Datos Identificativos 2016/17
Asignatura (*) FISIOTERAPIA RESPIRATORIA Código 651G01017
Titulación
Grao en Fisioterapia
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 2º cuadrimestre
Segundo Obrigatoria 6
Idioma
Galego
Inglés
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Fisioterapia
Coordinación
Souto Camba, Sonia
Correo electrónico
sonia.souto@udc.es
Profesorado
Gonzalez Doniz, Maria Luz
Lista Paz, Ana
Souto Camba, Sonia
Correo electrónico
luz.doniz@udc.es
ana.lista@udc.es
sonia.souto@udc.es
Web
Descrición xeral Co estudo da materia de Fisioterapia Respiratoria, preténdese que o alumno esté en condicións de identificar os parámetros de valoración fisioterápica do doente con afección respiratoria, e coñecer as técnicas de Fisioterapia nas súas bases conceptuáis e formas de aplicación. Recoñecerá o rol do fisioterapeuta na educación diste tipo de doentes de cara á obtención da maior autonomía posible na execución das técnicas, integrando as modalidades terapéuticas de aerosolterapia, ventilación mecánica e oxixenoterapia no proceso de educación.

Competencias do título
Código Competencias do título
A3 Conocer y comprender los métodos, procedimientos y actuaciones fisioterapéuticas, encaminados tanto a la terapéutica propiamente dicha a aplicar en la clínica para la reeducación o recuperación funcional, como a la realización de actividades dirigidas a la promoción y mantenimiento de la salud.
A5 Valorar el estado funcional del paciente, considerando los aspectos físicos, psicológicos y sociales.
A6 Valoración diagnóstica de cuidados de fisioterapia según las normas y con los instrumentos de validación reconocidos internacionalmente.
A7 Diseñar el plan de intervención de fisioterapia atendiendo a criterios de adecuación, validez y eficiencia.
A19 Comunicarse de modo efectivo y claro, tanto de forma oral como escrita, con los usuarios del sistema sanitario así como con otros profesionales.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Coñecer e comprender os métodos, procedimentos e actuaciones fisioterapéuticas específicas referidas ao sistema respiratorio, encamiñadas tanto á terapéutica propiamente dita a aplicar en clínica para a reeducación ou recuperación funcional do doente respiratorio, como á realización de actividades dirixidas á promoción e mantenimento da saúde. A3
Valorar o estado funcional do doente respiratorio , considerando os aspectos físicos, psicolóxicos e sociales. A5
Valoración diagnóstica de Fisioterapia Respiratoria segundo as normas e cos instrumentos de valoración recoñecidos internacionalmente. A6
C6
Diseñar o plan de intervención de Fisioterapia Respiratoria atendendo aos criterios de adecuación, validez e eficiencia. A7
C6
Comunicarse de modo efectivo e claro, tanto de forma oral como escrita, cos usuarios do sistema sanitario así como con outros profesionais A19
C1
Definir os conceptos das técnicas de permeabilización bronquial, describindo o seu mecanismo de acción e procedimento de aplicación A7
Definir os conceptos das técnicas de cinesiterapia respiratoria, describindo o seu mecanismo de acción e procedimento de aplicación A7
Definir os conceptos básicos da aerosolterapia, describir os principáis mecanismos de inhalación existentes e identificar o papel do fisioterapeuta na educación ventilatoria no uso da aerosolterapia A7

Contidos
Temas Subtemas
Tema 1: Anatomía de superficie dos pulmóns Localización topográfica de bordes, cisuras, lóbulos e segmentos pulmonares
Tema 2: Mecanismos de defensa del sistema respiratorio y depuración bronquial Mecanismo de aclaramiento mucociliar.
O mecanismo da tose.
Tema 3: Ecuación fundamental da Fisioterapia Respiratoria. Principios fundamentáis da mecánica respiratoria
Tema 4: Valoración fisioterápica do doente respiratorio Estudo semiolóxico
Análise da estática e dinámica torácica
Estudo dos ruidos respiratorios (auscultación, ruidos en boca, palpación)
Volumes e fluxos pulmonares (espirometría)
Forza e resistencia musculares (manual e instrumental)
Intercambio de gases (pulsioximetría e gasometría)
Tolerancia ao esforzo (test simples de esforzo)
Tema 5: Métodos de intervención en Fisioterapia Respiratoria Claficación, obxetivos e principios xeráis de actuación
Métodos de permeabilización bronquial (concepto, procedimiento, indicacións e contraindicacións)
Métodos de cinesiterapia respiratoria (concepto, procedimiento, indicacións e contraindicacións)
Tema 6: Empleo dos aerosóis en Fisioterapia Concepto e obxetivos da Aerosolterapia
Penetración e depósito das partículas activas a nivel da árbore bronquial. Factores condicionantes
Sistemas de administración dos aerosóis

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral A3 A5 A6 A7 18 27 45
Discusión dirixida A3 A19 C1 C6 5 2.5 7.5
Prácticas de laboratorio A5 A6 A7 20 10 30
Traballos tutelados A3 A19 C1 C6 5 32.5 37.5
Lecturas C1 C6 0 16 16
Proba práctica A5 A6 A7 1 5 6
Proba mixta A3 A5 A6 A7 C1 2 0 2
 
Atención personalizada 6 0 6
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Exposición oral complementada co uso de medios audiovisuais e a introdución de algunhas preguntas dirixidas aos estudantes, coa finalidade de transmitir coñecementos e facilitar a aprendizaxe.
A clase maxistral é tamén coñecida como “conferencia”, “método expositivo” ou “lección maxistral”. Esta última modalidade sóese reservar a un tipo especial de lección impartida por un profesor en ocasións especiais, cun contido que supón unha elaboración orixinal e baseada no uso case exclusivo da palabra como vía de transmisión da información á audiencia.
Discusión dirixida Técnica de dinámica de grupos na que os membros dun grupo discuten de forma libre, informal e espontánea sobre un tema, aínda que poden estar coordinados por un moderador.
Prácticas de laboratorio Docencia práctica: Demostración práctica, por parte do profesor dunha actividade ou aspecto terapéutico concreto, mentres os alumnos observan, para a continuación reproducila entre eles ate acadar o seu dominio.
As prácticas a desenvolver na materia son as seguintes

- Práctica 1: Localización topográfica dos pulmóns: bordes, cisuras e segmentos.

- Práctica 2: Realización da auscultación.

- Práctica 3: Inspección do tórax, observando a súa morfoloxía e o patrón ventilatorio. Medición da amplitude torácica, manual e instrumentalmente.

-Práctica 4. Valoración manual da musculatura respiratoria

- Práctica 5 y 6. Execución das manobras de espirometría simple y forzada. Determinación da máxima ventilación voluntaria.

- Práctica 7. Determinación instrumental das presións respiratorias máximas

- Práctica 8. Execución das técnicas de permeabilización da vía aérea por ondas de choque e posicionamento. Vibración endóxena con presión espiratoria positiva oscilatoria. Presión espiratoria positiva continua.

- Práctica 9. Execución das técnicas de permeabilización da vía aérea por variación do fluxo aéreo.

- Práctica 10. A aerosolterapia integrada nos programas de educación para a saúde dos doentes respiratorios.

- Práctica 11. Respiración diafragmática. Respiración a labios fruncidos. Respiración sumada. Expansións costo-pulmonares. Flexibilización da caixa torácica. Espirometría incentivada.

- Práctica 12. Execución do protocolo de ventilación dirixida e execución do protocolo de entrenamiento específico da musculatura respiratoria

Traballos tutelados Elaboración dun traballo en grupo por parte do alumnado. Grupos de 5/6 persoas con trabajos diferenciais e exposición pública dos mesmos

Guión do traballo:

1.¿Qué se entende por........?
2. ¿Cales son os séus principáis factores etiolóxicos?
3. ¿Qué síntomas característicos refire o doente na anamnese?
4. ¿Cales son os principaiss hachaazgos clínicos á inspección, palpación, percusión e ascultación del paciente? (estudo semiolóxico)
5. ¿Cómo será a oxixenación e a ventilación do doente?
6. ¿Estarán alteradas as probas funcionáis de laboratorio (espirometría, presions musculares, máxima ventilación voluntaria)? ¿Qué tipo de síndrome ventilatorio presenta e por qué?
7. ¿Qué alteracions específicas da mecánica pulmonar podemos encontrar? (a nivel articular, muscular e biomecánico?.
8. ¿Cál é a resposta dos centros respiratorios antea situación clínica do enfermo?
9. ¿Cales crees que serían os obxetivos de fisioterapia respiratoria con ese paciente?


Extensión máxima: 8 folios
Tipografía: Times New Roman a 12, doble espacio.
Exposición final de los trabajos en el aula
Lecturas Durante o curso o alumno realizará a lectura de catro artigos seleccionados, complementarios aos contidos desenvolvidos no aula, e que reforzarán o traballo durante os seminarios.
O alumno deberá presentar o resume de cada texto a través da plataforma moodle, cos puntos máis salientables e unha breve valoración persoal sobre a relevancia e implicacións clínicas do artigo correspondente.
Proba práctica Proba na que se busca que o alumno desenvolva total ou parcialmente algunha práctica que previamente tivese feito durante as clases prácticas.
Proba mixta Proba que integra preguntas tipo probas de ensaio (dúas ou tres) e preguntas tipo de probas obxetivas tipo test de resposta múiltiple.

Atención personalizada
Metodoloxías
Sesión maxistral
Traballos tutelados
Descrición
A atención personalizada realizarase en dous momentos do curso:

1. Na metade do cuatrimestre: o seu obxetivo e orientar ao alumno no desenvolvemento dos traballos tutelados, e correxir desviacións que se poden producir no proceso de ensinanza aprendizaxe. Realizarase co grupo de traballo.

2. Antes da avaliación: o seu obxetivo e resolver aquelas dudas de conceto que o alumno poida plantexar en relación as sesión maxistrais. Realizarase de xeito individual.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Proba mixta A3 A5 A6 A7 C1 Exame teórico con preguntas de ensaio desenrolo e tipo test de múltiple resposta 40
Traballos tutelados A3 A19 C1 C6 Calificación do traballo en grupo, e retroalimentación por parte do profesor 15
Proba práctica A5 A6 A7 O estudante demostrará que ten a suficiente competencia motriz para o desempeños dos diferentes procedementos e técnicas de evaluación e tratamento en Fisioterapia Respiratoria, ademáis de ser capaz de relacionar adecuadamente os contidos prácticos cos teóricos 40
Lecturas C1 C6 Calificación dos resumes presentados polo alumno ao longo do curso. 5
 
Observacións avaliación

A calificación final será fruto da suma de todas as partes avaliadas coa sua correspondente ponderación (proba práctica 40%, proba teórica 40%, traballos tutelados 15%, lecturas 5%). Para aprobar a materia o estudante deberá superar a proba mixta e a proba práctica. Si unha das probas sinaladas non se supera, para facer media deberá acadarse unha calificación igual ou superior a 4 puntos.


Fontes de información
Bibliografía básica Jones M, Moffatt F (2002). Cardiopulmonary Physiotherapy. Cardiopulmonary Physiotherapy
Pryor J.A (1993). Cuidados respiratorios. Barcelona: Masson - Salvat medicina
J Sanchís Aldás, P. Casan Clará, J. Castillo Gómez, N. Gómez Mangado, L. Palenciano Ballesteros, J. (). Espirometría. http://www.separ.es/biblioteca-1/Biblioteca-para-Profesionales/normativas
Coordinador: Luis Puente Maestu (2002). Evaluación de la función pulmonar . http://www.separ.es/biblioteca-1/Biblioteca-para-Profesonales/manuales
Coordinadores: Felip Burgos Rincón, Pere Casan Clará (2004). Evaluación de la función pulmonar II. http://www.separ.es/biblioteca-1/Biblioteca-para-Profesionales/manuales
Antonello, M y Delplanque D (2002). Fisioterapia respiratoria del diagnóstico al proyecto terapéutico . Barcelona: Masson
Postiaux G (1999). Fisioterapia respiratoria en el niño. Madrid: Mc Graw – Hill. Interamericana
Cristancho Gómez W (2003). Fundamentos de fisioterapia respiratoria y ventilación mecánica. Bogotá: El manual moderno
Agustí A (1995). La funcion pulmonar aplicada. Puntos clave. Madrid: Mosby/Doyma libros
Valenza G, González L, Yuste MªJ. (2005). Manual de Fisioterapia respiratoria y cardiaca. Madrid: Editorial Síntesis
Asociación Española de Fisioterapeutas (1995). Monográfico de fisioterapia respiratoria. Revista Fisioterapia. Madrid: Garsí
Chanussot J - C (1988). ossiers de Kinésitherapie. Kinésithérapie respiratoire. Bilans et technologíe de base. . París: Masson
Pryor J, Weeber B (1998). Physiotherapy for respiratory and cardiac problems . Ediburgh : Churchill Livingstone
Pryor J, Ammandi S (2008). Physiotherapy for respiratory and cardiac problems / adults and pediatrics . Ediburgh : Churchill Livingstone
Hough, A (2001). Physiotherapy in respiratory care an evidence-based approach to respiratory and cardiac management. Cheltenham: Nelson Thjornes
Jiménez M., Servera E., Vergara P (2001). Prevención y rehabilitación en patología respiratoria crónica. Fisioterapia, entrenamiento y cuidados respiratorios. Madrid: Ed. Médica Panamericana
1ª Conference de consensus en Kinésithérapie respiratoire (1994). Recomendations du Jury. Lyon: SEKAM
Guell, R y De Lucas, P (2005). Tratado de Rehabilitación Respiratoria. Barcelona: Ars Médica
J. Giner, LV Basualdo, P Casan, C Hernández, V Macián, I Martínez y A Mengíbar. (2000). Utilización de los fármacos inhalados. Arch Bronconeumol 2000; 36: 34-43
âcote M., Chevalier A.M., Miranda A., Bleton J - B., Stevenin P. (1984). Valoración de la función muscular normal y patológica. Barcelona: Masson





Bibliografía complementaria


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
ANATOMÍA I E HISTOLOXÍA/651G01001
ANATOMÍA II/651G01002
FISIOLOXÍA/651G01003
BIOFÍSICA E BIOQUÍMICA/651G01004
CINESITERAPIA XERAL/651G01005
VALORACIÓN FUNCIONAL E PSICOSOCIAL/651G01007
SEMIOLOXÍA CLÍNICA/651G01010
CINESITERAPIA: BASES DO EXERCICIO TERAPÉUTICO/651G01013

Materias que se recomenda cursar simultaneamente
PATOLOXÍA MÉDICO-CIRÚRXICA I/651G01011

Materias que continúan o temario
REHABILITACIÓN CARDIO-RESPIRATORIA E VASCULAR/651G01020

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías