Datos Identificativos 2022/23
Asignatura (*) Informática Código 631G03004
Titulación
Grao en Máquinas Navais
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 1º cuadrimestre
Primeiro Formación básica 6
Idioma
Castelán
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Enxeñaría de Computadores
Coordinación
Vidal Paz, Jose
Correo electrónico
jose.vidal.paz@udc.es
Profesorado
Andión Fernández, José Manuel
Vidal Paz, Jose
Correo electrónico
jose.manuel.andion@udc.es
jose.vidal.paz@udc.es
Web
Descrición xeral Esta materia encádrase dentro das materias básicas das enxeñarías, e máis concretamente considérase como unha materia transversal porque as competencias adquiridas son importantes para cursar a maioría das materias da titulación.

No ano 2017, o Comité de Seguridad Marítima da IMO publica a resolución MSC.428(98) relativa á xestión dos riscos cibernéticos no sector marítimo nos sistemas de xestión da seguridade, a cal entrou en vigor o 1 de xaneiro de 2021. Así mesmo, tamén publica as "Guías sobre gestión del riesgo cibernético”, que proporcionan recomendacións que se deben adoptar a bordo dos buques. Estas novas necesidades xurdidas nestes últimos anos supuxeron un punto de inflexión no sector marítimo, no cal se lle comezou a dar unha maior importancia á seguridade dos seus sistemas IT/OT.

As competencias adquiridas nesta materia serán de gran importancia para o desenrolo da profesión dos futuros egresados en Máquinas Navais, porque posuirán coñecementos sobre o tipo de riscos cibernéticos aos que van a estar expostos, e estarán capacitados para tomar medidas preventivas, analizar rexistros de acceso para detectar incidentes e executar unha política de copias de seguridade para poder recuperar os equipos ao seu estado operativo inicial.

Dentro do plan de estudos, aínda que esta materia pódese considerar relacionada con case todas as da titulación, garda unha estreita relación coas Matemáticas (resolución de problemas, representación e interpretación de resultados), así como con Electrónica e Sistemas de Control (codificación da información, hardware, redes), e varias do itinerario ETO, como son Fundamentos de Programación, Electrónica Dixital ou Automatización de Instalacions do Buque.

Tamén se considera que está relacionada co Inglés, pois moita da información a manexar (libros, Internet, manuais, videotitoriais, ...) atópase neste idioma.

Competencias do título
Código Competencias do título
A22 CE22 - Facer funcionar os computadores e redes informáticas a bordo dos buques.
A76 CE76 - Ensamblar e realizar tarefas básicas de mantemento e reparación de equipos informáticos. Instalar, manexar e restaurar un sistema operativo, xestionando unha xerarquía de usuarios e realizando auditorías do mesmo. Instalar e configurar unha rede de equipos informáticos, establecendo distintos mecanismos de seguridade.
B2 CB2 - Aplicar os coñecementos no seu traballo ou vocación dunha forma profesional e posuír competencias demostrables por medio da elaboración e defensa de argumentos e resolución de problemas dentro da área dos seus estudos
B3 CB3 - Ter a capacidade de reunir e interpretar datos relevantes para emitir xuicios que inclúan unha reflexión sobre temas relevantes de índole social, científica ou ética
B5 CB5 - Ter desenvolvido aquelas habilidades de aprendizaxe necesarias para emprender estudos posteriores con un alto grao de autonomía.
B7 CG02 - Resolver problemas de forma efectiva.
B9 CG04 - Traballar de forma autónoma con iniciativa.
B10 CG05 - Traballar de forma colaborativa.
B11 CG06 - Comportarse con ética e responsabilidade social como cidadán e como profesional.
B13 CG08 - Capacidade para a aprendizaxe de novos métodos e teorías, que lle doten dunha gran versatilidade para adaptarse a novas situacións.
B15 CG10 - Capacidade para resolver problemas con iniciativa, toma de decisións, creatividade, razoamento crítico e de comunicar e transmitir coñecementos habilidades e destrezas.
B16 CG11 - Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C1 CT01 - Expresarse correctamente, tanto de forma oral como escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C3 CT03 - Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Coñecer distintos métodos de representación e cifrado da información B3
B7
B16
C3
Coñecer a estrutura básica dunha computadora e a súas diferentes arquitecturas. A22
A76
B5
C1
C3
Ser capaz de ensamblar, detectar e reparar fallos hardware nun equipo informático. A22
A76
B2
B7
B10
B13
B15
Coñecer o funcionamento e os servizos dun sistema operativo. A22
A76
B5
C3
Ser capaz de instalar e configurar un sistema operativo, establecendo unha xerarquía de usuarios cos seus correspondentes permisos. A22
A76
B7
B9
B10
B13
B15
B16
C3
Ser capaz de instalar e configurar unha rede de equipos informáticos, establecendo as medidas de seguridade adecuadas para a mesma. A22
A76
B7
B9
B10
B13
B15
B16
C3
Coñecer os equipos que forman parte dunha Sala de Control de Máquinas e a súa configuración. B5
C3
Identificar vulnerabilidades nos sistemas, equipos e datos necesarios para as operacións a bordo dun buque. A22
A76
B3
B5
B7
B9
B11
B13
B15
B16
C3
Aplicar medidas de protección e detección ante un incidente de ciberseguridade. A22
A76
B3
B5
B7
B9
B11
B13
B15
B16
C3
Poñer en práctica plans de continxencia para responder ante un incidente e poder recuperar os sistemas e equipos afectados ao seu estado orixinal de funcionamento. A22
A76
B3
B5
B7
B9
B10
B11
B13
B15
B16
C3

Contidos
Temas Subtemas
1. REPRESENTACIÓN E CIFRADO DA INFORMACIÓN 1.1. REPRESENTACIÓN DA INFORMACIÓN
1.2. SISTEMAS DE NUMERACIÓN
1.3. CÓDIGOS BINARIOS
1.4. CIFRADO
2. HARDWARE 2.1. INTRODUCCIÓN
2.2. PLACA BASE
2.3. CPU
2.4. MEMORIA
2.5. SISTEMA DE INTERCONEXION: BUSES
3. SISTEMAS OPERATIVOS 3.1. PROCESO DE ARRANQUE
3.2. CONCEPTOS BÁSICOS
3.3. PROCESOS
3.4. MEMORIA
3.5. SISTEMAS DE ARQUIVOS
3.6. XESTIÓN DE USUARIOS
4. REDES E COMUNICACIÓNS 4.1. INTRODUCCION
4.2. MODELOS DE REFERENCIA
4.3. COMPOÑENTES
4.4. PROTOCOLOS
4.5. REDES SEN FIOS
5. SALA DE CONTROL DE MÁQUINAS 5.1. EQUIPOS
5.2. INTERCONEXIÓN
6. CIBERSEGURIDADE 6.1. GUIAS DA IMO
6.2. CONCEPTOS BÁSICOS
6.3. BOTNETS
6.4. HACKING DE SISTEMAS
6.5. ESPIONAXE E CIBERVIXIANCIA
6.6. ANALISIS FORENSE EN WINDOWS
6.7. CIBERSEGURIDADE EN DISPOSITIVOS IoT
6.8. MALWARE EN ANDROID
O desenvolvemento e superación destes contidos, xunto cos correspondentes a outras materias que inclúan a adquisición de competencias específicas da titulación, garanten o coñecemento, comprensión e suficiencia das competencias recollidas no cadro AIII/2, do Convenio STCW, relacionadas co nivel de xestión de Oficial de Máquinas de Primeira da Mariña Mercante, sen limitación de potencia da planta propulsora e Xefe de Máquinas da Mariña Mercante ata o máximo de 3000 kW. Cadro A-III/2 del Convenio STCW.
Especificación de las normas mínimas de competencia aplicables a los Jefes de máquinas y Primeros Oficiales de máquinas de buques cuya máquina propulsora principal tenga una potencia igual o superior a 3000 kW

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral B5 C3 28 56 84
Solución de problemas B7 B9 C3 2 4 6
Proba de resposta múltiple B3 B5 C3 2 4 6
Prácticas a través de TIC A22 A76 B9 B10 C3 2 2 4
Traballos tutelados A22 A76 B9 B10 B16 C1 2 2 4
Estudo de casos A76 B2 B3 B5 B7 B9 B11 B13 B15 B16 C3 10 10 20
Prácticas de laboratorio A22 A76 B10 B13 B15 B16 C3 8 8 16
Proba mixta B7 B13 B16 C3 1 3 4
 
Atención personalizada 6 0 6
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Realizarase unha explicación introdutoria dos contidos de cada tema. Proporcionaránselle ao alumnado ou ben materiais ou ben indicacións de como consultar fontes adicionais para profundar no estudo do tema. Os conceptos básicos serán traballados individualmente polo alumno no aula contando coa asistencia do profesor e utilizando exercicios ou titoriais que este previamente terá preparados na plataforma de aprendizaxe da universidade. Ademais tamén se lles proporcionarán vídeos que poden visualizar de maneira asíncrona.
Solución de problemas As clases maxistrais do primeiro tema combinaranse coa resolución de problemas escritos no aula, debatendo as solucións co alumnado para afianzar os coñecementos matemáticos nos que se basea o funcionamento das computadoras.
Proba de resposta múltiple No inicio de cada sesión maxistral o alumnado terá que responder a unha serie de preguntas tipo test relacionadas coa materia tratada na sesión anterior
Prácticas a través de TIC Levaranse a cabo prácticas sobre a utilización da terminal de comandos do sistema operativo.
Traballos tutelados Proporase a elaboración dun traballo práctico sobre busca de compoñentes hardware en catálogos web para a instalación e configuración dun equipo informático.
Estudo de casos Exporanse distintos casos de ciberseguridade que o alumnado debe analizar, estudar como se producen e ver as solucións que se poden adoptar para evitalos.
Prácticas de laboratorio Tratase de poñer en práctica os coñecementos teóricos adquiridos, para o cal probarase como se ensamblan os equipos informáticos, como se instala e configura o S.O., e como se conectan entre si para formar unha rede de ordenadores. Estas prácticas levaranse a cabo nun laboratorio (taller de montaxe).
Proba mixta A primeira parte da proba consistirá nun cuestionario sobre as competencias teóricas tratadas nas clases maxistrais.

A segunda parte da proba consistirá nun exercicio práctico sobre as competencias traballadas ao longo do curso nas clases interactivas e clases de prácticas.

Atención personalizada
Metodoloxías
Solución de problemas
Prácticas a través de TIC
Traballos tutelados
Estudo de casos
Prácticas de laboratorio
Proba mixta
Descrición
A atención personalizada é imprescindible para dirixir ao alumnado na realización dos problemas propostos e para as prácticas no Aula de Informática.

Realizarase no despacho do profesorado nos horarios de titorías establecido a comezo de curso e posto en coñecemento do alumnado polos medios apropiados no centro e na plataforma de teleaprendizaxe da universidade.

Ademais o profesorado tamén poderá resolver as dúbidas recibidas por medios electrónicos como correo electrónico ou foros creados a tal efecto na plataforma de teleaprendizaxe da universidade, ou videoconferencias a través de Teams.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Proba de resposta múltiple B3 B5 C3 No inicio de cada sesión maxistral o alumnado terá que responder a unha serie de preguntas tipo test relacionadas coa materia tratada na sesión anterior 10
Solución de problemas B7 B9 C3 Farase unha proba de resolución de problemas relacionados co primeiro tema da materia. 15
Prácticas a través de TIC A22 A76 B9 B10 C3 Realizarase unha práctica sobre a utilización da terminal de comandos do sistema operativo. 15
Traballos tutelados A22 A76 B9 B10 B16 C1 Levarase a cabo unha práctica sobre a busca de compoñentes hardware en catálogos web para a instalación e configuración dun equipo informático. 10
Estudo de casos A76 B2 B3 B5 B7 B9 B11 B13 B15 B16 C3 Exporanse distintos casos de ciberseguridade que o alumnado debe analizar, estudar como se producen e ver as solucións que se poden adoptar para evitalos, contestando a un cuestionario final. 25
Prácticas de laboratorio A22 A76 B10 B13 B15 B16 C3 Probarase como se ensamblan os equipos informáticos, como se instala e configura o S.O., e como se conectan entre si para formar unha rede de ordenadores, avaliando o traballo desenvolvido por cada alumno no laboratorio. 25
 
Observacións avaliación

AVALIACIÓN CONTINUA:

  • Solución de problemas (15%)
  • Cuestionarios tipo test (10%)
  • Prácticas a través de TIC (15%)
  • Traballos tutelados (10%)
  • Estudo de casos (25%)
  • Prácticas de laboratorio (25%)
Para superar a materia por avaliación continua será preciso obter:
  • Nota mínima final de 50 puntos 
  • Nota mínima nos casos de estudo de 10 puntos 
  • Nota mínima nas prácticas de laboratorio de 15 puntos.

PRIMEIRA OPORTUNIDADE:

Poderanse recuperar as partes suspensas correspondentes a:
  • Solución de problemas (15%)
  • Prácticas a través de TIC (15%)
  • Estudo de casos (25%)

SEGUNDA OPORTUNIDADE:

Avaliarase cunha proba mixta, na que se poderá recuperar o 100% da nota, e que consistirá en:
  1. Proba mixta sobre as competencias teóricas tratadas nas clases maxistrais (50%).
  2. Exercicio práctico sobre as competencias traballadas ao longo do curso nas clases interactivas e clases prácticas (50%).
Para superar a materia na segunda oportunidade será preciso obter:
  • Nota mínima na proba mixta de 20 puntos
  • Nota mínima no exercicio práctico de 20 puntos

OBSERVACIONS:

Para o alumnado con recoñecemento de dedicación a tempo parcial e dispensa académica de exención de asistencia, segundo establece a "NORMA QUE REGULA O RÉXIME DE DEDICACIÓN AO ESTUDO DOS ESTUDANTES DE GRAO E MÁSTER UNIVERSITARIO NA UDC (Arts. 2.3; 3.b; 4.3 e 7.5) (04/05/2017):

  • Na primeira oportunidade se lles avaliará cunha proba mixta e un exercicio práctico seguindo os mesmos criterios que se especifican para todo o alumnado na segunda oportunidade.
A realización fraudulenta das probas ou actividades de avaliación, unha vez comprobada, implicará directamente a cualificación de suspenso "0" na materia na oportunidade correspondente, invalidando así calquera cualificación obtida en todas as actividades de avaliación de cara á segunda oportunidade e á oportunidade adiantada.

Os criterios de avaliación contemplados no cadro A-II/1 do Código STCW e recollido no Sistema de Garantía de Calidade teranse en conta á hora de deseñar e realizar a avaliación.


Fontes de información
Bibliografía básica Derfler, F.J. (1993). Así funcionan las comunicaciones. Madrid: ANAYA
Prieto, A. (2005). Conceptos de informática. Madrid
BIMCO (2019). Cyber Security Workbook for On Board Ship Use. Livingston, Scotland: Witherby Publishing
Herrerías, J.E. (2012). El PC. Hardware y componentes. Madrid: ANAYA
Díaz J.M. (2004). Fundamentos de redes inalámbricas. Madrid: Pearson Educación
Floyd, T.L. (2006). Fundamentos de Sistemas Digitales. Madrid
Davis, C (2005). Hacking exposed. Computer forensics secrets & solutions. Emeryville, USA: 2005
Beekman, G (2005). Introducción a la informática. Madrid: Pearson Educación
Bigelow, S.J. (2003). Localización de averías, reparación, mantenimiento y optimización de redes. Madrid: McGraw Hill
Halsall (2006). Redes de computadores e Internet. Madrid: Pearson Educación
Dordoigne, J. (2015). Redes informáticas. Nociones fundamentales. Barcelona: Ediciones ENI
Oncins, A. (2015). Seguridad informática. Hacking ético. Barcelona: Ediciones ENI
Delgado, J.M. (2016). Windows 10. Madrid: ANAYA

Bibliografía complementaria Ujaldón, M. (2001). Arquitectura del PC. Madrid: Editorial Ciencia-3
Benjamin, H (2005). CCIE Security exam certification guide. Indianapolis: Cisco Press
Bhaiji, Y (2004). CCIE Security Practice Labs. Indianapolis: Cisco Press
Odom, W (2014). Cisco CCNA Routing and Switching. Madrid: Pearson Educación
Hoda, M. (2005). Cisco Network Security Troubleshooting Handbook. Indianapolis: Cisco Press
Dhanjani, N (2003). Claves hackers en Linux y Unix. Madrid: McGraw Hill
Sportack, M.A. (1999). Fundamentos de enrutamiento IP. Madrid: Pearson Educación
Fernández, J.A. (2019). Internet segur@. Madrid: ANAYA
Bardot, Y; Gaumé, S (2018). Mantenimiento y reparación de un PC en red. Barcelona: Ediciones ENI
Dwivedi, H. (2010). Mobile application security. USA: McGraw Hill
Dunham, K. (2009). Mobile malware attacks and defense. Burlington, USA: Elsevier, Inc
Lucas, M.W. (2010). Network flow analysis. San Francisco, USA: William Pollock
Abelar, G. (2005). Securing your business with Cisco ASA and PIX firewalls. Indianapolis: Cisco Press
Aziz, Z (2002). Troubleshooting IP Routing Protocols. Indianapolis: Cisco Press
Lewis, M. (2004). Troubleshooting Virtual Private Networks. Indianapolis: Cisco Press
Provos, N.; Holz, T. (2008). Virtual Honeypots. From botnet tracking to intrusion detection. Boston, USA: Pearson Education


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente
Inglés Técnico Marítimo/631G03012
Matemáticas I/631G03001

Materias que continúan o temario
Fundamentos de Programación/631G03057
Automatización de Instalacións do Buque/631G03042
Electrónica Dixital/631G03032
Electrónica e Sistemas de Control/631G03016

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías