Datos Identificativos 2022/23
Asignatura (*) Urbanística 5 Código 630G02042
Titulación
Grao en Estudos de Arquitectura
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 1º cuadrimestre
Quinto Obrigatoria 6
Idioma
Castelán
Galego
Inglés
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Proxectos Arquitectónicos, Urbanismo e Composición
Coordinación
Rodriguez Alvarez, Jorge
Correo electrónico
jorge.ralvarez@udc.es
Profesorado
Diaz Revilla, Alfonso
Llamazares Castro, Jesus
Rodriguez Alvarez, Jorge
Seoane Prado, Enrique
Correo electrónico
a.diaz.revilla@udc.es
j.llamazares@udc.es
jorge.ralvarez@udc.es
enrique.seoane@udc.es
Web
Descrición xeral A materia Urbanística 5 céntrase no desenvolvemento das competencias propias da planificación e deseño urbanos. De este xeito, ten unha orientación eminentemente práctica, abordando algúns dos temas máis relevantes na práctica urbana contemporánea, incluíndo aspectos de sostibilidade, igualdade, xestión, economía ou o marco legal e os procesos de tramitación. A aprendizaxe estrutúrase ao redor dunha serie de exercicios prácticos e proxectos de curso, nos que se poñen en práctica os conceptos e ferramentas introducidos nas sesións expositivas. O proxecto da materia desenvolverase nunha zona inacabada da cidade, normalmente asimilable a un solo urbano non consolidado, na que é relevante unha operación de rexeneración urbana adaptada ás condicións actuais e futuras. A figura urbana de referencia será o Plan especial de Reforma Interior (PERI), que intentará dotar a esta área das infraestruturas necesarias, integración de usos e tipos de edificación, apoiándose na formalización do espazo colectivo público e privado, na mellora da urbanización, e na resposta adecuada ás condicións existentes, a través de respostas rexeneradoras nos seus aspectos ambientais e construídos. A materia tamén apoiará o Taller do noveno semestre, seguindo o calendario, as pautas e os exercicios acordados coa materia Proxectos 8, que coordina ese Taller.

Competencias do título
Código Competencias do título
A1 Aptitude para aplicar os procedementos gráficos á representación de espazos e obxectos (T)
A2 Aptitude para concibir e representar os atributos visuais dos obxectos e dominar a proporción e as técnicas do debuxo, incluídas as informáticas. (T)
A3 Coñecemento axeitado e aplicado á arquitectura e ao urbanismo dos sistemas de representación espacial.
A6 Coñecemento axeitado e aplicado á arquitectura e ao urbanismo das técnicas de levantamento gráfico en todas as súas fases, dende o debuxo de apuntes á restitución científica.
A10 Coñecemento axeitado e aplicado á arquitectura e ao urbanismo das bases de topografía, hipsometría e cartografía e as técnicas de modificación do terreo.
A34 Capacidade para a concepción, a práctica e desenvolvemento de proxectos básicos e de execución, esbozos e anteproxectos. (T)
A35 Capacidade para a concepción, a práctica e desenvolvemento de proxectos urbanos. (T)
A36 Capacidade para a concepción, a práctica e desenvolvemento de dirección de obras. (T)
A37 Capacidade para elaborar programas funcionais de edificios e espazos urbanos. (T)
A39 Aptitude para suprimir barreiras arquitectónicas. (T)
A41 Aptitude para resolver o acondicionamento ambiental pasivo, incluíndo o illamento térmico e acústico, o control climático, o rendemento enerxético e a iluminación natural. (T)
A42 Aptitude para catalogar o patrimonio edificado e urbano e planificar a súa protección. (T)
A44 Capacidade para redactar proxectos de obra civil. (T)
A45 Capacidade para deseñar e executar trazados urbanos e proxectos de urbanización, xardinería e paisaxe. (T)
A46 Capacidade para aplicar normas e ordenanzas urbanísticas.
A47 Capacidade para elaborar estudos medioambientais, paisaxísticos e de corrección de impactos ambientais. (T)
A52 Coñecemento axeitado da ecoloxía, a sostibilidade e os principios de conservación de recursos enerxéticos e medioambientais.
A53 Coñecemento axeitado das tradicións arquitectónicas, urbanísticas e paisaxísticas da cultura occidental, así como dos seus fundamentos técnicos, climáticos, económicos, sociais e ideolóxicos.
A55 Coñecemento axeitado da relación entre os patróns culturais e as responsabilidades sociais do arquitecto.
A58 Coñecemento axeitado dos fundamentos metodolóxicos do planeamento urbano e a ordenación territorial e metropolitana.
A59 Coñecemento dos mecanismos de redacción e xestión dos planos urbanísticos a calquera escala.
A60 Coñecemento da regulamentación civil, administrativa, urbanística, da edificación e da industria relativa ao desempeño profesional.
A61 Coñecemento do análisis de viabilidade e a supervisión e coordinación de proxectos integrais.
A62 Coñecemento da tasación de bens inmobles.
A63 Elaboración, presentación e defensa ante un Tribunal Universitario dun traballo académico orixinal realizado individualmente relacionado con calquera das disciplinas cursadas.
B4 Que os estudantes poidan transmitir información, ideas, problemas e solucións a un público tanto especializado coma non especializado
B5 Que os estudantes desenvolvesen aquelas habilidades de aprendizaxe necesarias para emprender estudos posteriores cun alto grao de autonomía
B8 Coñecer o urbanismo e as técnicas aplicadas no proceso de planificación
B11 Coñecer as industrias, organizacións, normativas e procedementos para plasmar os proxectos en edificios e para integrar os planos na planificación
B12 Comprender as relacións entre as persoas e os edificios e entre estes e o seu entorno, así como a necesidade de relacionar os edificios e os espazos situados entre eles en función das necesidades e da escala humana
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para o aprendizaxe ao longo da súa vida
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común
C5 Entender a importancia da cultura emprendedora e coñecer os medios ao alcance das persoas emprendedoras
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia do aprendizaxe ao longo da vida
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Aprende a organizar o proceso de construción, transformación, conservación e rexeneración dos asentamentos humanos; dando prioridade á paisaxe, ao tratamento da forma e do espazo baseado nun deseño, perfeccionando a capacidade do alumno para intervir profesionalmente nas distintas áreas urbanas e / ou rurais, poñéndoa en relación co normativo, construtivo, ambiental, social e do temporal e programación económica que supón unha intervención deste tipo. A34
A35
A36
A37
A39
A41
A42
A44
A45
A46
A47
A52
A53
A55
A58
A59
A60
A61
A62
A63
B4
B5
B8
B11
B12
C1
C3
C4
C5
C6
C7
C8
Adquirir coñecemento para proxectar, planificar, coordinar e dirixir o deseño e execución de infraestruturas urbanas, incorporando criterios de sustentabilidade, mínimo impacto ambiental, economía e resiliencia. A55
A58
A59
A60
A61
A62
A63
B11
B12
C6
C8
Adquirir coñecemento para proxectar, planificar, coordinar e dirixir o deseño e execución de espazos exteriores públicos ou privados, con criterios de sostibilidade, confort e integración paisaxística. A34
A35
A36
A37
A39
A41
A42
A44
A45
A46
A47
A52
A53
B4
B5
B8
C1
C3
C4
C5
C7
Aprende a preparar documentación cartográfica adecuada para a análise e transmisión eficaz de información e planificación urbana. A1
A2
A3
A6
A10
A59
B4
B8
C3
C6
C8

Contidos
Temas Subtemas
Técnicas de representación en planificación urbana - Sistemas de información xeográfica
- Convencións, notacións e normas técnicas de planificación
O sistema de planificación urbana - Marco xeral: tipos de plans, obxectivos, procesos, fases, alcance e aplicación
- Clasificación do solo: clases de solos, criterios de delimitación, efectos de clasificación, condicións sectoriais e limitacións regulamentarias
- Planificación do desenvolvemento: tipos e alcance dos plans de desenvolvemento, relación co plan xeral, normas urbanísticas, criterios de xestión.
- Plans especiais: obxectivos e alcance dos plans especiais, tipos de plans especiais, criterios de ordenación, exemplos.
- Ordenanzas e tipoloxías: ordenanza como mediador entre o proxecto arquitectónico e o planeamento urbanístico; a definición da ordenanza, a súa interpretación e aplicación; os detalles da ordenanza que definen a calidade urbana; tipoloxías urbanas e parámetros urbanos
- Economía e planificación: concepto de cargas e beneficios; consideración de cargas e beneficios na definición de planificación; estudos económicos nos plans.
- Sostibilidade e planificación: o impacto das actividades urbanas, ferramentas de avaliación, estratexias de mitigación, emerxencia climática e resiliencia, contexto global (ODS, Axenda Urbana, Acordo Verde Europeo, etc ...)


Proxectos de urbanización - Marco xeral: alcance, obxectivos, contidos, relación coas outras fases da planificación.
- Deseño de espazo público: alcance, criterios, accesibilidade, inclusión, participación.
- Deseño e trazado de rúas: a rúa como elemento articulador da relación social; mobilidade urbana multimodal (vehículos motorizados e non motorizados, transporte público, peóns ...) e o seu reflexo espacial; deseñar estratexias para unha cidade a escala humana.
- Infraestruturas urbanas: redes de servizos (iluminación, saneamento, xestión de augas pluviais, abastecemento, enerxía), criterios de deseño e trazado, integración e coordinación, sostibilidade.


Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Obradoiro A34 A35 A36 A37 A39 A41 A42 A44 A45 A46 A47 A52 A53 A55 A58 A60 A61 A62 A63 B4 B5 B8 B11 C1 C3 C4 24 48 72
Aprendizaxe colaborativa A1 A2 A3 A6 A10 A34 A35 A36 A37 A39 A41 A42 A44 A45 A46 A47 A52 A53 A55 A58 A59 A60 B5 B8 B11 B12 C1 C3 C4 C5 C7 C8 10 10 20
Sesión maxistral A52 A53 A55 A58 A59 A61 B8 B11 10 10 20
Análise de fontes documentais C3 C4 C5 C8 1 1 2
Proba mixta A35 A52 A53 A55 A58 A59 A60 B8 C1 1 2 3
Seminario A1 A2 A3 A6 A10 C6 10 10 20
Eventos científicos e/ou divulgativos A1 A55 C4 2 4 6
Proba práctica A34 A35 A36 A37 A39 A41 A42 A45 A46 A47 A52 A53 A59 2 4 6
 
Atención personalizada 1 0 1
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Obradoiro Organización da clase en pequenos grupos nos que o alumnado traballa conxuntamente na resolución dunha ordenación urbanística nun ámbito proposto polo profesorado da materia. O seguimento do traballo será presencial e cada semana revisaranse os avances segundo o calendario marcado.
Aprendizaxe colaborativa Exercicios guiados de forma presencial e/ou apoiados con tecnoloxías da información e as comunicacións, que se basean na organización da clase en pequenos grupos nos que o alumnado traballa conxuntamente na resolución de tarefas asignadas polo profesorado para optimizar a súa propia aprendizaxe e a dos outros membros do grupo. Parte deste traballo farase dando apoio ao programa coordinado por Proxectos 8.
Sesión maxistral As clases teóricas axudarán a presentar temas instrumentais e referencias ao proxecto
Análise de fontes documentais O traballo proposto implicará a recollida e procesamento de fontes documentais para desenvolver unha cartografía analítica e proactiva, completando e actualizando a información existente a través do traballo de campo. Amais, usaranse as bases cartográficas existentes nos distintos repositorios institucionais.
Proba mixta Exame de avaliación do nivel de coñecemento dos contidos da materia. A proba poderá incluír preguntas de resposta breve, resposta múltiple, esquemas, debuxos ou diagramas.
Seminario Sesións de traballo en grupo enfocado na introdución aos Sistemas de Información Xeográfica
Eventos científicos e/ou divulgativos Preparación de material síntese do traballo realizado na materia para a súa exposición conxunta a finais de curso no evento organizado polo Departamento de Proxectos Arquitectónicos, Urbanismo e Composición: "Arquitecturas en Curso. DPAUC" (paneis, maquetas, debuxos, vídeos, textos, performances, etc.).

Asistencia a eventos divulgativos (congresos, xornadas, simposios, conferencias, etc.), organizados pola ETSAC, o DPAUC, etc., indicados polo profesorado da materia como parte do contido docente do curso, co obxectivo de proporcionar ao alumnado coñecementos e experiencias actuais referentes a un determinado ámbito de estudo
Proba práctica Proba individual que consistirá na resolución, a nivel esbozo-anteproxecto, dun programa de intervención sobre o un ámbito dado.

Atención personalizada
Metodoloxías
Seminario
Obradoiro
Aprendizaxe colaborativa
Descrición
O traballo do curso realizarase segundo as directrices dos titores. Os obradoiros desenvolveranse na aula onde o titor estará dispoñible para responder ás dúbidas. O seguimento das actividades levarase a cabo nas correccións individuais ou de equipo. Os titores recollerán indicios sobre o seguimento individual do curso, que será parte da avaliación. As preguntas comúns pódense resolver a través de Moodle

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Proba práctica A34 A35 A36 A37 A39 A41 A42 A45 A46 A47 A52 A53 A59 Será valorada a capacidade de interpretación e resolución efectiva do problema proposto, tendo en conta as restricións do lugar, tanto programáticas, ambientais, topográficas ou normativas 10
Obradoiro A34 A35 A36 A37 A39 A41 A42 A44 A45 A46 A47 A52 A53 A55 A58 A60 A61 A62 A63 B4 B5 B8 B11 C1 C3 C4 A participación activa na clase, a asistencia, o progreso adecuado no traballo e o cumprimento dos obxectivos concretos propostos na declaración do taller serán avaliados. As obras incluirán unha parte do grupo e un desenvolvemento individual. Cada unha destas partes será avaliada de forma independente e será necesario aprobar as dúas partes. 40
Aprendizaxe colaborativa A1 A2 A3 A6 A10 A34 A35 A36 A37 A39 A41 A42 A44 A45 A46 A47 A52 A53 A55 A58 A59 A60 B5 B8 B11 B12 C1 C3 C4 C5 C7 C8 Evalúarase o participar activamente, actitude crítica, cultura arquitectónica e urbana e a capacidade de articular e expoñer opinións motivadas en público. 30
Proba mixta A35 A52 A53 A55 A58 A59 A60 B8 C1 Avaliarase a adquisición dos coñecementos teóricos introducidos no curso 10
Eventos científicos e/ou divulgativos A1 A55 C4 Preparación de material síntese do traballo realizado na materia para a súa exposición conxunta a finais de curso no evento organizado polo Departamento de Proxectos Arquitectónicos, Urbanismo e Composición: "Arquitecturas en Curso. DPAUC" (paneis, maquetas, debuxos, vídeos, textos, performances, etc.). 10
 
Observacións avaliación

Naavaliación xeral do curso computarán os seguintes aspectos: asistencia eparticipación en clase e talleres, avaliación do traballo en grupo, avaliacióndo traballo individual, proba final (mixta e práctica).

Paraaprobar o curso é necesario superar cada unha destes baremos:

-Asistencia ás clases: 80% mínimo de sesións de clases e 80% de sesiónsinteractivas. Ademais, o equipo docente avaliará se a asistencia está activamediante a participación nas sesións lectivas (respondendo ás preguntasformuladas), en correccións de equipo ou de xeito individual. A participaciónactiva pode valorarse como un aumento na nota final.

-Obradoiro (U5): mínimo 5

-Aprendizaxe colaborativa (Obradoiro Proxectos): mínimo 5

-Proba mixta: mínimo 5

-Proba práctica: mínimo 5

Nocaso de suspenso nunha das partes na primeira oportunidade, deberá repetirse nasegunda oportunidade. Polo tanto, proporcionarase unha lista de alumnado coaspartes a repetir. A nota da primeira oportunidade será "Suspenso" sese presentou pero non aprobou ningunha das partes ou "Non Presentado"se non entregou ningún dos elementos avaliables.

Paraos estudantes con recoñecemento de dedicación a tempo parcial segundo a"Norma que regula o réxime de dedicación ao estudo de estudantes de graona UDC", a asistencia mínima a clase será do 60%, tanto nas sesiónsinteractivas como nas sesións expositivas. O resto dos elementos de avaliaciónserán os mesmos que no caso xeral. En relación coa proba final, seguirase odisposto no artigo 12 das "Normas de avaliación, revisión e reclamación decualificacións para estudos de grao e máster na UDC" (versión consolidada2017)

Exención académica: non se contempla, por tratarse dunha materia na que o obradoiro é a metodoloxía fundamental.

A detección de plaxio, así como a realización fraudulenta de probas ou actividades de avaliación, unha vez comprobada, implicará directamente a cualificación de suspenso "0" na materia na correspondente convocatoria, quedando así invalidada calquera cualificación obtida en todas as actividades de avaliación. a convocatoria extraordinaria.

Segundaoportunidade:

Paraaprobar a materia na segunda oportunidade, é necesario repetir todos oselementos avaliables nos que non se acadou o aprobado.

Otraballo do curso (Obradoiro de Planificación e AprendizaxeColaborativa-Urbanización con Proxectos) será reelaborado, corrixido oucompletado segundo as indicacións dos titores da materia. Para iso, recoméndaseque os equipos fagan uso de titorías académicas cos seus correspondentestitores durante o segundo semestre. Os traballos entregaranse, como máximo, ataunha semana antes do exame de segunda oportunidade.

Os estudantes que teñan traballo pendente non entregado non poderán presentarse ao exame.

Paraaprobar a materia na segunda oportunidade, é necesario acadar un 5 cada un doselementos avaliables:

- Obradoiro (U5): mínimo 5

-Aprendizaxe colaborativa (Obradoiro): mínimo 5

-Proba mixta: mínimo 5

-Proba práctica: mínimo 5

Osestudantes que non cumpriran a asistencia mínima a clase durante o períodolectivo non serán elixibles para unha avaliación positiva.

Se nalgún destes elementos non se alcanza un 5, a nota será de suspenso. Nonobstante, a participación activa na clase, durante o curso escolar, quedemostre un coñecemento adecuado dos contidos da materia pode ser valorada poloprofesorado en situacións próximas ao aprobado, na proba práctica ou na probamixta.


Fontes de información
Bibliografía básica

Ashihara, Y. (1982). El diseño de espacios exteriores. Barcelona:Gustavo Gili

Bentley, Alcock,Murrain McGlynn, Smith (1999). Entornos vitales. Hacia un entorno urbano y arquitectónico más humano. Manual Práctico. Barcelona:Gustavo Gili

Busquets, J & Correa, F. (2006). Ciudades X Formas. Una nueva mirada hacia el proyecto urbanístico. Harvard University

Corominas, M. Sabaté, J. Sotoca, A. (2007). Planes muy especiales. COAC Escola Sert

DALDA ESCUDERO, Juan Luís. DRU-2. Teoría y método del planeamiento general y urbano. A Coruña: Departamento de Proxectos Arquitectónicos e Urbanismo, Universidade da Coruña, 2009

Fariña Tojo, J. (2015) Clima Territorio y Urbanismo. Universidad Politécnica de Madrid.

Fernández Prado, M. Rodríguez Álvarez, J. ed. (2013)DRU 7: Miscelánea Urbanística:Experiencias, retos e instrumentos. Departamento de Proyectos Arquitectónicos y Urbanismo. Universidade da Coruña

Forman, R. T.T. (2007) Urban Regions. Ecology and Planning Beyond the City. Cambridge University Press.

Gehl, J. & Svarre B. (2013) How to study public life. Island Press

Gehl, J. (2006). La humanización del espacio urbano. La vida social entre los edificios. Barcelona:Editorial Reverté

Gehl, J. (2010) Ciudades para la gente. Ediciones Infinito

GONZÁLEZ-CEBRIÁN TELLO, José Juan. DRU-3. Intervención sobre el Medio Rural en Galicia. Una aproximación a su realidad territorial. A Coruña: Departamento de Proxectos Arquitectónicos e Urbanismo, Universidade da Coruña, 2009.

GONZÁLEZ-CEBRIÁN TELLO, José Juan; GONZÁLEZ HARGUINDEY, Javier; PEÑA PEREDA, Felipe (coords.). DRU-6. Juan Luís Dalda Escudero. Urbanista. A Coruña: Departamento de Proxectos Arquitectónicos e Urbanismo, Universidade da Coruña, 2011

Herce, M. (2009). Sobre la movilidad en la ciudad. Barcelona:Editorial Reverté

McCluskey, J. (1985). El diseño de vías urbanas. Barcelona:Gustavo Gili

McCluskey, J. (1987). Parking. Manual de diseño ambiental. Barcelona:Gustavo Gili

McHarg, I. (1972) Design with Nature New York Doubleday & Company 1972

Salvador Palomo, P. J. (2003). La planificación verde en las ciudades. Gustavo Gili.

Sennett, R. (2018) Living and Dwelling. Ethics for the City. Penguin Books

Sennett, R. (2020) Construir y Habitar. Ética para la ciudad. Anagrama

Sim, D. (2019) Soft City: Building Density for Everyday Life. Island Press

Solá-Morales,M. (1987). El proyecto urbano I. UR N5

Solá-Morales,M. (1988). El proyecto urbano II. UR N6

Bibliografía complementaria


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
Urbanística 1/630G02018
Urbanística 4/630G02032
Urbanística 3/630G02029
Urbanística 2/630G02024

Materias que se recomenda cursar simultaneamente
Proxectos 8/630G02036

Materias que continúan o temario
Paisaxe e Hábitat sostible/630G02056
Actuacións Urbanísticas Contemporáneas/630G02060

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías