Identifying Data 2021/22
Subject (*) Early Intervention in Disabilities Code 651516011
Study programme
Mestrado Universitario en Discapacidade e Dependencia (plan 2015)
Descriptors Cycle Period Year Type Credits
Official Master's Degree 2nd four-month period
 First Optional 6
Language
Spanish
Galician
Teaching method Face-to-face
Prerequisites
Department Didácticas Específicas e Métodos de Investigación e Diagnóstico en Educación
Pedagoxía e Didáctica
Psicoloxía
Coordinador
Vieiro Iglesias, Maria del Pilar
 E-mail
pilar.vieiro@udc.es
Lecturers
Fernández Fernández, María Pilar
Vieiro Iglesias, Maria del Pilar
 E-mail
pilar.fernandez1@udc.es
pilar.vieiro@udc.es
Web http://www.educacion.udc.es/index.php?pagina=practicum
General description A materia de atención temperá é unha materia de 6 créditos cunha asignación horaria total de 150 horas dividida en horas presenciais e non presenciais ou de traballo autónomo do alumnado fora do horario de clase, esta asignación horaria detallase no epígrafe de planificación da materia.

A atención temperá concíbese como a abordaxe das problemáticas , trastornos ou disfuncións que se poden presentar en nenos/as entre os 0-6 anos, ainda que na actualidade implementase a atención temperá ou estimulación do desenvolvemento tamén en poboación xeral dentro do curriculum da educaión infantil. Por eso nesta materia vanse abordar aspectos sociosanitarios e escolares dentro do ámbito da atención temperá, presentándose os aspectos fundamentais da materia tales como concepto, modelos, avaliación, intervención, e implementación nas aulas.

MODALIDADE PRESENCIAL:
O alumnado asistirá ás clases da materia establecidas no horario ordinario, e presentará as actividades establecidas para a superación da materia en forma e tempo, ademáis de facer a proba obxetiva que proceda. Empregaranse todas as metodoloxías indicadas no epígrafe correspondente

MODALIDADE SEMIPRESENCIAL:
O alumnado non asistirá ás clases da materia, solo se lle pedirá a asistencia a tres sesións: inicial de presentación da materia para establecer os fundamentos de traballo na mesma, unha sesión para exposición oral dun traballo, e a sesión para a realización da proba obxetiva.

Este alumnado terá a súa disposición todo o material oportuno da materia na plataforma moodle ou a través de sesións teams, según proceda. Esto inlcue as sesións sobre contidos coa explicación pertinente, e outros documentos, videos, etc, necesarios para o curso opotuno da asignatura.

Neste caso os traballos presentaranse todos de xeito individual e non haberá aprendizaxe colaborativa na aula.

Poderá empregar moodle ou teams para consultas
Contingency plan 1. Modificacións nos contidos

2. Metodoloxías
*Metodoloxías docentes que se manteñen

Sesión maxistral: exposición dos contidos fundamentais a través de ppt ou teams

Recensión bilbiográfica O alumnado realizará a lectura obrigatoria de textos e documentos seleccionados como fonte de profundización dos contidos da asignatura, realizando una recensión crítica e un análisis exhaustivo dos mesmos

Estudo de casos: resolución sobre casos clinicos presentados, con avaliación, diagnóstico e intervención.



Proba obxectiva O alumnado deberá realizar un examen dos contIidos abordados ao longo do curso. Este examen será con preguntas tipo test, que poderán ser de resposta múltiple ou V/F, pero neste caso realizarase a través da ferramenta proba ou examen de moodle
A atención personalizada manterase a través de ferramentas como moodle ou teams







*Metodoloxías docentes que se modifican
A Presentación oral desaparece. e a aprendizaxe colaborativa desaparece tamén, e os contidos a traballar mediante estas metodoloxías presentaranse como tarefa a través de moodle, a modo de traballos individuais

3. Mecanismos de atención personalizada ao alumnado
Implementaranse o foro de dubidas de moodle, o correo e as tutorías por teams de ser necesarias

4. Modificacións na avaliación

A avaliación mantén os criterios de porcentaxe para as distintas actividades e para a proba obxetiva, salvo no caso da aprendizaxe colaborativa que pasará a sumarse á puntuación das outras actividades xa que os traballos serán individuais

*Observacións de avaliación:

5. Modificacións da bibliografía ou webgrafía

Study programme competencies
Code Study programme competences
A1 CE1. Ser capaz de integrar o fenómeno da discapacidade e a dependencia dentro da construción social do proceso saúde-enfermidade
A16 CEIP1. Ser capaz de integrar coñecementos avanzados no campo dos trastornos do desenvolvemento e da atención temperá.
A17 CEIP2. Capacidade para deseñar e executar proxectos de investigación no ámbito dos trastornos do desenvolvemento e a súa atención temperá.
A23 CEIP8. Capacidade para deseñar e executar proxectos de investigación no ámbito da intervención psicolóxica nas relacións de familia ante situacións de discapacidade e dependencia.
B2 CB7. Que os estudantes saiban aplicar os coñecementos adquiridos e a súa capacidade de resolución de problemas en ámbitos novos ou pouco coñecidos dentro de contextos máis amplos (ou multidisciplinares) relacionados coa súa área de estudo
B3 CB8. Que os estudantes sexan capaces de integrar coñecementos e enfrontarse á complexidade de formular xuízos a partir dunha información que, sendo incompleta ou limitada, inclúa reflexións sobre as responsabilidades sociais e éticas vinculadas á aplicación dos seus coñecementos e xuízos
B4 CB9. Que os estudantes saiban comunicar as súas conclusións e os coñecementos e razóns últimas que as sustentan a públicos especializados e non especializados dun modo claro e sen ambigüidades
B5 CB10. Que os estudantes posúan as habilidades de aprendizaxe que lles permitan continuar estudando dun modo que haberá de ser en boa medida autodirixido ou autónomo.
B7 CG2 Identificar, avaliar e resolver os problemas derivados da presenza de discapacidade e dependencia
B8 CG3 Capacidade para a toma de decisións na resolución de problemas.
B9 CG4 Ser capaz de intervir na problemática derivada da discapacidade e da dependencia
B10 CG5 Capacidade para integrar coñecementos científicos de carácter avanzado ligados ao ámbito da discapacidade e a dependencia
B11 CG6 Ser capaz de acceder á información relacionada coa discapacidade e a dependencia
C1 CT1. Ser capaz de relacionarse de forma eficiente con e dentro do equipo multidisciplinar, intradisciplinar e transdisciplinar.
C2 CT2. Coñecer os recursos sociosanitarios e aprender a utilizalos para elaborar programas de intervención no ámbito da discapacidade e a dependencia
C6 CT6. Valorar críticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas aos que deben enfrontarse
C7 CT7. Ser capaz de valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade?

Learning aims
Learning outcomes Study programme competences
Ser capaz de integrar o fenómeno da discapacidade e a dependencia dentro da construción social do proceso saúde-enfermidade AR1
Understand the meaning and usefulness of early care AR16
Capacidade para deseñar e executar proxectos de investigación no ámbito dos trastornos do desenvolvemento e a súa atención temperá. AR17
Know the relationship between early care, development and disability BR2
Que os estudantes sexan capaces de integrar coñecementos e enfrontarse á complexidade de formular xuízos a partir dunha información que, sendo incompleta ou limitada, inclúa reflexións sobre as responsabilidades sociais e éticas vinculadas á aplicación dos seus coñecementos e xuízos BR3
Be able to design an early care program in specific cases and assess its success through research BR7
Que os estudantes saiban comunicar as súas conclusións e os coñecementos e razóns últimas que as sustentan a públicos especializados e non especializados dun modo claro e sen ambigüidades BR4
Be able to develop a documentary database on early care, development and disability BR7
Know assessment instruments for the detection of developmental problems between 0-6 years BR11
Know the socio-health resources available to care for people with disabilities CR2
Capacidade para a toma de decisións na resolución de problemas. BR8
Ser capaz de relacionarse de forma eficiente con e dentro do equipo multidisciplinar, intradisciplinar e transdisciplinar. CR1
Que os estudantes posúan as habilidades de aprendizaxe que lles permitan continuar estudando dun modo que haberá de ser en boa medida autodirixido ou autónomo. BR5
Capacidade para deseñar e executar proxectos de investigación no ámbito da intervención psicolóxica nas relacións de familia ante situacións de discapacidade e dependencia. AR23
CT7. Ser capaz de valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade? CR7
CT6. Valorar críticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas aos que deben enfrontarse CR6
CG5 Capacidade para integrar coñecementos científicos de carácter avanzado ligados ao ámbito da discapacidade e a dependencia BR10
CG4 Ser capaz de intervir na problemática derivada da discapacidade e da dependencia BR9

Contents
Topic Sub-topic
A planificación didáctica e o deseño de unidades e proxectos de aprendizaxe comprensivos, globalizados e favorecedores do desenvolvemento integral das persoas -O deseño disciplinar e interdisciplinar na educación infantil.
-O deseño de proxectos de aprendizaxe contextualizados nos intereses do alumnado e que promovan a sostibilidade.
-A planificación de tarefa simples e complexas atendendo á diversidade presente na aula.
A reflexión sobre a práctica realizada (observación e intervención) como ferramenta para a innovación e a mellora - O interese pola avaliación do currículo deseñado e desenvolvido

- A elaboración de informes científicos portadores de liñas de mellora contextualizadas
Aspectos introductorios Concepto e evolución
obxetivos
Modelos
Organización e centros
Avaliación e dianóstico en atención temperá Instrumentos e técnicas de avaliación xerais e específicas
avaliación formal e non formal
tipos de diagnóstico e criterios diagnósticos
Trastornos do desenvolvemento Trastornos sensoriais
motóricos
TEA
TDAH
Trastornos da linguaxe e a comunicación
Discapacidade intelectual
Outros
Intervención Areas e estratexias de intervención nas distintas patoloxias
Coordinación do equipo multidisciplinar
O papel da familia na intervención

Planning
Methodologies / tests Competencies Ordinary class hours Student’s personal work hours Total hours
Collaborative learning B5 B8 C1 15 10 25
Critical bibliographical A1 A16 B2 B3 1 20 21
Objective test A1 A16 B2 B7 C2 2 10 12
Oral presentation B4 B5 B11 15 30 45
Guest lecture / keynote speech A1 A16 A17 A23 B7 B11 C7 20 0 20
Case study A17 A23 B7 B8 B9 B10 B11 C1 C2 C6 10 15 25
 
Personalized attention 2 0 2
 
(*)The information in the planning table is for guidance only and does not take into account the heterogeneity of the students.

Methodologies
Methodologies Description
Collaborative learning Realizaranse traballos en grupo sobre análisis de documentos, e outras actividades, discusión, e tamén contraste de información e postas en común
Critical bibliographical Consistirá nun resumen e recensión crítica e reflexiva sobre diversos documentos, fomentando o xuicio crítico e o pensamento autónomo e reflexión persoal do alumnado
Objective test Consistirá nunha proba tipo test de resposta múltiple sempre que sexa posible, ou V/F , si é preciso, e que computará un 40% da calificación total da materia
Oral presentation Consistirá na búsqueda de información sobre algún aspectos concretos da materia e a sua presentación por parte do alumno na clase
Guest lecture / keynote speech Presentación de contidos fundamentais por parte do profesor, coas explicacións pertinentes
Case study Resolución de casos clínicos, concretando avaliación, diagnóstico e estratexias e áreas de intervención dacordo a información aportada na documentación ó respecto

Personalized attention
Methodologies
Case study
Collaborative learning
Description
- O titor acompañará o proceso de aprendizaxe do alumnado, aclarando dudas, revisando gradualmente traballos, respondendo as cuestión presentadas polos alumnos en función de intereses ou extratexias de traballo , etc

- o profesorado titor da Facultade estará dispoñible no horario de titorías.

- Poderanse facer consultas a través do foro de Moodle, ou correo, ou incluso a través de teams para alumnado da modalidade semipresencial

Assessment
Methodologies Competencies Description Qualification
Case study A17 A23 B7 B8 B9 B10 B11 C1 C2 C6 Resolución de casos clínicos ou supostos de exemplo, determinando, avaliación, diagnóstico . áreas e estratexias a traballar 20
Collaborative learning B5 B8 C1 Traballos en grupo, debates, e posta en común de análises de documentos, valorarase o grado de participación e implicación dos membros do grupo 10
Critical bibliographical A1 A16 B2 B3 Analise e reflexión crítica de artigos científicos 10
Objective test A1 A16 B2 B7 C2 Cumplimentación dun test de resposta múltiple sempre que sexa posible, ou V/F puntuaráse sobre 10, contando un 40%da puntuación global 40
Oral presentation B4 B5 B11 Preparación e presentación de aspectos concretos da materia ó grupo clase por parte do alumnado 20
 
Assessment comments

Para superar a materia será necesario que o alumnado supere a metade da nota de cada traballo solicitado, correspondente a distintas metodoloxías O alumnado deberá entregar as actividades en tempo e forma, normalmente a través da ferramenta de tareas de Moodle, ou impreso
As actividades computarán un 60%, e a proba obxetiva un 40% da calificación final


MODALIDADE SEMIPRESENCIAL:
 
Presentarán as mismas actividades , a través da ferramenta tareas de moodle, ou plataforma teams, e os criterios de avaliación serán os mesmos. Os traballos avaliaranse sempre de xeito individual posto que non haberá traballos en grupo nin aprendizaxe colaborativa.

Na asegunda oportunidade manterase a nota dos traballos ou da proba superada, e solicitarase únicamente a repetición dos elementos non superados.

Sources of information
Basic

Desarrollo de escuelas inclusivas

. Madrid: Narcea.

Antúnez, S., Del Carmen, L. M., Imbernón, F., Parcerisa, A., & Zabala, A. (2005). Del proyecto educativo a la programación de aula. Barcelona: Graó.

Apple, M. W. (1996). Política cultural y educación. Madrid: Morata.

Apple, M. W., & Beane, J. A., (Comps),. (1997). Escuelas democráticas. Madrid: Morata.

Bernstein, B. (1989). Clase y pedagogías visibles e invisibles. In J. Gimeno Sacristán & Á. Pérez Gómez (Eds.), La enseñanza: su teoría y su práctica (pp. 54-72). Madrid: Akal Universitaria.

Bolívar, A. (2000). Los centros educativos como organizaciones que aprenden. Promesas y realidades. Madrid: La Muralla.

Bruner, J. (1987). La importancia de la educación. Barcelona: Paidós.

Coll, C., Martín, E., Mauri, T., Miras, M., Onrubia, J., Solé, I., et al. (1993). El constructivismo en el aula. Barcelona: Graó.

Edwards, D., & Mercer, N. (1988). El conocimiento compartido: el desarrollo de la compresión en el aula. Barcelona: Paidós.

Fernández Enguita, M. (1999). La profesión docente y la comunidad escolar: crónica de un desencuentro. Madrid: Morata.

Fernández Enguita, M. (2001). Educar en tiempos inciertos. Madrid: Morata.

Fernández Pérez, M. (1994). Las tareas de la profesión de enseñar. Madrid: SXXI.

Freire, P. (1985a). La naturaleza política de la educación. Barcelona: Paidós.

Freire, P. (1985b). Pedagogía del oprimido. Madrid: Siglo XXI.

Gimeno Sacristán, J. (1997). El currículum: una reflexión sobre la práctica. Madrid: Morata.

Gimeno Sacristán, J., & Pérez Gómez, Á. I., (Comps),. (1997). Comprender y transformar la enseñanza. Madrid: Morata.

Hargreaves, A. (1996). Profesorado, cultura y postmodernidad (cambian los tiempos, cambia el profesorado). Madrid: Morata.

Hargreaves, A. (2003). Enseñar en la sociedad del conocimiento. Barcelona: Octaedro.

Hernández, S., & Ventura, M. (1992). La organización del currículo por proyectos de trabajo. Barcelona: Graó.

Jackson, P. W. (1996). La vida en las aulas. Madrid: Morata.

Kemmis, S., & Mctaggart, R. (1996). Cómo planificar la investigación-acción. Barcelona: Laertes.

Parra Ortiz, J. M. (2010). Manual de Didáctica de la Educación Infantil. Madrid: Gadeta Editorial.

Perrenoud, P. (1996). La construcción del éxito y el fracaso escolar. Madrid: Morata.

Rodicio García, M. L., & Iglesias-Cortizas, M. J. (2011). El acoso escolar. Diagnóstico y prevención. Madrid: Biblioteca Nueva.

Sánchez Blanco, C. (1994a). El desarrollo de actitudes en Educación Infantil. Zaragoza: Edelvives.

Sánchez Blanco, C. (1994b). La cooperación en Educación Infantil. A Coruña: Universidade da Coruña.

Sánchez Blanco, C. (2000). Dilemas de la educación infantil. Vol. 1. Sevilla: MCEP.

Sánchez Blanco, C. (2001). De la educación infantil y su crítica: Reforma, investigación e innovación y formación del profesorado. Vol. 2. Sevilla: MCEP.

Sánchez Blanco, C. (2006). Violencia física y construcción de identidades: propuestas de reflexión crítica para las escuelas infantiles. Barcelona: Graó.

Sánchez Blanco, C. (2009). Peleas y daños físicos en la educación infantil. Bos Aires: Miño y Dávila.

Santos Guerra, M. Á. (1990). Hacer visible lo cotidiano: teoría y práctica de la evaluación cualitativa de los centros escolares. Madrid: Akal.

Schön, D. A. (1992). La formación de profesionales reflexivos: hacia un nuevo diseño de la enseñanza y el aprendizaje en las profesiones. Barcelona: Paidós.

Stainback, S., & Stainback, W. (2001). Aulas inclusivas: un nuevo modo de enfocar y vivir el currículo. Madrid: Narcea.

Steinberg, S. R., & Kincheloe, J. L., (Comps),. (2000). Cultura infantil y multinacionales. Madrid: Morata.

Stenhouse, L. (2003). Investigación y desarrollo del currículum. Madrid: Morata.

Torres Santomé, J. (2001). Educación en tiempos de neoliberalismo. Madrid: Morata.

Torres Santomé, J. (2005). El currículum oculto. Madrid: Morata.

Torres Santomé, J. (2006a). Globalización e interdisciplinariedad: el currículum integrado. Madrid: Morata.

Torres Santomé, J. (2006b). La desmotivación del profesorado. Madrid: Morata.

Trillo, F., & Sanjurjo, L. (2008). Didáctica para profesores de a pie. Propuestas para comprender y mejorar la práctica. Rosario: Homo Sapiens.
Complementary

Cantón, I., (Coord.),. (2009). Narraciones de la escuela. Barcelona: Editorial Davinci.

Cantón, I., (Coord.),. (2010). Narraciones de maestros. Barcelona: Editorial Davinci.

Diez Navarro, C. (2003). El piso de abajo de la escuela. Barcelona: Graó.

McCourt, F. (2005). El profesor. Madrid: Maeva.

Pennac, D. (2008). Mal de escuela. Barcelona: Mondadori.

Tonucci, F. (1988). Niño se nace. Barcelona: Barcanova.

Tonucci, F. (1989). Cómo ser niño. Barcelona: Barcanova.

Tonucci, F. (1993). La soledad de los niños. Barcelona: Barcanova.

Tonucci, F. (1994). Con ojos de niño. Barcelona: Barcanova.

Tonucci, F. (2003). Cuando los niños dicen ¡Basta! Madrid: Fundación Germán Sánchez Ruipérez.

 


Recommendations
Subjects that it is recommended to have taken before

Subjects that are recommended to be taken simultaneously

Subjects that continue the syllabus

Other comments

    Recoméndanse os envíos dos traballos telemáticamente, e de non ser posible, nos documentos impresos non utilizar plásticos, elixir a impresión a doble cara, empregando material reciclado e evitar imprimir borradores.

Recoméndase estar ó tanto da información de moodle en todo momento, así como das indicacións da profesora.

Recoméndase a entrega rigurosa das actividades en tempo e forma

Recoméndase na modalidade semipresencial asistir ás tres sesións indicadas e manter contacto contínuo coa docente


(*)The teaching guide is the document in which the URV publishes the information about all its courses. It is a public document and cannot be modified. Only in exceptional cases can it be revised by the competent agent or duly revised so that it is in line with current legislation.