Datos Identificativos 2022/23
Asignatura (*) Informática Código 631G01110
Titulación
Grao en Náutica e Transporte Marítimo
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 2º cuadrimestre
Primeiro Formación básica 6
Idioma
Castelán
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Enxeñaría de Computadores
Coordinación
Vidal Paz, Jose
Correo electrónico
jose.vidal.paz@udc.es
Profesorado
Vidal Paz, Jose
Correo electrónico
jose.vidal.paz@udc.es
Web
Descrición xeral Esta materia encádrase dentro das materias básicas das enxeñarías, e máis concretamente considérase como unha materia transversal porque as competencias adquiridas son importantes para cursar a maioría das materias da titulación.

No ano 2017, o Comité de Seguridad Marítima da IMO publica a resolución MSC.428(98) relativa á xestión dos riscos cibernéticos no sector marítimo nos sistemas de xestión da seguridade, a cal entrou en vigor o 1 de xaneiro de 2021. Así mesmo, tamén publica as "Guías sobre gestión del riesgo cibernético”, que proporcionan recomendacións que se deben adoptar a bordo dos buques. Estas novas necesidades xurdidas nestes últimos anos supuxeron un punto de inflexión no sector marítimo, no cal se lle comezou a dar unha maior importancia á seguridade dos seus sistemas IT/OT.

As competencias adquiridas nesta materia serán de gran importancia para o desenrolo da profesión dos futuros egresados en Náutica, porque posuirán coñecementos sobre o tipo de riscos cibernéticos aos que van a estar expostos, e estarán capacitados para tomar medidas preventivas, analizar rexistros de acceso para detectar incidentes e executar unha política de copias de seguridade para poder recuperar os equipos ao seu estado operativo inicial.

Dentro do plan de estudos, aínda que esta materia pódese considerar relacionada con case todas as da titulación, garda unha estreita relación coas Matemáticas (resolución de problemas, representación e interpretación de resultados), así como con Electricidade e Electrónica (codificación da información, hardware, redes).

Tamén se considera que está relacionada co Inglés, pois moita da información a manexar (libros, Internet, manuais, videotitoriais, ...) atópase neste idioma.

Competencias do título
Código Competencias do título
A7 Ensamblar e realizar tarefas básicas de mantemento e reparación de equipos informáticos. Instalar e manexar sistemas operativos e aplicacións informáticas. Instalar e realizar as tarefas básicas de xestión de redes de ordenadores.
B2 Resolver problemas de xeito efectivo.
B5 Traballar de forma autónoma con iniciativa.
B6 Traballar de forma colaboradora.
B8 Aprender en ámbitos de teleformación.
B10 Versatilidade.
B11 Capacidade de adaptación a novas situacións.
B12 Uso das novas tecnoloxías TIC, e de Internet como medio de comunicación e como fonte de información.
B19 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C9 Posuír e comprender coñecementos que aporten unha base ou oportunidade de ser originais no desenvolvemento e/ou aplicación de ideas, a miúdo nun contexto de investigación
C13 Que os estudantes posúan as habilidades de aprendizaxe que lles permitan continuar estudando dun modo que haberá de ser en grande medida autodirixido ou autónomo.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Coñecer distintos métodos de representación e cifrado da información B8
B12
C3
C6
C13
Coñecer a estrutura básica dunha computadora e a súas diferentes arquitecturas. A7
B8
B12
Ser capaz de ensamblar, detectar e reparar fallos hardware nun equipo informático. A7
B2
B6
B10
B11
Coñecer o funcionamento dun sistema operativo, identificando procesos e servizos activos. A7
B8
B12
B19
C3
Ser capaz de instalar e configurar un sistema operativo, establecendo unha xerarquía de usuarios cos seus correspondentes permisos. A7
B2
B5
B6
B10
B11
B19
C3
C6
Ser capaz de instalar e configurar unha rede de equipos informáticos, establecendo as medidas de seguridade adecuadas para a mesma. A7
B2
B6
B10
B11
C6
Coñecer os equipos que forman parte dun IBS/INS e a súa configuración. B12
B19
C3
C6
Identificar vulnerabilidades nos sistemas, equipos e datos necesarios para as operacións a bordo dun buque. A7
B2
B5
B10
B11
B19
C3
C6
C9
C13
Aplicar medidas de protección e detección ante un incidente de ciberseguridade. A7
B2
B5
B10
B11
B19
C3
C6
C9
C13
Poñer en práctica plans de continxencia para responder ante un incidente e poder recuperar os sistemas e equipos afectados ao seu estado orixinal de funcionamento. A7
B2
B5
B6
B10
B11
B19
C3
C6
C9
C13

Contidos
Temas Subtemas
1. REPRESENTACIÓN E CIFRADO DA INFORMACIÓN 1.1. REPRESENTACIÓN DA INFORMACIÓN
1.2. SISTEMAS DE NUMERACIÓN
1.3. CÓDIGOS BINARIOS
1.4. CIFRADO
2. HARDWARE 2.1. INTRODUCCIÓN
2.2. PLACA BASE
2.3. CPU
2.4. MEMORIA
2.5. SISTEMA DE INTERCONEXION: BUSES
3. SISTEMAS OPERATIVOS 3.1. PROCESO DE ARRANQUE
3.2. CONCEPTOS BÁSICOS
3.3. PROCESOS
3.4. MEMORIA
3.5. SISTEMAS DE ARQUIVOS
3.6. XESTIÓN DE USUARIOS
4. REDES E COMUNICACIÓNS 4.1. INTRODUCCION
4.2. MODELOS DE REFERENCIA
4.3. COMPOÑENTES
4.4. PROTOCOLOS
4.5. REDES SEN FIOS
5. PONTE INTEGRADA 5.1. EQUIPOS
5.2. INTERCONEXIÓN
6. CIBERSEGURIDADE 6.1. GUIAS DA IMO
6.2. CONCEPTOS BÁSICOS
6.3. BOTNETS
6.4. HACKING DE SISTEMAS
6.5. ESPIONAXE E CIBERVIXIANCIA
6.6. ANALISIS FORENSE EN WINDOWS
6.7. CIBERSEGURIDADE EN DISPOSITIVOS IoT
6.8. MALWARE EN ANDROID
O desenvolvemento e superación destes contidos, xunto cos correspondentes a outras materias que inclúan a adquisición de competencias específicas da titulación, garanten o coñecemento, comprensión e suficiencia das competencias recollidas no cadro AII/2, do Convenio STCW, relacionadas co nivel de xestión de Primeiro Oficial de Ponte da Mariña Mercante, sen limitación de arqueo bruto e Capitán da Mariña Mercante ata o máximo de 3000 GT. Cadro A-II/2 del Convenio STCW.
Especificación de las normas mínimas de competencia aplicables a Capitáns y primeiros oficiais de ponte de buques de arqueo bruto igual ou superior a 500 GT.

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral B8 B12 C13 28 56 84
Solución de problemas B2 B5 B19 2 4 6
Proba de resposta múltiple B8 C9 2 4 6
Prácticas a través de TIC A7 B5 B6 B19 C3 2 2 4
Traballos tutelados A7 B5 B6 B12 2 2 4
Estudo de casos B2 B5 B8 B19 C3 C6 C9 C13 10 10 20
Prácticas de laboratorio A7 B6 B10 B11 B12 B19 C3 8 8 16
Proba mixta B2 B10 B19 C3 C6 1 3 4
 
Atención personalizada 6 0 6
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Realizarase unha explicación introdutoria dos contidos de cada tema. Proporcionaránselle ao alumnado ou ben materiais ou ben indicacións de como consultar fontes adicionais para profundar no estudo do tema. Os conceptos básicos serán traballados individualmente polo alumno no aula contando coa asistencia do profesor e utilizando exercicios ou titoriais que este previamente terá preparados na plataforma de aprendizaxe da universidade. Ademais tamén se lles proporcionarán vídeos que poden visualizar de maneira asíncrona.
Solución de problemas As clases maxistrais do primeiro tema combinaranse coa resolución de problemas escritos no aula, debatendo as solucións co alumnado para afianzar os coñecementos matemáticos nos que se basea o funcionamento das computadoras.
Proba de resposta múltiple No inicio de cada sesión maxistral o alumnado terá que responder a unha serie de preguntas tipo test relacionadas coa materia tratada na sesión anterior
Prácticas a través de TIC Levaranse a cabo prácticas sobre a utilización da terminal de comandos do sistema operativo.
Traballos tutelados Proporase a elaboración dun traballo práctico sobre busca de compoñentes hardware en catálogos web para a instalación e configuración dun equipo informático.
Estudo de casos Exporanse distintos casos de ciberseguridade que o alumnado debe analizar, estudar como se producen e ver as solucións que se poden adoptar para evitalos.
Prácticas de laboratorio Tratase de poñer en práctica os coñecementos teóricos adquiridos, para o cal probarase como se ensamblan os equipos informáticos, como se instala e configura o S.O., e como se conectan entre si para formar unha rede de ordenadores. Estas prácticas levaranse a cabo nun laboratorio (taller de montaxe).
Proba mixta A primeira parte da proba consistirá nun cuestionario sobre as competencias teóricas tratadas nas clases maxistrais.

A segunda parte da proba consistirá nun exercicio práctico sobre as competencias traballadas ao longo do curso nas clases interactivas e clases de prácticas.

Atención personalizada
Metodoloxías
Estudo de casos
Solución de problemas
Prácticas de laboratorio
Prácticas a través de TIC
Traballos tutelados
Proba mixta
Proba de resposta múltiple
Descrición
A atención personalizada é imprescindible para dirixir ao alumnado na realización dos problemas propostos e para as prácticas no Aula de Informática.

Realizarase no despacho do profesorado nos horarios de titorías establecido a comezo de curso e posto en coñecemento do alumnado polos medios apropiados no centro e na plataforma de teleaprendizaxe da universidade.

Ademais o profesorado tamén poderá resolver as dúbidas recibidas por medios electrónicos como correo electrónico ou foros creados a tal efecto na plataforma de teleaprendizaxe da universidade, ou videoconferencias a través de Teams.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Estudo de casos B2 B5 B8 B19 C3 C6 C9 C13 Exporanse distintos casos de ciberseguridade que o alumnado debe analizar, estudar como se producen e ver as solucións que se poden adoptar para evitalos, contestando a un cuestionario final. 25
Solución de problemas B2 B5 B19 Farase unha proba de resolución de problemas relacionados co primeiro tema da materia. 15
Prácticas de laboratorio A7 B6 B10 B11 B12 B19 C3 Probarase como se ensamblan os equipos informáticos, como se instala e configura o S.O., e como se conectan entre si para formar unha rede de ordenadores, avaliando o traballo desenvolvido por cada alumno no laboratorio. 25
Prácticas a través de TIC A7 B5 B6 B19 C3 Realizarase unha práctica sobre a utilización da terminal de comandos do sistema operativo. 15
Traballos tutelados A7 B5 B6 B12 Levarase a cabo unha práctica sobre a busca de compoñentes hardware en catálogos web para a instalación e configuración dun equipo informático. 10
Proba de resposta múltiple B8 C9 No inicio de cada sesión maxistral o alumnado terá que responder a unha serie de preguntas tipo test relacionadas coa materia tratada na sesión anterior. 10
 
Observacións avaliación

AVALIACIÓN CONTINUA:

  • Solución de problemas (15%)
  • Cuestionarios tipo test (10%)
  • Prácticas a través de TIC (15%)
  • Traballos tutelados (10%)
  • Estudo de casos (25%)
  • Prácticas de laboratorio (25%)
Para superar a materia por avaliación continua será preciso obter:
  • Nota mínima final de 50 puntos 
  • Nota mínima nos casos de estudo de 10 puntos 
  • Nota mínima nas prácticas de laboratorio de 15 puntos.

PRIMEIRA OPORTUNIDADE:

Poderanse recuperar as partes suspensas correspondentes a:
  • Solución de problemas (15%)
  • Prácticas a través de TIC (15%)
  • Estudo de casos (25%)

SEGUNDA OPORTUNIDADE:

Avaliarase cunha proba mixta, na que se poderá recuperar o 100% da nota, e que consistirá en:
  1. Proba mixta sobre as competencias teóricas tratadas nas clases maxistrais (50%).
  2. Exercicio práctico sobre as competencias traballadas ao longo do curso nas clases interactivas e clases prácticas (50%).
Para superar a materia na segunda oportunidade será preciso obter:
  • Nota mínima na proba mixta de 20 puntos
  • Nota mínima no exercicio práctico de 20 puntos

OBSERVACIONS:

Para o alumnado con recoñecemento de dedicación a tempo parcial e dispensa académica de exención de asistencia, segundo establece a "NORMA QUE REGULA O RÉXIME DE DEDICACIÓN AO ESTUDO DOS ESTUDANTES DE GRAO E MÁSTER UNIVERSITARIO NA UDC (Arts. 2.3; 3.b; 4.3 e 7.5) (04/05/2017):

  • Na primeira oportunidade se lles avaliará cunha proba mixta e un exercicio práctico seguindo os mesmos criterios que se especifican para todo o alumnado na segunda oportunidade.
A realización fraudulenta das probas ou actividades de avaliación, unha vez comprobada, implicará directamente a cualificación de suspenso "0" na materia na oportunidade correspondente, invalidando así calquera cualificación obtida en todas as actividades de avaliación de cara á segunda oportunidade e á oportunidade adiantada.

Os criterios de avaliación contemplados no cadro A-II/1 do Código STCW e recollido no Sistema de Garantía de Calidade teranse en conta á hora de deseñar e realizar a avaliación.


Fontes de información
Bibliografía básica Derfler, F.J. (1993). Así funcionan las comunicaciones. Madrid: ANAYA
Prieto, A. (2005). Conceptos de informática. Madrid
BIMCO (2019). Cyber Security Workbook for On Board Ship Use. Livingston, Scotland: Witherby Publishing
Herrerías, J.E. (2012). El PC. Hardware y componentes. Madrid: ANAYA
Díaz, J.M. (2004). Fundamentos de redes inalámbricas. Madrid: Pearson Educación
Floyd, T.L. (2006). Fundamentos de Sistemas Digitales. Madrid
Davis, C (2005). Hacking exposed. Computer forensics secrets & solutions. Emeryville, USA: 2005
Beekman, G (2005). Introducción a la informática. Madrid: Pearson Educación
Bigelow, S.J. (2003). Localización de averías, reparación, mantenimiento y optimización de redes. Madrid: McGraw Hill
Halsall (2006). Redes de computadores e Internet. Madrid: Pearson Educación
Dordoigne, J. (2015). Redes informáticas. Nociones fundamentales. Barcelona: Ediciones ENI
Oncins, A. (2015). Seguridad informática. Hacking ético. Barcelona: Ediciones ENI
Delgado, J.M. (2016). Windows 10. Madrid: ANAYA

Bibliografía complementaria Ujaldón, M. (2001). Arquitectura del PC. Madrid: Editorial Ciencia-3
Benjamin, H (2005). CCIE Security exam certification guide. Indianapolis: Cisco Press
Bhaiji, Y (2004). CCIE Security Practice Labs. Indianapolis: Cisco Press
Odom, W (2014). Cisco CCNA Routing and Switching. Madrid: Pearson Educación
Hoda, M. (2005). Cisco Network Security Troubleshooting Handbook. Indianapolis: Cisco Press
Dhanjani, N (2003). Claves hackers en Linux y Unix. Madrid: McGraw Hill
Sportack, M.A. (1999). Fundamentos de enrutamiento IP. Madrid: Pearson Educación
Fernández, J.A. (2019). Internet segur@. Madrid: ANAYA
Bardot, Y; Gaumé, S (2018). Mantenimiento y reparación de un PC en red. Barcelona: Ediciones ENI
Dwivedi, H. (2010). Mobile application security. USA: McGraw Hill
Dunham, K. (2009). Mobile malware attacks and defense. Burlington, USA: Elsevier, Inc
Lucas, M.W. (2010). Network flow analysis. San Francisco, USA: William Pollock
Abelar, G. (2005). Securing your business with Cisco ASA and PIX firewalls. Indianapolis: Cisco Press
Aziz, Z (2002). Troubleshooting IP Routing Protocols. Indianapolis: Cisco Press
Lewis, M. (2004). Troubleshooting Virtual Private Networks. Indianapolis: Cisco Press
Provos, N.; Holz, T. (2008). Virtual Honeypots. From botnet tracking to intrusion detection. Boston, USA: Pearson Education


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
Matemáticas I/631G01101

Materias que se recomenda cursar simultaneamente
Matemáticas II/631G01106
Inglés I/631G01108

Materias que continúan o temario
Electricidade e Electrónica/631G01206
Informática Aplicada/631G01501

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías