Datos Identificativos 2019/20
Asignatura (*) Conocimiento del Medio Histórico de Galicia Código 652111334
Titulación
Mestre: Especialidade en Educación Infantil
Descriptores Ciclo Periodo Curso Tipo Créditos
1º y 2º Ciclo 1º cuatrimestre
Tercero Optativa 3
Idioma
Modalidad docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Didácticas Específicas e Métodos de Investigación e Diagnóstico en Educación
Coordinador/a
Correo electrónico
Profesorado
Correo electrónico
Web
Descripción general Esta materia optativa concreta os contidos traballados en Didáctica das Ciencias Sociais I e II referindoos á realidade xeográfica e histórica do país galego. O estudio das características naturais e sociais de Galicia aparecen como un dos recursos máis axeitados no ensino primario para coñecer, valorar e conservar o patrimonio cultural galego.

Competencias del título
Código Competencias del título
A2 Conocimiento de los contenidos para enseñar, comprendiendo su singularidad epistemológica y la especificidad de su didáctica.
A7 Preparar, seleccionar, construir y emplear materiales didácticos, incorporando adecuadamente las TIC.
A14 Tener una imagen realista propia, asumir responsabilidades y tomar decisiones fundamentadas.
A17 Conocer los fundamentos científicos de las áreas que conforman el currículo de la educación infantil, así como las teorías sobre la adquisición y el desarrollo de los aprendizajes correspondientes.
A34 Ser quien de crear, seleccionar y evaluar materiales curriculares destinados a la promoción del aprendizaje a través de actividades adaptadas al alumnado de estas edades.
A35 Ser quien de desarrollar hábitos de autonomía y habilidades sociales, así como el respeto a las normas de convivencia y al trabajo personal.
A40 Ser quien de fomentar el interés por el medio natural, social y cultural y promover comportamientos respetuosos.
B1 Aprender a aprender.
B3 Aplicar un pensamiento crítico, autocrítico, lógico y creativo.
B6 Comportarse con ética y responsabilidad social como ciudadano y como profesional.
B9 Autonomía en el aprendizaje.
B10 Capacidad de análisis y síntesis.
B12 Capacidad de organización y planificación.
B20 Conocimiento de otras culturas y de otras costumbres.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral como escrita, en las lenguas oficiales de la comunidad autónoma.
C8 Valorar la importancia que tiene la investigación, la innovación y el desarrollo tecnológico en el avance socioeconómico y cultural de la sociedad.

Resultados de aprendizaje
Resultados de aprendizaje Competencias del título
Comprender a realidade xeográfica de Galicia como un espazo dinámico resultado da interacción coas sociedades humanas . A2
B3
B9
C1
Ter conciencia da importancia que teñen as actividades humanas nas transformacións das paisaxes galegas. A40
B6
B10
Coñecer e comprender as principais etapas da evolución histórica de Galicia e a súa relación coa problemática xeral da Historia de España e do contexto europeo e mundial. A2
A40
B1
B3
C1
Recoñecer no entorno xeográfico, histórico e cultural galego aqueles recursos metodolóxicos e didácticos mais axeitados para traballar a área de Coñecemento do medio. A7
A17
A34
B12
B20
C8
Fomentar actitudes de valoración, respeto e conservación do patrimonio natural, cultural e histórico de Galicia A14
A35
B6

Contenidos
Tema Subtema
TEMA 1.- O coñecemento de Galicia: fontes e métodos Aspectos xerais da investigación xeográfica e histórica de Galicia. As fontes de coñecemento.
TEMA 2.- O medio físico. Características do relevo. A rede hidrográfica. Factores climáticos e paisaxes vexetais.
TEMA 3.- A poboación galega O comportamento demográfico na historia de Galicia. Tendencias actuais da demografía galega: envellecemento e inmigración. A diversidade espacial: o hábitat rural e os espazos urbanos.
TEMA 4.-A importancia do sector primario. Economía agropecuaria e industrias asociadas. O monte en Galicia. A evolución do sector pesqueiro.
TEMA 5.- A economía urbana: industria e servizos. Problemática da industrialización de Galicia. As actividades mercantiles. Redes de comunicación e transporte.
TEMA 6.- Galicia na Historia: primeiros poboamentos. Problemas de coñecemento. Os primeiros poboadores:economía de apropiación e desenrolo das primeiras formas de producción agrícola e ganadera. O megalitismo e la cultura do bronce galego.
A Galicia castrexa.
Galicia baixo a dominación romana. Conquista e proceso de romanización. A crisis da romanidade.
TEMA 7.- Galicia na Alta Idade Media O período alto-medieval. Os reinos suevo e visigodo. A invasión musulmana e as suas repercusions no territorio galego. Bases para o desenrolo do feudalismo galego.
TEMA 8.- Cambio de coxuntura baixo-medieval. Factores do desenvolemento económico. O peso do monacato no mundo rural. Culto xacobeo e crecemento urbano. Cambios e conflictos sociais.
TEMA 9.- As crisis dos séculos XIV e XV. Factores da depresión humana e económica. Evaluación da crisis. Participación e comportamiento da nobleza galega nos conflictos dinásticos. Aumento das tensións sociais. Os grandes conflictos do século XV: As Guerras Irmandiñas.
TEMA 10.- Incorporación de Galicia á monarquía española. O proceso de centralización dos Reises Católicos: sometimento da nobleza galega e reformas monásticas. As novas institucións administrativas: a Real Audiencia e a Xunta do Reino.
TEMA 11.- .- Poboación e economía nos séculos XVI al XVIII. Comportamento demográfico e factores da evolución. Modelos demográficos: a Galicia occidental e costeira e a Galicia oriental e interior. A economía agraria e a progresiva diversificación económica zonal. Os intentos de modernización económica dos séculos XVIII. Industria e comercio.
TEMA 12.- A sociedade galega do Antiguo Réximen. A sociedade tardo-feudal. Propietarios e rendistas. As clases agrarias e o sistema foral. O mundo urbano: artesáns e comerciantes. Conflictos derivados do orden señorial. Conflictividade e reivindicacións políticas. O movimento ilustrado galego. Liberais e absolutistas en Galicia.
TEMA 13.- O desequilibrio entre poboación e recursos dos séculos XIX e XX. A emigración en Galicia: etapas e lugares de destino. Os graves desequilibrios rexionais. A desamortización en Galicia e os seus efectos. O camiño hacia a modernización económica do século XX.
TEMA 14.- Política galega na España do século XX. Evolución do galeguismo: rexurdimento, federalismo, rexionalismo e nacionalismo. Relacións e reaccións galegas durante a II República e o franquismo. A Guerra civil en Galicia. Franquismo e trans ición democrética.

Planificación
Metodologías / pruebas Competéncias Horas presenciales Horas no presenciales / trabajo autónomo Horas totales
Prueba mixta 3.5 71.75 75.25
 
Atención personalizada 0 0
 
(*)Los datos que aparecen en la tabla de planificación són de carácter orientativo, considerando la heterogeneidad de los alumnos

Metodologías
Metodologías Descripción
Prueba mixta Realizarase unha proba cos contidos do temario.

Atención personalizada
Metodologías
Descripción


Evaluación
Metodologías Competéncias Descripción Calificación
Prueba mixta Proba escrita que versará acerca dos contidos da materia. 100
 
Observaciones evaluación

Fuentes de información
Básica Armas Castro, X. coord. (2002). Ensinar historia de Galicia. Santiago.ICE UDC
Calo Lourido (1997). Hª Xeral de Galicia. A Nosa Terra
Sánchez Chouza, J. M. (2006). A Coruña en la Baja Edad Media.
Juega Puig, J. otros (1996)). A Hª de Galicia nos seus textos. Vía Láctea
Acuña, X.E. (2008). A resistencia antifranquista en Galicia. A Nosa Terra
Caamaño, M. (2004). As construccións da Arquitectura popular. Patrimonio etnográfico de Galicia. Col. Aparelladores e Arquitectos de Galicia
AAVV (1999). ATLAS HISTÓRICO DE GALICIA. Nigratea
Andrade Cernadas, J.M. (1995). Didáctica de la Hª de Galicia. Tosoxuotos
Acuña, F.-Barreiro Fernández, X.R.-Portela, E./Pallares, Mª.C.-P. Saavedra (1991). Galicia, Historia, Tomos I-VIII. Proyecto Galicia, A Coruña
AAVV (). GRAN ENCICLOPEDIA GALLEGA. Silverio Cañada
Costa, A. (2005). Historia da educación e da cultura en Galicia. Vigo. Xerais
Bermejo Barrera y otros (1999). Historia de Galicia. Madrid, Alhambra
Villares, R (2004). Historia de Galicia. Alianza,Galaxia
AAVV (1992). Historia de Galicia. Hércules
Barreiro Fernández, X.R.; (1981). Historia de Galicia, IV Edade Contemporánea. Galaxia, Vigo,
Saavedra Vázquez, M.C (1995). Historia de Galicia. Galicia na Idade Moderna IV. A Coruña, Vía Láctea
Carballo, F., Senén, F. otros (1991)). Hª de Galicia.. A Nosa Terra.
Villares, R., Armas, J. otros ( 1990 ). Hª de Galicia. Textos y materiales para su historia . Crítica
AAVV (). Hª de La Coruña. Vía Láctea
AAVV (2007). Las Gentes. Gran Biblioteca temática de Galicia. A Coruña. La Voz de Galicia
AAVV (1996). Nova Historia de Galicia. Tambre
Potel Torres, M., coord. (1999). Proxectos curriculares e unidades didácticas de Ciencias Sociais, xeografía e historia. Noia. Toxosoutos

Complementária (). .
Rodríguez González, R (2000). De aldeas a cidades: urbanismo y xeografía das vilas galegas. Ir Indo
Barreiro, J. L (1997). Función política de los caminos de peregrinación en la Europa Medieval. Tecnos
Pegerto Saavedra (1994). vida cotidiana en la Galicia del Antiguo Régimen. Crítica, Barcelona
Rabuñal, Henrique (1999). A Coruña na historia . A Nosa Terra.
Rey Castelao, O (1999)). A Galicia clásica e barroca. Galaxia
Barreiro Fernández X.R.: (1993). A Galicia do Antigo Réxime. O ensino, a Ilustración e a Política. A Coruña
Nogueira, C. (2001). A memoria da nación. O reino de Gallaecia. Xerais
Beiras, X.M. (1999). A poboación de Galicia no século XX. Laiovento
Sotelo Blanco, O. (2006). A voz do emigrante. Sotelo Blanco
Blanco, O. (2006). A voz do emigrante. Sotelo Blanco
Carballo, X. (2007). Arqueoloxia de Galicia. Itinerarios polo pasado. Nigra Trea
De LLano, P. (2006). Arquitectura popular en Galicia. Razón e construcción. Vigo. Xerais
Varela, Paz (1999). Castillos y fortalezas de Galicia. Nigratrea
Andrade Cernadas, J. M. (1997). El monacato benedictino y la sociedad de la Galicia Medieval (s. X al XIII). . do Castro
Freire Camaniel (1998). El monacato gallego en la Alta Edad Media. Fundación Barrié.
Nuñez Seijas, X.M (1998). Emigrantes, caciques e indianos: 1930 - 1936. Xerais
Framiñán, A. Mª (2005). Galicia na Idade Media. Lóstrego
Sánchez J. A. y Ponce, L. (1999). Galicia, guía do patrimonio arquitectónico. Vía Láctea
De Juana, J. coord. (2005). Historia contemporánea de Galicia. Ariel
Patricio Cortizo, F. (2004). Historia da costa galega e os seus naufraxios: século XX. Vigo. Xerais
Castro, X. (2007). Historia da vida cotiá en Galicia (séculos XIX e XX).
Valcárcel, M. (2008). Historia de Ourense. Xerais
Rodríguez Troncoso, M. (2005). Historia de unha aldea galega. Coas mans encol do lume. Ir Indo
Piñeiro, E., Gómez, A. (2005). Homes de ferro en barcos de madeira. A Coruña. Porto de A Coruña
García Alén, L. (2008 (1º ed. 1983)). La alfarería de Galicia. A Coruña. Fundación Barrié
Chamorro, E., Lobato, X. (2004). La Galicia de los Monasterios. A Coruña. Biblioteca gallega / La Voz
López Taboada, X.A (1996). La población de Galicia, 1860-1991. A Coruña
Sánchez García, J.A. , Vázquez Iglesias, J.L. (2004). Los faros de Galicia. Fundación Caixa Galicia
Antonio Rubio, Mª G. de (2006). Los judíos en Galicia (1044-1492). A Coruña. Fundación Pedro Barrié de la Maza.
Sa Bravo, Hipólito (1992). Monasterios de Galicia. Everest
Pérez, F.J. (2008). Mosteiros de Galicia na Idade Media, séculos XII - XV. Diputación de Orense y Fundación Caixa Galicia
Villares, R., Lobato, X. (2006). O corazón das cidades. Cascos historicos de Galicia. Lunwerg
López Carreiras, A. (2005). O reino medieval de Galicia. Contribución a súa historia política. Vigo. A Nosa Terra
Alberro, M. (2004). Os celtas da antiga Gallaecia. Noia. Toxosoutos
Presedo Garaza, A. (1998). Os devanceiros dos pazos. Sotelo Blanco
Senén, Felipe (2000). Os primeiros galegos. Prehistoria e arqueoloxía. Diputación de A Coruña
Barciela Garrido, P.y Rey Seara, E. (2000). Xacementos arqueolóxicos de Galicia. Xerais. Roteiros

http://clio.rediris.es

www.edu.xunta.es

http://pntic.mec.es/recursos/primaria/conocimiento

www.educahistoria.com

www.didactica-ciencias-sociales.org

www.edualter.org

www.e-ducativa.com/index.shtml

www.proyectopdb.org

www.edu.aytolacoruna.es

www.aulagalega.fiestras.com

www.edugalicia.org

www.escolas.org

www.galego21.org/1dc/

www.as-pg.com

www.iaga.com


Recomendaciones
Asignaturas que se recomienda haber cursado previamente

Asignaturas que se recomienda cursar simultáneamente

Asignaturas que continúan el temario

Otros comentarios


(*) La Guía Docente es el documento donde se visualiza la propuesta académica de la UDC. Este documento es público y no se puede modificar, salvo cosas excepcionales bajo la revisión del órgano competente de acuerdo a la normativa vigente que establece el proceso de elaboración de guías