| Competencias do título |
| Código | Competencias do título |
| A3 | Conocer y comprender los métodos, procedimientos y actuaciones fisioterapéuticas, encaminados tanto a la terapéutica propiamente dicha a aplicar en la clínica para la reeducación o recuperación funcional, como a la realización de actividades dirigidas a la promoción y mantenimiento de la salud. |
| A4 | Adquirir la experiencia clínica adecuada que proporcione habilidades intelectuales y destrezas técnicas y manuales; que facilite la incorporación de valores éticos y profesionales; y que desarrolle la capacidad de integración de los conocimientos adquiridos; de forma que, al término de los estudios, los estudiantes sepan aplicarlos tanto a casos clínicos concretos en el medio hospitalario y extrahospitalario, como a actuaciones en la atención primaria y comunitaria. |
| A5 | Valorar el estado funcional del paciente, considerando los aspectos físicos, psicológicos y sociales. |
| A7 | Diseñar el plan de intervención de fisioterapia atendiendo a criterios de adecuación, validez y eficiencia. |
| A12 | Intervenir en los ámbitos de promoción, prevención, protección y recuperación de la salud. |
| A17 | Comprender la importancia de actualizar los conocimientos, habilidades, destrezas y actitudes que integran las competencias profesionales del fisioterapeuta. |
| C1 | Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma. |
| C3 | Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida. |
| C6 | Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse. |
| C7 | Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida. |
| Resultados de aprendizaxe | |||
| Resultados de aprendizaxe | Competencias do título | ||
| Coñecer as definicions da postura dende o punto de vista biomecánico e psicosómatico, e os elementos que interveñen no control postural. | A17 |
||
| Saber executar e interpretar as distintas probas de valoración estáticas e dinámicas da postura. | A3 A4 A5 A17 |
C1 C3 C6 C7 |
|
| Coñecer as características xerais, as características anatomo-patolóxicas e as manifestacions clínicas das alteracions estructurais do plano frontal e saxital da columna vertebral. | A4 A17 |
C6 |
|
| Ser capaz de identificar as disfuncions neuromusculo-esqueléticas nos síndromes posturais do raquis no plano frontal e saxital. | A4 A17 |
C6 C7 |
|
| Coñecer os obxetivos e a metodoloxía de aplicación das diferentes modalidades de exercicio terapéutico. | A3 A4 A7 A17 |
C1 C3 C6 C7 |
|
| Saber executar as distintas modalidades e técnicas de exercicio terapéutico e evaluar os resultados atendendo as necesidades e individualidade dos/as usuarios/as | A3 A4 A7 A12 A17 |
C1 C6 C7 |
|
| Elaborar e prescribir un programa de exercicio terapéutico e/o preventivo dirixido a doentes con alteracions posturais e/ou con dor de costas | A4 A7 A12 A17 |
C1 |
|
| Contidos |
| Temas | Subtemas |
| PROGRAMA TEÓRICO | 5 temas |
| Recordo anatómico e biomecánico da columna vertebral |
- Curvas do raquis: plano frontal e saxital - Aparición das curvas: evolución filoxenética e ontoxenética - Divisions funcionais do raquis: segmento anterior / posterior - Funcions do raquis: movilidade - Sincronía segmento posterior/disco - Espesor do disco intervertebral - Dirección das carillas articulares - Funcions do raquis: protección. - Médula e nervios raquídeos - Funcions do raquis: Sostén - Disco intervertebral: composición, compresión e distribución de cargas, proceso dexenerativo, patoloxía e consecuencias, presión-posición corporal. - Recordo da musculatura do tronco e cuello según planos. |
| Tema 1. Análise teórico e práctico da postura humana e o movemento |
1.1. Definicions da postura 1.2. Elementos que interveñen no control postural 1.3. Biotipoloxía 1.4. Protocolo de valoración estática e dinámica da postura e o movemento a) Anamnesis ou exame subxetivo. b) Exploración física: 1. Exploración estática 2. Exploración dinámica: - Movilidade global - Test de control do movemento - Test de inestabilidade - Test musculares 3. Exploración neurolóxica |
| Tema 2. Exercicio terapéutico na dolor de costas |
2.1. Definicions e historia natural da dor lumbar e cervical. 2.2. Epidemioloxía, etioloxía e factores de risco da dor de costas. 2.3. Definición de exercicio terapéutico e evidencia científica sobre a sua aplicación na dor de costas. 2.4. Obxetivos xerais do exercicio terapéutico na dor de costas: 2.4.1. Alivio da dor 2.4.2. Reeducación do patrón respiratorio 2.4.3. Toma de conciencia das alteracions posturais e patrons de movemento incorrectos 2.4.4. Reeducación postural e motora 2.4.5. Flexibilización articular e muscular 2.4.6. Reeducación muscular: de músculos estabilizadores locales e globales, e de músculos movilizadores 2.4.7. Movilización neuromenínxea 2.4.8. Reeducación funcional 2.4.9. Acondicionamento / reacondicionamento aeróbico 2.5. Modalidades de exercicio terapéutico según obxetivos e/ou autores |
| Tema 3. Alteracions estáticas/dinámicas da columna vertebral no plano saxital |
3.1. Alteracions estructuradas: 3.1.1. Xeneralidades 3.1.2. Cifose dorsal 3.1.3. Enfermedade de Sheuerman 3.1.4. Dorso plano 3.1.5. Hiperlordose 3.1.6. Espondilolisis. Espondilolistesis 3.1.7. Rectificación lumbar 3.2. Síndromes posturais: 3.2.1. Xeneralidades 3.2.2. Síndrome cruzado inferior 3.2.3. Postura de espalda aplanada 3.2.4. Postura de extensión pasiva 3.2.5. Síndrome cruzado superior 3.2.6. Outros síndromes posturais |
| Tema 4. Alteracions estáticas/dinámicas da columna vertebral no plano frontal | 4.1. Escoliose 4.1.1. Recordo histórico. Definición. Etioloxía 4.1.2. Escoliose idiopática: 4.1.2.1. Definición. Prevalencia. 4.1.2.2. Cambios anatomo-patolóxicos. 4.1.2.3. Consideracions etiolóxicas. 4.1.2.4. Manifestacions clínicas. 4.1.2.5. Clasificación: a) cronolóxica, b) según a localización, c) según gravedade. 4.1.2.6. Evolución e factores pronóstico. 4.2. Actitude escoliótica: 4.2.1. Características que diferencian a actitud escoliótica da escoliose 4.2.2. Clasificación |
| Tema 5. Exercicios específicos de fisioterapia para o tratamento da escoliose | 5.1. Evidencia científica sobre o tratamiento conservador: exercicios específicos de fisioterapia 5.2. Obxetivos básicos do tratamento conservador 5.3. Consenso de recomendacions sobre os exercicios específicos de fisioterapia |
| PROGRAMA PRÁCTICO | 12 prácticas |
| Práctica nº1 Tema 1. Análise teórico e práctico da postura humana e o movemento 1.4. Protocolo de valoración estática e dinámica da postura e o movemento |
a) Exploración subxetiva (anamnesis) b) Exploración física: 1. Exploración estática: 1.1. Observación xeral do doente 1.2. Probas da plomada e inspección no plano frontal e saxital |
| Práctica nº2 Tema 1. Análise teórico e práctico da postura humana e o movemento 1.4. Protocolo de valoración estática e dinámica da postura e o movemento |
b) Exploración física: 1. Exploración estática: 1.2. Probas da plomada e inspección no plano frontal e saxital |
| Práctica nº3 Tema 1. Análise teórico e práctico da postura humana e o movemento 1.4. Protocolo de valoración estática e dinámica da postura e o movemento |
b) Exploración física: 1. Exploración estática: 1.3. Medición da amplitude das curvas fisiolóxicas do plano saxital 1.4. Medición de membros inferiores e comprobación do efecto dun alza 1.5. Medición de prominencias (xibas) |
| Práctica nº4 Tema 1. Análise teórico e práctico da postura humana e o movemento 1.4. Protocolo de valoración estática e dinámica da postura e o movemento |
b) Exploración física: 1. Exploración estática: 1.6. Análise da postura en sedestación |
| Práctica nº5 Tema 1. Análise teórico e práctico da postura humana e o movemento 1.4. Protocolo de valoración estática e dinámica da postura e o movemento |
b) Exploración física: 2. Exploración dinámica: >> a nivel DORSOLUMBAR 2.1. Movilidade global a nivel dorsolumbar: - Test de movilidade global á flexión - Test de movilidade global á extensión - Test de movilidade global á inclinación lateral - Test de movilidade global á rotación |
| Práctica nº6 Tema 1. Análise teórico e práctico da postura humana e o movemento 1.4. Protocolo de valoración estática e dinámica da postura e o movemento |
b) Exploración física: 2. Exploración dinámica: >> a nivel DORSOLUMBAR 2.2. Test de control do movemento na rexión lumbar e dorsal 2.3. Test de inestabilidade da rexión lumbopélvica |
| Práctica nº7 Tema 1. Análise teórico e práctico da postura humana e o movemento 1.4. Protocolo de valoración estática e dinámica da postura e o movemento |
b) Exploración física: 2. Exploración dinámica: >> a nivel DORSOLUMBAR 2.4. Test musculares da rexión lumbopélvica: a) estabilizadores locais b) estabilizadores globais c) movilizadores En doentes con síndrome cruzado inferior e postura de espalda aplanada. |
| Práctica nº8 Tema 1. Análise teórico e práctico da postura humana e o movemento 1.4. Protocolo de valoración estática e dinámica da postura e o movemento |
b) Exploración física: 2. Exploración dinámica: >> a nivel CERVICAL 2.1. Movilidade global a nivel cervical: - Test de movilidade global á flexión - Test de movilidade global á extensión - Test de movilidade global á inclinación lateral - Test de movilidade global á rotación - Test de movilidade global da columna craneocervical: protracción / retracción |
| Práctica nº9 Tema 1. Análise teórico e práctico da postura humana e o movemento 1.4. Protocolo de valoración estática e dinámica da postura e o movemento |
b) Exploración física: 2. Exploración dinámica: >> a nivel CERVICAL 2.2. Test de control do movemento na rexión cervical 2.4. Test musculares da rexión cervical: a) estabilizadores locais b) estabilizadores globais c) movilizadores |
| Práctica nº 10, 11 y 12 Tema 2. Exercicio terapéutico na dor de costas 2.5. Modalidades de exercicio terapéutico según obxetivos e/ou autores |
2.5.1. Etapas ou niveis de progresión dos exercicios 2.5.2. Características e modalidades dos exercicios de primeiro e segundo nivel 2.5.3. Práctica dos exercicios de primeiro nivel: a) para a rexión lumbo-pélvica b) para a rexión dorsal c) para a rexión cervico-escapular - Exercicios de reeducación respiratoria - Exercicios de reeducación sensitivo-motora - Exercicios de estabilizadores locais - Exercicios de flexibilización neuro-musculoesquelética 2.5.4. Práctica de exercicios de segundo nivel |
| Planificación | ||||
| Metodoloxías / probas | Competencias | Horas presenciais | Horas non presenciais / traballo autónomo | Horas totais |
| Prácticas de laboratorio | A3 A4 A5 A7 A12 A17 C1 C3 C6 C7 | 30 | 30 | 60 |
| Sesión maxistral | A3 A4 A17 | 12 | 36 | 48 |
| Estudo de casos | A3 A4 A5 A17 C1 C3 C7 | 0 | 10 | 10 |
| Análise de fontes documentais | A17 C1 C6 C7 | 2 | 0 | 2 |
| Obradoiro | A3 A4 A7 A12 A17 C1 C7 | 12 | 12 | 24 |
| Proba práctica | A3 A4 A5 C1 | 1 | 0 | 1 |
| Proba mixta | A7 A3 C1 | 2 | 0 | 2 |
| Atención personalizada | 3 | 0 | 3 | |
| *Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado | ||||
| Metodoloxías |
| Metodoloxías | Descrición |
| Prácticas de laboratorio | Esta metodoloxía permite que os estudantes aprendan efectivamente a través da realización de actividades de carácter práctico, tales como demostracións, exercicios, exploracións, realización de probas de valoración clínica. O laboratorio ofrece unha excelente oportunidade para aprender mentras se fai, e para adquirir competencias técnicas, metodolóxicas, sociais e participativas. As prácticas de laboratorio realizaranse no laboratorio de Fisioterapia Especial (2ª planta). O grupo de alumnos/as matriculados/as na asignatura distribúese a sua vez en 6 grupos, cada un dos cales recibirá 2 horas de prácticas de laboratorio semanalmente (ver calendario académico para a distribución dos grupos). O alumno/a debe asistir ás mesmas con pixama clínico e, bañador ou roupa deportiva similar. Estas prácticas correspóndense ós temas 1 e 2 do temario. |
| Sesión maxistral | As clases teóricas (sesión maxistral) serán impartidas na aula nº 2 (planta sótano). Correspóndense ás clases programadas no calendario académico como docencia teórica. Manexaranse presentacións power-point, e diferente material clínico que se exporá na clase. |
| Estudo de casos | O/A alumno/a deberá realizar un traballo correspondiente ó tema 1, sobre o protocolo de exploración da postura e o movemento. Búscase a través desta actividade promover a aprendizaxe autónoma dos estudantes. O/A alumno/a terá que realizar esta actividade en colaboración con outros 2 compañeiros (grupos de 3 alumnos/as) a partir da composición dos grupos das clases prácticas. É obrigatorio a sua presentación para asistir ó exame. Entregar en formato power-point, identificando o traballo co nome dos 3 alumnos/as: primeiro apelido e nome (de cada un dos compoñentes) nun pen-drive. Débense recoller os resultados da exploración subxetiva, inspección, probas da plomada, medición das curvas fisiolóxicas, comprobación do efecto dun alza (si procede), así como da valoración dinámica dorsolumbar. - Exploración subxetiva: incluirase unha descripción da anamnesis do alumno/a explorado/a según guion dado en clase. - Un mapa corporal coa representación da línea da plomada, e símbolos das principais alteracións estáticas do plano frontal e saxital. Deben incluirse os resultados da prueba da plomada e da inspección en ambos planos. Adxuntarase descripción das alteracións mais relevantes observadas. Poderá utilizarse o apartado de notas do power-point para añadir información complementaria. - Os resultados da valoración da amplitude das curvas do plano saxital. - Os resultados da medición de xibas (si procede). - Video das probas dinámicas da rexión dorsolumbar: a) movilidade global a nivel dorsolumbar adxuntando lenda coa interpretación dos resultados de ditas probas b) resultados dos test de control do movemento da rexión lumbar e dorsal Integrarase en dito traballo os resultados obtidos sobre a valoración da composición corporal impartidos na asignatura de Cinesiterapia: bases do exercicio terapéutico. Os/as alumnos/as exporán en clase práctica os seus traballos, a semana anterior a semana santa. |
| Análise de fontes documentais | O/a alumno/a deberá utilizar unha relación de documentos (escritos e de tipo audiovisual) que contribuirán a identificar a práctica basada na evidencia e reforzarán a adquisición de habilidades a desarrollar durante o obradoiro. |
| Obradoiro | Durante a realización do obradoiro o profesor estará presente na aula/laboratorio e guiará o/a alumno/a na adquisición de habilidades motoras. A ventaxa desta metodoloxía radica en que é o/a propio/a alumno/a o que vivencia a experiencia de ser guiado na execución dun programa de exercicio terapéutico o que facilita a identificación dos obxetivos e da metodoloxía de aplicación do exercicio terapéutico. Esta actividade práctica reforzarase a sua vez coa realización simultánea doutras actividades tales como o análise de fontes documentais. Llevarase a cabo durante o horario programado para a docencia interactiva. Os/as alumnos/as dividiranse en 3 grupos. A asistencia ó obradoiro é obrigatoria. |
| Proba práctica | Véxase apartado de Avaliación |
| Proba mixta | Véxase apartado de Avaliación |
| Atención personalizada |
|
|
| Avaliación | |||
| Metodoloxías | Competencias | Descrición | Cualificación |
| Prácticas de laboratorio | A3 A4 A5 A7 A12 A17 C1 C3 C6 C7 | A asistencia a todas as prácticas de laboratorio, terá o valor correspondente ó 5% da nota, isto é 0,5 puntos sobre 10. Nesta puntuación inclúese ademais da asistencia, a actitude, a colaboración e a participación activa na clase. | 5 |
| Estudo de casos | A3 A4 A5 A17 C1 C3 C7 | O traballo práctico sobre valoración da postura, terá unha puntuación máxima do 10%. Valorarase a veracidade dos datos, a calidade do material gráfico, a capacidade descriptiva da inspección, a presentación xeral do traballo, a capacidade de traballo en grupo e a defensa do mesmo. |
10 |
| Proba mixta | A7 A3 C1 | O exame constará de 2 partes: unha teórica e outra práctica. Será imprescindible presentarse a ambas partes do exame. De non cumplirse este requisito asignarase automáticamente unha nota igual a cero. Considerarase liberada a materia, única e exclusivamente se se alcanza unha nota de 5/10 en cada parte (teórica e práctica). O exame teórico constará de: preguntas tipo test (de resposta simple, onde cada 2 respostas mal restarase unha ben) e un caso clínico sobre o que se plantearán 10 preguntas cortas. Para evaluar o caso clínico será imprescindible ter alcanzado unha nota igual a 5 sobre 10 nas preguntas tipo test. O exame (proba mixta+proba práctica) terá un valor do 75% da nota total da asignatura. |
75 |
| Obradoiro | A3 A4 A7 A12 A17 C1 C7 | Terase moi en conta a asistencia ó obradoiro, a actitude, a execución práctica das indicacións dadas pola profesora e/ou outros/as alumnos/as, a relación cos outros alumnos e a profesora, a responsabilidade e o interés na actividade. |
10 |
| Análise de fontes documentais | A17 C1 C6 C7 | Evalúase en conxunto co obradoiro. | 0 |
| Proba práctica | A3 A4 A5 C1 | O exame práctico constará de 3 preguntas sobre os contenidos vistos durante as clases prácticas de laboratorio e durante o obradoiro. Pediraselle o/a alumno/a que elixa ó azar 3 números que se corresponderán con números asignados a unha lista previa de preguntas prácticas. Puntuaranse os seguintes aspectos: a) integración de coñecementos teórico-prácticos, b) aprendizaxe psicomotor (destrezas e control da actividade), c) tempo de resposta. Puntuación: véxase proba mixta |
0 |
| Observacións avaliación | |||
| Fontes de información |
| Bibliografía básica |
Norris, Christopher M. (2008). Back stability : integrating science and therapy. Champaign, IL : Human Kinetics
Stanmore, Tia. (2006). Espalda sana Ejercicios basados en el método Pilates para fortalecer el cuello los hombros y la espalda. Barcelona : RBA Integral
Florence Peterson Kendall ... [et al.] (2007). Kendall's, Músculos : pruebas funcionales, postura y dolor. Capítulo 3: Pruebas de longitud muscular. Capítulo 4: Postura estática. Actitud postural: alineamiento y equilibrio muscular. Capítulo 6: . Madrid : Marbán
Petty, Nicola J. (2003). Exploración y evaluación neuromusculoesquelética : un manual para terapeutas. Capítulo 3: La exploración física.. Madrid : McGraw Hill
https://7d40fd28ff4210a1111ef7c06f60917b0aeee563.googledrive.com/host/0B6ALP6YU4J6jdGxPbE9RcWpkUTg/ (2013). HÁBITOS DE VIDA SALUDABLE Y PREVENCIÓN DE PROBLEMAS MÚSCULO-ESQUELÉTICOS. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia
Jull G, Sterling M, Falla D, Treleaven J, O´Leary S (2009). Latigazo Cervical, cefalea y dolor en el cuello. Barcelona: Elsevier
Liemohn, Wendell. (2005). Prescripción de Ejercicio para la espalda. Pág: 137-156. Badalona : Paidotribo |
| Bibliografía complementaria |
Rodríguez-Romero B et al (2013). http://formacion-eactivo.clientes.galiciadigital.com/html/prevencion_dolor_espalda/. Xunta de Galicia
Rodríguez-Romero B et al (2007). O prezo da marea [Vídeo] : prevención de transtornos músculo-esqueléticos no marisqueo. Santiago de Compostela] : Xunta de Galicia
Rodríguez-Romero B (2009). www.fisaude.com , Apartado VIDEOS_categoría Ejercicios deEstabilización Lumbopélvica. Preferible ver los videos en el siguiente orden: 1-Introducción estabilización lumbo-pelvica:http://www.. Fisaude
Rodríguez-Romero B (2009). www.fisaude.com , Apartado: Fisioterapia > Lesiones > Cervicalgia (en formato texto).. Fisaude |
|
|
| Recomendacións | ||||
| Materias que se recomenda ter cursado previamente | ||||
|
| Materias que se recomenda cursar simultaneamente |
| Materias que continúan o temario |
| Observacións | |