Datos Identificativos 2019/20
Asignatura (*) Inclusión educativa y práctica psicopedagógica Código 652511201
Titulación
Mestrado Universitario en Psicopedagoxía
Descriptores Ciclo Periodo Curso Tipo Créditos
Máster Oficial 1º cuatrimestre
Primero Obligatoria 4.5
Idioma
Gallego
Modalidad docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Pedagoxía e Didáctica
Coordinador/a
Nuñez Mayan, Maria Teresa
Correo electrónico
teresa.nunez.mayan@udc.es
Profesorado
Nuñez Mayan, Maria Teresa
Torres Santomé, Jurjo
Correo electrónico
teresa.nunez.mayan@udc.es
jurjo.torres@udc.es
Web
Descripción general Nesta materia afóndase no significado da inclusión educativa coma un modo de resposta á diversidade que supera a perspectiva individual na búsqueda dunha resposta pedagóxica orientada á igualdade de oportunidades mediante a posta en práctica da xustiza curricular.
Analízanse os modelos teóricos que sustentan as prácticas psicopedagóxicas tradicionais e contrapóñense co modelo social da discapacidade, que analiza os condicionantes políticos, sociais e educativos que fundamentan as diversas interpretacións da acción psicopedagóxica.
Traballaránse en conseucencia as estratexiias propias dunha práctica psicopedagóxica inclusiva e a sua repercusión nos diversos ámbitos de intervención.


Competencias del título
Código Competencias del título
A7 Potenciar la justicia curricular mediante el uso de estrategias didácticas respetuosas con la diversidad social, cultural y ambiental, analizando críticamente la experiencia histórica de exclusión educativa, y elaborando las adaptaciones del curriculum que garanticen una perspectiva inclusiva de la educación.
A8 Diseñar, implementar y evaluar prácticas educativas, programas y servicios que den respuesta a las necesidades de las personas, organizaciones y colectivos específicos, promoviendo la presencia, participación y éxito de todo el alumnado en entornos educativos y sociolaborales
A12 Comprender la necesidad de incorporar el enfoque de género y diseñar propuestas de orientación profesional que integren esta dimensión.
B2 Aprender a aprender
B4 Capacidad de aplicar conocimientos en la práctica psicopedagógica.
B8 Comportarse con ética y responsabilidad social como ciudadano y como profesional.
C4 Desarrollarse para el ejercicio de una ciudadanía abierta, culta, crítica, comprometida, democrática y solidaria, capaz de analizar la realidad, diagnosticar problemas, formular e implantar soluciones basadas en el conocimiento y orientadas al bien común.
C7 Asumir como profesional y ciudadano la importancia del aprendizaje a lo largo de la vida

Resultados de aprendizaje
Resultados de aprendizaje Competencias del título
Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común AP8
CM4
Potenciar a xustiza curricular mediante o uso de estratexias didácticas respectuosas coa diversidade social, cultural e ambiental, analizando criticamente a experiencia histórica de exclusión educativa, e elaborando as adaptacións do currículo que garantan unha perspectiva inclusiva da educación AP7
Deseñar, implementar e avaliar prácticas educativas, programas e servizos que dean resposta ás necesidades das persoas, organizacións e colectivos específicos, promovendo a presenza, participación e éxito de todo o alumnado en contornos educativos e sociolaborais. AP8
Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida CM7
Aprender a aprender BM2
Capacidade de aplicar coñecementos na práctica psicopedagóxica BM4
Comportarse con ética e responsabilidade social como cidadán e como profesional BM8
Comprender a necesidade de incorporar o enfoque de xénero e deseñar propostas de orientación profesional que integren esta dimensión AP12

Contenidos
Tema Subtema
Xusticia Curricular e inclusión educativa Factores de desigualdade individual, social e cultural. Acción preventiva e educadora.
Éxito e fracaso escolar Culturas Silenciadas
A construcción do éxito e do fracaso escolar
A avaliación do éxito e o fracaso escolar: estándares educativos e inclusión.
Políticas neoliberais e inclusión educativa
A xénese da anormalidade. Máis alá dos factores psicobiolóxicos As diferencias de capacidades. Teorías da intelixencia e prácticas psicopedagógicas derivadas.
A Avaliación das capacidades: A influencia dos factores sociais e culturais nos resultados.
Da segregación á integración educativa: Modelos de atención á diversidade e práctica psicopedagóxica Os fundamentos do traballo psicopedagóxico na Educación Especial segregada.

A Integración escolar como unha crítica práctica da Educación Espeical tradicional.

Modelo deficitario de resposta á diversidade e práctica psicopedagóxica asociada

A inclusión educativa como marco do traballo psicopedagóxico
A inclusión: Unha crítica teórico- práctica á Educación Especial

Modelo social da discapacidade: Consecuencias na práctica psicopedagóxica

Análise da atención á diversidade no sistema educativo como punto de partida para a inclusión.

A orientación psicopedagóxica nunha escola inclusiva





Planificación
Metodologías / pruebas Competéncias Horas presenciales Horas no presenciales / trabajo autónomo Horas totales
Actividades iniciales C4 2 0 2
Presentación oral A8 4 0 4
Discusión dirigida A12 B4 C4 6 6 12
Estudio de casos A7 B2 B4 4 5 9
Seminario B2 B4 13.5 10 23.5
Lecturas A8 A12 B2 C4 0 30 30
Prueba de ensayo/desarrollo A8 B2 B8 C7 3 27 30
 
Atención personalizada 2 0 2
 
(*)Los datos que aparecen en la tabla de planificación són de carácter orientativo, considerando la heterogeneidad de los alumnos

Metodologías
Metodologías Descripción
Actividades iniciales Terán por obxecto indagar sobre os coñecementos previos e a motivación do alumnado sobre a temática de cada unidade ou bloque temático.
Presentación oral Dos conceptos chave de cada bloque temático e unidade . Da estructura e oganización dos contidos esenciais. Dos casos, informes e textos sobre os que se desenvolverá o traballo grupal e individual.
Discusión dirigida Tomando como base as lecturas indicadas no seminario, os casos prácticos estudados ou as indagacións que o alumnado realiza sobre as temáticas previamente fixadas, levarase a cabo unha discusión dirixida que ten como fin construír unha aprendizaxe significativa na que o alumnado revise, cuestione e faga seu o coñecemento.
Estudio de casos Ten por obxecto relacionar o coñecemento teórico e práctico sobre a problemática da inclusión educativa.
Permite analizar aspectos de avaliación diagnóstica e detección, tratamento individualizado e adaptacións do curriculum tanto desde unha perspectiva individual como institucional.
Seminario Será o núcleo principal da actividade presencial. Búscase unha participación informada do alumnado que se documentará previamente seguindo as orientación bibliográficas facilitadas.
Lecturas As lecturas máis esenciais serán facilitadas con antelación á realización de cada sesión. O alumnado orientado pola bibliografía facilitada na materia, complementará estas lecturas coas da súa elección, utilizando bases de datos de calidade contrastada. A lectura é indispensable para propiciar unha discusión académica apropiada ao nivel do mestrado.
Prueba de ensayo/desarrollo Proba na que se busca responder por escrito a preguntas de certa amplitude valorando que se proporcione a resposta esperada, combinada coa capacidade de razoamento (argumentar, relacionar, etc.), creatividade e espírito crítico. Utilízase para a avaliación diagnóstica, formativa e sumativa. Permite medir as habilidades que non poden avaliarse con probas obxectivas como a capacidade de crítica, de síntese, de comparación, de redacción e de orixinalidade do estudante; polo que implica un estudo amplo e profundo dos contidos, sen perder de vista o conxunto das ideas e as súas relacións.

Atención personalizada
Metodologías
Prueba de ensayo/desarrollo
Estudio de casos
Descripción
Tanto nas sesións de docencia presencial como nas horas destinadas á titoría prestarase ao alumnado a atención personalizada que precise.
A diferencia de titulacións de acceso ao mestrado, pode dar lugar a que certo alumnado requira unha atención curricular e orientación específicas en determinados temas. Facilitaráselle, nese caso, bibliogría complementaria e adaptaranse as actividades a realizar no seminario, en función das necesidades e intereses.

Evaluación
Metodologías Competéncias Descripción Calificación
Prueba de ensayo/desarrollo A8 B2 B8 C7 Dado que pretendemos favorecer a capacidade de "aprender a aprender", non podemos cair na contradición dunha modalidade de avaliación incoherente coas metas que orientan este proxecto de docéncia. Se pretendemos fomentar a capacidade de reflexón crítica é preciso que as estratéxias e provas de avaliación que promovamos permitan comprovar até que ponto se mellorou na capacidade de análise e reflexón crítica sobre as perspectivas teóricas e práticas que estudamos durante o curso.

Xa que logo, a avaliación terá en conta as seguintes cuestións:

*** De maneira principal, valorara-se a participación nos debates no seio dos grupos e nos debates abertos sobre as leituras realizadas.

** As aportacións documentais e de investigación persoal realizadas durante o seminario

* A proba de ensaio sobre a temática abordada na matéria. Este ensaio valorará especialmente a forma de argumentar de xeito coerente e coa adecuada fundamentación sobre un tema amplo, que cruza vários dos núcleos e temas desenvolvidos durante o curso. Para a realización deste ensaio póde-se utilizar todo o material bibliográfico de que se dispoña e notas persoais.

60
Seminario B2 B4 Serán tomadas en conta na avaliación:

a)A participación activa do alumnado nos diferentes temas de debate. As aportacións realizadas nas que se pon de manifesto a consulta dos materiais proporcionados ou de pesquisa persoal.
b)A elaboración e análise de casos e a aportación creativa e informada na súa análise e nas propostas educativas de acción pedagóxica
40
 
Observaciones evaluación

En xeral, tanto para valorar os traballos, como a participación nos debates e o exame final terase en conta:
•    a utilización do coñecimento disponível;
•    a comprenson das ideias básicas desenvolvidas;
•    o domínio conceptual;
•    a elaboración de ideias;
•    a capacidade para relacionar ideias;
•    a profundidade nas análises e na sua fundamentación;
•    a capacidade crítica, e
•    o estilo próprio e a claridade expositiva de esquemas e do seu desenvolvimento.


Fuentes de información
Básica FRANKLIN, Barry (1996). Interpretación de la discapacidad. . Madrid. Pomares
VLACHOU, Anastasia (1999). Camino hacia una educación inclusiva. Madrid. La Muralla.
NÚÑEZ MAYÁN, Mª Teresa (2006). Da segregación á inclusión Educativa. Santiago. Laiovento
CERMI (2016). Derechos Humanos y Discapacidad. Madrid. CINCA
BARTON, Len (Comp.) (1998). Discapacidad y sociedad. Madrid. Morata - Fundación Paideia
ECHEITA, G. (2017). Educación Inclusiva: Sonrisas y lágrimas. Aula Abierta, nº 46
CALDERÓN, I. y HABEGGER, S. (2012). Educación, Hándicap e inclusión. Octaedro
MORRIS, Jenny (1996). Encuentros con desconocidas. Madrid. Narcea.
AINSCOW, Mel (2000). Funcionamiento de las aulas inclusivas. Madrid. Narcea
DADZIE, Stella (2004). Herramientas contra el racismo en las aulas. Madrid. Morata
TORRES SANTOMÉ, Jurjo (2012). Justicia curricular. El caballo de Troya de la cultura escolar. Madrid. Morata, 2ª edic
DUBET, François (2005). La escuela de las oportunidades ¿Qué es una escuela justa?. . Barcelona. Gedisa
LEÓN, G. Y SOLA, T. (2018). Liderando investigación y prácticas inclusivas. Granada. Ed. Universtitaria
ECHEITA, G. et al (2011). Orientación Educativa y atención a la diversidad e inclusión educativa. Graó
SKLIAR ,C. (2017). Pedagogías de las diferencias. Noveduc. Praxis Educativa
GIMENO SACRISTÁN, José (Comp.) (2010). Saberes e incertidumbres sobre el currículum. Madrid. Morata
BARTON, Len (2008). Superar las barreras de la discapacidad.
SLEE, Roger (2012). Una escuela extraordinaria. Exclusión, escolarización y educación inclusiva. Madrid. Morata

Complementária (). .
ARNOT, Madeleine (2009). Coeducando para una ciudadanía en igualdad. Madrid. Morata
RUDDUCK, Jean e FLUTTER, Julia (2007). Cómo mejorar tu centro escolar dando la voz al alumnado. Madrid. Morata
NUSSBAUM, Martha C. (2012). Crear capacidades. Propuesta para el desarrollo humano. Barcelona. Paidós
STEINBERG, Shirley R. e KINCHELOE, Joe L. (2000). Cultura infantil y multinacionales. Madrid. Morata
PARASKEVA, João (2006). Currículo e Multiculturalismo. Lisboa. Pedago
APPLE, Michael W.; AU, Wayne e GANDIN, Luís A. (Comps.) (2011). Educação crítica. Análise internacional. Porto Alegre, Brasil. Artmed
ADORNO, Theodor W. (1998). Educación para la emancipación. Madrid. Morata
GIMENO SACRISTÁN, José (2003). El alumno como invención. Madrid. Morata
NÚÑEZ,M.T (2019). El estancamiento de la educación Inclusiva. Revista de Educación Inclusiva,12,1pp.67-96
GIMENO SACRISTÁN, José (2012). En busca del sentido de la educación. Madrid. Morata
ZIZEK, Slavoj (2007). En defensa de la intolerancia. Madrid. Sequitur
AYERS, WIlliam e ALEXANDER-TANNER, Ryan (2013). Enseñar, un viaje en cómic. Madrid. Morata
FRASER, Nancy (2008). Escalas de justicia. Barcelona. Herder
APPLE, Michael W. e BEANE, James A. (Comps.) (2005). Escuelas democráticas. Madrid. Morata, 4ª ed
WRIGLEY, Terry (2007). Escuelas para la esperanza. Una nueva agenda hacia la renovación. Madrid. Morata
CONNELL, R. W. (2006). Escuelas y justicia social. Madrid. Morata, 3ª ed
TOMLINSON, Carol Ann (2005). Estrategias para trabajar con la diversidad en el aula. Barcelona. Paidós
LYNCH, Katheleen; BAKER, John e LYONS, Maureen (2014). Igualdad afectiva: amor, cuidado y justicia. Madrid. Morata -Fundación Paideia
GARDNER, Howard (1993). La educación de la mente y el conocimiento de la disciplinas. Lo que todos los estudiantes deberían comprender. Barcelona. Paidós
GUTMANN, Amy (2001). La educación democrática: una teoría política de la educación. Barcelona. Paidós
SLEE, R. (2012). La escuela extraordinaria. Ediciones Morata
GOULD,Stephen (1981). La falsa medida del hombre. Antoni Bosch editor
HABERMAS, Jürgen (1999). La inclusión del otro. Estudios de teoría política. Barcelona. Paidós
GIROUX, Henry A (2003). La inocencia robada. Juventud, multinacionales y política cultural. Madrid. Morata
LÓPEZ SÁNCHEZ, Félix (2009). Las emociones en la educación. Madrid. Morata
NUSSBAUM, Martha C (2007). Las fronteras de la justicia. Consideraciones sobre la exclusión. Barcelona. Paidós
KYMLICKA, Will (2009). Las odiseas multiculturales. Las nuevas políticas internacionales de la diversidad. Barcelona. Paidós
BAUMAN, Zygmunt (2007). Los retos de la educación en la modernidad líquida.. Barcelona. Gedisa
TORRES SANTOMÉ, Jurjo (2008). Multiculturalismo Anti-Racista. Porto. Profedições
FREIRE, Paulo (1993). Pedagogía de la esperanza. México. Siglo XXI
TORRES,J. (2017). Políticas educativas y construcción de personalidades neoliberales y colonialistas. Ediciones Morata
McCARTHY, Cameron (1994). Racismo y educación. Madrid. Morata -Fundación Paideia
KINCHELOE, Joe L. e STEINBERG, Shirley R. (1999). Repensar el multiculturalismo. Barcelona. Octaedro
PARRILLA, A. SUSINOS, T. , GALLEGO, C. Y MARTÍNEZ, B. (2017). Revisando críticamdente cómo investigamos en educación inclusiva. Revista Interuniversitaria de Formación del Profesorado, vol 35 (3)
EPSTEIN, Debbie e JOHNSON, Richard (2000). Sexualidades e institución escolar. Madrid. Morata - Fundación Paideia
STOBART, Gordon (2010). Tiempos de pruebas: Los usos y abusos de la evaluación. Madrid. Morata
FOUCAULT, Michel (1982). Vigilar y castigar. Madrid. Siglo XXI, 3ª ed.
SPIVAK, Gayatri Chakravorty (2009). ¿Pueden hablar los subalternos? . Barcelona. Museu d´Art Contemporari
FRASER, Nancy e HONNETH, Axel (2006). ¿Redistribución o reconocimiento?. Un debate político-filosófico. Madrid. Morata - Fundación Paideia


Recomendaciones
Asignaturas que se recomienda haber cursado previamente

Asignaturas que se recomienda cursar simultáneamente

Asignaturas que continúan el temario

Otros comentarios


(*) La Guía Docente es el documento donde se visualiza la propuesta académica de la UDC. Este documento es público y no se puede modificar, salvo cosas excepcionales bajo la revisión del órgano competente de acuerdo a la normativa vigente que establece el proceso de elaboración de guías