Identifying Data 2015/16
Subject (*) Enxeñaría Portuaria Code 632011611
Study programme
Enxeñeiro de Camiños, Canais e Portos
Descriptors Cycle Period Year Type Credits
First and Second Cycle 2nd four-month period
Third-Fourth-Fifth Optativa 4
Language
Spanish
Teaching method Face-to-face
Prerequisites
Department Métodos Matemáticos e de Representación
Coordinador
Acinas Garcia, Juan Ramon
E-mail
j.acinas@udc.es
Lecturers
Acinas Garcia, Juan Ramon
E-mail
j.acinas@udc.es
Web
General description Conocer los aspectos más importantes relacionados con la Ingeniería Portuaria. Conocimiento especializado en las áreas de planificación, estudio, diseño, proyecto y construcción de puertos. Estudio del proyecto de la zona marítima y de la zona terrestre del puerto.
Análisis, cálculo y dimensionamiento de obras de abrigo portuario: diques rompeolas, verticales y mixtos. Estudio de nuevas tipologías de obras de defensa: diques flotantes y diques sumergidos.
Adquirir los conocimientos necesarios para el diseño de obras de atraque, defensa y amarre. Conocer la interacción del puerto y su entorno, relación puerto y ciudad, vías de comunicación.

Study programme competencies
Code Study programme competences
A1 Capacitación científico-técnica e metodolóxica para a asesoría, a análise, o deseño, o cálculo, o proxecto, a planificación, a dirección, a xestión, a construción, o mantemento, a conservación e a explotación nos campos relacionados coa enxeñaría civil: materiais de construción, xeotecnia, estruturas, edificación, hidráulica, enerxía, enxeñaría sanitaria, medio ambiente, enxeñaría marítima e costeira, transportes, enxeñaría cartográfica, urbanismo e ordenación do territorio.
A2 Capacidade para comprender os múltiples condicionamentos de carácter técnico, legal e da propiedade que se formulan no proxecto dunha obra pública e capacidade para establecer diferentes alternativas válidas, elixir a óptima e plasmala axeitadamente, tras prever os problemas da súa construción e empregar os métodos e tecnoloxías máis axeitados, tanto tradicionais como innovadores, coa finalidade de conseguir a maior eficacia dentro do respecto polo medio ambiente e a protección da seguridade e saúde dos traballadores e usuarios da obra pública.
A3 Coñecemento, comprensión e capacidade para aplicar a lexislación necesaria durante o desenvolvemento da profesión de enxeñeiro de Camiños, Canais e Portos.
A5 Coñecemento da profesión de enxeñeiro de Camiños, Canais e Portos e das actividades que se poden realizar no ámbito da enxeñaría civil.
A6 Aplicación das capacidades técnicas e xestoras en actividades de I+D+i dentro do ámbito da enxeñaría civil.
A7 Capacidade para a resolución dos problemas matemáticos que poidan formularse no exercicio da profesión. En particular, coñecer, entender e utilizar a notación matemática, así como os conceptos básicos da álxebra, as propiedades das cónicas e cuádricas, o cálculo infinitesimal, os métodos analíticos que permiten a resolución de ecuacións diferenciais ordinarias e en derivadas parciais, a xeometría diferencial clásica e a teoría de campos para a súa aplicación na resolución de problemas de enxeñaría civil.
A9 Coñecemento, comprensión e capacidade para aplicar os métodos construtivos que permiten resolver numericamente os problemas matemáticos máis frecuentes na enxeñaría (ensamblaxe e solución de sistemas de ecuacións, integración numérica, interpolación e aproximación, etc.) desde a formulación do problema até a implementación da formulación nun programa de ordenador. En particular, capacidade para formular, programar e aplicar modelos numéricos avanzados de cálculo, así como capacidade para a interpretación dos resultados obtidos no contexto da enxeñaría civil, a mecánica computacional e/ou a enxeñaría matemática, entre outros.
A10 Comprensión da aleatoriedade da maioría dos fenómenos físicos, sociais e económicos, que permite actuar da forma correcta na toma de decisións ante a presenza de incerteza e efectuar análise e crítica racional de actuacións.
A12 Capacidade para resolver os problemas físicos básicos de enxeñaría civil e coñecemento teórico e práctico das propiedades físicas, químicas, mecánicas e tecnolóxicas dos materiais de construción máis utilizados en construción.
A42 Coñecemento e comprensión do funcionamento dos ecosistemas e os factores ambientais co fin de inventariar o medio, aplicando metodoloxías de valoración de impactos para o seu emprego en estudos e avaliacións de impacto ambiental.
A43 Coñecementos e capacidades que permiten comprender os fenómenos dinámicos do medio océano-atmosfera-costa e ser capaz de dar respostas aos problemas que formulan o litoral, os portos e as costas, incluído o impacto das actuacións sobre o litoral, así como o seu impacto no medio, especialmente na ribeira do mar.
A44 Coñecemento especializado nas áreas de planificación, estudo, proxecto, construción, explotación e dirección de portos e obras marítimas. Capacidade para analizar o porto e relacionalo co seu ámbito, as cidades e as vías de comunicación.
A45 Coñecemento especializado nas áreas do transporte, planificación, dirección e explotación de portos incluíndo os seus usuarios, mercadorías, operacións e a súa estrutura administrativa e económica.
A58 Capacidade para deseñar e proxectar unha obra de enxeñaría desde a comprensión do lugar e a análise da paisaxe que o caracteriza.
B1 Aprender a aprender.
B2 Resolver problemas de forma efectiva.
B3 Aplicar un pensamento crítico, lóxico e creativo.
B4 Traballar de forma autónoma con iniciativa.
B5 Traballar de forma colaborativa.
B6 Comportarse con ética e responsabilidade social como cidadán e como profesional.
B7 Comunicarse de xeito efectivo nun ámbito de traballo.
B8 Reciclaxe continua de coñecementos nunha perspectiva xeneralista no ámbito global de actuación da enxeñaría civil.
B9 Comprender a importancia da innovación na profesión.
B10 Aproveitamento e incorporación das novas tecnoloxías.
B11 Entender e aplicar o marco legal da disciplina.
B12 Comprensión da necesidade de actuar de forma enriquecedora sobre o medio contribuíndo ao desenvolvemento sostible.
B13 Compresión da necesidade de analizar a historia para entender o presente.
B14 Apreciación da diversidade.
B15 Facilidade para a integración en equipos multidisciplinares.
B17 Capacidade para dirixir e xestionar equipos de persoas e grupos de empresas.
B18 Habilidade para a xestión da información.
B19 Capacidade de análise, síntese e estruturación da información e das ideas.
B20 Claridade na formulación de hipóteses.
B21 Capacidade de abstracción.
B22 Capacidade de traballo persoal, organizado e planificado.
B23 Capacidade de autoaprendizaxe mediante a inquietude por buscar e adquirir novos coñecementos, potenciando o uso das novas tecnoloxías da información.
B24 Capacidade de enfrontarse a situacións novas.
B25 Habilidades comunicativas e claridade de exposición oral e escrita.
B26 Capacidade para aumentar a calidade no deseño gráfico das presentacións de traballos.
B27 Capacidade para aplicar coñecementos básicos na aprendizaxe de coñecementos tecnolóxicos e na súa posta en práctica.
B28 Capacidade de realizar probas, ensaios e experimentos e analizar, sintetizar e interpretar os resultados.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C2 Dominar a expresión e a comprensión de forma oral e escrita dun idioma estranxeiro.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C5 Entender a importancia da cultura emprendedora e coñecer os medios ao alcance das persoas emprendedoras.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.

Learning aims
Learning outcomes Study programme competences
Conocer los aspectos más importantes relacionados con la Ingeniería Portuaria, el cálculo, dimensionamiento y mantenimiento de diques y obras portuarias. A1
A2
A3
A5
A6
A10
A42
A43
A44
A45
A58
Análisis y cálculo de diques rompeolas , verticales y su interacción en el entorno costero. Adquirir los conocimientos de las legislaciones vigentes y las tipologías de figuras de protección ambiental de la costa. A1
A3
A6
A10
A12
A42
A43
A44
A45
Estudio detallado de las obras de defensa de la costa desde el punto de vista de la ingeniería portuaria, y la relación con el entorno urbano y natural. A1
A2
A7
A9
A10
A42
A43
A44
Diseño de estructuras de defensa de la costa: proyecto de la zona marítima, zona terrestre del puerto. Diseño óptimo de obras marítimas. B1
B2
B3
B4
B5
B6
B8
B9
B10
B11
B12
B13
B14
B15
B17
B19
B20
B21
B27
Trabajo con programas informáticos (SMC, Sistema de Modelado Costero) para su aplicación en el cálculo de oleaje, diques y obras dé ingeniería portuaria. B1
B2
B5
B7
B8
B10
B15
B17
B18
B19
B20
B21
B22
B23
B24
B25
B26
B28
Trabajo en equipo para el aprendizaje y manejo de programas informáticos y manuales de ingeniería portuaria. C1
C3
C4
C5
C6
C8
Realización y exposición oral de proyectos tipo y estudios de caso de estructuras portuarias. Aplicación de nuevas técnicas y nuevas tecnologías. C1
C2
C3
C4
C5
C6
C7
C8

Contents
Topic Sub-topic
Capítulo 1: INTRODUCCIÓN Conceptos básicos. Función de los puertos: Actividad portuaria. Clases de puertos. Puertos y territorio. Puerto y medio ambiente. El sistema portuario español. Bibliografía básica.
Capítulo 2: CONSIDERACIONES GENERALES EN EL DISEÑO DE PUERTOS Factores a considerar en el diseño. Legislación y tipos de puertos. Condiciones y selección del emplazamiento. Requerimientos de los distintos tipos de instalaciones portuarias. Acciones en las obras portuarias: acciones ambientales, acciones funcionales, comentario de las R.O.M.
Capítulo 3 : PROYECTO DE LA ZONA MARITIMA Canal de entrada. Trazado en planta y secciones transversales. Trazado en planta de las obras de abrigo. Diques y sus tipos. Áreas de maniobra y fondeo. Dársenas. Trazado y dimensiones.
Capítulo 4 : PROYECTO DE LA ZONA TERRESTRE DEL PUERTO Accesos terrestres. Carretera y ferrocarril. Elementos de control de accesos. Viales internos. Vías de ff.cc.. Instalaciones de los muelles. Almacenajes y depósitos. Alumbrados. Sistemas de seguridad. Redes contra incendios.
Capítulo 5 : OBRAS DE ABRIGO. DIQUES ROMPEOLAS Diques en talud: Tipologías. Análisis en planta. Sección tipo, Elementos del manto. Métodos de cálculo.
Capítulo 6 : PROYECTO Y CONSTRUCCIÓN DE DIQUES ROMPEOLAS Consideraciones de proyecto. Construcción de diques rompeolas. Fases, unidades de obra. Procedimientos de construcción.
Capítulo 7 : DIQUES VERTICALES Y MIXTOS Tipologías. Análisis en planta. Sección tipo. Diques verticales: Cálculo. Método de Sain Flou. Diques mixtos.
Capítulo 8 : PROYECTO Y CONSTRUCCIÓN DE DIQUES VERTICALES Y MIXTOS Proyecto de diques verticales. Diques mixtos. Construcción. Fases, unidades de obra, métodos de construcción.
Capítulo 9 : DISEÑO ÓPTIMO DE OBRAS MARÍTIMAS. OBRAS DE ATRAQUE, DEFENSA Y AMARRE Concepto y función de la obra de atraque. Muelles. Criterios de diseño y de cálculo. Las maniobras de atraque. Tipos de defensas. Criterios para su elección. Diseño del sistema de defensa. El amarre del buque. Sistemas de amarre.
Capítulo 10 : DRAGADOS. EL PUERTO Y SU ENTORNO. RELACIÓN PUERTO Y CIUDAD Conceptos y clasificación. Evolución de la tecnología. Trenes de dragado. Criterios a seguir en el proyecto del dragado. Aspectos medioambientales.

Planning
Methodologies / tests Competencies Ordinary class hours Student’s personal work hours Total hours
Introductory activities 2 0 2
Guest lecture / keynote speech 30 15 45
ICT practicals 4 0 4
Supervised projects 6 18 24
Seminar 4 8 12
Case study 4 2 6
Oral presentation 4 0 4
 
Personalized attention 3 0 3
 
(*)The information in the planning table is for guidance only and does not take into account the heterogeneity of the students.

Methodologies
Methodologies Description
Introductory activities En las primeras sesiones de clase se realizará una presentación global del alcance de la materia, las competencias que se pretenden desarrollar en la misma, la guia docente, sistema de evaluación y fuentes de información complementaria.
Guest lecture / keynote speech Los contenidos teóricos de la materia se expondrán a los alumnos con el apoyo de material audivisual (textos, presentaciones y videos).
En las lecciones se promoverá la participación del alumnando.
Los contenidos teóricos se complementarán con clases prácticas con el estudio de casos.
ICT practicals Los contenidos teóricos y prácticos desarrallados durante las sesiones magistrales y los estudios de caso se complementarán con el trabajo con programas de software comerciales del área de la ingeniería portuaria. En particular se expondrá el uso del Tutor de Ingeniería de Costas, del paquete SMC. Este programa permite realizar los cálculos relativos a la estabiliad de diques, playas, cálculo de remonte y rebase, etc.
Supervised projects A lo largo de todo el desarrollo de la materia, cada alumno de forma individual desarrollará un trabajo sobre una obra portuaria (p.ej. un puerto deportivo, obras de atraque/amarre, un dragado) o sobre una línea de investigación del área (nuevas tipologías estructurales, nuevos métodos constructivos, etc).
El objetivo del trabajo es que el alumno pueda ir aplicando los conocimientos que se van desarrollando a lo largo del recorrido de la materia.
El trabajo se revisará en clase en 2 sesiones en las que participarán todos los alumnos.
Seminar Se desarrollorán varios seminarios durante el curso. Se han planificado 2 seminarios donde los alumnos presentarán dudas sobre el desarrollo de los trabajos tutelados. Estas sesiones se celebarán una semana antes de la exposición pública de los trabajos por parte de los alumnos.
Case study Al finalizar la presentación teórica de los temas de la materia se procederá en algunos temas a realizar estudios de casos prácticos relacionados con el diseño de las obras portuarias: análisis de estabilidad de diques de diferentes tipologías, diseño del área marítima, diseño de atraques, etc.
Oral presentation Para evaluar el correcto desarrollo del trabajo tutelado se realizarán dos sesiones en las que los alumnos expondrán con ayuda de soporte audiovisual el contenido del mismo.
La primera sesión se realizará en la mitad de la materia, y la segunda sesión se realizará el último día.

Personalized attention
Methodologies
Supervised projects
Seminar
Description
En las sesiones magistrales el profesor preguntará sobre la asimilación de contenidos por parte de los alumnos, y estará disponible en su despacho en horario de trabajo. La solución de problemas se realizará entre todos, guiando el profesor en todo momento a los estudiantes hacia la resolución de las prácticas.

Las prácticas a través de TIC serán impartidas por el profesor con atención personalizada en los ordenadores en los que trabajen los alumnos (dos alumnos por ordenador), orientando en todo momento sobre el uso del programa SMC (Sistema de Modelado Costero).

Para la preparación de los trabajos tutelados mixta el profesor estará disponible en su despacho en horario de trabajo. Se podrán realizar tutorías en grupo en función del número de alumnos interesados.

Assessment
Methodologies Competencies Description Qualification
Oral presentation Se evaluará la claridad de la exposición, el ajuste a los tiempos previstos para la misma, así como la capacidad de resolver las dudas que los profesores y alumnnos puedan plantear sobre el trabajo realizado. 30
Supervised projects Las normas de evaluación del trabajo se proporcionarán el primer día de clase y estarán disponibles en la reprografía del centro. 70
 
Assessment comments
Para realizar el ajuste final de la evaluación de la asignatura se tendrá en cuenta la asistencia a las diferentes sesiones y seminarios de la misma.

Sources of information
Basic Komar, P.D. (1998). Beach Processes and Sedimentation. Prentice-Hall
Coastal Engineering Research (2006). Coastal Engineering Manual. U.S. Army Corps of Engrs., U.S. Govt. Printing Office
Vicente Negro, Ovidio Varela, Jaime H. García, José Santos López (2008). Diseño de diques verticales. 2º edición, Colegio de Ingenieros de Caminos, Canales y Puertos
Grupo de Ingeniería Oceanográfica y de Costas (Actualizado cada año). Documentos temáticos y de referencia. Universidad de Cantabria
Tsanis, I.K. et al (2007). Environmental Hydraulics . Elsevier
J.M de la Peña Olivas (2007). Guía técnica de Estudios Litorales. Colegio de Ingenieros de Caminos, Canales y Puertos.
Herbich, J.B. (1992). Handbook of Coastal and Ocean Engineering. Gulf Publishing Co.
Coastal Engineering Research Center (2006). http://chl.erdc.usace.army.mil/chl.aspx?p=s&a=PUBLICATIONS;8. U.S. Army Corps of Engrs
Instituto de Hidráulica IH (2008). http://www.smc.unican.es/es/paginas/descargas.asp. Universidad de Cantabria
Kamphuis, J. William (2000). Introduction to Coastal Engineering and Management. World Scientific
César Sanz Bermejo (2003). Manual de Equipos de Dragado. Escuela TS de Ingenieros de Minas. Universidad Politécnica de Madrid.
Dyke, P. (2007). Modeling Coastal Hydraulics and Offshore Processes. Imperial College Press
Van Rijn, L.C. (1993). Principles of Coastal Morphology. Aqua Publications
CERC, Coastal Engineering Research Center (1984). Shore Protection Manual. U.S. Army Corps of Engrs., U.S. Govt. Printing Office
Mei, C.C. et al (2005). Theory and Applications of Ocean Surface Waves. World Scientific.

Complementary Puertos del Estado (2004). 2º Curso General de Dragados. Ministerio de Fomento
Dirección General para la Biodiversidad. (2004). Los tipos de Hábitat de Interés Comunitario en España. Ministerio de Medio Ambiente
Ministerio de Obras Públicas y Transportes (). Recomendaciones para Obras Marítimas. MOPT, Programa ROM.
Mei, C.C. et al (2005). Theory and Applications of Ocean Surface Waves. World Scientific


Recommendations
Subjects that it is recommended to have taken before
Proxecto fin de Carreira/632011510

Subjects that are recommended to be taken simultaneously
Enxeñaría Marítima/632011609
Dirección e Explotación de Portos/632011630

Subjects that continue the syllabus
Hidráulica e Hidroloxía I/632011204
Enxeñaría do Terreo II/632011304
Enxeñaría Ambiental/632011402
Portos e Costas/632011403
Obras Hidráulicas/632011407

Other comments
Se recomienda expresamente que los alumnos matriculados hayan cursado la asignatura Puertos y Costas de 4º Curso. La asignatura combina diferentes modelos de estudio y aprendizaje, resaltando especialmente el manejo del programa SMC y la ROM, ampliamente utilizado en el campo de la ingeniería portuaria. Los profesores recomiendan también la asistencia a las conferencias invitadas de empresas y administraciones del sector, para el análisis y solución de problemas y proyectos tipo.


(*)The teaching guide is the document in which the URV publishes the information about all its courses. It is a public document and cannot be modified. Only in exceptional cases can it be revised by the competent agent or duly revised so that it is in line with current legislation.