Datos Identificativos 2022/23
Asignatura (*) Investigación de proceso en psicoterapia Código 652438018
Titulación
Mestrado Universitario en Psicoloxía Aplicada
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Mestrado Oficial 2º cuadrimestre
Primeiro Obrigatoria 3
Idioma
Castelán
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Psicoloxía
Coordinación
Escudero Carranza, Valentin
Correo electrónico
valentin.escudero@udc.es
Profesorado
Escudero Carranza, Valentin
Correo electrónico
valentin.escudero@udc.es
Web
Descrición xeral Un dos campos de aplicación da psicoloxía é a intervención psicoterapéutica. Esta materia adestra ao estudante no coñecemento da investigación de procesos en psicoterapia profundizando nos últimos procedementos e resultados de investigación.

Competencias do título
Código Competencias do título
A1 Recoñecer e respectar a diversidade humana e comprender que as explicacións psicolóxicas poden variar a través de poboacións e contextos.
A2 Saber identificar os factores persoais, psico-sociais e/ou educativos que poden pór en risco a saúde das persoas.
A3 Ser capaz de elaborar un informe científico que implique definir un problema de investigación, as hipóteses e variables asociadas, así como definir o deseño, a mostra e o seu modo de selección, as ferramentas de recollida de datos e a súa consecuente análise e discusión.
A4 Ser capaz de lograr un adecuado nivel de comprensión da demanda do destinatario en cada situación ou contexto de aplicación.
A5 Ser capaz de realizar unha avaliación psicolóxica no contexto dunha investigación científica.
A6 Saber como especificar a demanda e os obxectivos do caso, e en función deles, recoller a información.
A7 Saber realizar un seguimento sobre un caso elixindo obxectivos pertinentes e realistas.
A8 Coñecer as bases para establecer hipóteses respecto dun caso concreto e, a partir das mesmas, saber deducir enunciados contrastables.
A9 Coñecer os métodos e técnicas cuantitativos e case-cuantitativos de recollida de información en psicoloxía aplicada.
A10 Ser capaz de deseñar instrumentos de recollida de información en programas de intervención psicolóxica.
A11 Coñecer as limitacións e restricións de todo tipo (persoais, sociais, económicas,éticas, etc.) que ten a investigación científica e técnica.
A12 Adquirir un coñecemento teórico básico sobre o estado da arte nas diferentes áreas implicadas na psicoloxía aplicada.
A13 Coñecer e ser capaz de utilizar os diferentes modelos, teorías, métodos e técnicas de avaliación e intervención que son específicos dos distintos ámbitos da investigación en Psicoloxía Aplicada e desenvolver unha actitude crítica propia do espírito científico.
A14 Ser capaz de analizar a documentación bibliográfica necesaria para un traballo de investigación.
A15 Ser capaz de analizar críticamente as publicacións científicas.
A16 Adquirir os coñecementos e destrezas necesarias para a exposición e defensa dun traballo de investigación.
A17 Ser capaz de comunicar os resultados dunha investigación.
A18 Mostrar un compromiso ético e profesional con respecto ás responsabilidades cívicas, sociais e globais.
A19 Coñecer e axustarse ás obrigacións deontolóxicas da Psicoloxía Aplicada.
A20 Coñecer os distintos modelos de avaliación e intervención no ámbito da Psicoloxía Social Aplicada.
B1 Capacidade de análise e síntese.
B2 Capacidade de organización e planificación.
B3 Traballo en equipo.
B5 Habilidades nas relacións interpersoais.
B6 Razoamento crítico.
B7 Compromiso ético.
B8 Aprendizaxe autónoma.
B9 Iniciativa e espírito emprendedor.
B10 Motivación pola calidade.
B11 Resolución de problemas.
B12 Toma de decisións.
B13 Capacidade de aplicar os coñecementos á práctica.
B14 Habilidades interpersoais.
B15 Capacidade de traballar cun equipo interdisciplinario.
B16 Capacidade para comunicarse con persoas non expertas na materia.
B17 Valoración da diversidade e da multiculturalidade.
B18 Habilidade para traballar de forma autónoma.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C5 Entender a importancia da cultura emprendedora e coñecer os medios ao alcance das persoas emprendedoras.
C6 Valorar críticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Coñecer a historia e a función da psicoterapia como procedemento de aplicación da psicoloxía científica AI1
AI2
AI4
AI9
AI12
AI19
BI1
BI2
BI3
BI6
BI7
BI8
BI10
BI13
BI15
BI16
CM5
CM6
CM7
CM8
Diferenciar de xeito operativo a investigación de resultados e a investigación de proceso, saber como se aplican os dous tipos de investigación. AI3
AI4
AI5
AI6
AI7
AI8
AI9
AI11
AI13
AI18
AI20
BI2
BI6
BI7
BI10
BI11
CM6
CM7
O alumno é capaz de realizar unha investigación de procesos psicoterapéuticos cun esquema rigoroso e científico. AI3
AI5
AI6
AI7
AI8
AI9
AI10
AI12
AI14
AI15
AI16
AI17
AI19
AI20
BI1
BI3
BI5
BI6
BI7
BI8
BI9
BI10
BI11
BI12
BI13
BI14
BI15
BI16
BI17
BI18
CM3
CM4
CM6
CM7
CM8

Contidos
Temas Subtemas
1. Deseños de investigación valorativa
1.1 Investigación de resultados
1.2 Investigación de procesos
1.3 Tratamentos baseados na evidencia
2. Diferenzas entre a investigación de procesos e resultados: deseños e técnicas 2.1 Ensaios clínicos controlados
2.2 Investigación naturalista: observación e cuasi experimentación
2.3 Investigación cualitativa
3. Investigación naturalista do proceso 3.1 Investigación do progreso do cambio
3.2 Investigación de factores comúns
3.3 Proceso-resultado
4. Investigación cuasi-experimental en psicoterapia
4.1 Razóns para a investigación case-experimental
4.2 Modelos actuais
4.3 Aplicacións
5. O estudo de factores comúns e específicos en psicoterapia
5.1 O común e o específico: dunha dicotomía a unha dualidade
5.1 Noción de alianza terapéutica e de traballo
5.2 A alianza terapéutica como variable predictora
5.3 O modelo SOFTA

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral A1 A2 A4 A9 A11 A12 A13 A18 A19 A20 B1 B6 B7 B10 C6 17 8 25
Análise de fontes documentais A10 A14 A15 A16 B2 B17 B18 C3 C4 C7 C8 0 4 4
Lecturas A9 A11 A13 A14 A15 B8 B9 C5 0 10 10
Traballos tutelados A3 A5 A6 A7 A8 A9 A10 A11 A17 B3 B5 B11 B12 B13 B14 B15 B16 4 12 16
 
Atención personalizada 20 0 20
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Clases nas que o profesor explica un tema con axuda de esquemas e exemplos.
Análise de fontes documentais Os alumnos han de revisar e facer procura de artigos e outros documentos técnicos (sobre todo instrumentos de investigación e avaliación) para o traballo tutelado.
Lecturas Traballo individual de lectura dos documentos indicados polo profesor.
Traballos tutelados Realización da análise da investigación dun factor determinado que tivo unha especial relevancia no campo da investigación en psicoterapia (por exemplo, características do cliente) preparando un traballo rigoroso e ben organizado, xunto cunha presentación do mesmo que dará lugar a un debate en clase.

Atención personalizada
Metodoloxías
Lecturas
Traballos tutelados
Descrición
O alumno contará cunha atención presencial e en liña para orientar a súa interpretación das lecturas recomendadas e durante o proceso de realización do traballo titorizado individual.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Traballos tutelados A3 A5 A6 A7 A8 A9 A10 A11 A17 B3 B5 B11 B12 B13 B14 B15 B16 Farase unha valoración do traballo de análise dunha investigación que o alumno realizou individualmente, valorando a calidade do resultado final e os recursos empregados para a análise. 50
Sesión maxistral A1 A2 A4 A9 A11 A12 A13 A18 A19 A20 B1 B6 B7 B10 C6 O alumno será avaliado mediante unha proba con opción múltiple de resposta sobre os coñecementos adquiridos na sesión presencial que á súa vez é apoiada polas lecturas, cunha consideración do 10% pola asistencia. 50
 
Observacións avaliación

Fontes de información
Bibliografía básica Escudero V. y Friedlander, M (2019). Alianza Terapéutica con Familias . Barcelona: Herder
Rodríguez A. (2019). Manual de Psicoterapias. Barcelona: Herder

Corbella, S., y Botella, L. (2004). Investigación en psicoterapia:Proceso, resultado y factores comunes. Madrid: VisionNet.

Friedlander, M., Escudero, V., y Heatherington, L (2009). La alianza terapéutica. Barcelona: Paidós.

Bibliografía complementaria

Asay, T.P., & Lambert, M.J. (1999). The empirical case for the common factors in therapy: Quantitative findings. In M.A. Hubble, B.L.Duncan, & S.D. Miller (Eds.), The heart and soul of change: What works in therapy (pp. 33-56). Washington, DC: American Psychological Association.

Beck, M., Friedlander, M. L., & Escudero, V. (2006).  Three perspectives of clients’ experiences of the therapeutic alliance: A discovery-oriented investigation. Journal of Marital and Family Therapy, 32, 355-368.

Carpenter, J. Escudero, V., & Rivett, M (2008). Training family therapy students in conceptual and observation skills relating to the therapeutic alliance: an evaluation. Journal of Family Therapy, 30: 411–424

Castonguay, L. G., Constantino, M. J., & Holtforth, M. G.  (2006).  The working alliance: Where are we and where should we go? Psychotherapy: Theory, Research, Practice, Training, 43, 271-279.

Escudero, V., M. L. Friedlander, Varela, N., & Abascal, A. (2008). Observing the therapeutic alliance in family therapy:associations with participants’ perceptions and therapeutic outcomes. Journal of Family Therapy, 30: 194–214

Escudero, V., Heatherington, L., & Friedlander, M. (in press) Therapeutic Alliances and Alliance Building in Family Therapy. En Muran, C. & Barber, J. (Eds.) The therapeutic alliance: An evidence-based approach to practice and training. NY: Guilford.

Friedlander, M. L., Escudero, V., Horvath, S., Heatherington, L., Cabero, A., & Martens, M. (2006). System for Observing Family Therapy Alliances: A tool for research and practice. Journal of Counseling Psychology, 53:214-225

Friedlander, M. L., Lambert, J., Escudero, V; Cragun, C. (2008). How do therapists enhance family alliances? Sequential analyses of therapist-client behavior in two contrasting cases. Psychotherapy: Theory, Research, Practice, Training. 45:75-87. 

Heatherington, L., Friedlander, M. L., & Greenberg, L. S.  (2005).  Change process research in couples and family therapy:  Methodological challenges and opportunities.  Journal of Family Psychology, 19, 18-27.

Maione, P.V., & Chenail, R.J. (1999), Qualitative Inquiry in Psychotherapy: Research on the Common Factors. In M.A. Hubble, B.L.Duncan, & S.D. Miller (Eds.), The heart and soul of change: What works in therapy (pp. 33-56). Washington, DC: American Psychological Association. 

Muñiz de la Peña, C., Friedlander, M.L., & Escudero, V. (2009). Frequency, severity, and evolution of split family alliances: How observable are they?. Psychotherapy Research, 19:133-142.

Sprenkle, D.H. & Blow, A.J. (2004).  Common factors and our sacred models. Journal of Marital  and Family Therapy, 30, 113-129.

 


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías