin de coñecer as competencias, intereses e motivacions que posee o alumno para o logro dos obxetivos que se pretenden alcanzar no programa formativo. Con ela pretendese obter información relevante que permita articular a docencia convenientemente.
Proba de ensaio Proba na que se busca responder por escrito a preguntas de certa amplitude valorando que se proporcione a resposta esperada, combinada coa capacidade de razoamento (argumentar, relacionar, etc.), creatividade e espírito crítico. Utilízase para a avaliación diagnóstica, formativa e sumativa. Permite medir as habilidades que non poden avaliarse con probas obxectivas como a capacidade de crítica, de síntese, de comparación, de redacción e de orixinalidade do estudante; polo que implica un estudo amplo e profundo dos contidos, sen perder de vista o conxunto das ideas e as súas relacións.
Lecturas Son un conxunto de textos e documentación escrita que se recolleron e editaron como fonte de profundización nos contidos traballados.
Práctica de actividade física Realizar sesións prácticas sobre os contidos técnico-técticos referidos ó programa.
Análise de fontes documentais Técnica metodolóxica que supón a utilización de documentos audiovisuais e/ou bibliográficos (fragmentos de reportaxes documentais ou películas, noticias de actualidade, paneis gráficos, fotografías, biografías, artigos, textos lexislativos, etc.) relevantes para a temática da materia con actividades especificamente deseñadas para a análise dos mesmos.
Investigación (Proxecto de investigación) Proceso de ensinanza orientado á aprendizaxe do alumnado mediante a realización de actividades de carácter práctico a través das que se propoñen situacións que requiren ao estudante identificar un problema obxecto de estudo, formulalo con precisión, desenvolver os procedementos pertinentes, interpretar os resultados e sacar as conclusións oportunas do traballo realizado.
Sesión maxistral Exposición oral complementada co uso de medios audiovisuais e a introdución de algunhas preguntas dirixidas aos estudantes, coa finalidade de transmitir coñecementos e facilitar a aprendizaxe.
Esquemas Un esquema é a representación gráfica e simplificada da información que conleva uns determinados contidos de aprendizaxe.
Simulación Consiste en la presentación al de un hipotético caso práctico para observa y analizar su capacidad de resolver situaciones concretas y para permitirle adquirir la experiencia necesaria para adquirir en un futuro situaciones similares

Atención personalizada
Metodoloxías
Lecturas
Análise de fontes documentais
Investigación (Proxecto de investigación)
Descrición
LECTURAS. Facilitarase ao alumnado diversas referencias para que profundize nos temas do programa.
ANÁLISISD DE FONTES DOCUMENTAIS. O alumnado deberá análizar diferentes recursos vídeo-gráficos, programas informáticos e webs relacionados co fútbol.
MAPA CONCEPTUAL. Construír os mapas conceptuais dos comportamentos técnico-tácticos e táctico-estratéxicos característicos da estrutura de rendemento no fútbol.
INVESTIGACIÓN: Os estudantes, opcionalmente, poderá expor un proxectos de investigación tutorizado relacionado coa análise do proceso de adestramento-competición no fútbol.

Para os estudantes con matrícula parcial seguiranse as mismas directrices sinaladas anteriormente.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Proba de ensaio A11 A25 B1 C1 Examen teórico-práctico sobre os contidos reflexados no programa. Proba de regulamento (apto / non apto) 70
Práctica de actividade física A5 A11 A25 A26 B1 B6 B12 C4 Valoración sobre a participación nas prácticas desenvolvidadas, examen práctico de habilidades técnico-tácticas. 30
 
Observacións avaliación
- Asitencia a un mínimo do 70% das sesions teórico/prácticas presenciais, para acadar unha avaliación positiva.
- O alumnado que teñan concedida a matrícula tempo parcial deberán participar nun mínimo do 50% das actividades de ensino programadas. Para pasar o curso, todos os alumnos, deberán acadar unha puntuación mínima de 5 puntos (50%) da suma das dúas partes que compoñen a avaliación, sendo esencial obter un apto no exame de regulamento do xogo.
- A proba de xuízo será na lingua de ensino da disciplina, se desexado na outra lingua oficial da UDC será solicitada unha semana antes da data de conclusión.
- Os criterios de avaliación para a 1ª y 2ª oportunidade e sucesivas convocatorias serán os mesmos para todos os estudantes. As notas das partes superadas nunha convocatoria serán mantidas para as sucesivas.
- Os estudantes lesionados, que non poidan realizar o exame práctico, acordarán co profesor unha data alternativa de execución, ou ben un procedemento sustitutorio relacionado cunha análise observacional do comportamento técnico-táctico dun compañeiro.

Fontes de información
Bibliografía básica Vales, A. (2012). Futbol. Del análisis del juego a la edición de informes técnicos. Vigo. McSports
Castelo, J. (1999). Fútbol: Estructura y dinámica del juego. Barcelona. Inde
Carling, Ch.; Williams, M. y Reilly, T. (2005). Handbook of soccer match analysis. Abingdon. Routledge
Escartín, P. (1990). Reglamento del fútbol comentado. Madrid. Esteban Sanz
Vales, A. (2012). Futbol. Del análisis del juego a la edición de informes técnicos. Vigo. McSports. - Castelo, J. (1999). Fútbol: Estructura y dinámica del juego. Barcelona. Inde. - Carling, Ch.; Williams, M. y Reilly, T. (2005). Handbook of soccer match analysis. Abingdon. Routledge. - Escartín, P. (1990). Reglamento del fútbol comentado. Madrid. Esteban Sanz - Diem, C. (1966). Historia de los deportes, vol. l y II. Barcelona: Luis de Caralt. - Enciclopedia Mundial del Fútbol. (1981) Barcelona: Océano, vol. I. - Mandel, R. (1986). Historia cultural del deporte. Barcelona: Bellaterra. - Mercier, J. (1967a). Le football de efectifs réduits. Les régles de football á 5. Revista Education Physique et Sport, 87, 73- - Mercier, J. (1967b). Le football de efectifs réduits. Les régles de football á 7. Education Physique et Sport, 88, 81-82. - Mercier, J. (1968a). Attaquer, se démarquer. Jouer avec et sans ballon. (Partie 1). Education Physique et Sport, 94, 85-88. - Mercier, J. (1968b). Attaquer, se démarquer. Jouer avec et sans ballon. (Partie 2). Education Physique et Sport, 95, 73-76. - Mercier, J. (1970). Conseils pratiques au travers du jeu á 5 et du jeu á 7. Education Physique et Sport, 96, 61-64.
Bibliografía complementaria (). .
Bauer, G. y Ueberle, H. (1988). Fútbol. Barcelona: Martínez Roca. - Bauer, G. (1994). Fútbol. Entrenamiento de la técnica, la táctica y la condición física. Barcelona: Editorial Hispano Europea ? Brüggemann, D. Y Albrecht, D. (1993). Entrenamiento moderno del fútbol. Barcelona: Hispano Europea. - Castelo, J. (1994). Futebol. Modelo técnico-táctico do xogo. Lisboa: Ediçoes FMH. Universidade Técnica de Lisboa. - Castelo, J.(1996). Futebol. A organizaçao do jogo. Lisboa: Ediçao do Autor. - Castelo, J. (1999). Fútbol. Estructura y dinámica del juego. Barcelona: INDE. - Cimarro, J. y Pino, J. (1997). Análisis de los elementos formales en el fútbol: la portería. Revista de Entrenamiento Deportivo, XI (1), 19-25. - Durand, R. (1964). Football a l´association sportive. Revista Education Physique et Sport, 72, 61-64. - Fradua, L. y Gómez, P.T. (1995). La enseñanza de los medios colectivos básicos en fútbol. Habilidad Motriz, 6, 15-19. - Fradua, L. Y Pintor, D. (1995). Sistemas de juego en la iniciación al fútbol. Revista de Educación Física, 60, 25-31. - Frattarola, C. y Sans, A. (1995). Reglamento de Fútbol. Actualizado y comentado. Barcelona: Paidotribo. - Gayoso, f. (1982). La enseñanza del fútbol. Madrid: gymnos. - Gómez, J.C. (1993). Dinámica de los partidos de fútbol. El Entrenador Español 2ª época, 56, 52-58. - Grehaigne, J.F. (1988). Método de evaluaciónpara juegos reducidos y juego 11 contra 11. El Entrenador Español 2ª época, 36, 16-20. - Gréhaigne, J.F. (2001). La organización del juego en el fútbol. Barcelona. INDE. - Hughes, C. (1982). Fútbol: táctica y trabajo en equipo. Bilbao. Cantábrica, S.A. - Kacani, L (1987). El entrenamiento de fútbol desde el punto de vista de la fase ofensiva del juego. El Entrenador Español 2ª época, 34, 41-45. - Konzag, I., Döbler, H. y Herzog, H-D. (2000). Fútbol. Entrenarse jugando. Un sistema completo de ejercicios (3ª ed.). Barcelona: Paidotribo. - Korcek, F. (1981). Novos conceitos no treino dos fútbolistas. Futebol em Revista, 3ª serie, 5, 37-40. - Manno, R., Beccarini,C. y D´ottavio, S. (1993). La formación del joven jugador. Stadium, 160, 7-12. - Mas, J. (1997). Investigación en el fútbol de alta competición. Training Fútbol, 21, 36- 42. - Mayer, R. (1996). Fichas de Fútbol. 120 juegos de ataque y defensa. Barcelona: Editorial Hispano Europea. - Monbaerts, É. (2000). Fútbol. Del análisis del juego a la formación del jugador. Barcelona: INDE. - Morante, J.C. (1995). Análisis de las diferentes estrategias de iniciación deportiva en el fútbol. Revista de Entrenamiento Deportivo, IX (3), 19-24. - Moravec, M. (1982). Tendencias del fútbol actual y su proyección en el proceso de entrenamiento. El Entrenador Español 2ª época, 12, 43-47. - Morente, A. (1993). El aprendizaje del fútbol a través de los juegos deportivos no institucionalizados. El Entrenador Español 2ª época, 59, 42-45. - Oliveira, J. e Tavares, F. (Ed.) (1996). Estratégia e táctica nos JogosDesportivos Colectivos. Porto (Portugal): FCDEF. - Olivós, R. (1997). Fútbol: Análisis del juego. Sevilla: Wanceulen. - Portugal, M.A. (2000). Fútbol. Medios de entrenamiento con balón. Metodología y aplicación práctica. Madrid: Gymnos. - Queiroz, C. (1983). Para uma teoria do ensino/treino em futebol. Futebol em Revista, 4ª serie, 1, 47-49. - Queiroz, C. (1986). Estrutura e organizaçao dos exercicios de treino em futebol. Lisboa: Federaçao Portuguesa de Futebol. - Raya, A., Fradua, L. y Pino, J. (1993). Consideraciones en torno a la enseñanza y aprendizaje de los deportes de equipo (con referencia especial al fútbol. Perspectivas de la Actividad Física y el Deporte, 12, 16-20. - Riera, J. (1989). Fundamentos del apredizaje de la técnica y la táctica deportivas. Barcelona: INDE. - Riera, J. (1994). Aprendizaje de la táctica deportiva. Revista de Psicología del Deporte, 5, 111-124. - Riera, J. (1995a). Estrategia, táctica y técnica deportivas. Apunts: Educación Física y Deportes, 39, 45-56. - Riera, J. (1995b). Análisis de la táctica deportiva. Apunts: Educación Física y Deportes, 40, 47-60. - Romero, C. (1997). Una nueva perspectiva de iniciación al fútbol en la escuela. Training Fútbol, 16, 28-38. - Sadler, R. (1981). Football. Education Physique et Sport, 167, 20-25. - Sanx, A. yFrattarola, C. (1995). Reglamento de Fútbol. Barcelona: Paidotribo. - Schubert, F. (1992) Aprendizaje de la técnica y deportes de situación. Stadium, 153, 40-46. - Talaga, J. (1979). Consideraciones sobre el fútbol actual.El Entrenador Español 2ª época, 2, 55-62. - Talaga, J. (1983). Contenido de la lucha deportiva en fútbol.El Entrenador Español 2ª época, 18, 30-39. - Vales, A. (1994). Análisis de la estructura competitiva del fútbol base: presente y futuro. El Entrenador Español 2ª época, 60, 48-58. - Vales, A. (1997). Bases metodológicas del entrenamiento en el fútbol. Training Fútbol, 12, 18-26. - Vázquez, J.C. (1997). Una propuesta de los posibles roles y subroles en el fútbol. Training Fútbol, 19, 26-35. - Vázquez, S. (1992). Errores en un gesto-tipo básico del fútbol: El pase. El Entrenador Español 2ª época, 53, 22-29. - Voorn, M. (1989). La formation des champions. Revista Education Physique et Sport, 218, 28-29. - Wein, H. (1995). Fútbol a la medida del niño. Madrid: Real Federación Española de Fútbol. - Wein, H. (1995). Fútbol a la medida del adolescente. Sevilla: CEDIFA. - Wrzos, J. (1984). La tactique de l´attaque. Broodecoorens: Bräkel. - Yagüe, J.M. yPaz, J. (1995b). Aproximación al conocimiento de la eficacia en el fútbol. El Entrenador Español 2ª época, 64, 46-52.

Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
Fútbol e a súa didáctica/620G01010

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións
Idioma de impartición da materia en castelán.


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías