Datos Identificativos 2020/21
Asignatura (*) Psicopatoloxía da linguaxe e trastornos no desenvolvemento da linguaxe e a comunicación Código 652498001
Titulación
Mestrado Interuniversitario en Estudos Avanzados sobre a Linguaxe, a Comunicación e as súas Patoloxías (plan 2015)
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Mestrado Oficial 1º cuadrimestre
Primeiro Obrigatoria 6
Idioma
Castelán
Modalidade docente Non presencial
Prerrequisitos
Departamento Psicoloxía
Coordinación
Otero Otero, Patricia
Correo electrónico
patricia.otero.otero@udc.es
Profesorado
Otero Otero, Patricia
Correo electrónico
patricia.otero.otero@udc.es
Web
Descrición xeral Os obxectivos desta materia pódense resumir nos seguintes:
- Situar as dificultades do desenvolvemento da linguaxe nun marco psicolingüístico e
evolutivo mais amplo.
- Proporcionar un coñecemento das principais características dos diferentes trastornos do
desenvolvemento da linguaxe nos nenos.
- Comprender o significado disciplinar da psicopatoloxía no contexto curricular da logopedia.
- Adquirir e dominar os elementos terminolóxicos e os recursos instrumentais precisos para o recoñecemento, descrición e explicación dos principais trastornos psicolóxicos que cursan con alteracións da linguaxe e comunicación.
- Promover actitudes de solidariedade, respecto e apoio cara ás persoas con trastornos psicolóxicos.
- Desarrollar actitudes de sensibilización cara ao traballo en equipo
Plan de continxencia 1. Modificacións nos contidos:
Non se realizan.

2. Metodoloxías
*Metodoloxías docentes que se manteñen
Sesión maxistral, Portafolios, Estudo de casos.

*Metodoloxías docentes que se modifican
Non se modifica ningunha metodoloxía. As metodoloxías se desenvolverán de xeito virtual.

3. Mecanismos de atención personalizada ao alumnado
A través de Teams e correo electrónico en horario de titorías.

4. Modificacións na avaliación
Non hai ningunha modificación.

*Observacións de avaliación:

5. Modificacións da bibliografía ou webgrafía
No hai ningunha modificación.

Competencias do título
Código Competencias do título
A4 Os estudiantes coñecerán as características diferenciales da intervención na linguaxe e na comunicación nos ámbitos familiar, escolar, clínico e asistencial.
A5 Os alumnos/as saberán realizar unha intervención nos trastornos específicos da linguaxe oral, tales como as disartrias, alteracións da linguaxe no envellecemento e trastornos dexenerativos, as alteracións da linguaxe en enfermedades mentais, trastornos do espectro autista, etc.
B2 Serán capaces de comportarse con ética e responsabilidade social como ciudadáns e como profesionais.
C6 Os alumnos/as saberán utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da sua profesión e para o aprendizaxe ó longo da súa vida.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
XERAIS DA MATERIA Poden describir coherentemente as bases biolóxicas, anatómicas e neuropsicolóxicas dos problemas da linguaxe e a comunicación. Poden informar sobre a clasificación, a terminoloxía e a descrición dos trastornos da linguaxe e a comunicación. Son capaces de recoñecer e discriminar entre a variedade das alteracións: os trastornos específicos do desenvolvemento da linguaxe, trastorno específico da linguaxe, atrasos da linguaxe, trastornos fonéticos e fonolóxicos; os trastornos da comunicación e a linguaxe asociadas a déficit auditivas e visuais, o déficit de atención, os trastornos do espectro autista, os trastornos específicos da linguaxe escrita; as dificultades de lectura; os trastornos da fluidez do fala; as disartrias; as disfonías; as alteracións da linguaxe no envellecemento e os trastornos dexenerativos; as alteracións da linguaxe e a comunicación en enfermidades mentais; o mutismo selectivo e as inhibicións da linguaxe. Poden describir as funcións da Intervención na área da linguaxe e a comunicación: prevención, educación, reeducación, rehabilitación e tratamento. AP4
AP5
BP2
CP6

Contidos
Temas Subtemas
Profesora Patricia Otero Otero
1. Introducción á Psicopatoloxía
Aspectos conceptuais.
Clasificación de la conducta anormal
Incidencia e prevalencia.
2. Trastorno del espectro autista Definición e concepto.
Características clínicas
Teoría de la mente
3. Síndrome de Asperger Definición e concepto
Características clínicas
Guiones Sociales
4. Trastorno del Aprendizaje no Verbal Definición e concepto
Principales manifestaciones clínicas
5. Síndrome de Williams-Beuren Aspectos conceptuales
Principales manifestaciones clínicas
Perfil tradicional
Nuevas aportaciones en el área del lenguaje
Funcionamiento visoespacial y visoconstructivo
Profesora Nieves Moyano Muñoz
1. Trastornos no desenvolvemento da linguaxe asociados a outros trastornos:
- Trastornos da linguaxe no atraso mental: Síndrome de Down, Síndrome de Williams, X fráxil.
- Trastornos da linguaxe na deficiencia auditiva
- Trastornos da linguaxe na deficiencia visual
- Trastornos da linguaxe nos trastornos do espectro autista (TEA)
- Trastornos da linguaxe en nenos prematuros.
2. Trastorno fonolóxico-Dislalia. Procesos fonolóxicos de simplificación da fala
Dificultades de producción mais frecuentes

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral A4 B2 35 17.5 52.5
Portafolios do alumno A5 C6 15 75 90
Estudo de casos A4 A5 C6 3 1.5 4.5
 
Atención personalizada 3 0 3
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Exposición oral complementada co uso de medios audiovisuais e a introducción de preguntas dirixidas aos estudantes. Ao longo destas sesións presentaranse os contidos básicos da materia. Farase telemáticamente a través de Teams.
Portafolios do alumno O alumnado rexistrará nun portafolios os exercicios, lecturas e prácticas derivados dos contenidos teóricos
Estudo de casos Presentación de casos prácticos e posterior análisis e discusión dos mesmos. Faranse telemáticamente a través de Teams.

Atención personalizada
Metodoloxías
Sesión maxistral
Descrición
Exposición oral complementada co uso de medios audiovisuais e a introducción de preguntas dirixidas aos estudantes. A lo longo destas sesións presentaránse os contidos básicos da materia. Farase telemáticamente a través de Teams

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Portafolios do alumno A5 C6 Avaliarase o portafolios cos exercicios, lecturas e prácticas derivados dos contidos teóricos. Cada profesor/a encomendará os exercicios correspondentes á súa parte do temario. Estes exercicios serán presentados a cada profesor de forma independente, e serán avaliados de forma proporcional ao peso da parte de cada profesor. 100
 
Observacións avaliación

A avaliación será continua e incluirá unha
valoración cuantitativa do rendemento de cada estudante en cada actividade
realizada. Estas
actividades serán recollidas polos estudantes nun portafolios. Nel
os estudantes recollerán todas as recensións, prácticas, cuestionarios contestados, etc. Cada profesor avaliará as actividades realizadas, según as metodoloxías docentes empregadas, nos créditos que teñen asignados. A cualificación na materia será o resultado da media das
cualificacións dos profesores que a impartan. A cualificación de cada profesor
será ponderada segundo o número de créditos que imparte. 

Segunda oportunidade: se mantendrán os mesmos criterios que para a primeira oportunidade.

No caso de utilizar
probas puntuais de exame (proba obxectiva, preguntas tipo tema, etc.) a súa
cualificación considerarase como parte do portafolios da materia, sen que o seu
peso poida superar o 50% da nota total asignada ao portafolios. O resto da
cualificación virá determinada polos criterios seguintes: Asistencia a clase
(por enriba do 80%): 10% Realización de lecturas e traballos tutelados: 30%
Nivel de rendemento madureza demostrada en actividades prácticas e tutorías:10%


Fontes de información
Bibliografía básica

AAMR (2004). Retraso mental. Madrid: Alianza editorial.

Aguado, G. (1999). Trastorno especifico del lenguaje. Retraso del lenguaje y disfasia. Málaga: Aljibe.

APA (2000). DSM-IV. Barcelona: Masson.

Baron-Cohen, S. y Chaparro, S. (2010). Autismo y síndrome de Asperger. Madrid: Alianza editorial.

Bishop, D. (2001). Language and cognitive processes in developmental disorders. Hove, UK: Psychology Press.

Bishop, D. V. M. (1997). Uncommon understanding.Development and disorders of language comprehension in

children. Hove: Psychology Press.

Buendía, JR. (2004). Psicopatología en niños y adolescentes. Madrid: Pirámide.

Caballo, V. y Simón, MA. (2002). Manual de psicología clínica infantil y del adolescente (2 vols.). Madrid: Pirámide.

Centeno, J. G., Anderson, R. T., & Obler, L. K. (Eds.). (2007). Communication disorders in Spanish speakers.

Theoretical, research and clinical aspects. Clevedon: Multilingual Matters.

Chiat, S. (2001). Los problemas del lenguaje en los niños. Madrid.: Cambridge University Press.

del Río, M. J., & Torrens, V. (Eds.). (2006). Lenguaje y comunicación en trastornos del desarrollo. Madrid:

Pearson Prentice Hall.

Echeburúa, E. (2002). Trastornos de ansiedad en la infancia. Madrid: Pirámide.

Fletcher, P., & Miller, J. F. (Eds.). (2005). Developmental theory and language disorders. Amsterdam: John

Benjamins.

García Pérez EM, Magaz A. (2003). Hiperactividad. Guía para profesores. Cruces-Baracaldo: COHS.

González, R. (2005). Psicopatología del niño y del adolescente. Madrid: Pirámide.

Puyuelo, M. (2000). Casos clínicos en logopedia. Barcelona: Masson.

Puyuelo, M., & Rondal, J. A. (Eds.). (2003). Manual de desarrollo y alteraciones del lenguaje. Barcelona: Editorial

Massón.

Rondal, J. A. y Seron, X. (1988). Trastornos del lenguaje. Barcelona: Paidós.

Schwartz, R. G. (Ed.). (2009). Handbook of Child Language Disorders. New York: Psychology Press.

Verhoeven, L., & van Balkom, H. (Eds.). (2004). Classification of developmental language disorders. Theoretical

issues and clinical applications. Mahwah: Lawrence Erlbaum.

Vázquez, F., Otero, P, Blanco, V. y Torres, A. (2015). Terapia de solución de problemas para la depresión: una breve guía práctica en grupo. Madrid: Alianza Editorial.

Vázquez, F., Otero, P. y Blanco, V. (2019). Depresión. Madrid: Síntesis.

Vázquez, F., Otero, P., Torres, A. y Arrojo, M. (2016). Deja atrás la depresión y alcanza la felicidad. Madrid: Pirámide.

Bibliografía complementaria


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións

Os alumnos deberán coñecer os fitos máis importantes do desenvolvemento da linguaxe en nenos con desenvolvemento típico previamente. Os alumnos deberán coñecer os procesos psicolingüísticos de comprensión e produción da linguaxe con anterioridade.



(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías