Identifying Data 2018/19
Subject (*) Facilities Project Code 630G01054
Study programme
Grao en Arquitectura
Descriptors Cycle Period Year Type Credits
Graduate 1st four-month period
Fifth Optional 4.5
Language
Spanish
Teaching method Face-to-face
Prerequisites
Department Construcións e Estruturas Arquitectónicas, Civís e Aeronáuticas
Proxectos Arquitectónicos, Urbanismo e Composición
Coordinador
Dios Vieitez, Maria Jesus
E-mail
maria.jesus.dios@udc.es
Lecturers
Dios Vieitez, Maria Jesus
E-mail
maria.jesus.dios@udc.es
Web http://http://www.udc.es/etsa
General description La asignatura Proyectos de Instalaciones completa la visión ofrecida en 3º y 4º de carrera desde otro punto de vista. Se trata de aplicar los conocimientos previos adquiridos y darles especificidad , analizando las instalaciones en función de diversos tipos de edificios, resaltando las diferencias entre unas y otras.

Por otra parte, de cada una de las instalaciones, se incluye el cálculo de la misma, que completa la visión de la asignatura. Se pretende que el alumno sea capaz de desarrollar cada una de las instalaciones, en los edificios propuestos, con nivel de proyecto de ejecución de las mismas.

La asignatura consta de sesiones teóricas-prácticas. Cada alumno debe desarrollar a lo largo del curso una práctica en equipo consistente en resolver las instalaciones en un edificio con diferentes servicios incorporados (garajes, locales comerciales, áreas comunes).
El edificio preferentemente será un edificio desarrollado en la materia de Proyectos de cuatrimestres anteriores.( Proyectos 8 preferentemente).

Study programme competencies
Code Study programme competences
A2 PROXECTOS DE EXECUCIÓN: aptitude ou capacidade para elaborar proxectos integrais de execución de edificios e espazos urbanos en grao de definición suficiente para a súa completa posta en obra e equipamento de servizos e instalacións.
A3 DIRECCIÓN DE OBRAS: aptitude ou capacidade para dirixir obras de edificación e urbanización desenvolvendo proxectos, replanteando no terreo, aplicando os procedementos de construción adecuados e coordinando oficios e industrias.
A11 XESTIÓN DE NORMAS CONSTRUCTIVAS: aptitude ou capacidade para aplicar as normas de construción, de homologación, de protección, de mantemento, de seguridade e de cálculo nos proxectos integrados e na execución, tanto de obras de edificación como de espazos urbanos.
A12 PROXECTO DE ACONDICIONAMENTO AMBIENTAL: aptitude ou capacidade para concibir, deseñar, calcular, integrar en edificios e conxuntos urbanos e executar solucións de acondicionamento ambiental, incluíndo o illamento térmico e acústico, o control climático, o rendemento enerxético e a iluminación natural, así como para asesorar tecnicamente sobre estes aspectos.
A22 CONSERVACION DE INSTALACIÓNS: aptitude ou capacidade para analizar, controlar a calidade e definir as condicións de mantemento das instalacións de subministro e evacuación de augas, electricidade, iluminación artificial, calefacción, aclimatación, transporte mecánico, comunicacións audiovisuais, seguridade e protección contra incendios.
A23 PROXECTO DE INSTALACIÓNS HIDRAÚLICAS: aptitude ou capacidade para concibir, deseñar, calcular, integrar en edificios e conxuntos urbanos e executar instalacións de subministro, tratamento e evacuación de augas, así como para asesorar tecnicamente sobre estes aspectos.
A24 PROXECTO DE INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS E ASOCIADAS:aptitude ou capacidade para concibir, deseñar, calcular, integrar en edificios e conxuntos urbanos e executar instalacións de transformación e subministro de electricidade, de comunicación audiovisual e de iluminación artificial, así como para asesorar tecnicamente sobre estes aspectos.
A25 PROXECTO DE SEGURIDADE EN INMOBLES: aptitude ou capacidade para concibir, deseñar, calcular, integrar en edificios e conxuntos urbanos e executar solucións de seguridade, de evacuación de persoas e de protección contra incendios, tanto activas como pasivas, asi como para asesorar tecnicamente sobre estes aspectos.
A47 ECOLOXÍA E SOSTENIBILIDADE: comprensión ou coñecemento da responsabilidade do arquitecto respecto aos principios básicos de ecoloxía, de sostenibilidade e de conservación dos recursos e do medio ambiente na edificación, o urbanismo e a paisaxe.
B2 Resolver problemas de forma efectiva.
B11 Capacidade de análise e síntese.
B12 Toma de decisións.
B13 Imaxinación.
B15 Capacidade de organización e planificación.
B16 Motivación pola calidade.
B19 Traballo nun equipo de carácter interdisciplinar.
B20 Sensibilidade cara a temas medioambientais.
B23 Capacidade de xestión da información.
B29 Adaptación a novas situacións.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.

Learning aims
Learning outcomes Study programme competences
PROXECTOS DE EXECUCI?"N: aptitude ou capacidade para elaborar proxectos integrais de execución de edificios e espazos urbanos en grao de definición suficiente para a súa completa posta en obra e equipamento de servizos e instalacións. A2
DIRECCI?"N DE OBRAS: aptitude ou capacidade para dirixir obras de edificación e urbanización desenvolvendo proxectos, replanteando no terreo, aplicando os procedementos de construción adecuados e coordinando oficios e industrias. A3
Xestion de normas constructivas aptitude ou capacidade para aplicar as normas de construción, de homologación, de protección, de mantemento, de seguridade e de cálculo nos proxectos integrados e na execución, tanto de obras de edificación como de espazos urbanos. A11
Proxecto de acondicionamiento ambiental aptitude ou capacidade para concibir, deseñar, calcular, integrar en edificios e conxuntos urbanos e executar solucións de acondicionamento ambiental, incluíndo o illamento térmico e acústico, o control climático, o rendemento enerxético e a iluminación natural, así como para asesorar tecnicamente sobre estes aspectos. A12
PROXECTO DE INSTALACI?"NS HIDRAÚLICAS: aptitude ou capacidade para concibir, deseñar, calcular, integrar en edificios e conxuntos urbanos e executar instalacións de subministro, tratamento e evacuación de augas, así como para asesorar tecnicamente sobre estes aspectos. A23
CONSERVACION DE INSTALACI?"NS: aptitude ou capacidade para analizar, controlar a calidade e definir as condicións de mantemento das instalacións de subministro e evacuación de augas, electricidade, iluminación artificial, calefacción, aclimatación, transporte mecánico, comunicacións audiovisuais, seguridade e protección contra incendios. A22
PROXECTO DE INSTALACI?"NS ELÉCTRICAS E ASOCIADAS:aptitude ou capacidade para concibir, deseñar, calcular, integrar en edificios e conxuntos urbanos e executar instalacións de transformación e subministro de electricidade, de comunicación audiovisual e de iluminación artificial, así como para asesorar tecnicamente sobre estes aspectos. A24
PROXECTO DE SEGURIDADE EN INMOBLES: aptitude ou capacidade para concibir, deseñar, calcular, integrar en edificios e conxuntos urbanos e executar solucións de seguridade, de evacuación de persoas e de protección contra incendios, tanto activas como pasivas, asi como para asesorar tecnicamente sobre estes aspectos. A25
ECOLOXÍA E SOSTENIBILIDADE: comprensión ou coñecemento da responsabilidade do arquitecto respecto aos principios básicos de ecoloxía, de sostenibilidade e de conservación dos recursos e do medio ambiente na edificación, o urbanismo e a paisaxe. A47
Resolver problemas de forma efectiva. B2
Capacidade de análise e síntese. B11
Toma de decisións. B12
Imaxinación. B13
Capacidade de organización e planificación. B15
Motivación pola calidade. B16
Traballo nun equipo de carácter interdisciplinar. B19
Sensibilidade cara a temas medioambientais. B20
Capacidade de xestión da información. B23
Adaptación a novas situacións. B29
Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma. C1
Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida. C3
Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse. C6
Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida. C7
Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade. C8

Contents
Topic Sub-topic
INSTALACIONES DE FONTANERÍA - AGUA FRÍA Y RIEGO Normativa

Condiciones de acometida

Elementos que constituyen la instalación

Trazado de redes y materiales

Cálculo de redes hidráulicas
INSTALACIONES DE SANEAMIENTO Normativa

Condiciones de acometida

Sistemas de redes de saneamiento y drenajes

Redes de ventilación

Elementos que constituyen la instalación

Trazado de redes y materiales

Cálculo de redes
INSTALACIONES DE AGUA CALIENTE SANITARIA Y CALEFACCIÓN Normativa

Energía y combustibles

Elementos que constituyen la instalación

Energía solar térmica

Redes de distribución de calefacción y ACS

Distribución y emisión del calor

Control y regulación

Cálculo de las instalaciones
INSTALACIONES DE CLIMATIZACIÓN Normativa

Estimación de potencias y caudales de aire

Tipologías de instalaciones de clima

Elementos y equipos

Redes de tuberías y conductos

Distribución de aire en locales

Dimensionado
INSTALACIONES ELÉCTRICAS Normativa

Acometida eléctrica. LGA y CGP.

Derivaciones y circuitos interiores

Líneas, protecciones y mecanismos

Instalaciones de protección

Puesta a tierra y pararrayos

Domótica

Cálculo de las instalaciones eléctricas
INSTALACIONES ESPECIALES Instalaciones de telecomunicación

Seguridad, detección y prevención contra intrusión

Sistemas mecánicos de elevación y transporte

Instalaciones de protección contra el fuego

EFICIENCIA ENERGÉTICA Y SOSTENIBILIDAD Normativa y legalidad medioambiental

Las emisiones en los edificios

Transmisión térmica

Soleamiento y orientación

Rehabilitación sostenible

Los edificios inteligentes

Planning
Methodologies / tests Competencies Ordinary class hours Student’s personal work hours Total hours
Supervised projects A2 A3 A11 A12 A22 A23 A24 A25 A47 B2 B11 B12 B13 B15 B16 B19 B20 B23 B29 C1 C3 C6 C7 C8 15 36.5 51.5
Guest lecture / keynote speech A2 A3 A11 A12 A22 A23 A24 A25 A47 B2 B11 B12 B13 B15 B16 B20 B23 B29 C1 C3 C6 C7 C8 28 0 28
Objective test A2 A3 A11 A12 A22 A23 A24 A25 A47 B2 B11 B12 B13 B15 B16 B20 B23 B29 C1 C3 C6 C7 C8 2 30 32
 
Personalized attention 1 0 1
 
(*)The information in the planning table is for guidance only and does not take into account the heterogeneity of the students.

Methodologies
Methodologies Description
Supervised projects Construir un método de trabajo transmisible al alumno, que permita entender el Proyecto de Instalaciones como una disciplina dependiente de la propia arquitectura, intentando que de manera paulatina su método de proyectación se vaya enriqueciendo con la incorporación de nuevos requerimientos.
Guest lecture / keynote speech En las sesiones se expondrán las líneas conceptuales de los requerimientos y tendidos de las instalaciones, la armazón normativa y los procesos de cálculo y diseño. Se expondrán ejemplos ilustrativos y se completarán con visitas a obras y edificios representativos.
Objective test Para superar la asignatura, el alumno debe aprobar la parte teorica y las prácticas que se desarrollen a lo largo del mismo.

Personalized attention
Methodologies
Guest lecture / keynote speech
Supervised projects
Description
Los alumnos expondrán de manera individual y/o colectiva el desarrollo y progreso de sus prácticas en clase, teniendo en todo momento la posibilidad de incorporar los criterios que surjan de las correcciones o aplicar lo expuesto por sus compañeros. Estas exposiciones se realizarán preferentemente mediante la proyección en clase de planos y archivos en formato digital.

Assessment
Methodologies Competencies Description Qualification
Guest lecture / keynote speech A2 A3 A11 A12 A22 A23 A24 A25 A47 B2 B11 B12 B13 B15 B16 B20 B23 B29 C1 C3 C6 C7 C8 La asistencia a clases teóricas y practicas es obligatoria y condición imprescindible para proceder a la evaluación.Asistencia minima 80% 0
Supervised projects A2 A3 A11 A12 A22 A23 A24 A25 A47 B2 B11 B12 B13 B15 B16 B19 B20 B23 B29 C1 C3 C6 C7 C8 Los trabajos tutelados se evaluaran supervisando su grado de aproximación a los documentos y criterios exigibles a un proyecto profesional, analizando su estructura documental, su grado de elaboración y definición y la coherencia y conveniencia de las soluciones propuestas, así como su correcta integración en el proyecto arquitectónico.

Para superar la materia debe aprobarse tanto la prueba objetiva (teoria) como los trabajos tutelados.
50
Objective test A2 A3 A11 A12 A22 A23 A24 A25 A47 B2 B11 B12 B13 B15 B16 B20 B23 B29 C1 C3 C6 C7 C8
Para superar la materia debe aprobarse tanto la prueba objetiva (teoria) como los trabajos tutelados.
50
 
Assessment comments

Las condiciones de evaluación son las mismas en la 1º y 2º oportunidad La docencia a alumnos de programas de movilidad se podrá adaptar, si el profesor lo estima oportuno,  a condiciones pedagógicas y de trabajos tutelados especiales, asi como las pruebas y exámenes de evaluación. Sólo se conservan calificaciones parciales aprobadas ( de teoría o práctica) hasta la oportunidad de julio del mismo curso académico en que se alcanzaron las calificaciones parciales aprobadas


Sources of information
Basic ARIZMENDI L.J (2003). Cálculo y normativa básica de las instalaciones en los edificios. Pamplona. EUNSA
SERRA, R. (1989). CLIMA, LUGAR Y ARQUITECTURA: MANUAL DE DISEÑO BIOCLIMÁTICO. Madrid. CIEMT
Fumadó Alsina, J. L. (1996). Climatización de edificios. Barcelona. SERBAL
Ministerio de Vivienda (). CÓDIGO TÉCNICO DE LA EDIFICACIÓN. Madrid.
FUMADÓ, J. Ll., PARICIO, I. (1999). El tendido de las instalaciones. Zaragoza. Bisagra

Complementary (). .
PÉREZ ARROYO, S., ARAÚJO, R., SECO, E. (1991). ARQUITECTURA E INDUSTRIA. Madrid. PRONAOS
ARAU, H. (1999). EL ABC DE LA ACÚSTICA ARQUITECTÓNICA. Madrid. CEAC
ABALOS, I., HERREROS, J. (1992). TÉCNICA Y ARQUITECTURA EN LA CIUDAD CONTEMPORÁNEA. NEREA. Madrid
VV.AA. (). TECTÓNICA. ATC Ediciones. Madrid

De ANDRES J.A, AROCA LASTRA S.  Y GARCIA GANDARA M. Calefacción y ACS. AMV Ediciones, Madrid 1991.

 

GARCIA VALCARCE Y Mª J.DIOS VIEITEZ, Evacuación de aguas de los edificios, T6, Pamplona, 1997

 

MINISTERIO DE INDUSTRIA Y ENERGÍA .Norma Básica del agua para suministros   interiores.

 

MIRANDA  A.L. Cálculo de instalaciones.Materiales. CEAC, Barcelona   1991.

 

RODRIGUEZ   AVIAL M. Instalaciones sanitarias para edificios. Dossat, 1987.

 

AZNAR CARRASCO A. Protección contra incendios.Análisis y diseño de   sistemas .Alción, Madrid 1990.

 

CEPREVEN Reglas Técnicas de CEPREVEN. Madrid.

  -RTI-ROC

  -RT2-EXT

  -RT2-BIE

  -RT2-CHE

  -RT2-ABA

  -RT3-DET

  -RT5-HALON

 

FRAGUELA FORMOSO, J.A., Instalaciones de Protección contra incendios, El Instalador, Madrid 1994

 

ITSEMAP Instrucciones Técnicas (tomos 1 a 5)  Mapfre, Madrid.

 

MINISTERIO DE OBRAS PUBLICAS, TRANSPORTES Y MEDIO AMBIENTE, Control de humo en los establecimientos de pública concurrencia, Centro de Publicaciones del Mº Obras públicas, Madrid 1994

 

MINISTERIO DE INDUSTRIA Y ENERGIA Reglamento de instalaciones de protección contra el fuego

 

NFPA. Manual de protección contra incendios. Mapfre, Madrid 1982.

 

POSADA ESCOBAR,J.L., Norma Básica NBE-CPI-96.Fichas de aplicación de la norma NBE-CPI-96. COAM, Madrid 1996.

 

CATALANA DE   GAS  Manual del Gas(I y II). Barcelona,1988.

 

CAT. Memoria de instalación de gas. C.O. A. de Asturias, Oviedo 1992

 

GINER LLINARES  P. Curso de Instalaciones de gas. EINA edicions, Valencia 1992

 

LORENZO   BECCO  J.L. Los GLP. Los gases licuados de petróleo. REPSOL BUTANO, Madrid 1989.

 

 UNE 60601 96 Salas de calderas de gas.

 

ADAE Aire acondicionado. Equipos para viviendas y pequeños locales comerciales. ADAE, Madrid  1989

 

ADAE.Aire acondicionado. Sistemas centralizados. ADAE, Bilbao (n.d.)

 

ADAE Calefacción mixta por cable radiante .ADAE, Bilbao 1991

 

ADAE. Confort térmico, aislamiento térmico y cálculo de potencias y consumos de calefación eléctrica. ADAE, Bilbao 1987

 

ADAE Curso de aire acondicionado para  decoradores.ADAE., Madrid    ( n.d.)

 

ADAE Manual de sistemas de calefacción eléctrica por  acumulación. ADAE, Madrid (n.d.)

 

ADAE. Sistemas de calefacción eléctrica que aprovechan la  tarifa nocturna.ADAE,Madrid (n.d.)

 

ADAE. Sistemas y equipos de aire acondicionado en viviendas. ADAE, Madrid 1988

 

AMICYF Instalaciones de Calefacción climatización y   ACS. AMICYF, Madrid 1989.

 

CARNICER ROY0 E. Aire acondicionado. Paraninfo, Madrid 1991.

 

CARRIER. Manual de Aire Acondicionado.Marcombo, Barcelona 1987.

 

CEE. Directiva 89/106 y Documentos interpretativos (DOCE 28.0.94)

 

DE ANDRES J.A., AROCA LASTRA S. y  GARCIA GANDARA M. Calefacción y aire acondicionado.AMV Ediciones, Madrid 1991

  

MINISTERIO DE INDUSTRIA Y ENERGIA Reglamento de Instalaciones Térmicas de edificios e instrucciones técnicas.

  

MINISTERIO DE INDUSTRIA Y ENERGIA  InstrucciónMI-IP 03 Instalaciones petrolíferas para uso propio.

 

FUMADO ALSINA, J.L., Climatización de edificios. Ediciones del Serbal, Barcelona, 1996

  

MINISTERIO DE INDUSTRIA COMERCIO Y TURISMO.Reglamento de seguridad en plantas e instalaciones frigoríficas.

 

 RECKNAGEL y   SPRENGLER Manual de Calefacción y Climatización. Bellisco, Madrid 1993

 

ADAE. Domótica. Vivienda inteligente. ADAE (n.d.)

 

ADAE.  Ejemplos tipo de Instalaciones eléctricas.ADAE, .Bilbao 1989.

 

ADAE. Instalación electrica de edificios.ADAE (n.d.)

  

 CAT. Memoria de instalación eléctrica de BT. C.O.A. de Asturias, Oviedo 1994

 

CEE.Directiva 89/106 y Documentos interpretativos (DOCE 28.2.94).

  

CRESPI A. Acondicionamiento ambiental (I):acondicionamiento luminoso. COAM, Madrid 1981.

  

FEIJO MUÑOZ J.  Instalaciones de iluminación en la Arquitectura. C.O.A. de Valladolid, Valladolid 1994

 

FEIJO MUÑOZ J. Instalación eléctrica y electrónica integral en edificios inteligentes. Una nueva tecnología para viviendas.Universidad de Valladolid , Valladolid 1991

 

FERNANDEZ  SALAZAR L.C. y  DE LANDA AMEZUA  J. Técnicas y aplicaciones de la iluminación . MacGraw-Hill, Madrid 1993

 

MINISTERIO DE ASUNTOS SOCIALES. Curso básico sobre accesibilidad al medio físico. Real Patronato de Prevención y atención a personas con minusvalía,Madrid 1992.

 

MINISTERIO DE INDUSTRIA Y ENERGIA. Reglamento electrotécnico para baja tensión e instrucciones técnicas complementarias

 

MINISTERIO DE INDUSTRIA Y ENERGIA. Reglamento sobre condiciones técnicas y garantías de seguridad en centrales eléctricas y centros de transformación (MIE-RAT-14).

 

MINISTERIO DE INDUSTRIA Y ENERGIA Reglamento de aparatos de elevación y manutención e   instrucciones ténicas complementarias

 

MORENO CONCHILLO L. Lineas de baja tensión.Cálculo rápido por tablas de   ordenador.  Alción, Madrid 1981.

 

PHILIPS Manual de alumbrado.Paraninfo, Madrid 1988.

 

REAL DECRETO LEY 171998 de 27 de febrero, sobre infraestructuras comunes en los edificios para el acceso a los servicios de telecomunicación

 

REGLAMENTO REGULADOR de las infraestructuras comunes de telecomunicaciones para el acceso a los servicios de telecomunicacion en el interior de los edificios y de la actividad de instalación de equipos y sistemas de telecomuncicaciones.

 

VARIOS AUTORES Curso sobre edificios inteligentes..COAM, Madrid 1989.

 

 

 

 

 

 


Recommendations
Subjects that it is recommended to have taken before
Facilities 1/630G01030
Projects 7/630G01031
Projects 8/630G01036
Facilities 2/630G01039

Subjects that are recommended to be taken simultaneously

Subjects that continue the syllabus
Final Year Project/630011502

Other comments


(*)The teaching guide is the document in which the URV publishes the information about all its courses. It is a public document and cannot be modified. Only in exceptional cases can it be revised by the competent agent or duly revised so that it is in line with current legislation.