Datos Identificativos 2019/20
Asignatura (*) Intervención psicoeducativa nas dificultades da aprendizaxe da escritura Código 652438021
Titulación
Mestrado Universitario en Psicoloxía Aplicada
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Mestrado Oficial 2º cuadrimestre
Primeiro Obrigatoria 3
Idioma
Castelán
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Psicoloxía
Coordinación
Gonzalez Seijas, Rosa Maria
Correo electrónico
rosa.maria.gonzalez.seijas@udc.es
Profesorado
Gonzalez Seijas, Rosa Maria
Correo electrónico
rosa.maria.gonzalez.seijas@udc.es
Web
Descrición xeral

Competencias do título
Código Competencias do título
A1 Recoñecer e respectar a diversidade humana e comprender que as explicacións psicolóxicas poden variar a través de poboacións e contextos.
A2 Saber identificar os factores persoais, psico-sociais e/ou educativos que poden pór en risco a saúde das persoas.
A3 Ser capaz de elaborar un informe científico que implique definir un problema de investigación, as hipóteses e variables asociadas, así como definir o deseño, a mostra e o seu modo de selección, as ferramentas de recollida de datos e a súa consecuente análise e discusión.
A4 Ser capaz de lograr un adecuado nivel de comprensión da demanda do destinatario en cada situación ou contexto de aplicación.
A5 Ser capaz de realizar unha avaliación psicolóxica no contexto dunha investigación científica.
A6 Saber como especificar a demanda e os obxectivos do caso, e en función deles, recoller a información.
A7 Saber realizar un seguimento sobre un caso elixindo obxectivos pertinentes e realistas.
A8 Coñecer as bases para establecer hipóteses respecto dun caso concreto e, a partir das mesmas, saber deducir enunciados contrastables.
A9 Coñecer os métodos e técnicas cuantitativos e case-cuantitativos de recollida de información en psicoloxía aplicada.
A10 Ser capaz de deseñar instrumentos de recollida de información en programas de intervención psicolóxica.
A11 Coñecer as limitacións e restricións de todo tipo (persoais, sociais, económicas,éticas, etc.) que ten a investigación científica e técnica.
A12 Adquirir un coñecemento teórico básico sobre o estado da arte nas diferentes áreas implicadas na psicoloxía aplicada.
A15 Ser capaz de analizar críticamente as publicacións científicas.
A16 Adquirir os coñecementos e destrezas necesarias para a exposición e defensa dun traballo de investigación.
A18 Mostrar un compromiso ético e profesional con respecto ás responsabilidades cívicas, sociais e globais.
B1 Capacidade de análise e síntese.
B2 Capacidade de organización e planificación.
B3 Traballo en equipo.
B5 Habilidades nas relacións interpersoais.
B6 Razoamento crítico.
B7 Compromiso ético.
B8 Aprendizaxe autónoma.
B9 Iniciativa e espírito emprendedor.
B10 Motivación pola calidade.
B11 Resolución de problemas.
B12 Toma de decisións.
B13 Capacidade de aplicar os coñecementos á práctica.
B14 Habilidades interpersoais.
B15 Capacidade de traballar cun equipo interdisciplinario.
B16 Capacidade para comunicarse con persoas non expertas na materia.
B17 Valoración da diversidade e da multiculturalidade.
B18 Habilidade para traballar de forma autónoma.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C6 Valorar críticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Coñecer e ser capaz de utilizar os diferentes modelos, teorías, métodos e técnicas de avaliación e intervención que son específicos dos distintos ámbitos da investigación en Psicoloxía Aplicada e desenvolver unha actitude crítica propia do espírito científico BI6
BI9
BI16
CM4
CM7
Ser capaz de analizar a documentación bibliográfica necesaria para un traballo de investigación AI2
AI9
AI10
AI11
AI12
BI10
CM6
CM8
Saber realizar un seguimento sobre un caso elixindo obxectivos pertinentes e realistas. AI2
AI4
AI5
AI7
AI8
BI5
BI14
Saber como especificar a demanda e os obxectivos do caso, e en función deles, recoller a información. AI1
AI2
AI6
AI7
BI1
BI7
Realizar unha avaliación psicolóxica no contexto dunha investigación científica. AI5
AI6
AI7
AI8
AI18
BI2
Lograr un adecuado nivel de comprensión da demanda do destinatario en cada situación ou contexto de aplicación. AI6
AI7
AI18
BI1
Recoñecer e respectar a diversidade humana e comprender que as explicacións psicolóxicas poden variar a través de poboacións e contextos. AI1
AI2
AI18
BI7
Ser capaz de deseñar instrumentos de recollida de información en programas de intervención psicolóxica. AI2
AI5
AI6
AI15
AI16
BI7
BI9
BI11
BI13
CM3
Saber como especificar a demanda e os obxectivos do caso, e en función deles, recoller a información. AI3
BI7
BI8
BI12
BI15
Realizar unha avaliación psicolóxica no contexto dunha investigación científica. AI1
AI2
AI5
AI6
AI18
BI1
BI2
BI3
BI7
BI17
BI18
Lograr un adecuado nivel de comprensión da demanda do destinatario en cada situación ou contexto de aplicación. AI2
AI4
AI5
AI6
AI7
BI1
BI3
BI7
Recoñecer e respectar a diversidade humana e comprender que as explicacións psicolóxicas poden variar a través de poboacións e contextos. AI7
AI8
AI18
BI1
BI7

Contidos
Temas Subtemas
1- TEORIAS E MODELOS DE ESCRITURA

1.1. O CONTEXTO HISTORICO E SOCIAL DA INVESTIGACION EN ESCRITURA.
1.2. TEORIAS E MODELOS.
2- DESARROLLO DA ESCRITURA
2.1. O CEREBRO E A ESCRITURA.
2.2. FACTORES COGNITIVOS NO DESENVOLVEMENTO DA ESCRITURA.

3- MODELOS E APROXIMACIÓNS INSTRUCCIONALES

3.1. AVALIACIÓN DA ESCRITURA.
3.2. ESTRATEXIAS INSTRUCCIONALES NO ENSINO DA ESCRITURA.
4. ESCRITURA E POBOACIÓNS ESPECÍFICAS 4.1. INSTRUCIÓN EN ESCRITURA PARA ALUMNOS CON DIFICULTADES NA APRENDIZAXE.
5. INVESTIGACIÓN NA ESCRITURA 5.1. ANÁLISE DALGUNHAS INVESTIGACIÓNS ESPAÑOLAS

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Actividades iniciais A1 A2 2 0 2
Estudo de casos A1 A3 A4 A5 A6 A7 B3 B5 B7 B11 B12 B13 4 6 10
Lecturas B6 B8 B10 B17 B18 C7 3 9 12
Obradoiro A10 A11 A12 A15 A16 A18 B1 B2 B9 B14 C3 C4 4 3 7
Traballos tutelados A8 B7 B15 B16 C6 C8 5 8 13
Investigación (Proxecto de investigación) A9 B1 B2 B3 B5 B6 B7 B8 B9 B10 B11 B12 B13 B14 B15 B18 C3 C4 C6 C7 C8 6 8 14
Proba mixta A2 A6 A7 A10 A11 A12 A18 B1 B2 B6 B7 B8 B9 B10 B11 B12 B13 B18 3 6 9
 
Atención personalizada 8 0 8
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Actividades iniciais Establecer coñecementos previos e aclarar aspectos da guia docente.
Estudo de casos Análisis de casos. Evaluación e intervención.
Lecturas Lectura de artigos que permiten profundar no tema correspondente.
Obradoiro Seminario taller que facilite profundar nalgunhas estratexias de ensino-aprendizaxe.
Traballos tutelados Seguimento da escritura de casos reais que facilitan a integración da teoría e a práctica.
Investigación (Proxecto de investigación) Deseño dun proxecto de investigación que permita desenvolver as partes fundamentais do mesmo e/ou proba mixta (tipo test, pregunta curta e caso) na que deben aplicar a teoría á práctica.
Proba mixta Se os alumnos elixen esta opción, será unha proba mixta (tipo test, pregunta curta e caso) na que deben aplicar a teoría á práctica.

Atención personalizada
Metodoloxías
Proba mixta
Traballos tutelados
Investigación (Proxecto de investigación)
Estudo de casos
Descrición
Estas metodoloxías terán tutoría personalizada segundo as necesidades dos/das alumnos/as.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Proba mixta A2 A6 A7 A10 A11 A12 A18 B1 B2 B6 B7 B8 B9 B10 B11 B12 B13 B18 A avaliación final será unha proba mixta (individual) que combine preguntas de resposta curta, preguntas abertas, e de múltiples opcións. Ademais, terá un caso para analizar, avaliar e/ou intervir. 50
Traballos tutelados A8 B7 B15 B16 C6 C8 Deseño e presentación dunha avaliación e intervención psicoeducativa dun caso con DAE.
Traballo en grupo (mínimo 3 máximo 5).
30
Estudo de casos A1 A3 A4 A5 A6 A7 B3 B5 B7 B11 B12 B13 Asistencia, participación e actitude nas actividades de clase (análise de casos, lecturas, aprendizaxe colaborativo e talleres).
20
 
Observacións avaliación

Observacións:


* Respecto da asistencia:


-O alumnado que non poida asistir a clase (modalidade non presencial ou o que estude a tempo parcial (previa autorización da comisión pertinente) é dicir, que teñen dispensa de asistencia total ou parcial, terán que ir á proba mixta (proba oficial) que será a mesma para todo o alumnado e valeralles o 50% da nota. Ademais, terán que realizar os traballos solicitados en clase que será o outro 50% da nota, e que deberán entregarse en tempo e forma co resto do alumnado de clase.


É indispensable que presenten dispénsa de asistencia á profesora.


-Se non cumpren o requisito de dispensa da asistencia terán que ir á proba mixta, realizar os traballos solicitados en clase, dado que estes teñen unha porcentaxe na nota final. A súa nota será sobre o 80% posto que non poderán responder as esixencias do estudo de casos.


-Para o alumnado presencial,  teranse en conta dúas faltas con xustificación médica do alumno. Non se terán en conta ningún outro tipo de xustificacións. Ej: carné de conducir, entrevista de traballo, acompañar a algún familiar, etc.


 -A  materia e cada parte da mesma considéranse aprobadas con 5.0.


-Os alumnos que teñen os traballos aprobados e o exame suspenso ou viceversa poden presentar o exame ou os traballos na convocatoria de xullo.


-Para facer media debe estar aprobado o exame (proba mixta). É unha condición indispensable.


Este criterio é válido para todas as convocatorias de exame.


Fontes de información
Bibliografía básica ROLDÄN, L. y GONZALEZ, R.M. (2019). Conciencia Fonológica y lectura de palabras. Madrid: GIUNTI EOS
ROLDÄN, L. y GONZALEZ, R.M. (2019). Escribiendo Narraciones y descripciones. Madrid: GIUNTI EOS

  Bereiter, C. y Scardamalia, M. (1993). Enfoques de primero, segundo y tercer orden para mejorar las estrategias cognitivas del aprendizaje de la escritura. En J. Beltrán et al. (Eds.), pp.51-65.

Cuetos, F. (2009).Psicologia De La Escritura. Madrid: Wolters Kluwer.

Cuetos, F., Ramos, J.L. y Ruano, E. (2002). PROESC. Evaluación de los procesos de escritura. Madrid: TEA.

García Sánchez, J.N. (2001a). El enfoque psicológico de la escritura y estrategias instruccionales en la composición escrita. En J.N. García Sánchez. Dificultades de aprendizaje e intervención psicopedagógica. Barcelona: Ariel, pp.125-155.

González, R.M y Cuetos, F. (2008). Actividades para el aprendizaje de la lectura y la escritura (ALE 1,2,3,4). Madrid:CEPE.

González, R.M. (2002). PODER escribir. Programa de entrenamiento en procesos cognitivos de la escritura. Madrid: EOS.

Graham, S., Harris, K. y Larsen, L. (2001). Prevention and Intervention of Writing Difficulties for Students with Learning Disabilities.Learning Disabilities Research and Practice, 16(2), 74-84.

Graham S, Harris K.R.(2005). Writing better: Effective strategies for teaching students with learning difficulties. Baltimore: Brookes.

Graham, S., Harris, K. R., & Larsen, L. (2001). Prevention and intervention of writing difficulties for students with learning disabilities.Learning Disabilities Research  and Practice, 16, 74-84.

Flower, L. y Hayes, J. (1980). The cognition of discovery: defining a rhetorical problem. College Composition and Comunication, 31, 21-32

Flower, L. y J. Hayes (1996). Teoría de la Redacción como proceso cognitivo. Textos en contexto 1. Los procesos de lectura y escritura. Lectura y Vida, Asociación Internacional de Lectura.

López Escribano, C. (2012). La escritura. En F. Cuetos. Neurociencia del Lenguaje. Madrid: Editorial Medica Panamericena, pp.154-169.

Uceira, E. González-Seijas, R.M. y Cuetos, F. (2012). Los TORRES, una familia de escritores. Madrid: CEPE.

 

Bibliografía complementaria

Avendaño, A., Lombardía, C. López I. y Pacoret, C. (2012). O purrusco dos bosques. Santiago de Compostela: Editorial GLIA.

Avendaño, A., Lombardía, C. López I. y Pacoret, C. (2012). As aventuras de Toreto. Santiago de Compostela.Editorial GLIA.

Arias,O., y García.J. (2006). El papel de la revisión en los modelos de escritura. Aula Abierta, 88,37-52.

Arroyo,R. y Salvador,F.(2005). El proceso de palnificación en la composición escrita de alumnos de educación primaria. Revista de Educación,336,353-376.

Bilbao, M.C. y Santa, G. (2002). Evaluación e intervención en las dificultades de aprendizaje de la expresión escrita. En M.E. Del Campo (Ed.).Dificultades de Aprendizaje e intervención Psicopedagógica. Madrid: Sanz y Torres, pp.463-494.

Bilbao, M.C. y Santa, G. (2002). Evaluación e intervención en las dificultades de aprendizaje de la expresión escrita. En M.E. Del Campo (Ed.).Dificultades de Aprendizaje e intervención Psicopedagógica. Madrid: Sanz y Torres, pp.463-494.

Cuetos, F. (2011). Neurociencia del Lenguaje. Madrid: Panamericana.

Galera, F. (2001). Aspectos didácticos de la lectoescritura. Grupo Editorial Universitario.

Galve, J.L. (2005). BECOLE. Madrid: EOS.

García Sánchez (Coord.). (2000). De la psicología de la instrucción a las necesidades curriculares. Barcelona: Oikos-tau.

García Sánchez (Coord.). (2002). Aplicaciones de Intervención Psicopedagógica. Madrid: Pirámide.

García Sánchez, J.N. (2001). Intervención psicopedagógica en las funciones verbales: lectura y escritura. En J.N. García Sánchez. Dificultades de aprendizaje e intervención psicopedagógica. Barcelona: Ariel, pp.101-123.

García Sánchez, J.N. (2007). Dificultades del desarrollo. Madrid:Pirámide.

García Vidal, J. y González Manjón, D. (2000). Dificultades de aprendizaje e intervención psicopedagógica. Vol. 2: Lectura y escritura. Madrid: EOS.

García, J. y De Caso, A.M. (2002). Estrategias cognitivas en la composición escrita: ilustración de un programa de intervención. En J.A. González- Pienda, J.C. Núñez, L. Álvarez y E. Soler. (Coords.). Estrategias de Aprendizaje. Madrid: Pirámide, pp.141-162.

González, R.M. y Otros (2013). Javitor, el castor lector y los amigos de las letras. Madrid: CEPE.

González, R.M., Cuetos,F., Vilar, J. y Uceira, E. (2015). Efectos de la intervención en conciencia fonológica y velocidad de denominación sobre el aprendizaje de la escritura. Aula Abierta, 43: 1-8.

Graham, S., Gillespie A.,, McKeown., D. (2013) Writing: importance, development, and instruction. Reading and Writing 26, 1-15

Jiménez, J. y Muñetón, M.A. (2002). Dificultades de aprendizaje de la escritura. Madrid: Trotta.

Mather, N.,. Wendling, B., Roberts,R. (2009). Writing Assessment and Instruction for Students with Learning Disabilities. San Francisco: John Wiley and sons.

Peñafiel,  M. (2009). Guía de intervención logopédica en la disgrafía. Madrid: Síntesis.

Puente, A., Jiménez,V. y Alvarado, J. (2009). ESCOLA, escala de conciencia lectora. Madrid: EOS.

Salvador Mata,F. (2000). Cómo prevenir las dificultades en la expresión escrita. Málaga: Aljibe.

 

Uceira, E. González, R.M. (2015). La baraja de las palabras. Madrid:EOS.

 

 

 

-Bibliografía de Conciencia Fonólogica

 

Altozano,M. y González, A. (2013). Cono-fonos. Granada: GEU editorial

Carrillo, A. y Carrera, C. (1993). Programa de habilidades metafonológicas. Actividades de preparación para la lectura. Madrid:CEPE.

De la Torre, C. y otros (2002). Komunica. Programa para el desarrollo del conocimiento fonológico. Málaga: Aljibe.

Gracia, C.(2008). Los sonidos de las palabras. Madrid: CEPE

García, M. (2002). Vamos a jugar con.... Las palabras, las sílabas, los sonidos y las letras. Madrid: CEPE.

González, R.M. y Cuetos,f. (2008). Actividades para el aprendizaje de la lectura y de la escritura. Madrid: CEPE.

González , R.M.  y Otros (2013). Javitor, el castor lector y los amigos de las letras. Madrid: CEPE.

Jiménez,J.y Ortiz, M.R.(1995). Conciencia fonológica y aprendizaje de la lectura. Madrid: Síntesis.

Ramos, J.L. y Cuadrado,I. (2006). Cuaderno de refuerzo del conocimiento fonológico. Madrid: EOS.

Uceira, E. y González, R.M.. (2015). La baraja de las palabras. Madrid: EOS.

Vallés, A. (1998). Conciencia Fonológica. Valencia: Promolibro.


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías