Datos Identificativos 2018/19
Asignatura (*) Inclusión educativa e práctica psicopedagóxica Código 652511201
Titulación
Mestrado Universitario en Psicopedagoxía
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Mestrado Oficial 1º cuadrimestre
Primeiro Obrigatoria 4.5
Idioma
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Pedagoxía e Didáctica
Coordinación
Nuñez Mayan, Maria Teresa
Correo electrónico
teresa.nunez.mayan@udc.es
Profesorado
Nuñez Mayan, Maria Teresa
Torres Santomé, Jurjo
Correo electrónico
teresa.nunez.mayan@udc.es
jurjo.torres@udc.es
Web
Descrición xeral

Competencias do título
Código Competencias do título
A7 Potenciar a xustiza curricular mediante o uso de estratexias didácticas respectuosas coa diversidade social, cultural e ambiental, analizando criticamente a experiencia histórica de exclusión educativa, e elaborando as adaptacións do currículo que garantan unha perspectiva inclusiva da educación
A8 Deseñar, implementar e avaliar prácticas educativas, programas e servizos que dean resposta ás necesidades das persoas, organizacións e colectivos específicos, promovendo a presenza, participación e éxito de todo o alumnado en contornos educativos e sociolaborais.
A12 Comprender a necesidade de incorporar o enfoque de xénero e deseñar propostas de orientación profesional que integren esta dimensión
B2 Aprender a aprender
B4 Capacidade de aplicar coñecementos na práctica psicopedagóxica
B8 Comportarse con ética e responsabilidade social como cidadán e como profesional
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común AP8
CM4
Potenciar a xustiza curricular mediante o uso de estratexias didácticas respectuosas coa diversidade social, cultural e ambiental, analizando criticamente a experiencia histórica de exclusión educativa, e elaborando as adaptacións do currículo que garantan unha perspectiva inclusiva da educación AP7
Deseñar, implementar e avaliar prácticas educativas, programas e servizos que dean resposta ás necesidades das persoas, organizacións e colectivos específicos, promovendo a presenza, participación e éxito de todo o alumnado en contornos educativos e sociolaborais. AP8
Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida CM7
Aprender a aprender BM2
Capacidade de aplicar coñecementos na práctica psicopedagóxica BM4
Comportarse con ética e responsabilidade social como cidadán e como profesional BM8
Comprender a necesidade de incorporar o enfoque de xénero e deseñar propostas de orientación profesional que integren esta dimensión AP12

Contidos
Temas Subtemas
Xusticia Curricular e inclusión educativa Factores de desigualdade individual, social e cultural. Acción preventiva e educadora.
Éxito e fracaso escolar Culturas Silenciadas
A construcción do éxito e do fracaso escolar
A avaliación do éxito e o fracaso escolar: estándares educativos e inclusión.


A xénese da anormalidade. Máis alá dos factores psicobiolóxicos As diferencias de capacidades. Teorías da intelixencia e prácticas psicopedagógicas derivadas.
A Avaliación das capacidades: A influencia dos factores sociais e culturais nos resultados.
Da segregación á integración educativa: Modelos de atención á diversidade e práctica psicopedagóxica Os fundamentos do traballo psicopedagóxico na Educación Especial segregada.

A Integración escolar como unha crítica práctica da Educación Espeical tradicional.

Modelo deficitario de resposta á diversidade e práctica psicopedagóxica asociada

A inclusión educativa como marco do traballo psicopedagóxico
Unha crítica teórico- práctica á Educación Especial

Modelo social da discapacidade: Consecuencias na práctica psicopedagóxica

Análise da atención á diversidade no sistema educativo como punto de partida para a inclusión.

A orientación psicopedagóxica nunha escola inclusiva





Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Actividades iniciais C4 2 0 2
Presentación oral A8 4 0 4
Discusión dirixida A12 B4 C4 6 6 12
Estudo de casos A7 B2 B4 4 5 9
Seminario B2 B4 13.5 10 23.5
Lecturas A8 A12 B2 C4 0 30 30
Proba de ensaio A8 B2 B8 C7 3 27 30
 
Atención personalizada 2 0 2
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Actividades iniciais Terán por obxecto indagar sobre os coñecementos previos e a motivación do alumnado sobre a temática de cada unidade ou bloque temático.
Presentación oral Dos conceptos chave de cada bloque temático e unidade . Da estructura e oganización dos contidos esenciais. Dos casos, informes e textos sobre os que se desenvolverá o traballo grupal e individual.
Discusión dirixida Tomando como base as lecturas indicadas no seminario, os casos prácticos estudados ou as indagacións que o alumnado realiza sobre as temáticas previamente fixadas, levarase a cabo unha discusión dirixida que ten como fin construír unha aprendizaxe significativa na que o alumnado revise, cuestione e faga seu o coñecemento.
Estudo de casos Ten por obxecto relacionar o coñecemento teórico e práctico sobre a problemática da inclusión educativa.
Permite analizar aspectos de avaliación diagnóstica e detección, tratamento individualizado e adaptacións do curriculum tanto desde unha perspectiva individual como institucional.
Seminario Será o núcleo principal da actividade presencial. Búscase unha participación informada do alumnado que se documentará previamente seguindo as orientación bibliográficas facilitadas.
Lecturas As lecturas máis esenciais serán facilitadas con antelación á realización de cada sesión. O alumnado orientado pola bibliografía facilitada na materia, complementará estas lecturas coas da súa elección, utilizando bases de datos de calidade contrastada. A lectura é indispensable para propiciar unha discusión académica apropiada ao nivel do mestrado.
Proba de ensaio Proba na que se busca responder por escrito a preguntas de certa amplitude valorando que se proporcione a resposta esperada, combinada coa capacidade de razoamento (argumentar, relacionar, etc.), creatividade e espírito crítico. Utilízase para a avaliación diagnóstica, formativa e sumativa. Permite medir as habilidades que non poden avaliarse con probas obxectivas como a capacidade de crítica, de síntese, de comparación, de redacción e de orixinalidade do estudante; polo que implica un estudo amplo e profundo dos contidos, sen perder de vista o conxunto das ideas e as súas relacións.

Atención personalizada
Metodoloxías
Proba de ensaio
Estudo de casos
Descrición
Tanto nas sesións de docencia presencial como nas horas destinadas á titoría prestarase ao alumnado a atención personalizada que precise.
A diferencia de titulacións de acceso ao mestrado, pode dar lugar a que certo alumnado requira unha atención curricular e orientación específicas en determinados temas. Facilitaráselle, nese caso, bibliogría complementaria e adaptaranse as actividades a realizar no seminario, en función das necesidades e intereses.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Proba de ensaio A8 B2 B8 C7 Dado que pretendemos favorecer a capacidade de "aprender a aprender", non podemos cair na contradición dunha modalidade de avaliación incoherente coas metas que orientan este proxecto de docéncia. Se pretendemos fomentar a capacidade de reflexón crítica é preciso que as estratéxias e provas de avaliación que promovamos permitan comprovar até que ponto se mellorou na capacidade de análise e reflexón crítica sobre as perspectivas teóricas e práticas que estudamos durante o curso.

Xa que logo, a avaliación terá en conta as seguintes cuestións:

*** De maneira principal, valorara-se a participación nos debates no seio dos grupos e nos debates abertos sobre as leituras realizadas.

** As aportacións documentais e de investigación persoal realizadas durante o seminario

* A proba de ensaio sobre a temática abordada na matéria. Este ensaio valorará especialmente a forma de argumentar de xeito coerente e coa adecuada fundamentación sobre un tema amplo, que cruza vários dos núcleos e temas desenvolvidos durante o curso. Para a realización deste ensaio póde-se utilizar todo o material bibliográfico de que se dispoña e notas persoais.

60
Seminario B2 B4 Serán tomadas en conta na avaliación:

a)A participación activa do alumnado nos diferentes temas de debate. As aportacións realizadas nas que se pon de manifesto a consulta dos materiais proporcionados ou de pesquisa persoal.
b)A elaboración e análise de casos e a aportación creativa e informada na súa análise e nas propostas educativas de acción pedagóxica
40
 
Observacións avaliación

En xeral, tanto para valorar os traballos, como a participación nos debates e o exame final terase en conta:
•    a utilización do coñecimento disponível;
•    a comprenson das ideias básicas desenvolvidas;
•    o domínio conceptual;
•    a elaboración de ideias;
•    a capacidade para relacionar ideias;
•    a profundidade nas análises e na sua fundamentación;
•    a capacidade crítica, e
•    o estilo próprio e a claridade expositiva de esquemas e do seu desenvolvimento.


Fontes de información
Bibliografía básica FRANKLIN, Barry (1996). Interpretación de la discapacidad. . Madrid. Pomares
VLACHOU, Anastasia (1999). Camino hacia una educación inclusiva. Madrid. La Muralla.
NÚÑEZ MAYÁN, Mª Teresa (2006). Da segregación á inclusión Educativa. Santiago. Laiovento
CERMI (2016). Derechos Humanos y Discapacidad. Madrid. CINCA
BARTON, Len (Comp.) (1998). Discapacidad y sociedad. Madrid. Morata - Fundación Paideia
ECHEITA, G. (2017). Educación Inclusiva: Sonrisas y lágrimas. Aula Abierta, nº 46
CALDERÓN, I. y HABEGGER, S. (2012). Educación, Hándicap e inclusión. Octaedro
MORRIS, Jenny (1996). Encuentros con desconocidas. Madrid. Narcea.
AINSCOW, Mel (2000). Funcionamiento de las aulas inclusivas. Madrid. Narcea
DADZIE, Stella (2004). Herramientas contra el racismo en las aulas. Madrid. Morata
TORRES SANTOMÉ, Jurjo (2012). Justicia curricular. El caballo de Troya de la cultura escolar. Madrid. Morata, 2ª edic
DUBET, François (2005). La escuela de las oportunidades ¿Qué es una escuela justa?. . Barcelona. Gedisa
LEÓN, G. Y SOLA, T. (2018). Liderando investigación y prácticas inclusivas. Granada. Ed. Universtitaria
ECHEITA, G. et al (2011). Orientación Educativa y atención a la diversidad e inclusión educativa. Graó
SKLIAR ,C. (2017). Pedagogías de las diferencias. Noveduc. Praxis Educativa
GIMENO SACRISTÁN, José (Comp.) (2010). Saberes e incertidumbres sobre el currículum. Madrid. Morata
BARTON, Len (2008). Superar las barreras de la discapacidad.
SLEE, Roger (2012). Una escuela extraordinaria. Exclusión, escolarización y educación inclusiva. Madrid. Morata

Bibliografía complementaria (). .
ARNOT, Madeleine (2009). Coeducando para una ciudadanía en igualdad. Madrid. Morata
RUDDUCK, Jean e FLUTTER, Julia (2007). Cómo mejorar tu centro escolar dando la voz al alumnado. Madrid. Morata
NUSSBAUM, Martha C. (2012). Crear capacidades. Propuesta para el desarrollo humano. Barcelona. Paidós
STEINBERG, Shirley R. e KINCHELOE, Joe L. (2000). Cultura infantil y multinacionales. Madrid. Morata
PARASKEVA, João (2006). Currículo e Multiculturalismo. Lisboa. Pedago
APPLE, Michael W.; AU, Wayne e GANDIN, Luís A. (Comps.) (2011). Educação crítica. Análise internacional. Porto Alegre, Brasil. Artmed
ADORNO, Theodor W. (1998). Educación para la emancipación. Madrid. Morata
GIMENO SACRISTÁN, José (2003). El alumno como invención. Madrid. Morata
GIMENO SACRISTÁN, José (2012). En busca del sentido de la educación. Madrid. Morata
ZIZEK, Slavoj (2007). En defensa de la intolerancia. Madrid. Sequitur
AYERS, WIlliam e ALEXANDER-TANNER, Ryan (2013). Enseñar, un viaje en cómic. Madrid. Morata
FRASER, Nancy (2008). Escalas de justicia. Barcelona. Herder
APPLE, Michael W. e BEANE, James A. (Comps.) (2005). Escuelas democráticas. Madrid. Morata, 4ª ed
WRIGLEY, Terry (2007). Escuelas para la esperanza. Una nueva agenda hacia la renovación. Madrid. Morata
CONNELL, R. W. (2006). Escuelas y justicia social. Madrid. Morata, 3ª ed
TOMLINSON, Carol Ann (2005). Estrategias para trabajar con la diversidad en el aula. Barcelona. Paidós
LYNCH, Katheleen; BAKER, John e LYONS, Maureen (2014). Igualdad afectiva: amor, cuidado y justicia. Madrid. Morata -Fundación Paideia
GARDNER, Howard (1993). La educación de la mente y el conocimiento de la disciplinas. Lo que todos los estudiantes deberían comprender. Barcelona. Paidós
GUTMANN, Amy (2001). La educación democrática: una teoría política de la educación. Barcelona. Paidós
SLEE, R. (2012). La escuela extraordinaria. Ediciones Morata
GOULD,Stephen (1981). La falsa medida del hombre. Antoni Bosch editor
HABERMAS, Jürgen (1999). La inclusión del otro. Estudios de teoría política. Barcelona. Paidós
GIROUX, Henry A (2003). La inocencia robada. Juventud, multinacionales y política cultural. Madrid. Morata
LÓPEZ SÁNCHEZ, Félix (2009). Las emociones en la educación. Madrid. Morata
NUSSBAUM, Martha C (2007). Las fronteras de la justicia. Consideraciones sobre la exclusión. Barcelona. Paidós
KYMLICKA, Will (2009). Las odiseas multiculturales. Las nuevas políticas internacionales de la diversidad. Barcelona. Paidós
BAUMAN, Zygmunt (2007). Los retos de la educación en la modernidad líquida.. Barcelona. Gedisa
TORRES SANTOMÉ, Jurjo (2008). Multiculturalismo Anti-Racista. Porto. Profedições
FREIRE, Paulo (1993). Pedagogía de la esperanza. México. Siglo XXI
McCARTHY, Cameron (1994). Racismo y educación. Madrid. Morata -Fundación Paideia
KINCHELOE, Joe L. e STEINBERG, Shirley R. (1999). Repensar el multiculturalismo. Barcelona. Octaedro
PARRILLA, A. SUSINOS, T. , GALLEGO, C. Y MARTÍNEZ, B. (2017). Revisando críticamdente cómo investigamos en educación inclusiva. Revista Interuniversitaria de Formación del Profesorado, vol 35 (3)
EPSTEIN, Debbie e JOHNSON, Richard (2000). Sexualidades e institución escolar. Madrid. Morata - Fundación Paideia
STOBART, Gordon (2010). Tiempos de pruebas: Los usos y abusos de la evaluación. Madrid. Morata
FOUCAULT, Michel (1982). Vigilar y castigar. Madrid. Siglo XXI, 3ª ed.
SPIVAK, Gayatri Chakravorty (2009). ¿Pueden hablar los subalternos? . Barcelona. Museu d´Art Contemporari
FRASER, Nancy e HONNETH, Axel (2006). ¿Redistribución o reconocimiento?. Un debate político-filosófico. Madrid. Morata - Fundación Paideia


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías