Datos Identificativos 2017/18
Asignatura (*) Iniciación en deportes V (Muller, deporte e saúde) Código 620G01415
Titulación
Grao en Ciencias da Actividade Física e do Deporte
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 1º cuadrimestre
Cuarto Optativa 6
Idioma
Castelán
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Educación Física e Deportiva
Coordinación
Mosquera Gonzalez, Maria Jose
Castillo Obeso, Maria del
Correo electrónico
maria.jose.mosquera@udc.es
maria.castillo@udc.es
Profesorado
Castillo Obeso, Maria del
López Villar, Cristina
Mosquera Gonzalez, Maria Jose
Correo electrónico
maria.castillo@udc.es
cristina.lopezv@udc.es
maria.jose.mosquera@udc.es
Web
Descrición xeral Na nosa sociedade o deporte é unha práctica altamente masculinizada polo que, ás veces, pérdese de vista a importancia que ten para as mulleres de diferentes idades e contextos. A sociedade actual demanda certas prácticas como as actividades de sala, pilates, ioga, natación durante o embarazo, etc. que moitas veces precisan dun ou dunha profesional con formación específica. Esta materia pretende capacitar ao alumnado que a curse para deseñar e aplicar programas de actividade física con mulleres ou con homes e mulleres aplicando a perspectiva de xénero. Aspectos que son fundamentais para a construción dun deporte máis igualitario e saudable.

Competencias do título
Código Competencias do título
A4 Coñecer e comprender as bases que aporta a educación física á formación das persoas.
A7 Promover e avaliar a formación de hábitos de actividade física e deporte ao longo do ciclo vital, considerando que a idade, o xénero ou a discapacidade son variables que necesitan da intervención consciente para favorecer a igualdade de oportunidades.
A16 Deseñar, programar e desenvolver actividades esenciais da motricidade humana: o xogo, a danza e a expresión corporal, o exercicio e as actividades no medio natural, no ámbito educativo, recreativo e da actividade física e saúde, promovendo a igualdade de dereitos e oportunidades e evitando a exclusión en función do xénero e a discapacidade.
B11 Desenvolver competencias para a adaptación a novas situacións e resolución de problemas, e para a aprendizaxe autónoma.
B15 Comprender e saber utilizar as importantes posibilidades que a educación física e o deporte teñen para xerar hábitos sociais e valores democráticos (coeducación de xéneros, respecto á diversidade social e cultural, cooperación, competición respectuosa, compromiso co contorno…).
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Comprender as diferencias entre homes e mulleres e as consecuencias que se derivan cara a educación física A4
Coñecer, analizar e valorar a participación das mulleres en actividades físico deportivas o longo do ciclo vital. A7
B15
Elaborar e aplicar programas de actividade físico deportiva específicos para mulleres A16
Reflexionar sobre as particularidades da práctica deportiva das mulleres. B11
Coñecer e promover os dereitos e deberes das mullerese e a súa contribución na construcción da sociedade C4

Contidos
Temas Subtemas
- A importancia da actividade física con perspectiva de xénero.


- A influencia da cultura de xénero na práctica física de mulleres e homes. Barreiras.
- A actividade física en diferentes momentos da vida das mulleres: práctica en idade escolar.
- Actividade física e ciclo ovárico. Concepto integral da actividade física.

- O corpo das mulleres vs. o corpo dos homes.
- Características básicas da actividade física durante o embarazo e posparto.
- O envellecemento activo. Falsas crenzas e estereotipos cara as mulleres durante o climaterio.
- Programas específicos de actividade física para mulleres ou programas coeducativos.




- Elementos a ter en conta para desenvolver un programa de actividade física específico.
- Xogos e actividades de concienciación para desenvolver a cultura de xénero.
- Fundamentos de técnicas corporais concretas. - Prácticas introyectivas.
- Ioga
- Pilates
- Técnicas de traballo de chan pelviano
- Actividades acuáticas para o embarazo e posparto.

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral A4 A7 C4 6 6 12
Práctica de actividade física A4 A7 A16 B11 B15 C4 18 18 36
Presentación oral A16 4 10 14
Aprendizaxe colaborativa A16 B11 C4 0 30 30
Estudo de casos A7 B15 C4 4 16 20
Traballos tutelados A7 A16 B11 C4 10 28 38
 
Atención personalizada 0 0 0
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Non se utilizará unha sesión maxistral pura, xa que será participativa.
Práctica de actividade física Sesións prácticas de actividade física onde tanto as profesoras como o alumnado poden ser os encargados de dirixir a actividade.
Presentación oral O alumnado terá que presentar ao final da materia un proxecto de actividade física coeducativo ou dirixido a un colectivo concreto de mulleres.
Aprendizaxe colaborativa Ao longo do curso empregarase a aprendizaxe entre iguais como unha ferramenta fundamental de aprendizaxe.
Estudo de casos Elaboración do itinerario deportivo personal aplicando os conceptos de xénero.
Traballos tutelados O alumnado será titorizado polas profesoras para desenvolver diferentes actividades para o desenvolvemento dun traballo final.

Atención personalizada
Metodoloxías
Traballos tutelados
Práctica de actividade física
Presentación oral
Aprendizaxe colaborativa
Descrición
As profesoras guiarán ao alumnado ao longo do curso e establecerán, se fose preciso, titorías fora do horario de clase para poder realizar unha atención personalizada correcta.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Estudo de casos A7 B15 C4 Elaboración do itinerario deportivo personal aplicando os conceptos de xénero que se facilitarán na aula.
Ditos conceptos aplicaranse tamén no marco teórico do traballo tutelado.
20
Traballos tutelados A7 A16 B11 C4 Presentación dun traballo que consistirá nun proxecto de actividade física. Poden escollerse as seguintes orientación antes do 4 de outubro de 2017:
Baixo a titorización de María José Mosquera
- Proxecto de coeducación no ámbito escolar.
- Proxecto de coeducación no ámbito extraescolar.
- Proxecto de novas masculinidades/feminidades
Baixo a titorización de María del Castillo
- Actividade física en relación coa maternidade: embarazo.
- Actividade física en relación coa maternidade:posparto.
- Actividade física e climaterio.
Baixo a titorización de Cristina López
- Actividade física e chan pelviano.
- Actividade física e mulleres en risco de exclusión social.
- Actividade física e patoloxías: cancro, fibromialxia...
60
Presentación oral A16 Durante o curso daranse indicacións para unha correcta presentación oral do traballo. 20
 
Observacións avaliación

A asistencia ás sesións presenciais da materia é obrigatoria, é preciso ter un 70% de asistencia con cada unha das profesoras.

A nota final será a suma das tres partes na súa porcentaxe correspondente. Na segunda oportunidade (xullo) gardarase a nota das partes superadas. Para os cursos sucesivos non se gardará ningunha nota.

O alumnado que non cumpla co mínimo de asistencia terá que realizar os traballos que forman parte da avaliación e presentarse a un exame final escrito, no que o aprobado está por riba dos 7 puntos. Neste exame as porcentaxes repártense entre os contidos da materia cun 60% aos impartidos por Cristina López, un 20% para María José Mosquera e outro 20% para María Castillo.

- Avaliación alumnado tempo parcial: a avaliación será a mesma que para os de tempo completo.


Fontes de información
Bibliografía básica
Bibliografía Básica

· Calais Germain, Blandine. (1996). Anatomía para el movimiento tomo I.Barcelona: La liebre de marzo.

· Calais Germain, Blandine. (2010). Abdominales sin riesgo. Barcelona: La liebre de marzo.

· Calais-Germain, Blandine.(1998). El periné femenino y el parto. Barcelona:Los libros de la liebre de marzo.

- Del Castillo, M. (2002). Disfruta de tu embarazo en el agua. Actividades acuáticas para la mujer gestante. Barcelona: INDE.

- Del Castillo, M. (2014) El socorrismo desde el punto de vista del género: la idoneidad de la mujer como socorrista. En Mª J. Mosquera (coordinadora). IV Ciclo de Conferencias: Xénero, Actividad Física e Deporte (2013-2014). Universidad de A Coruña. Servicio de Publicaciones.

- Del Castillo, M. (2011). La actividad física durante el embarazo.  En C. López-Villar (coord.) Estudios multidisciplinares para la humanización del parto. A Coruña: Servicio de Publicaciones de la Universidad de A Coruña.

· Iyengar Geeta. (2010). La práctica de la mujer a lo largo del ciclo ovárico . Yoga Jwala Publicación de la Asociación española de yoga Iyengar,(nº 11)

· Northrup, Chistiane.(2006). Cuerpo de mujer, sabiduría de mujer. Barcelona: Ediciones Urano.

- Piedra, Joaquin. (2016). Deporte y género. Manual de iniciación. Barcelona: Inde.

Bibliografía complementaria

· Artal Mittelmark R., Wiswell B, Drinkwater B. Exercise in pregnancy. Ed Williams & Wilkins. 1990.

· Amostegui Azcúe, JM y otros. (2004). Incontinencia urinaria y otras lesiones del suelo pelviano: etiología y estrategias de prevención. Revista médica Universidad de Navarra vol.48.

· Amostegui azcúe, JM. (1999). Incontinencia urinaria en la mujer deportista: Fisiotereapia. Archivos de Medicina del Deporte 16.

· Bertherat, Therese y Berstein,Carol. (2006). El cuerpo tiene sus razones. Barcelona : Ediciones Pidotribo Ibérica.

· Caballeo,E. y cols. (2011).Signos de alerta y consideraciones imprescindibles en la prevención y diagnóstico de las disfunciones del suelo pélvico en la mujer deportista. Libro actas II Congreso Internacional de Seulo Pélvico y Pelviperionología. Sevilla

Fernández, M.;Lambruschini, R. y Fernández, J. (2016): Manual de Pilates aplicado al embarazo. Ed. Médica Panamericana, Madrid.

· Calais-Germain, Blandine.(1998). El periné femenino y el parto. Barcelona: Ed. Los libros de la liebre de marzo.

· Caufriez m., fernández domínguez, j.c., bouchant marc lemort, b. Y thyl snoeck (2006). Contribución al estudio anatomo-morfológico del suelo pélvico en la mujer asintomática: utilización de la imagen por rmn. Arch. Esp. Urología, vol.59,nº 7.

· Caufriez, M., Pinsach,P., Fernandez,JC. (2010). Abdominauz et perinee. Mythes et réalités. Mallorca:Ed MC

· Caufriez, Marcel. (1997). Gymnastique Abdominale Hipopressive. Bruselas www.marcelcaufriez.com

· Delavier, F. (2007). Guía de los movimientos de musculación. Badalona: Ed. Paidotribo.

- Del Castillo, M. (2002). Disfruta de tu embarazo en el agua. Actividades acuáticas para la mujer gestante. Barcelona: INDE.

- Del Castillo, M. (2014) El socorrismo desde el punto de vista del género: la idoneidad de la mujer como socorrista. En Mª J. Mosquera (coordinadora). IV Ciclo de Conferencias: Xénero, Actividad Física e Deporte (2013-2014). Universidad de A Coruña. Servicio de Publicaciones.

- Del Castillo, M. (2011). La actividad física durante el embarazo.  En C. López-Villar (coord.) Estudios multidisciplinares para la humanización del parto. A Coruña: Servicio de Publicaciones de la Universidad de A Coruña.

. Fernández, M.;Lambruschini, R. y Fernández, J. (2016): Manual de Pilates aplicado al embarazo. Ed. Médica Panamericana, Madrid.

· Franklin, Eric.(2002). Pelvic power: mind/body exercises for strength, flexibility, posture and balance for men and woman. Canadá: Ed.Elisian

· García Carabantes, Anabel. (2008). Suelo pélvico: Embarazo, parto y posparto. Seminario maternidad ayer y hoy. Escuela libre de salud holística y materno-infantil Consuelo Ruiz. Madrid

· Gasquet, Bernadette. (2009). Abdominaux: arretez le massacre! Methode abdologie de Gasquet. Paris: Ed Marabout

· Gastineau, Bernadette (1014). Yoga y Perineo. Barcelona: Obelisco

· Germain, Patrick (1993). LA armonía del gesto. Barcelona: Ed. La liebre de marzo.

· Iyengar BKS. (2005). La luz del yoga. Barcelona: Kairós

· Iyengar BKS. (2005). La luz del pranayama. Barcelona: Kairós

· Iyengar, Geeta .(2007).Yoga para la mujer. Barcelona: Kairós.

· Iyengar, Geeta; Keller, Rita; Khattab, Kerstin, (2010). Iyengar Yoga for Motherhood. Safe Practice for Espectant & New Mothers. Toronto, Canadá: Sterling

· Iyengar Geeta. (2010). La práctica de la mujer a lo largo del ciclo ovárico . Yoga Jwala Publicación de la Asociación española de yoga Iyengar,(nº 11)

· Iyengar, Geeta; Keller, Rita; Khattab,Drestin (2010) Iyengar Yoga for motherhood, Safe practice for espectant & new mothers .New York: Sterling

. Kettles, M.; Cole, C.L. y Wright, B.S. (2006):  Women´s Health and Fitness Guide. Human Kinetics. Champaign, IL.

· Lang-Reeves,I. y Dr.Villinger, T. (2006). Ejercicios pélvicos. Entrenamiento para conseguir más energía. Edimat Libros

· Lehmans, Jean.Michel (2011). Gym câline. Ed.Robert Jauze

· Mesquita, L., Vieira Machado, A., Viegas Andrade, A. (1999) Fisioterapia para Redução da Diástase dos Músculos Retos Abdominais no Pós-Parto. RBGO Vol.21 nº5.

· Norris, Christopher M. (2007). La estabilidad de la espalda. Barcelona: Ed.Hispanoeuropea.

· Northrup, Chistiane.(2006). Cuerpo de mujer, sabiduría de mujer. Barcelona: Ediciones Urano.

· Piti Pinsach, Tamara Rial, Marcel Caufriez, Juan Carlos Fernandez,Isabelle Devroux, Ketty Ruiz. (2010). Hipopresivos, un cambio de paradigma.

· R. Louis schultz (2007). El libro completo de la pelvis masculina. Editorial Gaia.

· Rial,T y Riera, T (2012). Prevalencia y abordaje desde el ejercicio físico de la incontinencia urinaria en mujeres deportistas. Rev digital www.Efdeportes.com. nº164. Buenos Aires.

· Sparrowe, Linda y Walden, Patricia ( 2004). El libro del yoga y de la salud para la mujer. Madrid: EDAF, Luz de Oriente

· Swami Satyananda Saraswati ( 1969) Asana Pranayama Mudra Bandha, Bihar, India: Yoga Publications Trust

· Swami Mutkananda ( 2008), Nawa Yoguini Tantra, Bihar , India: Yoga Publications Trust

· Valls-Llobet, Carme.(2010). Mujeres, salud y poder. Madrid: Ediciones Cátedra

· Varios (2007). Libro de entrenamiento para la espalda. Barcelona: Ed.Paidotribo

· Walker, Carolina.(2006). Fisioterapia de la Obstetricia y uriginecología. Barcelona: Editorial Masson

· Wilmore, Jack y Costill,David (2007). Fisiología del esfuerzo y del deporte. Badalona: Paidotribo.

Bibliografía complementaria


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
Socioloxía da actividade física e do deporte/620G01015

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións

Na aula entregaráse un guión coas pautas dos traballos. 



(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías