Datos Identificativos 2015/16
Asignatura (*) Enfoque Multidisciplinar da Dor: Neurobioloxía, Dor e Discapacidade, Sistemas de Avaliación, Novos P Código 651516006
Titulación
Mestrado Universitario en Discapacidade e Dependencia (plan 2015)
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Mestrado Oficial 2º cuadrimestre
Primeiro Optativa 6
Idioma
Castelán
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Fisioterapia
Coordinación
Rodriguez Romero, Beatriz
Correo electrónico
beatriz.romero@udc.es
Profesorado
Patiño Nuñez, Sergio
Rodriguez Romero, Beatriz
Correo electrónico
sergio.patino@udc.es
beatriz.romero@udc.es
Web
Descrición xeral

Competencias do título
Código Competencias do título
A8 CERF3. Ser capaces de entender a fisiopatoloxía da dor relevante na práctica clínica así como as súas implicacións dende un punto de vista sensitivo-perceptivo-motora
A9 CERF4. Capacidade para deseñar e executar proxectos de investigación na problemática bio-psico-social da dor
B1 CB6. Posuír e comprender coñecementos que acheguen unha base ou oportunidade de ser orixinais no desenvolvemento e/ou aplicación de ideas, a miúdo nun contexto de investigación
B7 CG2 Identificar, avaliar e resolver os problemas derivados da presenza de discapacidade e dependencia
B9 CG4 Ser capaz de intervir na problemática derivada da discapacidade e da dependencia
B10 CG5 Capacidade para integrar coñecementos científicos de carácter avanzado ligados ao ámbito da discapacidade e a dependencia
C6 CT6. Valorar críticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas aos que deben enfrontarse
C7 CT7. Ser capaz de valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade?

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Describir el impacto clínico y socioeconómico del dolor crónico. AI9
BI1
CI6
Profundizar en los aspectos neurobiológicos del dolor AI8
BI1
BI10
CI6
Comparar los paradigmas utilizados para explicar el dolor AI8
AI9
BI10
CI7
Identificar las características y manifestaciones clínicas de los diferentes tipos de dolor AI8
BI7
BI9
Revisar los conceptos actuales sobre la fisiopatología del dolor relevantes en su manejo clínico AI8
AI9
BI1
BI7
BI9
Estudiar las implicaciones del dolor desde un punto de vista sensitivo-perceptivo-motriz AI8
BI7
BI9
BI10
Identificar las características comunes de los síndromes de dolor crónico BI1
BI7
BI9
BI10
Revisar y ser capaz de aplicar diferentes pruebas de evaluación del dolor AI9
BI1
BI7
BI9
CI7
Analizar las nuevas estrategias de tratamiento del dolor crónico, estudiar su evidencia y conocer las recomendaciones para su uso en la práctica clínica AI9
BI1
BI7
BI9
BI10
CI6
CI7

Contidos
Temas Subtemas
1. Epidemiología del dolor 1.1. Prevalencia de dolor crónico
1.2. Impacto clínico y socio-económico
2. Definiciones de dolor
3. Aspectos neurobiológicos del dolor 3.1. Propiedades celulares y moleculares de las neuronas aferentes primarias
3.2. Mediadores inflamatorios y moduladores del dolor
3.3. Mecanismos moduladores de la respuesta dolorosa: neuroplasticidad
3.4. Cerebro y dolor
3.5. Genética y dolor
4. Paradigmas en el manejo del dolor: el dolor como una experiencia multidimensional 4.1. Paradigma pato-anatómico
4.2. Paradigma bio-psico-social
5. Características y manifestaciones clínicas del dolor 5.1. Agudo Vs crónico
5.1.1. Dolor agudo recurrente
5.1.2. Dolor crónico agudo
5.1.3. Dolor crónico no maligno
5.2. Central Vs periférico
5.3. Proyectado Vs referido
5.4. Nociceptivo Vs neuropático
5.5. Físico Vs psicógeno
6. Fisiopatología del dolor crónico 6.1. Definición del fenómeno de centralización
6.2. Fenómeno de wind-up
6.3. Cambios en los neurotransmisores
6.4. Alteración funcional de las conexiones excitatorias e inhibitoras
6.5. Creación de nuevas conexiones
6.6. Cambios neuroplásticos supraespinales: reorganización de los mapas corticales somatosensorial y motor
6.7. Modificación del patrón de respuesta de áreas corticales y subcorticales
6.8. Impacto de factores emocionales y cognitivo-conductuales
6.9. Dolor como respuesta multisistémica: participación del SNA, neuroendocrino e inmunitario
7. Síndromes de dolor crónico 7.1. Sindrome fibromiálgico
7.2. Síndrome de fatiga crónica
7.3. Síndrome regional complejo tipo I
7.4. Otros
8. Métodos de evaluación del dolor 8.1. Cuestionarios auto-administrados
8.2. Pruebas físicas
8.3. Otros
9. Análisis y revisión de la evidencia sobre las nuevas estrategias de tratamiento del dolor

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral A8 A9 B1 B7 B9 B10 C6 C7 12 36 48
Análise de fontes documentais A8 A9 B1 B9 B10 C6 C7 4 16 20
Prácticas de laboratorio A9 A8 B1 B7 B9 B10 C6 18 36 54
Proba de resposta múltiple A8 B1 B9 B10 1 12 13
Estudo de casos A8 B1 B7 B9 B10 2 4 6
Lecturas A8 B1 B7 B9 B10 C6 C7 0 6 6
Actividades iniciais C7 1 0 1
 
Atención personalizada 2 0 2
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Las sesiones magistrales se corresponden a las clases teóricas que serán impartidas en el aula. Se presentarán los aspectos clave de la asignatura de manera sintética y secuencial, con el objetivo de transmitir conocimientos y facilitar el aprendizaje a el/la alumn@. Se realizarán mediante exposición oral, con o sin apoyo audiovisual. Estará destinada fundamentalmente para los objetivos de conocimientos o de saber.
Análise de fontes documentais El/la alumn@ utilizará documentos audiovisuais y/o bibliográficos (fundamentamente artículos científicos) aportados por los docentes y/o que el/ella mismo hayan buscado y seleccionado. El objetivo de su análisis será el de reforzar y/o complementar aspectos básicos de la materia, trabajando al mismo tiempo sobre la capacidad para integrar conocimientos científicos de carácter avanzado, ligados al ámbito de la discapacidad, dependencia y al dolor.
Prácticas de laboratorio Se realizarán actividades de caracter práctico dirigidas fundamentalmente a la adquisión de las habilidades y metodologías de evaluación del dolor (identificación e interpretación de los cuestionarios autoadministrados, realización e interpretación de pruebas físicas, demostraciones de otras pruebas), y a la integración de conocimientos que contribuyan a un mejor entendimiento de la neurofisiología de la sensación álgica.
Proba de resposta múltiple El examen constará de 40 preguntas tipo test, de respuesta múltiple, donde cada 2 respuestas incorrectas restarán una bien contestada.
El examen tendrá un valor del 60% de la nota total de la asignatura.
Estudo de casos Los/las alumn@s, divididos en pequeños grupos, trabajarán sobre un caso clínico (real o supuesto) caracterizado por la presencia de dolor crónico, con el objetivo de proponer cuestiones que contribuyan a identificar el sustrato/s etiopatogénicos, de estudiar sus caracterísiticas y relacionarlas con los síndromes dolorosos estudiados en la materia, proponer alternativas de exploración, evaluación y/o enfoques terapéuticos de forma razonada.
Lecturas Se pedirá al alumno la lectura de algún texto (capítulo de libros) o documentos (artículos científicos) que le permita profundizar en los contenidos abordados tanto en las sesiones magistrales como en las prácticas de laboratorio.
Actividades iniciais A través de estas actividades iniciales se tratará de identificar las competencias, intereses y motivaciones del/la alumn@ con el objetivo de facilitar el proceso de aprendizaje. Se presentará la propuesta académica recogida en la asignatura, recomendaciones, su metodología de evaluación y todos aquellos aspectos fundamentales para el desarrollo y cursado de la misma.

Atención personalizada
Metodoloxías
Proba de resposta múltiple
Sesión maxistral
Análise de fontes documentais
Prácticas de laboratorio
Descrición
Además de contar con el feedback "in situ" con el docente, aquellas dudas y dificultades que le surjan a alumn@ podrán resolverse durante la propia sesión o bien a través de la solicitud de tutorías presenciales/virtuales

Durante el estudio de casos la atención personalizada se realizará durante la clase. En el caso del análisis de fuentes documentales el alumn@ contará con el seguimiento por parte del profesor/a a través de tutorías previamente solicitadas por aquél.

Además de contar durante las prácticas con el feedback "in situ" con el docente, el alumn@ podrá solicitar las tutorías presenciales o no presenciales que requiera para resolver cuestiones relacionadas con el transcurso de la práctica.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Estudo de casos A8 B1 B7 B9 B10 Se evalúa la capacidad del alumno para llevar a cabo el proceso de razonamiento clínico sobre un caso real o ficticio, así como la de discusión sobre su propuesta de solución, al responder a las pregunas formuladas sobre dicho caso. 15
Proba de resposta múltiple A8 B1 B9 B10 Examen tipo test de respuesta múltiple con un total de 40 preguntas. Cada 2 respuestas incorrectas se restará una bien 60
Análise de fontes documentais A8 A9 B1 B9 B10 C6 C7 Se evalúa la capacidad del alumno de hacer una estrategia de búsqueda adecuada, así como la capacidad de síntesis de los documentos científicos identificados a partir de dicha búsqueda y/o facilitados por los docentes. 15
Prácticas de laboratorio A9 A8 B1 B7 B9 B10 C6 La asistencia a todas las prácticas tendrá un valor correspondiente al 10% de la nota. Además de la asistencia, se tendrán en cuenta aspectos como la actitud y la participación activa durante las sesiones, habilidades, etc. 10
 
Observacións avaliación

Fontes de información
Bibliografía básica Moseley, G.L., Hodges, P.W. (2006). Dolor crónico y control motor. Barcelona: Masson
Butler D (2010). Explicando el dolor. Adelaida, Australia: Noigroup
Nijs, J., Van Houdenhove, B. (2009). From acute musloskeletal pain to chronic widespread pain and fibromyalgia: application of pain neurophysiology in manual therapy practice. Manual Therapy
Iannetti, G.D., Mouraux, A. (2010). From the neuromatrix to the pain matrix (and back). Exp Brain Res
Zamorano Zárate E. (2013). Movilización neuromeníngea: tratamiento de los trastornos mecanosensitivos del sistema nervioso. Madrid: Panamericana
Enriquez-Blanco, H., Schneider, R., Rodríguez, J. T. (2010). Síndrome del intestino irritable y otros trastornos relacionados.. Madrid: Panamericana
Serra Catafau J. (2007). Tratado de dolor neuropático. Madrid: Médica Panamericana
Sengupta, J.N. (2009). Visceral Pain: the neurophysiological mechanism. Handb Exp Pharmacol
Stephen B. McMahon, Martin Koltzenburg (2006). Wall y Melzack tratado del dolor. Madrid: Elsevier. 5ª ed.

Bibliografía complementaria


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías