Datos Identificativos 2018/19
Asignatura (*) Intervención psicopedagóxica nos trastornos do desenvolvemento Código 652511213
Titulación
Mestrado Universitario en Psicopedagoxía
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Mestrado Oficial 2º cuadrimestre
Primeiro Optativa 4.5
Idioma
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Psicoloxía
Coordinación
Baña Castro, Manuel
Correo electrónico
m.bcastro@udc.es
Profesorado
Baña Castro, Manuel
Correo electrónico
m.bcastro@udc.es
Web
Descrición xeral

Competencias do título
Código Competencias do título
A1 Planificar programas, proxectos e servizos de intervención para a mellora dos membros da comunidade educativa, aplicables a diferentes contextos e grupo destinatario.
A2 Ser capaz de asesorar centros, profesionais, familias e institucións co fin de axudar a resolver problemas educativos e promover a innovación
A3 Capacidade para considerar as múltiples variables intrapersoais, interpersoais e contextuais que inciden no proceso de ensino-aprendizaxe e para avaliar e intervir na mellora dos recursos motivacionais.
A4 Capacidade para coordinar, facilitar e impulsar a utilización de medios e recursos didácticos e multimedia favorecedores de atención á diversidade
A5 Planificar a intervención educativa en diferentes contextos, identificando e interpretando as dificultades e trastornos que poidan xurdir no proceso de ensino-aprendizaxe.
A6 Dominar o marco lexislativo que regula o funcionamento das diversas institucións e adoptar un marco teórico de referencia que ampare os criterios de selección dos diferentes instrumentos e estratexias de diagnóstico, intervención e avaliación.
A7 Potenciar a xustiza curricular mediante o uso de estratexias didácticas respectuosas coa diversidade social, cultural e ambiental, analizando criticamente a experiencia histórica de exclusión educativa, e elaborando as adaptacións do currículo que garantan unha perspectiva inclusiva da educación
A8 Deseñar, implementar e avaliar prácticas educativas, programas e servizos que dean resposta ás necesidades das persoas, organizacións e colectivos específicos, promovendo a presenza, participación e éxito de todo o alumnado en contornos educativos e sociolaborais.
A9 Desenvolver estratexias, técnicas e recursos para a prevención, detección e avaliación de necesidades específicas de atención educativa
A10 Fomentar a investigación-acción para mellorar as prácticas educativas e profesionais favorecendo o traballo cooperativo
A11 Redactar, presentar, defender informes e outros documentos básicos que contribúan a unha óptima comunicación en contextos multidisciplinares
A12 Comprender a necesidade de incorporar o enfoque de xénero e deseñar propostas de orientación profesional que integren esta dimensión
A13 Ser capaz de deseñar, desenvolver e avaliar procesos de investigación educativa, utilizando os métodos máis apropiados á natureza do problema, á finalidade da investigación e os criterios científicos máis adecuados, con especial énfase nos procesos de investigación na aula
A14 Coñecer as necesidades formativas básicas nos diferentes contextos escolares e sociolaborais, poñendo especial atención naquelas competencias que favorezan o traballo en contornos multiculturais
A15 Coñecer e valorar as competencias que buscan o desenvolvemento do potencial individual, os procedementos que se utilizan para a súa concreción práctica, o contido e nivel de cualificación, así como a necesidade da educación ao longo da vida
A16 Coñecer os principios básicos do comportamento, as súas alteracións, e colaborar no deseño de programas de promoción da saúde
B1 Capacidade de creatividade e innovación
B2 Aprender a aprender
B3 Capacidade de resolución de problemas
B4 Capacidade de aplicar coñecementos na práctica psicopedagóxica
B5 Capacidade para expoñer as ideas elaboradas, de forma oral e escrita
B6 Traballar de forma autónoma e con iniciativa
B10 Que os estudantes saiban aplicar os coñecementos adquiridos e a súa capacidade de resolución de problemas en contornos novos ou pouco coñecidos dentro de contextos más amplos (ou multidisciplinares) relacionados coa súa área de estudo.
B12 Que os estudantes saiban comunicar as súas conclusións e os coñecementos e razóns últimas que as sustentan a públicos especializados e non especializados dun modo claro e sen ambigüidades

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Coñecer as características diferenciais dos Trastornos do desenvolvemento, factores e causas dos memos B2 T4 Recoñecer os niveis de explicación acerca dos trastornos e as áreas implicadas desde un punto de vista actual e actualizado B4T6 Ser capaz de desenvolver estratexias e apoios adecuados para cada persoa acordes ás suas necesidades así como plantexar a sua millora e estimulación continua T3 B2 Desenvolver programas persoais adaptados aos entornos e circunstancias de vida de cada unha das persoas así como promover situacións de vida ricas e estimulantes para o seu desenvolvemento e aprendizaxe B4 T4 Investigar na acción e utilizar documentos rigurosos e científicos con respecto á avaliación e intervención en trastornos do desenvolvemento Actuar de forma autonoma e responsable coas persoas obxeto de axuda establecendo vínculos que reforcen a sua capacidade así como determinen a sua millora aprendizaxe e desenvolvemento B2 T3 Procurar a formación continuada e actual así como desenvolver estratexias continuadas de millora profesional que redunden nas boas prácticas e na calidade de atención e servizo B4T4 AP1
AP2
AP3
AP4
AP5
AP6
AP7
AP8
AP9
AP10
AP11
AP12
AP13
AP14
AP15
AP16
BM1
BM2
BM3
BM4
BM5
BM6
BM10
BM12

Contidos
Temas Subtemas
1. Factores e características do desenvolvemento humán: implicacións actuais e contemporáneas: principais rasgos diferenciais do desenvolvemento humán
2. Concepto e niveis de explicación dos Trastornos do Desenvolvemento, caracteroloxía, factores desencadeantes, tipoloxía e investigacións contemporáneas así como clasificación internacional.
3. A investigación actual e principais hipótesis de traballo acerca da casuística e afectación nas persoas con Trastornos do Desenvolvemento
4. O nivel de explicación psicolóxica dos Trastornos do Desenvolvemento. Tipos de caracteríticas dos trastornos, niveis de incidencia e casuística
5. A intervención psicopedagóxica nos trastornos do desenvolvemento:
Paradigmas e Principios contemporáneos
1.1 Flexibilidade e organización da información.
1.2. Neuroplasticidade do cerebro humán
1.3. Funcionalidade e sentido na construcción de coñecemento
1.4. O social e o cultural do desenvolvemento humán
1.5. A modificabilidade cognitiva 2.1. Historia dos trastornos do desenvolvemento
2.2. Caracteroloxía
2.3. Factores e niveis de explicación actual
2.4. Clasificación e caracteristicas diferenciais
2.5. O estado da investigación actual Características diferenciais dos trastornos do DesenvolvementoNiveis de análise en canto á sua explicación 3.1. Causas comúns e factores implícitos
3.2. Explicacións e hipótesis de investigación
3.3. Analise diferencial dos Trastornos
3.4. Modelos e teorías explicativas
3.5. Un factor común explicativo
4. 1. Teoría da Mente
4.2. A intersubxectividade
4.3. A coherencia central
4.4. A función executiva
4.5. Acerca dunha hipótese de traballo na explicacións dos Trastornos do Desenvolvemento.
4.6. Tipoloxía e clasificación dos Trastornos do Desenvolvemento. 5.1. Atención e intervención psicopedagóxica: concepto e definición
5.2. o princpio de normalización
5.3. paradigma de apoios e paradigma de coidados
5.4. A calidade de vida e a vida autodeterminada
5.5. Concepción actual da discapacidade intelectual

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Prácticas a través de TIC A2 A3 A1 A13 B1 B2 B3 B6 7.5 5 12.5
Estudo de casos A4 A5 A6 A7 A8 A14 B4 B10 5 25 30
Proba de ensaio A9 A11 B5 3 9 12
Aprendizaxe colaborativa A12 A15 6 24 30
Esquemas A3 A4 A10 A13 B12 3 12 15
Proba obxectiva A3 A6 A9 A14 A16 2 0 2
Actividades iniciais A3 A1 A4 1 0 1
 
Atención personalizada 10 0 10
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Prácticas a través de TIC Exporanse e visualizaranse casos públicos de coñecemento xeral co obxeto de proceder á sua avaliación e práctica analizando mediante observación directa e categorizada
Estudo de casos Exporanse informes ficticios sobre casos o mais achegados á realidade pretendendo a súa análise, avaliación e intervención en propostas
Proba de ensaio Realizarase un seguemento do traballo de clase que se entregará unha vez finalizado o curso cun informe por parte do alumno/a acerca da sua aprendizaxe, seguemento e análise da información
Aprendizaxe colaborativa Será fundamental aprender a colaborar así como as prácticas de debate e análise conxunta co obxeto de procurar a aprendizaxe colaborativa
Esquemas Mediane informes científicos procurarase a utilización de prácticas profesionais e rigurosas así como a elaboración e entrenamento destes informes en forma de esquemas de traballo e acción
Proba obxectiva Será realizada sobre os contidos manexados da asignatura e procurará o traballo de reflexión e centramento da información
Actividades iniciais Co obxeto de procurar a aprendizaxe da empatía e o pilar de ética neste entorno procurarase unha análise persoal de cada caso así como o achegamento á realidade da teoría da mente

Atención personalizada
Metodoloxías
Prácticas a través de TIC
Descrición
Tratarase de visualizar, analizar a información así como procurar ferramentas de axuda e apoio psicoeducativo con respecto as ferramentas da comunicación e o seu achegamento na intervención en trastornos de desenvolvemento de forma directa, posibilitando a participación do alumnado, solicitando axuda e determinando as millores prácticas e millora na aprendizaxe

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Estudo de casos A4 A5 A6 A7 A8 A14 B4 B10 procurarase facer unha análise de cada caso así como unha proposta de millora tanto a nivel persoal como profesional e investigador 10
Proba de ensaio A9 A11 B5 Tratarase de desenvolver un caso ou tema por escrito seguindo as pautas de rigor dos ensaios científicos gardando as pautas da escritura e desenvolvéndoo de forma que responda aos seguintes criterios: Dominio e precisión conceptual e terminolóxica, rigor científico, sistematicidade e claridade expositiva e adecuación da resposta que serán explicitado na clase e colgados en moddle da asignatura 25
Aprendizaxe colaborativa A12 A15 Analizarase e avaliarase a capacidade e interés de aprendizaxe conxunta, de traballo en grupo, de esforzo polo traballo coordinado e flexible asi como a aprendizaxe en conxunto 15
Esquemas A3 A4 A10 A13 B12 Avaliarase a capacidade sintéctica de traballo, o seguemento, autoorganización e disciplina en canto ao rigor co que se plantexa o traballo individual e a disposición para elo así como a sua presentación e defensa pública para a comunicación e o desenvolvemento 15
Proba obxectiva A3 A6 A9 A14 A16 Formularase en función dunha exposición e proba de avaliación dos contidos, da sua estructura así como da adquisición, asimiliación e claridade dos contidos e a sua aplicación 35
 
Observacións avaliación

Fontes de información
Bibliografía básica

·

Ainscow, M. (1999). Tendiéndoles la mano a todos los estudiantes. Algunos retos y oportunidades.III Jornadas Científicas de Investigación sobre Personas con Discapacidad organizadas por la Universidad de Salamanca. http://campus.usal.es/~inico/investigacion/jornadas/jornada3/actas/conf1.pdf

Alcantud, F. (2003). Intervención psicoeducativa en niños con trastornos generalizados del desarrollo. Madrid: Pirámide

APA, American Psychiatric Association(1995). Manual diagnóstico y estadístico de los trastornos mentales. (DSM-IV). Barcelona: Masson. (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders: Booth, T. y Anscow, M. (2002). Guía para la evaluación y mejora de la educación inclusiva, (index for inclusion). Desarrollando el aprendizaje y la participación en los centros educativos.Departamento de Educación, Universidades e Investigación del Gobierno Vasco. Consorcio Universitario para la Educación Inclusiva. http://www.pangea.org/acpeap/doc%20pdf/index.pdf

DSM-IV (1994), publicado por APA, Washington, D.C.).APA, American Psychiatric Association(2000). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fourth Edition

(DSM-IV-TR). Washington D.C. (USA): American Psychiatric Association.APA, American PsychiatricAssociation(2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition (DSM-5). Arlington, VA (USA): American Psychiatric Publishing.

Baumgart, D., Johnson, J. y Helmstetter (1996). Sistemas Alternativos de comunicación para personas con discapacidad. Madrid: Alianza Editorial. Belinchón, M. (2001). Lenguaje y autismo: hacia una explicación ontogenética. En J. Martos y A. Rivière (Comp.), Autismo: comprensión y explicación actual (Cáp. 7, pp. 155-205). Instituto de Migraciones y Servicios Sociales.

Bollullo, A., Cucarella, V., De los Santos, R., Escribano, L., Gómez, M., Illera, A. Márquez, C. y Tamarit, J. (2000). Documento para el debate: parámetros de buena práctica del profesional del autismo ante las conductas desafiantes. X Congreso Nacional de AETAPI (Vigo).

Carr, E. y otros (1996). Intervención comunicativa sobre los problemas de comportamiento. Madrid: Alianza.

Castellanos, J.L., Escribano, y L. Espinosa (1989). Alteraciones sociales. En Guías MEC, Tema 3. Centro Nacional de Recursos para la educación especial. Madrid: Mec.

Díez Cuervo, A. y cols. (2005). Guía de buena práctica para el diagnóstico de los trastornos del espectro autista. REV NEUROL 2005; 41: 299-310.

Echeita, G. (2004). ¿Por qué Jorge no puede ir al mismo colegio que su hermano? Un análisis de algunas barreras que dificultan el avance hacia una escuela para todos y con todos. Revista Electrónica Iberoamericana sobre Calidad, Eficacia y Cambio en Educación 2004 Vol. 2, No. 2

Feuerstein, R. & Rand, Y. (1974). Mediated learning experience: An outline of proximal etiology for differential development of cognitive functions. Journal of International Council of Psychology, 9, 7-37.

Feuerstein, R. (1990). Programa de Enriquecimiento Instrumental. Madrid: Bruño

Feuerstein, R., Rand, Y. & Hoffman, R.B. (1979). The Dynamic Assessment of Retarded Performers: the Learning Potential Assessment Device. Baltimore: University Park Press.

Frith, U. (2004). Autismo. Hacia una explicación del enigma. Madrid: Alianza Editorial

Guralnick, J.M. (2006). Family Influences on Early Development: Integrating the Science of Normative Development, Risk and Disability,and Intervention In K. McCartney & D. Phillips (Eds.), Handbook of early childhood development (pp. 44-61). Oxford, UK: Blackwell Publishers.

Happé, F. (2001). ¿Déficit cognitivo o estilo cognitivo? Coherencia central en autismo. En J. Martos y A. Rivière (Comp.), Autismo: comprensión y explicación actual (Cáp. 5, pp. 105-120). Instituto de Migraciones y Servicios Sociales.

Hernández, J.M. y cols. (2005). Guía de buena práctica para la detección temprana de los trastornos del espectro autista. REV NEUROL 2005; 41: 299-310.

Hobson, P. (2001). Intersubjetividad y autismo. En J. Martos y A. Rivière (Comp.), Autismo: comprensión y explicación actual (Cáp. 2, pp. 39-55). Instituto de Migraciones y Servicios Sociales.

Howlin, P. (2001). Métodos de intervención educativa para niños con autismo. En Juan Martos y Angel Rivière (Comp.): Autismo: comprensión y explicación actual (Cáp.8, pp. 205-233) . Madrid: INSERSO.

Ibáñez, A.; Verdugo, M.A. y Arias, B. (2007). Evaluación de las necesidades de apoyo de personas con discapacidad intelectual: Escala de Intensidad de Apoyos (SIS). Integra, 10 (26), 4-5.

Manolson, A. (1992). Hablando nos entendemos mejor. The Hannen Centre. Monfort, M. (2006). La comunicación bimodal: una ayuda para el desarrollo del lenguaje y de la comunicación. http://www.down21.org/revista/2006/marzo/Articulo.htm

Palomo, Velayos, Garrido, Tamarit y Muñoz (2005). Evaluación y diagnóstico en trastornos del espectro de autismo: el modelo iridia. Tomado de http://www.asociacionalanda.org/pdf/modelo_iridia.pdfMartínez Beltrán, J.M. (1990). La Mediación en el Proceso de Aprendizaje. Madrid: Bruño.

Prieto Sánchez, M.D. (1989). Modificabilidad cognitiva y P.E.I. Madrid: Bruño.

Robles, M.A. y Calero, M.D. (2008). Evaluación de funciones cognitivas en la población con síndrome de Down. Revista Síndrome de Down, 25, 56-67.

Save the Children (2002), Escuelas para todos y todas: incluyendo a la niñez. con discapacidad en la educación. Londres: Save the Children http://www.eenet.org.uk/bibliog/scuk/schools_for_all_span.pdf

SCHALOCK, R. L. (1998): «Hacia una nueva concepción de la discapacidad», en: Siglo Cero, vol. 30 (1), pp. 5-20

Schalock, R.L., Borthwick-Duffy, S.A., Bradley, V., Buntix, W.H.E., Coulter, MD., Craig, E.M., Gomez,

S.C., Lachapelle, Y., Luckasson, R., Reeve, A., Shogren, K.A., Snell, M.E., Spreat, S., Tassé, M.J., Thompson, J.R., Verdugo, M.A., Wehmeyer, M. L. et al. (2008). The Intellectual Disability Construct and Its Relation to Human Functioning. Intellectual and developmental disabilities 46(4), 311-318.

Wehmeyer, M.L. and Yeager, M.H. (2010). Intellectual disability. Definition, Classification, and Systems of Supports (11th Edition). Washington, D.C.: American Association on Intellectual and Developmental Disabilities.

Tamarit, J. (2009). Transformemos nuestra escuela. Compartiendo el sueño de una educación muy especial. Conferencia inaugural del programa de familias de la Asociación Alanda (en vídeo). http://www.asociacionalanda.org/web/index.php?option=com_content&task=view&id=140&Itemid=80Verdugo Alonso, M.A. y Schalock, R.L. (2010). Últimos avances en el enfoque y concepción de las personas con discapacidad intelectual. Siglo Cero, 41(4), 7-21

Vygotsky, L.S. (1979). Desarrollo de los procesos psicológicos superiores. Barcelona: Grijalbo.
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías