Datos Identificativos 2023/24
Asignatura (*) FISIOTERAPIA ABDOMINO-PELVI-PERINEAL Código 651G01022
Titulación
Grao en Fisioterapia
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 2º cuadrimestre
Terceiro Obrigatoria 6
Idioma
Castelán
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Fisioterapia, Medicina e Ciencias Biomédicas
Coordinación
Martinez Bustelo, Sandra
Correo electrónico
s.martinez1@udc.es
Profesorado
Martinez Bustelo, Sandra
Correo electrónico
s.martinez1@udc.es
Web
Descrición xeral Adquirir os coñecementos teórico-prácticos para abordar á muller desde o punto de vista fisioterápico durante o período preparto, parto e posparto.

Competencias do título
Código Competencias do título
A1 Coñecer e comprender a morfoloxía, a fisioloxía, a patoloxía e a conduta das persoas, tanto sas como enfermas, no medio natural e social.
A2 Coñecer e comprender as ciencias, os modelos, as técnicas e os instrumentos sobre os que se fundamenta, articula e desenvolve a fisioterapia.
A3 Coñecer e comprender os métodos, procedementos e actuacións fisioterapéuticas, encamiñados tanto á terapéutica propiamente dita a aplicar na clínica para a reeducación ou recuperación funcional, como á realización de actividades dirixidas á promoción e mantemento da saúde.
A5 Valorar o estado funcional do paciente, considerando os aspectos físicos, psicolóxicos e sociais.
A7 Deseñar o plan de intervención de fisioterapia atendendo a criterios de adecuación, validez e eficiencia.
A8 Executar, dirixir e coordinar o plan de intervención de fisioterapia, utilizando as ferramentas terapéuticas propias e atendendo á individualidade do usuario.
A9 Avaliar a evolución dos resultados obtidos co tratamento en relación cos obxectivos marcados.
A12 Intervir nos ámbitos de promoción, prevención, protección e recuperación da saúde.
A13 Saber traballar en equipos profesionais como unidade básica na que se estruturan de forma uni ou multidisciplinar e interdisciplinar os profesionais e demais persoal das organizacións asistenciais.
B1 CB1 - Que os estudantes demostrasen posuír e comprender coñecementos nunha área de estudo que parte da base da educación secundaria xeral, e adóitase atopar a un nivel que, aínda que se apoia en libros de texto avanzados, inclúe tamén algúns aspectos que implican coñecementos procedentes da vangarda do seu campo de estudo
B2 CB2 - Que os estudantes saiban aplicar os seus coñecementos ao seu traballo ou vocación dunha forma profesional e posúan as competencias que adoitan demostrarse por medio da elaboración e defensa de argumentos e a resolución de problemas dentro da súa área de estudo
B3 CB3 - Que os estudantes teñan a capacidade de reunir e interpretar datos relevantes (normalmente dentro da súa área de estudo) para emitir xuízos que inclúan unha reflexión sobre temas relevantes de índole social, científica ou ética
B4 CB4 - Que os estudantes poidan transmitir información, ideas, problemas e solucións a un público tanto especializado como non especializado
B5 CB5 - Que os estudantes desenvolvesen aquelas habilidades de aprendizaxe necesarias para emprender estudos posteriores cun alto grao de autonomía
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C6 Adquirir habilidades para a vida e hábitos, rutinas e estilos de vida saudables.
C9 Ter a capacidade de xestionar tempos e recursos: desenvolver plans, priorizar actividades, identificar as críticas, establecer prazos e cumprilos.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
-Coñecer e comprender as fases dos procesos da xestación, parto, e puerperio. A1
A3
-Comprender e realizar os diferentes métodos e técnicas de Fisioterapia Obstétrica dende o período preparto, hasta a fase do puerperio inmediato e tardío A2
A3
A8
A9
A12
-Ter a capacidade de aplicar os coñecementos de Fisioterapia obstétrica e uroxinecológica na prevención da disfunción e promoción da salud na muller xestante. A3
A12
A13
C3
-Diseñar e aplicar un programa de preparación ó parto, recuperación posparto desde o punto de vista musculoesquelético, da respiración e da relaxación. A3
A7
A8
A9
B4
B5
C1
C3
C6
-Ter a capacidade de valorar o estado funcional da rexión abdomino-pelvi-perineal da paciente/usuaria aplicando os métodos e procedementos manuais e instrumentais de valoración específicos desta rexión anatomofuncional. A5
A7
A8
A9
B1
B2
B3
C9

Contidos
Temas Subtemas
UNIDAD TEMÁTICA 1: FUNDAMENTACIÓN DISCIPLINAR DA FISIOTERAPIA OBSTÉTRICA
TEMA 1. Marco Conceptual de la Fisioterapia Obstétrica
TEMA 2. Evolución Histórica de Fisioterapia Obstétrica
TEMA 3. Contextualización de la Fisioterapia Obstétrica
UNIDAD TEMÁTICA 2: INTRODUCCIÓN Á FISIOTERAPIA OBSTÉTRICA TEMA 1: Recuerdo anatómico da pelvis femenina
TEMA 2: O proceso da gestación e o desarrollo embrionario
TEMA 3: O proceso do parto e o puerperio
UNIDAD TEMÁTICA 3:
FISIOTERAPIA OBSTÉTRICA NO PERÍODO PRENATAL
TEMA 1: Introducción ao Programa de Fisioterapia Prenatal
TEMA 2. Reeducación lumbopélvica na xestante
TEMA 3: A reeducación abdominal na xestante
TEMA 4: A reeducación perineal na xestante
TEMA 5: Métodos de Fisioterapia Obstétrica no Período Prenatal
TEMA 6: Técnicas fisioterápicas no traballo de Parto
UNIDAD TEMÁTICA 4: FISIOTERAPIA OBSTÉTRICA EN EL PERIODO POSTNATAL
TEMA 1: Introducción ao programa de Fisioterapia Obstétrica Postnatal
TEMA 2: Reeducación do Solo Pélvico postnatal
TEMA 3: Reeducación abdominal postnatal
TEMA 4: Prevención e reeducación das alxias vertebrais e da pelvis postnatal
TEMA 5: Métodos de Fisioterapia Obstétrica no Período Postnatal
UNIDAD TEMÁTICA 5: COMPLICACIÓNS POSTPARTO TEMA 1: A Incontinencia Urinaria
TEMA 2: Prolapsos dos órganos pélvicos
TEMA 3: A diástasis abdominal
TEMA 4: Técnicas de Reeducación abdomino-perineal

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Prácticas de laboratorio A5 A7 C6 C9 24 32 56
Proba práctica A8 A9 3 3 6
Análise de fontes documentais A2 9.5 9.5 19
Sesión maxistral A1 A3 A8 A9 A12 A13 B1 B2 B3 B4 B5 C1 C3 26 39 65
 
Atención personalizada 4 0 4
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Prácticas de laboratorio prácticas en grupo no laboratorio para adquirir as habilidades e actitudes nos exercicios de respiración e relaxación na muller xestante. Adquirir as habilidades dos métodos fisioterápicos para antes e despois do parto.
Proba práctica Esta metodoloxía implica a planificación e presentación dun programa de fisioterapia obstétrica pre ou postnatal dun caso clínico plantexado ó alumno/a
Análise de fontes documentais Esta metodoloxía consistirá na análise crítica por parte do alumno de distintos artigos cientificos, guías de practica clínica, documentos en formato video e determinadas páxinas web, a partir dos cales reflexionará acerca de aspectos relevantes da materia.
Sesión maxistral Esta metodoloxía inclúe a asistencia á clase teórica impartida polo profesor, así como a participación do alumno/a en distintas actividades presenciais de aprendizaxe colaborativo
-lectura e comentarios de textos, vídeos e imáxenes
-debates en grupo sobre un tema específico
-exposición de distintas temáticas por parte do alumno/a ós seuscompañeiros/as

Atención personalizada
Metodoloxías
Prácticas de laboratorio
Sesión maxistral
Proba práctica
Análise de fontes documentais
Descrición
A atención personalizada inclúe realizar un seguemento de cada traballo do alumnado, coa fin de que alcance os obxetivos plantexados.
No caso de "Alumnado con matrícula parcial ou dispensa académica" relizarase un seguimento individualizado a través da plataforma moodle e da ferramenta TEAMS, facendo os diferente traballos tutelados de forma individual e cunha temporalización adaptada a cada caso concreto.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Prácticas de laboratorio A5 A7 C6 C9 evaluación continua, valorando no só asistencia á práctica senon tamén a súa participación de forma activa 30
Sesión maxistral A1 A3 A8 A9 A12 A13 B1 B2 B3 B4 B5 C1 C3 Evaluación das distintas actividades do aprendizaxe colaborativo 20
Proba práctica A8 A9 evaluación dos diferentes estudios de casos plantexados ó alumno 20
Análise de fontes documentais A2 evaluación de las actividades de análisis critico y reflexivo 30
 
Observacións avaliación

A asistencia e participación nas clases prácticas e a entrega de casos clínicos son obrigatorias. Facilitarase a asistencia á aqueles alumnos/as con matrícula parcial ou deportistas profesionais permitíndolle asistir a aquel grupo práctico que máis se adapte ás súas necesidades.

Para obter a nota final da materia sumarase as porcentaxes dos traballos tutelados e casos clínicos (50%), da evaluación continua (20%) e da nota do exame tipo test (30%), sempre e cando a nota do exame tipo test sexa superior a 4 sobre 10.

 A nota de aprobado na materia será a partir de 5 nunha escala de 10 puntos.

Prestarase especial atención ao control do plaxio, tanto en traballos tutelados como nos casos clínicos e no examen. O profesorado pode empregar ferramentas informáticas como o programa "turnitin".  En caso de plaxio,  o/a estudante será cualificado con “suspenso” (nota numérica 0) na convocatoria correspondente do curso académico, tanto se a comisión da falta se produce na primeira oportunidade como na segunda. Para isto, procederase a modificar a súa cualificación na acta de primeira oportunidade, se fose necesario.

A aqueles alumnos/as que teñan as mellores notas da clase e superen os 8,5 puntos nunha escala de 10, se lles podrá otorgará a nota de sobresaínte segú  criterios del profesor.

Según criterios de excelencia, poderánse conceder 1 matrículas de honra por cada 20 alumnos ou fracción.


Fontes de información
Bibliografía básica

UNIDAD TEMÁTICA 1 :

Estatuto del personal sanitario no facultativo de la Seguridad Social , capítulo 8º, sección 5º, artículo 70. (Boletín Oficial del Estado, de 28-4-1973)

Estatutos Generales del Consejo General de Colegios de Fisioterapeutas Españoles . (Boletín Oficial del Estado, de 15-12-2001) 

Plan Integral de Atención a la mujer en Atención Primaria . Insalud 1998

Real Decreto200/93 (Diario Oficial de Galicia, 1993)

Martínez Rodríguez A, Martínez-Bustelo S. El programa de Educación maternal en el Sistema Público de Galicia. Rev Iber Fisioter Kinesiol. Volume 10, Issue 1, 1 January 2007, Pages 5-11 DOI: 10.1016/S1138-6045(07)73660-2

UNIDAD TEMÁTICA 2 :

Calais-Germain, B. El periné femenino y el parto. Barcelona: Los libros de la liebre de mayo, 2013

Meldaña A, Ferri A, Martinez-Bustelo S. Anatomía del Suelo Pélvico y del tracto urinario inferior del hombre. En: Torres, M. Fisioterapia del suelo Pélvico. Manual para la prevención y el tratamiento en la mujer en el hombre y en la infancia. 1º Edición, Madrid: Panamericana 2022

Walker, C. Fisioterapia en Obstetrícia y uroginecología. 2º edición. Barcelona: Elsevier Masson 2013

UNIDAD TEMÁTICA 3 :

Gasquet, B. Bien-être et maternité. Paris: Albin, 2012

Mantle J. Physiotherapy in obstetrics and gynaecology. 2º edición. London: Buttherworth Heinemann 2019

Torres, M. Fisioterapia del suelo Pélvico. Manual para la prevención y el tratamiento en la mujer en el hombre y en la infancia. 1º Edición, Madrid: Panamericana 2022

Walker, C. Fisioterapia en Obstetrícia y Uroginecología. 2º edición. Barcelona: Elsevier Masson 2013

UNIDAD TEMÁTICA 4:

Gasquet, B. Bien-être et maternité. Paris: Alvin, 2012

Mantle J. Physiotherapy in obstetrics and gynaecology. 2º edición. London: Buttherworth Heinemann 2019

Martínez-Bustelo, S., Ferri-Morales, A., Corral-Gómez, L. et al. Transabdominal ultrasound to assess the displacement of the bladder base during abdominal and pelvic floor contractions in continent parous versus nulliparous women. Int Urogynecol J (2021). https://doi.org/10.1007/s00192-021-04756-4

Martínez-Bustelo S. Postparto y Calidad de vida. En: Lópe-Villar C. Estudios multidisciplinares en la humanización del parto 2011 ISNB: 978-84-9749-471-7, 

págs 163-169

Stephenson, G. Obstetric and gynecologic care in physical theraphy. 2ª Edición. USA: SLACK incoroporated, 2000

Torres, M. Fisioterapia del suelo Pélvico. Manual para la prevención y el tratamiento en la mujer en el hombre y en la infancia. 1º Edición, Madrid: Panamericana 2022

Walker, C. Fisioterapia en Obstetrícia y uroginecología. 2º edición. Barcelona: Elsevier Masson 2013


UNIDAD TEMÁTICA 5

Bo K. Evidence-based physical therapy for the pelvic floor. Philadelphia: Churchill livingstone, 2014

Laycock, J. Therapeutic management of incontinente and pelvis pain. London: Springer, 2007

Martínez-Bustelo, S., Ferri-Morales, A., Corral-Gómez, L. et al. Transabdominal ultrasound to assess the displacement of the bladder base during abdominal and pelvic floor contractions in continent parous versus nulliparous women. Int Urogynecol J (2021). https://doi.org/10.1007/s00192-021-04756-4

Meldaña A, Martínez-Bustelo S. Ferri Morales S. Fundamentos de la Ecografía en las disfunciones abdominoperineales. En: Torres, M. Fisioterapia del suelo Pélvico. Manual para la prevención y el tratamiento en la mujer en el hombre y en la infancia. 1º Edición, Madrid: Panamericana 2022

Martínez-Bustelo S. Técnicas de tratamiento en las disfunciones del suelo pélvico. En: Walker, C. Fisioterapia en Obstetrícia y uroginecología. 2º edición. Barcelona: Elsevier Masson 2013

Bibliografía complementaria


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
BIOMECÁNICA/651G01009
CINESITERAPIA: BASES DO EXERCICIO TERAPÉUTICO/651G01013
FISIOTERAPIA NAS ALTERACIÓNS ESTÁTICAS E DINÁMICAS DO RAQUIS/651G01015

Materias que se recomenda cursar simultaneamente
Fisioterapia en Especialidades Clínicas III/651012304

Materias que continúan o temario
FISIOTERAPIA NAS DISFUNCIÓNS DO APARELLO LOCOMOTOR/651G01024
ECOGRAFÍA EN FISIOTERAPIA/651G01031
ESTANCIAS CLÍNICAS II/651G01036

Observacións

Para axudar a conseguir unha contorna inmediata sustentable e cumprir cos obxectivos estratéxicos do Plan Green Campus da Facultade de Fisioterapia, os traballos documentais que se realicen nesta materia poderanse solicitar tanto en formato papel como virtual ou soporte informático. De realizarse en papel, seguiranse na medida do posible as seguintes recomendacións xerais:

- Non se utilizarán plásticos. 

- Realizaranse impresións a dobre cara.

- Empregarase papel reciclado.

- Evitarase a realización de borradores.



(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías