| Competencias do título |
| Código | Competencias do título |
| A8 | CERF3. Ser capaces de entender a fisiopatoloxía da dor relevante na práctica clínica así como as súas implicacións dende un punto de vista sensitivo-perceptivo-motora |
| A9 | CERF4. Capacidade para deseñar e executar proxectos de investigación na problemática bio-psico-social da dor |
| B1 | CB6. Posuír e comprender coñecementos que acheguen unha base ou oportunidade de ser orixinais no desenvolvemento e/ou aplicación de ideas, a miúdo nun contexto de investigación |
| B7 | CG2 Identificar, avaliar e resolver os problemas derivados da presenza de discapacidade e dependencia |
| B9 | CG4 Ser capaz de intervir na problemática derivada da discapacidade e da dependencia |
| B10 | CG5 Capacidade para integrar coñecementos científicos de carácter avanzado ligados ao ámbito da discapacidade e a dependencia |
| C6 | CT6. Valorar críticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas aos que deben enfrontarse |
| C7 | CT7. Ser capaz de valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade? |
| Resultados de aprendizaxe | |||
| Resultados de aprendizaxe | Competencias do título | ||
| Describir o impacto clínico e socioeconómico da dor crónica. | AI9 |
BI1 |
CI6 |
| Profundizar nos aspectos neurobiolóxicos da dor. | AI8 |
BI1 BI10 |
CI6 |
| Comparar os paradigmas utilizados para explicar a dor. | AI8 AI9 |
BI10 |
CI7 |
| Identificar as características e manifestacións clínicas das diferentes tipos de dor. | AI8 |
BI7 BI9 |
|
| Revisar os conceptos actuais sobre a fisiopatoloxía da dor relevantes no seu manexo clínico. | AI8 AI9 |
BI1 BI7 BI9 |
|
| Estudar as implicacións da dolor dende un punto de vista sensitivo-perceptivo-motriz. | AI8 |
BI7 BI9 BI10 |
|
| Identificar as características comunes dos síndromes de dor crónico. | BI1 BI7 BI9 BI10 |
||
| Revisar e ser capaz de aplicar diferentes probas de evaluación da dor. | AI9 |
BI1 BI7 BI9 |
CI7 |
| Analizar as novas estratexias de tratamento da dor crónica, estudar a sua evidencia e coñecer as recomendacións para o seu uso na práctica clínica. | AI9 |
BI1 BI7 BI9 BI10 |
CI6 CI7 |
| Contidos |
| Temas | Subtemas |
| 1. Epidemioloxía da dor | 1.1. Epidemioloxía da dor músculo-esquelético. Xeneralidades 1.2. Epidemioloxía da dor lumbar 1.3. Epidemioloxía da dor cervical 1.4. Epidemioloxía da osteoartritis 1.5. Epidemioloxía da dor crónica xeneralizada e da fibromialxia |
| 2. Paradigmas no manexo da dor: a dor como unha experiencia multidimensional | 2.1. Modelo patoanatómico 2.2. Modelo biopsicosocial 2.3. Modelo da neuromatriz |
| 3. Aspectos neurobiolóxicos da dor | 3.1. Definicións da dor 3.2. Características e manifestacións clínicas da dor 3.3. Propiedades celulares e moleculares das neuronas aferentes primarias 3.4. Mediadores inflamatorios e moduladores da dor 3.5. Mecanismos moduladores da resposta dolorosa: neuroplasticidade 3.6. Cerebro e dor 3.7. Xenética e dor |
| 4. Fisiopatoloxía da dor crónica | 4.1. Definición do fenómeno de centralización 4.2. Fenómeno de wind-up 4.3. Cambios nos neurotransmisores 4.4. Alteración funcional das conexións excitatorias e inhibitoras 4.5. Creación de novas conexións 4.6. Cambios neuroplásticos supraespinales: reorganización dos mapas corticais somatosensorial e motor 4.7. Modificación do patrón de resposta de áreas corticais e subcorticais 4.8. Impacto de factores emocionais e cognitivo-conductuais 4.9. Dor como resposta multisistémica: participación do SNA, neuroendocrino e inmunitario |
| 5. Síndromes de dor crónico | 5.1. Fibromialxia 5.2. Síndrome de fatiga crónica 5.3. Síndrome rexional complexo tipo I 5.4. Outros |
| 6. Métodos de avaliación da dor | 6.1. Historia clínica 6.2. Escalas de medición da intensidade da dor 6.3. Escalas para medir "bandeiras amarelas" 6.4. Escalas de incapacidade funcional 6.5. Escalas de Calidade de Vida Relacionada coa Saude 6.6. Outras escalas de medición 6.7. Probas físicas |
| 7. Análise e revisión da evidencia sobre as novas estratexias de tratamento da dor | 7.1. Pedagoxía da dor 7.2. Exercicio terapéutico 7.3. Imaxinación motora gradual 7.4. Outros métodos |
| Planificación | ||||
| Metodoloxías / probas | Competencias | Horas presenciais | Horas non presenciais / traballo autónomo | Horas totais |
| Actividades iniciais | C7 | 0 | 2 | 2 |
| Sesión maxistral | A8 A9 B1 B7 B9 B10 C6 C7 | 18 | 36 | 54 |
| Estudo de casos | A8 B1 B7 B9 B10 | 0 | 25 | 25 |
| Análise de fontes documentais | A8 A9 B1 B9 B10 C6 C7 | 0 | 25 | 25 |
| Discusión dirixida | B1 C6 C7 | 4 | 12 | 16 |
| Proba de resposta múltiple | A8 B1 B9 B10 | 1 | 21 | 22 |
| Atención personalizada | 6 | 0 | 6 | |
| *Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado | ||||
| Metodoloxías |
| Metodoloxías | Descrición |
| Actividades iniciais | Presentarase a proposta académica da materia, recomendacións, a súa metodoloxía de avaliación e todos aqueles aspectos fundamentais para o desenvolvemento da mesma. Explícase como e para que se usará o Campus Virtual e as ferramentas de Microsoft 365 nesta materia. Darase ó alumnado a posibilidade de enviar á coordinadora os intereses e motivacións relacionados coa materia co obxectivo de facilitar o proceso de aprendizaxe. |
| Sesión maxistral | As sesións maxistrais correspóndense a dúas modalidades de clases: (i) ás clases teóricas presenciais impartidas na aula; (ii) ás clases asíncronas que se entregarán ao alumnado en diversos formatos (videolecciones, apuntamentos en formato pdf, etc.) e que se colgarán en Moodle. Estarán destinadas fundamentalmente para os obxectivos de coñecementos ou de saber. |
| Estudo de casos | Os/as alumnos/as traballarán sobre casos clínicos (reais ou supostos) caracterizados pola presenza de dor crónica, co obxectivo de propor cuestións que contribúan a identificar o substrato/s etiopatogénicos, de estudar as súas características e relacionalas coas síndromes dolorosas estudados na materia, propor alternativas de exploración, avaliación e/ou enfoques terapéuticos de forma razoada. |
| Análise de fontes documentais | Constará de dous partes: (i) Procura e análise de documentos multimedia (blogues, vídeos, páxina web, contas de Twitter, podcast, etc.) relevantes e relacionados coa temática da materia. En grupos de 2-3 alumnos/as analizarán e realizarán o seguimento dun recurso, e explicarán porqué a súa elección e porqué a recomendación da súa lectura, visionado ou escoita. (ii) A partir dun artigo relacionado coa temática da materia, cada estudante analizará as características deste, as características métricas da revista de publicación e presentarase un resumo-análise dos diferentes apartados do artigo. Engadirase ademais unha procura de 2 artigos publicados nos 5 últimos anos relacionados coa temática de tal artigo e un resumo xeral de cada un deles. |
| Discusión dirixida | A través desta técnica de dinámica de grupos os/as alumnos/as discutirán de forma libre sobre un tema previamente seleccionado polo profesorado. O alumnado estará coordinado por un/a moderador/a. |
| Proba de resposta múltiple | O exame constará de 30 preguntas tipo test, de resposta simple, onde cada 2 respostas incorrectas restarán unha ben contestada. O exame terá un valor do 40% da nota total da materia. Requírese alcanzar un mínimo de 4 puntos sobre 10 para aplicar todas as porcentaxes asignadas a cada metodoloxía. |
| Atención personalizada |
|
|
| Avaliación | |||
| Metodoloxías | Competencias | Descrición | Cualificación |
| Estudo de casos | A8 B1 B7 B9 B10 | Avalíase a capacidade do/a estudante para levar a cabo o proceso de razoamento clínico sobre casos reais ou ficticios, así como a de discusión sobre a súa proposta de solución, ao responder as preguntas formuladas sobre cada caso. | 20 |
| Proba de resposta múltiple | A8 B1 B9 B10 | Exame tipo test de resposta simple cun total de 30 preguntas. Cada 2 respostas incorrectas restarase unha ben. Requírese alcanzar un mínimo de 4 puntos sobre 10 para aplicar todas as porcentaxes asignadas a cada metodoloxía. |
40 |
| Discusión dirixida | B1 C6 C7 | Avalíase a asistencia e participación activa nas dúas sesións programadas de forma presencial. *Para o alumnado con dispensa académica de exención de asistencia, esta tarefa será entregada en formato audiovisual (podcast, video, etc.) |
20 |
| Análise de fontes documentais | A8 A9 B1 B9 B10 C6 C7 | Avalíase a capacidade do/a estudante de facer unha estratexia de procura adecuada, así como a capacidade de síntese dos documentos científicos identificados a partir de dita procura. | 20 |
| Observacións avaliación | |||
|
Estes criterios de avaliación manteranse para todas as convocatorias do curso académico. Estes criterios de avaliación manteranse tanto para o alumnado matriculado a tempo completo como a tempo parcial. A realización fraudulenta das probas ou actividades de avaliación implicará directamente a cualificación de suspenso '0' na materia na convocatoria correspondente, invalidando así calquera cualificación obtida en todas as actividades de avaliación de face a convocatoria extraordinaria". |
|||
| Fontes de información |
| Bibliografía básica |
Moseley, G.L., Hodges, P.W. (2006). Dolor crónico y control motor. Barcelona: Masson
Butler D (2010). Explicando el dolor. Adelaida, Australia: Noigroup
Nijs, J., Van Houdenhove, B. (2009). From acute musloskeletal pain to chronic widespread pain and fibromyalgia: application of pain neurophysiology in manual therapy practice. Manual Therapy
Iannetti, G.D., Mouraux, A. (2010). From the neuromatrix to the pain matrix (and back). Exp Brain Res
Zamorano Zárate E. (2013). Movilización neuromeníngea: tratamiento de los trastornos mecanosensitivos del sistema nervioso. Madrid: Panamericana
Enriquez-Blanco, H., Schneider, R., Rodríguez, J. T. (2010). Síndrome del intestino irritable y otros trastornos relacionados.. Madrid: Panamericana
Serra Catafau J. (2007). Tratado de dolor neuropático. Madrid: Médica Panamericana
Sengupta, J.N. (2009). Visceral Pain: the neurophysiological mechanism. Handb Exp Pharmacol
Stephen B. McMahon, Martin Koltzenburg (2006). Wall y Melzack tratado del dolor. Madrid: Elsevier. 5ª ed. |
|
|
|
| Bibliografía complementaria | |
|
|
| Recomendacións | |
| Materias que se recomenda ter cursado previamente |
| Materias que se recomenda cursar simultaneamente |
| Materias que continúan o temario |
| Observacións | |
|
Para axudar a conseguir unha contorna inmediata sustentable e cumprir cos obxectivos estratéxicos do Plan Green Campus da Facultade de Fisioterapia, os traballos documentais que se realicen nesta materia poderanse solicitar tanto en formato papel como virtual ou soporte informático. De realizarse en papel, seguiranse na medida do posible as seguintes recomendacións xerais: - Non se utilizarán plásticos. - Realizaranse impresións a dobre cara. - Empregarase papel reciclado. - Evitarase a realización de borradores. |