Datos Identificativos 2019/20
Asignatura (*) PSICOLOXÍA Código 651G01012
Titulación
Grao en Fisioterapia
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao Anual
Segundo Formación básica 9
Idioma
Castelán
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Psicoloxía
Coordinación
Gonzalez Cabanach, Ramon
Correo electrónico
r.cabanach@udc.es
Profesorado
Franco Taboada, Victoria
Gonzalez Cabanach, Ramon
Correo electrónico
v.franco@udc.es
r.cabanach@udc.es
Web
Descrición xeral Os contidos da materia contemplan entre as súas actividades formativas o coñecemento psicosocial do paciente e da actividade profesional, así como o coñecemento e manexo da relación profesional da saúde-paciente.
Entre os obxectivos fundamentais desta materia atópanse que os alumnos adquiran os coñecementos necesarios para identificar os factores psicolóxicos e sociais que inflúen no estado de saúde ou enfermidade das persoas, familias e comunidade; que comprendan os aspectos psicolóxicos na relación fisioterapeuta-paciente; que interioricen conceptos como saúde, calidade de vida e benestar e interrelaciónelas entre os mesmos; que coñezan e desenvolvan as bases da comunicación humana como base das relacións interpersoais; que adquiran coñecementos sobre as interaccións entre as emocións, a saúde e a tensión, desenvolvendo estratexias de traballo e afrontamiento adecuadas para mellorar as súas habilidades como futuros profesionais do campo da saúde; que adquiran coñecementos sobre os problemas de deterioración cognitiva, de procesos dexenerativos asociados ás demencias e os problemas derivados da diversidade funcional mental psíquica e física, desenvolvendo recursos e tecnicas de estimulación cognitiva e fisioterapéutica para unha intervención adaptada ás características particulares do paciente; que comprendan a importancia do propio proceso de aprendizaxe ao longo de toda a vida e que desenvolvan a capacidade de identificar os factores que interveñen no traballo en equipos multidisciplinares no ámbito da saúde.
Desde unha perspectiva psicopedagóxica, a docencia dunha materia destas características para futuros fisioterapeutas debe fornecerlles non só os coñecementos e a metodoloxía necesaria para facer fronte ás situacións particulares coas que se poden atopar na súa vida profesional, senón tamén axudarlles a desenvolver unhas actitudes de reflexión, de crítica e de compromiso para facer fronte ás mesmas.

Competencias do título
Código Competencias do título
A1 Coñecer e comprender a morfoloxía, a fisioloxía, a patoloxía e a conduta das persoas, tanto sas como enfermas, no medio natural e social.
A4 Adquirir a experiencia clínica adecuada que proporcione habilidades intelectuais e destrezas técnicas e manuais; que facilite a incorporación de valores éticos e profesionais; e que desenvolva a capacidade de integración dos coñecementos adquiridos; de forma que, ao termo dos estudos, os estudantes saiban aplicalos tanto a casos clínicos concretos no medio hospitalario e extrahospitalario, como a actuacións na atención primaria e comunitaria.
A6 Valoración diagnóstica de coidados de fisioterapia segundo as normas e cos instrumentos de validación recoñecidos internacionalmente.
A13 Saber traballar en equipos profesionais como unidade básica na que se estruturan de forma uni ou multidisciplinar e interdisciplinar os profesionais e demais persoal das organizacións asistenciais.
A17 Comprender a importancia de actualizar os coñecementos, habilidades, destrezas e actitudes que integran as competencias profesionais do fisioterapeuta.
B1 CB1 - Que os estudantes demostrasen posuír e comprender coñecementos nunha área de estudo que parte da base da educación secundaria xeral, e adóitase atopar a un nivel que, aínda que se apoia en libros de texto avanzados, inclúe tamén algúns aspectos que implican coñecementos procedentes da vangarda do seu campo de estudo
B2 CB2 - Que os estudantes saiban aplicar os seus coñecementos ao seu traballo ou vocación dunha forma profesional e posúan as competencias que adoitan demostrarse por medio da elaboración e defensa de argumentos e a resolución de problemas dentro da súa área de estudo
B3 CB3 - Que os estudantes teñan a capacidade de reunir e interpretar datos relevantes (normalmente dentro da súa área de estudo) para emitir xuízos que inclúan unha reflexión sobre temas relevantes de índole social, científica ou ética
B4 CB4 - Que os estudantes poidan transmitir información, ideas, problemas e solucións a un público tanto especializado como non especializado
B5 CB5 - Que os estudantes desenvolvesen aquelas habilidades de aprendizaxe necesarias para emprender estudos posteriores cun alto grao de autonomía
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía respectuosa coa cultura democrática, os dereitos humanos e a perspectiva de xénero.
C5 Entender a importancia da cultura emprendedora e coñecer os medios ao alcance das persoas emprendedoras.
C6 Adquirir habilidades para a vida e hábitos, rutinas e estilos de vida saudables.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.
C9 Ter a capacidade de xestionar tempos e recursos: desenvolver plans, priorizar actividades, identificar as críticas, establecer prazos e cumprilos.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Ter a capacidade de identificar os factores psicolóxicos e sociais que inflúen no estado de saúde ou enfermidade das persoas, familias e comunidade. A1
A4
A6
B1
B3
Comprender e desenvolver a teoría da comunicación e habilidades interpersoais. A4
A13
B2
B4
C1
C4
C9
Comprender teorías de aprendizaxe aplicados na educación en saúde eo proceso de aprendizaxe ao longo da vida. A4
A17
B1
B5
C3
Comprender os aspectos psicolóxicos na relación fisioterapeuta-paciente. A1
A4
A17
B2
B4
C4
C6
C9
Identificar os factores implicados en situacións de traballo en equipo e en situacións de liderado. A4
A13
A17
B3
C3
C5
C8
C9
Coñecer e identificar os problemas psicolóxicos e físicos derivados da violencia doméstica para adestrar os alumnos na prevención, detección precoz, tratamento e rehabilitación das vítimas de tal violencia. A4
A17
B3
C4
C6

Contidos
Temas Subtemas
1. Introdución. Saúde, calidade de vida e benestar Concepto de saúde e o CIF.
Concepto de calidade de vida e os distintos modelos conceptuais do mesmo.
Benestar: Benestar subxectivo e Benestar psicolóxico
Modelo multidimensional do benestar





2. Emocións e saúde O concepto de emoción e outros conceptos relacionados
Expresión facial e emoción
Teorías da emoción
Clasificación de emociónelas
Utilidade das emocións
Emociones e saúde
3. Estrés e burnout 1. Conceptualización da Tensión
2. Os Modelos Explicativos da Tensión
3. O bournout
4. O Control da Tensión e a Mente.
4.1. Tensión e Autoaxuda.
4.2. Algunhas Cuestións Básicas para afrontar a Tensión.
4.3. Métodos Prácticos para controlar a Tensión
4. Saúde e enfermidade O proceso da Saúde e a Enfermidade
Concepcións médicas da saúde
Concepcións sociais da saúde
O estado de saúde ideal
Saúde e prácticas culturais
Concepcións e vivencias da enfermidade
A percepción da enfermidade
O coidado da saúde
5. A adherencia ó tratamiento 1. Cumprimento ou adherencia
2. Criterios de estimación da falta de adherencia
3. Tipos de non adherencia
4. Métodos de detección da non adherencia
4.1. A medida de actividades fose do contexto clínico
4.2. O coidador e a adherencia
5. Consecuencias da falta de adherencia
6. Factores asociados á adherencia
7. Mejora de la adherencia
6. A reserva cognitiva e o deterioro cognitivo. Reserva Cerebral
Reserva Cognitiva
Variables que interveñen na reserva cognitiva:
A educación
As actividades cotiás
A actividade física
A actividade mental
Actividade social e lecer
El estilo de vida
La dimensión afectivo-emocional
Otros factores
La Medición de la Reserva Cognitiva
Reserva Cognitiva y DCL
Deterioro Cognitivo Ligero
7. As demencias. Caracterización da Dependencia.
Dependencia e Demencia.
Caracterización da Demencia.
Déficits Cognitivos
Déficits Sociais
Déficits Afectivos-Motivacionales
Trastornos de Conduta
Tipos principais de Demencias
A Demencia de Alzheimer
8. As discapacidades A DISCAPACIDADE PSÍQUICA: DISCAPACIDADE INTELECTUAL E Os TRASTORNOS XENERALIZADOS DO DESENVOLVEMENTO
1.1. Conceptualización do Atraso Mental.
1.2. Factores Etiológicos.
1.3. Os Indicadores de Problemas de Atraso Mental.
2.1. Conceptualización dos TGD.
2.2. Tipos de trastornos.
2.3. O TRASTORNO AUTISTA: descrición, etiología, prevalencia e concepto de espectro autista.
2.4. Os OUTROS TGD: síndrome de rett, síndrome desintegrativo infantil, síndrome de asperger.
2.5. Recomendacións para a intervención.
As DISCAPACIDADES FÍSICAS
3.1.- Acerca da enfermidade e as súas secuelas.
3.2.- As discapacidades físicas: Descrición e tipos.
3.2.1.- As discapacidades por enfermidade en curso.
3.2.2.- As discapacidades por secuelas e limitacións motrices.
3.3.- Algunhas recomendacións de intervención.


Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Estudo de casos A1 A4 A6 A17 B3 B2 C4 C6 C8 10 30 40
Sesión maxistral A1 A4 A6 B1 B5 C1 C5 40 20 60
Discusión dirixida A4 A13 B4 C1 C4 C6 10 0 10
Lecturas A4 A6 A17 B1 B3 C6 C8 0 25 25
Traballos tutelados A17 B1 B3 B4 B5 C1 C3 C6 C8 C9 2 27 29
Prácticas de laboratorio A4 A13 A17 B2 26 30 56
Proba obxectiva A1 A4 A6 B1 B2 B3 C1 2 0 2
 
Atención personalizada 3 0 3
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Estudo de casos O alumno enfróntase á resolución dun caso, real ou suposto, ante o que ten que realizar unha avaliación, elaborar unhas conclusións e expor un proceso de intervención
Sesión maxistral Exposición por parte do profesor dos contidos máis relevantes dunha determinada temática de especial interese e incidencia formativa. Vai acompañada de orientacións sobre a maneira máis adecuada de aprender os devanditos contidos
Discusión dirixida Discusión en grupo sobre algúns dos contidos do programa. Esta discusión ha de ir apoiada en coñecementos sobre o tema e argumentos. Moderada polo profesor da materia
Lecturas O alumno deberá realizar a lectura de textos, capítulos de libros ou artigos de relevancia científica, seleccionados polo profesor. Recibirá unha atención personalizada nesta tarefa
Traballos tutelados Ao comezo do curso fixaranse unha serie de actividades, individuais e colectivas, sobre os contidos máis relevantes do programa. O alumno deberá elaboralas e entregalas para a súa avaliación
Prácticas de laboratorio Nas sesións prácticas da materia exporanse unha serie de casos, supostos, situacións reais, instrumentos de avaliación ou programas de intervención. O alumno ha de analizar, avaliar e expor unha solución razoada e válida terapéuticamente.
Proba obxectiva As probas obxectivas da materia (2 probas coincidindo co final de cada cuadrimestre) consistirán nunha serie de actividades, de carácter fundamentalmente aplicado, nas que o alumno deberá utlizar os coñecementos adquiridos na materia ao longo do curso

Atención personalizada
Metodoloxías
Prácticas de laboratorio
Estudo de casos
Traballos tutelados
Descrición
Durante a realización dos casos expostos, das prácticas clínicas e dos traballos tutelados o alumno disporá de sesións de orientación, tanto individuais como grupales, nos que se lle asesorará sobre as técnicas e estratexias de estudo que lle permitan a aprendizaxe e o traballo autónomos. Este asesoramento estará fixado desde o comezo do curso e terá un carácter periódico.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Prácticas de laboratorio A4 A13 A17 B2 Levarase un caderno de prácticas ao longo do curso, que serán avaliadas polo profesor en función da súa validez para resolver os problemas expostos 10
Estudo de casos A1 A4 A6 A17 B3 B2 C4 C6 C8 Valorarase a capacidade de análise do caso, de avaliación das dimensións explicativas fundamentais e de elaboración de propostas de intervención 5
Sesión maxistral A1 A4 A6 B1 B5 C1 C5 Valorarase a asistencia e a participación do alumnado nas sesións maxistrais 5
Discusión dirixida A4 A13 B4 C1 C4 C6 Valorarase a participación do alumno baseada en argumentos contrastados 0
Lecturas A4 A6 A17 B1 B3 C6 C8 Computarán as lecturas realizadas polo alumnado a instancias do profesorado, os resumos presentados das mesmas e o debate posterior na aula 0
Traballos tutelados A17 B1 B3 B4 B5 C1 C3 C6 C8 C9 Valorarase a realización puntual das actividades fixadas no programa do curso, a capacidade de crítica e innovación do alumno, a documentación utilizada e a validez das achegas realizadas 10
Proba obxectiva A1 A4 A6 B1 B2 B3 C1 Valorarase a realización puntual das actividades fixadas no programa do curso, a capacidade de crítica e innovación do alumno, a documentación utilizada e a validez das achegas realizadas 70
 
Observacións avaliación

As porcentaxes asignadas a cada proba pode sufrir pequenas modificacións dun curso a outro con respecto á memoria verificada en función das necesidades da materia; con todo a proba obxectiva-prácticas de laboratorio e traballos tutelados a súa suma non terá un valor menor a 80% e a avaliación continuada non superará o 20%


Fontes de información
Bibliografía básica IMSERSO (2008). La participación social de las personas mayores. Madrid: IMSERSO
Cabanach, R.G.; Valle, A.; Fariña, F., y Arce, R. (Eds.) (2010). Calidad de vida, bienestar y salud. A Coruña: Psicoeduca
Álvarez, J. y Sicilia, M. (2007). Deterioro cognitivo y autonomía personal básica en personas mayores. Anales de Psicología, 23(2), 272-281
Blanco, A. y Díaz, D. (2005). El bienestar social: su concepto y medición. Psicothema, 17(4), 582-589
Crespo, M. y López Martínez, J. (2007). El estrés en cuidadores de mayores dependientes. Cuidarse para cuidar. Madrid: Pirámide
Artaso, B., Goñi, A. y Biurrun, A. (2002). Estrategias de afrontamiento de las cuidadoras informales del paciente con demencia. Cuadernos de Medicina Psicosomática y Psiquiatría de Enlace, 60/61, 38-45.
Lazarus, R. S. y Folkman, S. (1986). Estrés y procesos cognitivos. Barcelona: Martínez Roca
Gollwitzer, P. M. y Brandstätter, V. (1997). Implementation intentions and effective goal pursuit. Journal of Personality and Social Psychology, 73(1), 186-199
Montorio,I. y Izal, M. (Eds.) (1999). Intervención psicológica en la vejez. Aplicaciones en el ámbito clínico y de la salud . Madrid: Síntesis
Cabanach, R., Cervantes, R., Doniz, L. y Millán, P. (2007). La atención psicológica al cuidador. El estrés del cuidador. A Coruña: Psicoeduca
Pardo, A. (2005). La cultura de la sobreprotección. Revista Multidisciplinar de Gerontología, 15(3), 166-170
Riediger, M. (2008). Motivational systems and the pursuit of goals: lessons learned from older adults. The European Health Psychologist, 10, 37-40
Chico, E. (2002). Optimismo disposicional como predictor de estrategias de afrontamiento. Psicothema, 14(3), 544-550
Martínez-Correa, A., Reyes, G.A., García-León, A. y González-Jareño, M. I. (2006). Optimismo/pesimismo disposicional y estrategias de afrontamiento del estrés. Psicothema, 18(1), 66-72
Abellán, A. (2003). Percepción del estado de salud. Revista Multidisciplinar de Gerontología, 13 (5), 340-342
Verdugo, M.A (Ed.) (1995). Personas con discapacidad. Perspectivas psicopedagógicas y rehabilitadoras. Madrid: Síglo XXI.
Gaugler, J.E., Kane, R.L. y Newcomer, R. (2007). Resilience and transition from dementia caregiving. Journal of Gerontology: Psychological Sciences, 62B(1), 38-44
Menezes de Lucena, V.A., Fernández Calvo, B., Hernández, L., Ramos, F. y Contador, I. (2006). Resiliencia y el modelo Burnout-Engagement en cuidadores formales de ancianos. Psicothema, 18(4), 791-796

Bibliografía complementaria


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
VALORACIÓN FUNCIONAL E PSICOSOCIAL/651G01007

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario
ESTANCIAS CLÍNICAS I/651G01035

Observacións

Non se precisan requisitos previos para cursar a materia

Para axudar a conseguir unha contorna inmediata sustentable e cumprir cos obxectivos estratéxicos do Plan Green Campus da Facultade de Fisioterapia, os traballos documentais que se realicen nesta materia poderanse solicitar tanto en formato papel como virtual ou soporte informático. De realizarse en papel, seguiranse na medida do posible as seguintes recomendacións xerais: 

- Non se utilizarán plásticos.

- Realizaranse impresións a dobre cara.

- Empregarase papel reciclado.

- Evitarase a realización de borradores.



(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías