Datos Identificativos 2023/24
Asignatura (*) Iniciación en deportes III (Fútbol) (optativa) Código 620G01316
Titulación
Grao en Ciencias da Actividade Física e do Deporte
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 2º cuadrimestre
Terceiro Optativa 6
Idioma
Castelán
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Educación Física e Deportiva
Coordinación
Vales Vazquez, Ángel
Correo electrónico
angel.vales@udc.es
Profesorado
Vales Vazquez, Ángel
Correo electrónico
angel.vales@udc.es
Web
Descrición xeral Os eixos fundamentáis que caracterizan esta materia se concretan no desenrolo de: (i) Bases técnico-tácticas, táctico-estratéxicas e didácticas do fútbol, (ii) Proceso de enseñanza-aprendizaxe do xogo no ámbito da iniciación e especialización deportiva, (iii) Introducción ao adestramento do fútbol na etapa inicial e especialización deportiva y (iv) Selección de talentos para o fútbol.

Competencias do título
Código Competencias do título
A5 Fomentar a convivencia, estimulando e poñendo en valor a capacidade de constancia, esforzo e disciplina dos participantes nas actividades de educación física e deportiva.
A11 Posuír o conxunto de habilidades ou competencias docentes que faciliten o proceso de ensino-aprendizaxe na aula de educación física.
A25 Identificar e comprender os requisitos psicomotores e sociomotores das habilidades deportivas, executando basicamente as habilidades motrices específicas dun conxunto de deportes, considerando as diferenzas por xénero.
A26 Identificar e aplicar as peculiaridades didácticas de cada especialidade deportiva na intención pedagóxica dos diferentes ámbitos de intervención.
B1 Coñecer e posuír a metodoloxía e estratexia necesaria para a aprendizaxe nas ciencias da actividade física e do deporte.
B3 Traballar nos diferentes contextos da actividade física e o deporte, de forma autónoma e con iniciativa, aplicando o pensamento crítico, lóxico e creativo.
B6 Dinamizar grupos nos diferentes ámbitos do exercicio profesional.
B10 Saber aplicar as tecnoloxías da información e comunicación (TIC) ao ámbito das Ciencias da Actividade Física e do Deporte.
B12 Coñecer os principios éticos necesarios para o correcto exercicio profesional e actuar de acordo con eles.
B13 Coñecer e aplicar metodoloxías de investigación que faciliten a análise, a reflexión e cambio da súa práctica profesional, posibilitando a súa formación permanente.
B19 Exercer a profesión con responsabilidade, respecto e compromiso.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Contextualizar o fútbol no ámbito das Ciencias do Deporte e a Educación Física A25
B12
B19
C7
Entender a estructura complexa do xogo do fútbol, identificando e xerarquizando os seus elementos constituintes. A11
A25
A26
Coñecer as características da acción de xogo nas diferentes categorías de fútbol base. A11
A25
A26
B10
C6
Proporcionar ó alumno vivencias motrices útiles a cerca das relacións de oposición e colaboración que definen a estructura do xogo no fútbol. A5
A11
A25
B3
Entender e xustificar a división da ensinanza do fútbol a través de fases ou etapas evolutivas de complexidade crecente. A11
A26
B1
B13
Proporcionar ao alumno os coñecementos teórico-prácticos precisos a cerca das estratexias didácticas a empregar na ensinanza do fútbol en función dos obxectivos e contidos a tratar en cada momento. A11
A25
A26
B1
B3
B6
B12
B13
B19
C1
C3
Preparar ao alumno para desenvolver as funcións e roles como educador a través da utilización do fútbol na iniciación deportiva. A11
B1
B3
B6
B19
C1
C3
C4
C6
C7

Contidos
Temas Subtemas
BLOQUE TEMÁTICO DESCRITIVO-CONCEPTUAL.
1. Xeneralidades: estrutura do xogo e estrutura do rendemento no fútbol.
2. Natureza e niveis de organización do xogo do equipo.
1.1. Estrutura/natureza do xogo no fútbol.
1.2. Estrutura/natureza do rendemento no fútbol.
2.1. Principios do xogo do equipo.
2.2. Análise dos fundamentos técnico-tácticos ofensivos e defensivos.
2.3. Sistemas de xogo.
BLOQUE TEMATICO PRESCRIPTIVO-METODOLÓXICO.
3. Modelos de intervención nas etapas de iniciación.
4. Iniciación á análise do xogo no fútbol.
5. Prácticas de campo
3.1. Estudo dos distintos modelos de intervención na iniciación ao fútbol.
3.2. Medios e métodos para a iniciación ao fútbol.

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Actividades iniciais A25 1 0 1
Proba de ensaio A11 A25 B1 C1 2 22 24
Lecturas A25 B13 C6 0 15 15
Práctica de actividade física A5 A11 A25 A26 B1 B6 B12 C4 17 8 25
Análise de fontes documentais C3 C6 0 12 12
Investigación (Proxecto de investigación) A26 B10 C3 C6 0 12 12
Sesión maxistral A11 A25 A26 B1 B3 B19 C1 C7 18 7 25
Esquemas C1 0 11 11
Simulación A5 B1 B3 B6 B12 B19 C1 C7 0 19 19
 
Atención personalizada 6 0 6
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Actividades iniciais Actividades que se levan a cabo o inicio do proceso de enseñanza-aprendizaxe co fin de coñecer as competencias, intereses e motivacions que posee o alumno para o logro dos obxetivos que se pretenden alcanzar no programa formativo. Con ela pretendese obter información relevante que permita articular a docencia convenientemente.
Proba de ensaio Proba na que se busca responder por escrito a preguntas de certa amplitude valorando que se proporcione a resposta esperada, combinada coa capacidade de razoamento (argumentar, relacionar, etc.), creatividade e espírito crítico. Utilízase para a avaliación diagnóstica, formativa e sumativa. Permite medir as habilidades que non poden avaliarse con probas obxectivas como a capacidade de crítica, de síntese, de comparación, de redacción e de orixinalidade do estudante; polo que implica un estudo amplo e profundo dos contidos, sen perder de vista o conxunto das ideas e as súas relacións.
Lecturas Son un conxunto de textos e documentación escrita que se recolleron e editaron como fonte de profundización nos contidos traballados.
Práctica de actividade física Realizar sesións prácticas sobre os contidos técnico-técticos referidos ó programa.
Análise de fontes documentais Técnica metodolóxica que supón a utilización de documentos audiovisuais e/ou bibliográficos (fragmentos de reportaxes documentais ou películas, noticias de actualidade, paneis gráficos, fotografías, biografías, artigos, textos lexislativos, etc.) relevantes para a temática da materia con actividades especificamente deseñadas para a análise dos mesmos.
Investigación (Proxecto de investigación) Proceso de ensinanza orientado á aprendizaxe do alumnado mediante a realización de actividades de carácter práctico a través das que se propoñen situacións que requiren ao estudante identificar un problema obxecto de estudo, formulalo con precisión, desenvolver os procedementos pertinentes, interpretar os resultados e sacar as conclusións oportunas do traballo realizado.
Sesión maxistral Exposición oral complementada co uso de medios audiovisuais e a introdución de algunhas preguntas dirixidas aos estudantes, coa finalidade de transmitir coñecementos e facilitar a aprendizaxe.
Esquemas Un esquema é a representación gráfica e simplificada da información que conleva uns determinados contidos de aprendizaxe.
Simulación Consiste en la presentación al de un hipotético caso práctico para observa y analizar su capacidad de resolver situaciones concretas y para permitirle adquirir la experiencia necesaria para adquirir en un futuro situaciones similares

Atención personalizada
Metodoloxías
Lecturas
Análise de fontes documentais
Investigación (Proxecto de investigación)
Descrición
LECTURAS. Facilitarase ao alumnado diversas referencias para que profundize nos temas do programa.
ANÁLISISD DE FONTES DOCUMENTAIS. O alumnado deberá análizar diferentes recursos vídeo-gráficos, programas informáticos e webs relacionados co fútbol.
MAPA CONCEPTUAL. Construír os mapas conceptuais dos comportamentos técnico-tácticos e táctico-estratéxicos característicos da estrutura de rendemento no fútbol.
INVESTIGACIÓN: Os estudantes, opcionalmente, poderá expor un proxectos de investigación tutorizado relacionado coa análise do proceso de adestramento-competición no fútbol.

O horario de titoría programado dentro da materia permitirá completar, en grupos reducidos, as tarefas non desenvolves no horario oficial.

Para os estudantes con matrícula parcial seguiranse as mismas directrices sinaladas anteriormente, contemplándose como actividade de reforzo a participación acentuada en sesions de titoría individualizada no despacho do profesor/a.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Proba de ensaio A11 A25 B1 C1 Examen teórico-práctico sobre os contidos reflexados no programa. Proba de regulamento (apto / non apto) 70
Práctica de actividade física A5 A11 A25 A26 B1 B6 B12 C4 Valoración sobre a participación nas prácticas desenvolvidadas, examen práctico de habilidades técnico-tácticas. 30
 
Observacións avaliación

- Imprescindible a asistencia/participación activa a un mínimo do 70% das sesións teóricas e/ou prácticas presenciais, para obter unha avaliación positiva.

- O alumnado que teña concedida a Matrícula Parcial deberá asistir a un mínimo do 50% das actividades docentes programadas.

- Para superar a materia, todos os estudantes (matrícula ordinaria e matrícula parcial), deberán alcanzar unha nota mínima de 5 puntos (50%) do sumatorio de ambas as partes que compoñen a avaliación, sendo imprescindible obter una a cualificación de apto no exame de regulamento.

- A práctica da actividade física implica a asistencia e a participación activa do alumnado nas sesións prácticas programadas. Os estudantes lesionados de longa duración, alternativamente ao plan xeral previsto, deberán presentar unha memoria de carácter documental e explicativa que recolla a actividade práctica desenvolvida polo resto de grupo

- A proba de ensaio estará no idioma de impartición da materia, se se desexa no outro idioma oficial da UDC solicitarase unha semana antes da data de realización.

- A realización fraudulenta de proba ou actividades de avaliación implicará a cualificación de suspenso na convocatoria en que se cometa a falta e respecto da materia en que se cometese: o/a estudante será cualificado con “suspenso” (nota numérica 0) na convocatoria correspondente do curso académico, tanto se a comisión da falta se produce na primeira oportunidade como na segunda. Para isto, procederase a modificar a súa cualificación na acta de primeira oportunidade, se fose necesario (Regulamento disciplinar do estudantado da UDC, art. 11, apdo 4 b). Entenderase por fraude académica calquera comportamento premeditado tendente a falsear os resultados dun exame ou traballo, propio ou alleo, realizado como requisito para superar unha materia ou acreditar o rendemento académico (Lei 3/2022, do 24 de febreiro, de convivencia universitaria; art. 11, apdo g).

- Os criterios de avaliación para a 1ª e 2ª oportunidade, así como para sucesivas convocatorias serán os mesmos para todos os estudantes (matrícula ordinaria e matrícula parcial).

- As notas das partes superadas nunha convocatoria serán mantidas para as sucesivas.

- Os estudantes lesionados, que non poidan realizar o exame práctico, acordarán co profesor unha data alternativa de execución, ou ben un procedemento sustitutorio relacionado cunha análise observacional do comportamento técnico-táctico dun compañeiro.


Fontes de información
Bibliografía básica Vales, A. (2012). Futbol. Del análisis del juego a la edición de informes técnicos. Vigo. McSports
Castelo, J. (1999). Fútbol: Estructura y dinámica del juego. Barcelona. Inde
Carling, Ch.; Williams, M. y Reilly, T. (2005). Handbook of soccer match analysis. Abingdon. Routledge
RFEF (2022). Reglamento del fútbol comentado. https//www.rfef.es

 

Bibliografía complementaria (). .

- Bauer, G. y Ueberle, H. (1988). Fútbol. Barcelona: Martínez Roca.

- Bauer, G. (1994). Fútbol. Entrenamiento de la técnica, la táctica y la condición física. Barcelona: Editorial Hispano Europea 
- Brüggemann, D. Y Albrecht, D. (1993). Entrenamiento moderno del fútbol. Barcelona: Hispano Europea.
- Campos, M.A. (2018). Reflexiones sobre la teoría y práctica del entrenamiento para el fútbol actual. Pontevedra. Mc Sports.
- Castelo, J. (1994). Futebol. Modelo técnico-táctico do xogo. Lisboa: Ediçoes FMH. Universidade Técnica de Lisboa.
- Castelo, J.(1996). Futebol. A organizaçao do jogo. Lisboa: Ediçao do Autor.
- Castelo, J. (1999). Fútbol. Estructura y dinámica del juego. Barcelona: INDE.
- Cimarro, J. y Pino, J. (1997). Análisis de los elementos formales en el fútbol: la portería. Revista de Entrenamiento Deportivo, XI (1), 19-25.
- Cindado, A.; Borrego, V.; Melendez, J. (2021). Desgranado el juego. Pontevedra. Mc Sports.
- Durand, R. (1964). Football a l´association sportive. Revista Education Physique et Sport, 72, 61-64.
- Fradua, L. y Gómez, P.T. (1995). La enseñanza de los medios colectivos básicos en fútbol. Habilidad Motriz, 6, 15-19.
- Fradua, L. Y Pintor, D. (1995). Sistemas de juego en la iniciación al fútbol. Revista de Educación Física, 60, 25-31.
- Frattarola, C. y Sans, A. (1995). Reglamento de Fútbol. Actualizado y comentado. Barcelona: Paidotribo.
- Gayoso, f. (1982). La enseñanza del fútbol. Madrid: gymnos.
- Gómez, J.C. (1993). Dinámica de los partidos de fútbol. El Entrenador Español 2ª época, 56, 52-58.
- Grehaigne, J.F. (1988). Método de evaluación para juegos reducidos y juego 11 contra 11. El Entrenador Español 2ª época, 36, 16-20.
- Gréhaigne, J.F. (2001). La organización del juego en el fútbol. Barcelona. INDE.
- Hughes, C. (1982). Fútbol: táctica y trabajo en equipo. Bilbao. Cantábrica, S.A.
- Kacani, L (1987). El entrenamiento de fútbol desde el punto de vista de la fase ofensiva del juego. El Entrenador Español 2ª época, 34, 41-45.
- Konzag, I., Döbler, H. y Herzog, H-D. (2000). Fútbol. Entrenarse jugando. Un sistema completo de ejercicios (3ª ed.). Barcelona: Paidotribo.
- Korcek, F. (1981). Novos conceitos no treino dos fútbolistas. Futebol em Revista, 3ª serie, 5, 37-40.
- Manno, R., Beccarini,C. y D´ottavio, S. (1993). La formación del joven jugador. Stadium, 160, 7-12.
- Mas, J. (1997). Investigación en el fútbol de alta competición. Training Fútbol, 21, 36- 42.
- Mayer, R. (1996). Fichas de Fútbol. 120 juegos de ataque y defensa. Barcelona: Editorial Hispano Europea.
- Mombaerts, É. (2000). Fútbol. Del análisis del juego a la formación del jugador. Barcelona: INDE.
- Morante, J.C. (1995). Análisis de las diferentes estrategias de iniciación deportiva en el fútbol. Revista de Entrenamiento Deportivo, IX (3), 19-24.
- Moravec, M. (1982). Tendencias del fútbol actual y su proyección en el proceso de entrenamiento. El Entrenador Español 2ª época, 12, 43-47.
- Morente, A. (1993). El aprendizaje del fútbol a través de los juegos deportivos no institucionalizados. El Entrenador Español 2ª época, 59, 42-45.
- Oliveira, J. e Tavares, F. (Ed.) (1996). Estratégia e táctica nos Jogos Desportivos Colectivos. Porto (Portugal): FCDEF.
- Olivós, R. (1997). Fútbol: Análisis del juego. Sevilla: Wanceulen.
- Portugal, M.A. (2000). Fútbol. Medios de entrenamiento con balón. Metodología y aplicación práctica. Madrid: Gymnos.
- Queiroz, C. (1983). Para uma teoria do ensino/treino em futebol. Futebol em Revista, 4ª serie, 1, 47-49.
- Queiroz, C. (1986). Estrutura e organizaçao dos exercicios de treino em futebol. Lisboa: Federaçao Portuguesa de Futebol.
- Raya, A., Fradua, L. y Pino, J. (1993). Consideraciones en torno a la enseñanza y aprendizaje de los deportes de equipo (con referencia especial al fútbol. Perspectivas de la Actividad Física y el Deporte, 12, 16-20.
- Riera, J. (1989). Fundamentos del aprendizaje de la técnica y la táctica deportivas. Barcelona: INDE.
- Riera, J. (1994). Aprendizaje de la táctica deportiva. Revista de Psicología del Deporte, 5, 111-124.
- Riera, J. (1995a). Estrategia, táctica y técnica deportivas. Apunts: Educación Física y Deportes, 39, 45-56.
- Riera, J. (1995b). Análisis de la táctica deportiva. Apunts: Educación Física y Deportes, 40, 47-60.
- Romero, C. (1997). Una nueva perspectiva de iniciación al fútbol en la escuela. Training Fútbol, 16, 28-38.
- Sadler, R. (1981). Football. Education Physique et Sport, 167, 20-25.
- Sanx, A. yFrattarola, C. (1995). Reglamento de Fútbol. Barcelona: Paidotribo.
- Schubert, F. (1992) Aprendizaje de la técnica y deportes de situación. Stadium, 153, 40-46.
- Talaga, J. (1979). Consideraciones sobre el fútbol actual.El Entrenador Español 2ª época, 2, 55-62.
- Talaga, J. (1983). Contenido de la lucha deportiva en fútbol.El Entrenador Español 2ª época, 18, 30-39.
- Vales, A. (1994). Análisis de la estructura competitiva del fútbol base: presente y futuro. El Entrenador Español 2ª época, 60, 48-58.
- Vales, A. (1997). Bases metodológicas del entrenamiento en el fútbol. Training Fútbol, 12, 18-26.
- Vázquez, S. (1992). Errores en un gesto-tipo básico del fútbol: El pase. El Entrenador Español 2ª época, 53, 22-29.
- Voorn, M. (1989). La formation des champions. Revista Education Physique et Sport, 218, 28-29.
- Wein, H. (1995). Fútbol a la medida del niño. Madrid: Real Federación Española de Fútbol.
- Wein, H. (1995). Fútbol a la medida del adolescente. Sevilla: CEDIFA.
- Wrzos, J. (1984). La tactique de l´attaque. Broodecoorens: Bräkel.
- Yagüe, J.M. yPaz, J. (1995b). Aproximación al conocimiento de la eficacia en el fútbol. El Entrenador Español 2ª época, 64, 46-52.

Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
Fútbol e a súa didáctica/620G01010

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións

Idioma de impartición da materia en Castelán.


Coa finalidade de mellorar o sistema de garantía interna de calidade do noso centro, sería convinte que o alumnado atendese á solicitude realizada pola UDC, con periodicidade cuadrimestral, respecto a participar no proceso de avaliación das materias cursadas e cuxa chamada realiza baixo o nome de “AVALÍA” consistindo en responder as enquisas que avalían a docencia do profesorado en cada materia.


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías