| Study programme competencies |
| Code | Study programme competences |
| A1 | Coñecer e comprender a morfoloxía, a fisioloxía, a patoloxía e a conduta das persoas, tanto sas como enfermas, no medio natural e social. |
| A2 | Coñecer e comprender as ciencias, os modelos, as técnicas e os instrumentos sobre os que se fundamenta, articula e desenvolve a fisioterapia. |
| A3 | Coñecer e comprender os métodos, procedementos e actuacións fisioterapéuticas, encamiñados tanto á terapéutica propiamente dita a aplicar na clínica para a reeducación ou recuperación funcional, como á realización de actividades dirixidas á promoción e mantemento da saúde. |
| A4 | Adquirir a experiencia clínica adecuada que proporcione habilidades intelectuais e destrezas técnicas e manuais; que facilite a incorporación de valores éticos e profesionais; e que desenvolva a capacidade de integración dos coñecementos adquiridos; de forma que, ao termo dos estudos, os estudantes saiban aplicalos tanto a casos clínicos concretos no medio hospitalario e extrahospitalario, como a actuacións na atención primaria e comunitaria. |
| A5 | Valorar o estado funcional do paciente, considerando os aspectos físicos, psicolóxicos e sociais. |
| A6 | Valoración diagnóstica de coidados de fisioterapia segundo as normas e cos instrumentos de validación recoñecidos internacionalmente. |
| A7 | Deseñar o plan de intervención de fisioterapia atendendo a criterios de adecuación, validez e eficiencia. |
| A8 | Executar, dirixir e coordinar o plan de intervención de fisioterapia, utilizando as ferramentas terapéuticas propias e atendendo á individualidade do usuario. |
| A9 | Avaliar a evolución dos resultados obtidos co tratamento en relación cos obxectivos marcados. |
| A11 | Proporcionar unha atención de fisioterapia eficaz, outorgando unha asistencia integral aos pacientes. |
| A12 | Intervir nos ámbitos de promoción, prevención, protección e recuperación da saúde. |
| A15 | Participar na elaboración de protocolos asistenciais de fisioterapia baseada na evidencia científica, fomentando actividades profesionais que dinamicen a investigación en fisioterapia. |
| A19 | Comunicarse de modo efectivo e claro, tanto de forma oral como escrita, cos usuarios do sistema sanitario así como con outros profesionais. |
| B1 | CB1 - Que los estudiantes hayan demostrado poseer y comprender conocimientos en un área de estudio que parte de la base de la educación secundaria general, y se suele encontrar a un nivel que, si bien se apoya en libros de texto avanzados, incluye también algunos aspectos que implican conocimientos procedentes de la vanguardia de su campo de estudio |
| B2 | CB2 - Que los estudiantes sepan aplicar sus conocimientos a su trabajo o vocación de una forma profesional y posean las competencias que suelen demostrarse por medio de la elaboración y defensa de argumentos y la resolución de problemas dentro de su área de estudio |
| B3 | CB3 - Que los estudiantes tengan la capacidad de reunir e interpretar datos relevantes (normalmente dentro de su área de estudio) para emitir juicios que incluyan una reflexión sobre temas relevantes de índole social, científica o ética |
| B4 | CB4 - Que los estudiantes puedan transmitir información, ideas, problemas y soluciones a un público tanto especializado como no especializado |
| B5 | CB5 - Que los estudiantes hayan desarrollado aquellas habilidades de aprendizaje necesarias para emprender estudios posteriores con un alto grado de autonomía |
| C1 | Adequate oral and written expression in the official languages. |
| C3 | Using ICT in working contexts and lifelong learning. |
| C4 | Acting as a respectful citizen according to democratic cultures and human rights and with a gender perspective. |
| C6 | Acquiring skills for healthy lifestyles, and healthy habits and routines. |
| C7 | Developing the ability to work in interdisciplinary or transdisciplinary teams in order to offer proposals that can contribute to a sustainable environmental, economic, political and social development. |
| C9 | Ability to manage times and resources: developing plans, prioritizing activities, identifying critical points, establishing goals and accomplishing them. |
| Learning aims | |||
| Learning outcomes | Study programme competences | ||
| Profundizar no coñecemento de aspectos neurofisiolóxicos e fisiopatolóxicos relacionados coa dor, e ser capaz de identificar os distintos tipos de dor presentes no contexto clínico, así como as súas consecuencias, dende un punto de vista sensitivo-perceptivo-motriz | A1 A2 A3 A5 A7 A11 A12 A19 |
B2 B3 B4 |
C1 C4 |
| Comprender o papel do sistema neuroconectivo como fonte de dor, e analizar a súa contribuición ás en distintos procesos que cursan con disfuncións músculo-esqueléticas, e que afectan ó movimento e/ou a postura | A1 A2 A3 A5 A7 A8 A11 A12 |
B1 B2 B3 B4 B5 |
C3 C6 |
| Adquirir os coñecementos básicos para facer unha evaluación dos trastornos mecanosensitivos do sistema nervioso na extremidade inferior | A1 A2 A3 A4 A5 A6 A7 A8 A9 A11 A12 A15 A19 |
B2 B3 B4 |
C9 |
| Coñecer o concepto e as bases que sustentan a Fisioterapia Osteopatica Visceral e adquirir os coñecementos e destrezas básicas, para desenrrolar unha exploración e tratamento do sistema visceral, dende un punto de vista fisioterápico | A1 A2 A3 A4 A5 A7 A8 A11 A12 A15 |
B2 B3 B4 |
C4 |
| Entender o papel da resposta inflamatoria e da estimulación mecánica nos procesos de reparación/rexeneración tisular, e identificar as súas distintas fases | A1 A2 A3 A7 A11 A12 |
B1 B2 B3 B4 B5 |
C6 C7 |
| Coñecer os mecanismos de acción, indicacions/contraindicacions, e ser capaz de aplicar a técnica de masaxe de fricción transverso profundo e crochetage mioaponeurótico, en lesions/disfuncions dos texidos brandos | A2 A3 A4 A7 A8 A11 A12 |
B2 B3 |
C9 |
| Adquirir unha visión contemporánea e holística da organización estructural e funcional do sistema neuro-músculo-esquelético, resaltando o papel do texido conectivo e fascial | A1 A2 A3 A5 A11 A12 |
B1 B2 B4 |
C4 C6 |
| Potenciar as habilidades palpativas que permitan o alumno/a realizar unha evaluación cualitativa do estado de tensión/rixidez dos texidos brandos, e ser capaz de aplicar técnicas miofasciáis básicas nos trastornos de mobilidade do texido conectivo e miofascial. | A1 A2 A3 A4 A5 A8 A9 A11 A12 |
B2 |
C9 |
| Contents |
| Topic | Sub-topic |
| MODULO 1: DOR APARTADO TEÓRICO 1.1. Defincions de dor 1.2. Aspectos multidimensionales da dor 1.3. Tipos de dor e características 1.4. Neurofisioloxía 1.5. Inflamación e dor 1.6. Fisiopatoloxía: dor crónico 1.7. Dor e disfunción somato-motora 1.8. Cuestinoarios e sistemas de evaluación da dor |
APARTADO TEÓRICO 1.3.1. Superficial/Periférico Vs Central/Profundo 1.3.2. Agudo Vs Crónico 1.3.3. Somático Vs Visceral 1.3.4. Local Vs Proxectado/Referido/Irradiado 1.3.5. Nociceptivo Vs Non nociceptivo/Neuropático 1.3.6. Físico Vs Psicóxeno 1.4.1. Terminacions nerviosas libres e vías aferentes primarias 1.4.2. Médula espinal: actividade reflexa. Vías ascendentes de 2º e 3º orden 1.4.3. Neuromatriz da dor 1.6.1. Factores contribuintes 1.6.2. Mecanismos neuromoduladores da dor 1.7.1. Teorías: circulo vicioso, adaptación á dolor, modelos emerxentes |
| MODULO 2: SISTEMA NEUROCONECTIVO. CONTRUBUCIÓN NOS PROOCESOS DE DOR E NA POSTURA E MOVEMIENTO HUMANS APARTADO TEÓRICO 2.1. Concepto de sistema neuroconectivo 2.2. Recordo anatomo-biomecánico do sistema neuroconectivo 2.3. Sistema neuroconectivo: funcions 2.4. Neuromecánica e mecanosensibilidad 2.5. Postura e movemento humans APARTADO PRÁCTICO 2.1. Evaluación dos trastornos neuromecánicos aplicados ó segmento inferior |
2.1.1. Compoñentes 2.1.2. Comunicación interneuronal e con outras células: neurotransmisores e neuropéptidos 2.2.1. Meninges e glía 2.2.2. Epineuro, perineuro, endoneuro 2.3.1. Somatosensitiva 2.3.2. Neuroprotectora: lesions por estrés repetitivo, nervio e neuroinflamación 2.4.1. Comportamento do sistema nervioso ante cargas mecánicas 2.5.1. Definición de postura e actitude postural 2.5.2. Elementos que intervieñen no mantemento e regulación postural: sistema visual, vestibular, captores podais, ATM e información propio-interoceptiva 2.5.3. Concepto de percepción háptica e relación coa postura APARTADO PRÁCTICO 2.1.1. Modelo de exploración neuro-ortopédica 2.1.2. Papel do sistema neuroconectivo na postura e o movemiento: patrons posturais neuro-protectores 2.1.3. Slump test e Lasegue 2.1.4. Exploración da mecanosensibilidade do plexo lumbo-sacro: zonas de conflicto 2.1.5. Exploración da mecanosensibilidade do plexo lumbar: zonas de conflicto |
| MODULO 3: FISIOTERAPIA MANUAL E OSTEOPÁTICA DO SISTEMA VISCERAL APARTADO TEÓRICO 3.1. Introducción á Fisioterapia Manual e Osteopática Visceral 3.2. Dor referido ou visceral 3.3. Anatomía descriptiva da cavidade abdominal 3.4. Vascularización da cavidade abdomino-pélvica 3.5. Inervación autonómica visceral 3.6. Fisioloxía do movemento visceral 3.7. Patoloxía visceral 3.8. Exploración Fisio-osteopática do sistema visceral 3.9. Tratamento Fisio-osteopático do sistema visceral APARTADO PRÁCTICO 3.1. Anatomía topográfica do sistema visceral: cavidade abdominal 3.2. Proposta de valoración do sistema visceral 3.3. Procedementos básicos de terapia manual sobre o sistema visceral |
APARTADO TEÓRICO 3.2.1. Características 3.2.2. Bases neurofisiolóxicas e estructuraies da dor visceral 3.2.3. Consecuencias da dor visceral no sistema neuromúsculo-esquelético 3.3.1. Xeneralidades 3.3.2. Peritoneo, cavidad peritoneal, órganos/vísceras peritoneales e extraperitoneais 3.3.3. Elementos de relación/suspensión de órganos/vísceras 3.3.4. Anatomía descriptiva: fígado/vesícula biliar, esófago/estómago, intestino delgado/groso, páncreas, bazo, ríles 3.4.1. Vascularización arterial 3.4.2. Vascularización venosa 3.5.1. Inervación simpática 3.5.2. Inervación parasimpática 3.6.1. Motricidade, movilidade, motilidade 3.7.1. Semioloxía clínica dás disfuncions hepato-biliares, gastro-duodenais, intestinais, pancreáticas e renais 3.9.1. Obxetivos, indicacions y contraindicacions APARTADO PRÁCTICO 3.1.1. Puntos de proxección e referencia. Representación na superficie 3.2.1. Anamnesis, inspección, palpación, probas especias |
| MODULO 4: FISIOTERAPIA MANUAL (MASAXE DE FRICCIÓN TRANSVERSA PROFUNDA E CROCHETAGE MIOAPONEUROTICO) NA ABORDAXE DAS LESIONS DO TEXIDO CONECTIVO E MIOCONECTIVO APARTADO TEÓRICO 4.1. Resposta inflamatoria 4.2. Reparación Vs Regeneración tisular 4.3. Mecanotransducción e mecanorregulación na rexeneración tisular 4.4. Masaxe de fricción transversa profunda (Cyriax) 4.5. Crochetage mioaponeurótico (Ganchos) APARTADO PRÁCTICO 4.1. Aplicación práctica da tecnica de masaxe de fricción transversa profunda (Cyriax) 4.2. Aplicación práctica da tecnica de Crochetage mioaponeurótico |
APARTADO TEÓRICO 4.1.1. Concepto. Signos e síntomas 4.1.2. Fases da resposta inflamatoria e características clínicas 4.1.3. Resposta celular: plaquetas, células endoteliais, neutrófilos, macrófagos e monocitos, linfocitos, fibroblastos, mastocitos, neuronas 4.2.1. Concepto de reparación Vs rexeneración 4.2.2. Rexeneración mioconectiva: aspectos a ter en conta 4.3.1. Concepto de mecanotransducción e mecanorregulación en bioloxía 4.3.2. Implicaciones en Fisioterapia no ámbito clínico 4.4.1. Definición 4.4.2. Mecanismos de acción 4.4.3. Metodoloxía de aplicación 4.4.4. Indicaciones e contraindicaciones APARTADO PRÁCTICO 4.1.1. Estructuras mioconectivas, cápsulo-ligamentosas, tendinosas |
| MODULO 5: TERAPIA DE INDUCCIÓN MIOFASCIAL APARTADO TEÓRICO 5.1. Texido conectivo e fascial 5.2. Biotensegridade 5.3. Tensegridade celular e mecanotransducción 5.4. Percepción háptica e red conectivo-fascial 5.5. Terapia de inducción miofascial (T.I.M.) APARTADO PRÁCTICO 5.1. Introducción ó tratamento manual das disfuncións do sistema conectivo-fascial |
APARTADO TEÓRICO 5.1.1. Definición e clasificación 5.1.2. Tipos 5.2.1. Sistemas de biotensegridade: organizacion xerárquica 5.3.1. Microfilamentos, microtúbulos e filamentos intermedios 5.3.2. Vías de unión: célula-célula, célula-matriz 5.3.3. Mecanosensación celular 5.4.1. Receptores e importancia funcional 5.5.1. Definición de T.I.M. 5.5.2. Restriccions conectivo-fasciales 5.5.3. Mecanismos de acción 5.5.4. Aplicacion clínica e procedimiento de aplicación 5.6.5. Resultados clínicos APARTADO PRÁCTICO 5.1.1. Deslizamentos en "J", transversais e lonxitudinais |
| Planning | ||||
| Methodologies / tests | Competencies | Ordinary class hours | Student’s personal work hours | Total hours |
| Document analysis | A1 A2 A7 A11 A12 C2 C3 C4 C6 C7 | 0 | 16 | 16 |
| Glossary | A19 C1 | 0 | 4 | 4 |
| Objective test | A1 A2 A3 A5 A7 A8 A11 C1 C7 | 2 | 0 | 2 |
| Laboratory practice | A1 A2 A3 A4 A5 A7 A8 A9 A11 A12 C7 C9 | 26 | 26 | 52 |
| Practical test: | A2 A3 A5 A8 A11 A12 C1 C7 C9 | 2 | 0 | 2 |
| Introductory activities | C7 | 2 | 0 | 2 |
| Guest lecture / keynote speech | A1 A2 A3 A5 A6 A7 A8 A9 A11 A12 A15 A19 B1 B2 B3 B4 B5 C1 C4 C6 C7 | 28 | 42 | 70 |
| Personalized attention | 2 | 0 | 2 | |
| (*)The information in the planning table is for guidance only and does not take into account the heterogeneity of the students. | ||||
| Methodologies |
| Methodologies | Description |
| Document analysis | A/o alumn@ empregará documentos audiovisuais e/ou bibliográficos (fundamentalmente artigos científicos) aportados polos docentes e/ou que el/ela mismo buscarán e seleccionaran. O obxetivo da súa análise será reforzar e/ou comprementar aspectos básicos da materia, traballando ó mismo tempo sobre a capacidades para integrar coñecementos científicos de carácter avanzado |
| Glossary | Cada alumn@ completará un glosario específico da asignatura. O mesmo, recollerá aqueles términos que se consideren relevantes e/ou novedosos en cada un dos módulos. |
| Objective test | Realizarase unha proba escrita cunha duración de 1 h e 45 minutos, que constará de 3 partes: -30 preguntas tipo test de resposta única (cada resposta incorrecta restará 1/2 acertada) -5 preguntas de resposta corta -1 caso clínico a desenrrolar de forma breve e concisa, xustificando cada apartado Para superar esta proba e que poida facer media na nota final, a puntuación da proba deberá ser como mínimo de 5 sobre 10 Cada unha das partes da proba terán un tempo máximo para contestalas |
| Laboratory practice | Realizaranse actividades de caracter práctico dirixidas fundamentalmente á adquisión das habilidades e metodoloxías que reforcen/complementen os contidos abordados durante as sesiones maxistrais. Será obrigado a asistencia coa uniforme clínica. |
| Practical test: | A proba constará de 2 preguntas/persoa e se levará a cabo por parellas, en modo de simulación, actuando un dos alumnos como Fisioterapeuta e o outro como paciente. O tempo máximo de execución para cada pregunta será de 5 minutos. |
| Introductory activities | A través destas actividades iniciais tratarase de identificar as competencias, intereses e motivaciones do/a alumn@ co obxetivo de facilitar o proceso de aprendizaxe. Presentarase a proposta académica recollida na asignatura, recomendacions, a súa metodoloxía de evaluación e todos aqueles aspectos fundamentais para o desenrrolo e cursado da misma |
| Guest lecture / keynote speech | A docencia expositiva da materia levarase a cabo mediante esta metodoloxía. Iranse presentando os contidos teóricos da asignatura mediante exposición oral, de forma secuencial e co apoio de material audiovisual. Durante estas clases, será frecuente a interacción do docente co grupo de alumnos/as (precisarase participación activa para elo) |
| Personalized attention |
|
|
| Assessment | |||
| Methodologies | Competencies | Description | Qualification |
| Laboratory practice | A1 A2 A3 A4 A5 A7 A8 A9 A11 A12 C7 C9 | Si ben a asistencia ás praticas non será obrigatoria, a ausencia do alumno/a se terá en conta, ó igual que se evaluará a participación e iniciativa mostrada durante as clases (evaluación continua) | 2 |
| Practical test: | A2 A3 A5 A8 A11 A12 C1 C7 C9 | O exame práctico farase por parellas, desarrollando un exercicio de simulación en cada unha das 2 preguntas que se formularán por cada alumn@, tendo un máximo de 10 minutos/persoa para realizar a proba completa. | 40 |
| Guest lecture / keynote speech | A1 A2 A3 A5 A6 A7 A8 A9 A11 A12 A15 A19 B1 B2 B3 B4 B5 C1 C4 C6 C7 | Os contidos abordados ó longo das clases maxistrais evaluaranse a través da proba obxetiva. Así mesmo, poderán ser evaluados durante o transcurso da proba prática. Se ben a asistencia as sesions maxistrais non será obrigatoria, a ausencia do alumno/a terase en conta, ó igual que se evaluará a participación e iniciativa mostrada durante as clases (evaluación continua) | 2 |
| Document analysis | A1 A2 A7 A11 A12 C2 C3 C4 C6 C7 | Evaluarase a presentación en tempo e forma, así como a calidade dos contidos dos traballos de analise documental que se faciliten durante o transcurso da Asignatura (Evaluación continua). Cada un dos traballos analizados por grupos o ben individualmente, consideraranse contidos evaluables na proba obxetiva e/ou práctica. | 6 |
| Objective test | A1 A2 A3 A5 A7 A8 A11 C1 C7 | Levarase a cabo un exame onde se incluirán 30 preguntas tipo test, 5 de resposta curta e un caso clínico a desenrrolar. A duración da mesma será limitada | 50 |
| Assessment comments | |||
|
Para superar a asignatura, o alumno/a tera a lo menos unha puntuación de 5 en cada unha das partes que se evalúan (na proba obxetiva, que supon un 50% da nota final, e na prática, 40% da nota final), facéndose unha media ponderada de ambas. A ésta se lle sumará a evaluación continuada, que terá un valor do 10% da nota final. Na evaluación continuada se terá en conta a participación, iniciativa, interese e presentación dos traballos/actividades solicitadas durante toda a asignatura. As porcentaxes asignadas a cada proba poden sufrir pequenas modificacións dun curso a outro con respecto á memoria verificada en función das necesidades da materia; con todo o exame teórico-práctico non terá un valor menor ao 90% e a avaliación continuada non superará o 10%. |
|||
| Sources of information |
| Basic |
Boyling, J. D. y Jull, G. A. Grieve. (2006). Terapia manual contemporánea. Barcelona. Elsevier
Serra, J. (2007). Concepto de dolor neuropático (En: Catafau, S. Tratado de dolor neuropático). Madrid. Panamericana
Stasinopoulos, D., Johnson, M., I. (2004). Cyriax physiotherapy for tennis elbow/lateral epicondylitis. J Sports Med; 38: 675–677
Bielefeldt, D., Gebhart, G.F. (2007). Dolor visceral: mecanismos básicos. (En: McMahon, S.B. Koltzenburg, M. Tratado del dolor). Madrid. Elsevier
Galea, M. (2006). Efecto del dolor sobre el control motor (En: Boyling, F.D., Jull, G.A. Grieve). Barcelona. Elsevier
Patiño Núñez, S. (2016). Fisioterapia en el abordaje del tejido conectivo y fascial. Terapia de inducción miofascial. Masaje de fricción transverso profundo (Cyriax). Fibrolisis diacutánea.. Madrid. Panamericana
Cyriax, J. (2005). Lesiones de ligamentos, tendones, cartílagos y músculos.. Madrid. Marbán
Wright, A., Zusman, M. (). M. Neurofisiología y modulación del dolor. (En: Boyling, F.D., Jull, G.A. Grieve). Barcelona. Elsevier
Zamorano, E. (2013). Movilización neuromeníngea. Tratamiento de los trastornos mecanosensitivos del sistema nervioso. Madrid. Panamericana
Vleeming, A., Mooney, V., Stoeckart, R. (2008). Movimiento, estabilidad y dolor lumbo-pélvico.Integración de la investigación con el tratamiento.. Madrid. Elsevier
McCrory, P., Bell, S., Bradshaw, C. (2002). Nerve Entrapments of the lower leg, ankle and foot in sport. . Sports Med. 32 (6): 371-391
Shacklock, M. (2007). Neurodinamia clínica. Un nuevo sistema de tratamiento múculo-esquelético.. Madrid. Elsevier
Hebgen, E. (2005). Osteopatía visceral. Fundamentos y técnicas. . Madrid. McGraw-Hill. Interamericana
Enriquez-Blanco, H., Schneider, R., Rodríguez, J (2010). Síndrome de intestino irritable y otros trastornos relacionados. Fundamentos biopsicosociales.. México. Panamericana
Serra, J. (2007). Teoría actuales de las sensaciones sensoriales somáticas (En: Catafau, S. Tratado de dolor neuropático). Madrid. Panamericana
Pilat, A. (2003). Terapias miofasciales. Aspectos y aplicaciones clínicas.. Madrid. McGraw-Hill. Interamericana
McHugh, M.P, Johnson, C.D., Morrison, R.H. (2012). The role of neural tension in hamstring flexibility. . Scand J Med Sci Sports. 2012; 22: 164–169
Willard, F. H., . Vleeming, A., Schuenke, M.D., Danneels, L., Schleip, L. (2012). The thoracolumbar fascia: anatomy, function and clinical considerations. . J. Anat 2012; 1-30
McMahon, S.B., Koltzenburg, M. (2007). Wall y Melzack. Tratado del dolor. . Madrid. Elsevier
Scott, A., Khan, K. M., Roberts, C.R. Cook, J. and Duronio, V (2004). What do we mean by the term ‘‘inflammation’’? A contemporary basic science update for sports medicine.. Br J Sports Med; 38:372–380 |
| Complementary |
Järvinen, T.A.H., Järvinen, T.L.N., Kääriäinen, M., Kalimo, H., and Järvinen, M. (2005). Muscle Injuries. Biology and treatment. . The American Journal of Sports Medicine; 33 (5): 745-764
Ingber, D. E. (2008). Tensegrity and mechanotransduction. . Journal of bodywork and movement therapies; 12: 198–200 |
|
|
| Recommendations | ||||||||
| Subjects that it is recommended to have taken before | ||||||||
|
| Subjects that are recommended to be taken simultaneously | |
|
| Subjects that continue the syllabus | |||
|
| Other comments | |
|
Para axudar a conseguir unha contorna inmediata sustentable e cumprir cos obxectivos estratéxicos do Plan Green Campus da Facultade de Fisioterapia, os traballos documentais que se realicen nesta materia poderanse solicitar tanto en formato papel como virtual ou soporte informático. De realizarse en papel, seguiranse na medida do posible as seguintes recomendacións xerais: - Non se utilizarán plásticos. - Realizaranse impresións a dobre cara. - Empregarase papel reciclado. - Evitarase a realización de borradores. |