Datos Identificativos 2018/19
Asignatura (*) Investigación e Innovación en Didáctica das Ciencias Sociais  Código 652534021
Titulación
Máster Universitario en Investigación e Innovación en Didácticas Específicas para Educación Infantil
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Mestrado Oficial 2º cuadrimestre
 Primeiro Optativa 3
Idioma
Castelán
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Didácticas Específicas
Didácticas Específicas e Métodos de Investigación e Diagnóstico en Educación
Coordinación
García Morís, Roberto
 Correo electrónico
roberto.garcia.moris@udc.es
Profesorado
García Morís, Roberto
 Correo electrónico
roberto.garcia.moris@udc.es
Web http://http://pdi.udc.es/es/File/Pdi/B937K
Descrición xeral Nesta materia afrontarase a necesidade de investigar e innovar en Didáctica das Ciencias Sociais, polo que se estudarán as principais liñas de investigación e innovación nesta didáctica específica.

Competencias do título
Código Competencias do título
A1 E1 - Coñecer as bases teóricas do traballo interdisciplinar e identificar os seus centros de interese en contextos escolares e non escolares.
A2 E2 - Identificar e analizar criticamente propostas interdisciplinares no ámbito educativo.
A3 E3 - Deseñar, xustificar, organizar e avaliar de forma sistemática propostas interdisciplinares en distintos contextos educativos.
A5 E5 - Adquirir unha formación metodolóxica para realizar investigacións educativas.
A6 E6 - Establecer os descritores xerais que caracterizan unha investigación: seleccionar, elaborar, tratar e interpretar os datos, e presentar os resultados de acordo cos propósitos da investigación.
A7 E7 - Capacidade de aplicar coñecementos teóricos relativos ás Didácticas Específicas, tanto á investigación como á innovación e a avaliación.
A8 E8 - Ser capaz de defender e argumentar de forma oral e escrita o traballo de investigación e/ou innovación realizado, utilizando no seu caso recursos audiovisuais de apoio.
A9 E9 - Ensaiar e avaliar formulacións de ensino disciplinares ou interdisciplinares en contextos educativos reais, e promover propostas de mellora en relación cos resultados obtidos.
A11 E11 - Coñecer, comprender e utilizar a linguaxe científica e aplicalo correctamente nas distintas formas de expresión e comunicación.
A12 E12 - Identificar as principais liñas de investigación e innovación e a súa evolución nas Didácticas Específicas.
A17 E17 - Seleccionar, adaptar e aplicar materiais e recursos TIC e doutra índole, para mellorar o ensino e aprendizaxe dos diferentes ámbitos disciplinares.
A18 E18 - Recoñecer a investigación e a innovación aplicada ás ciencias da educación como ferramenta continua de innovación e mellora educativa e social.
B1 CB6 - Posuír e comprender coñecementos que acheguen unha base ou oportunidade de ser orixinais no desenvolvemento e/ou aplicación de ideas, a miúdo nun contexto de investigación.
B2 CB7 - Que os estudantes saiban aplicar os coñecementos adquiridos e a súa capacidade de resolución de problemas en contornas novas ou pouco coñecidos dentro de contextos máis amplos (ou multidisciplinares) relacionados coa súa área de estudo.
B4 CB9 - Que os estudantes saiban comunicar as súas conclusións e os coñecementos e razóns últimas que as sustentan a públicos especializados e non especializados dun modo claro e sen ambigüidades.
B6 G1 - Expresarse correctamente, tanto de forma oral como escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
B8 G3 - Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
B9 G4 - Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
B11 G6 - Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
B12 G7 - Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.
B13 G8 - Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.
C1 T1 - Capacidade de análise e síntese.
C3 T3 - Traballar de forma autónoma e con iniciativa.
C4 T4 - Traballar de forma colaborativa.
C6 T6 - Capacidade de innovar (creatividade) dentro de contextos educativos escolares e non escolares.
C7 T7 - Comportarse con ética e responsabilidade social e ambiental como docente e/ou investigador.
C10 T10 - Ter capacidade para actualizar os coñecementos, metodoloxías e estratexias na práctica docente.
C12 T12 - Capacidade para comunicarse por oral e por escrito en lingua galega.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
- Ser capaz de identificar e conceptualizar os fundamentos da investigación na didáctica das ciencias sociais. AM1
AM2
AM3
AM5
AM6
AM7
AM8
AM9
AM11
AM12
AM18
 BM1
BM2
BM4
BM6
BM8
BM9
BM11
BM12
BM13
 CM7
CM10
CM12
- Ser capaz de formular proxectos de investigación interdisciplinares desde o ámbito das ciencias sociais e a súa aplicación ao contexto educativo da Educación Infantil e Primaria. AM5
AM6
AM7
AM8
AM17
 BM2
BM4
BM11
BM12
 CM1
CM3
CM4
CM6
CM10
CM12
- Familiarizarse coas liñas de investigación na didáctica das ciencias sociais. AM1
AM2
AM5
AM8
AM9
AM11
AM12
AM18
 BM2
BM4
BM9
BM11
BM13
 CM1
CM3
CM4
CM7
CM10
CM12
- Ser capaz de aplicar os coñecementos adquiridos á didáctica na aula de Educación Infantil e Primaria para xerar innovación educativa. AM2
AM3
AM5
AM7
AM8
AM11
AM17
AM18
 BM1
BM2
BM4
BM8
BM9
BM12
 CM1
CM3
CM4
CM6
CM10

Contidos
Temas Subtemas
- As Ciencias Sociais - Que son as Ciencias Sociais.
- Epistemoloxía das Ciencias Sociais.
- As Ciencias Sociais na escola.
- Investigación na Didáctica das Ciencias Sociais.
-Que investigar na Didáctica das Ciencias Sociais.
-Para que e como investigar en Didáctica das Ciencias Sociais.
-Liñas de investigación en Didáctica das Ciencias Sociais.
-Desenvolvemento dunha investigación.
- Innovación na Didáctica das Ciencias Sociais. - Liñas de innovación na Didáctica das Ciencias Sociais.
- A innovación educativa desde a investigación.
- Análise e desenvolvemento de propostas de innovación.

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Lecturas C1 C7 0 5 5
Recensión bilbiográfica B6 B8 B13 0 5 5
Aprendizaxe colaborativa A1 A2 A5 A9 A11 A17 B9 C3 C4 1 9 10
Sesión maxistral A8 A12 B11 B12 15 5 20
Traballos tutelados A3 A18 B1 B2 C6 C10 0 19 19
Discusión dirixida B1 B4 B11 B12 B13 C6 C12 5 5 10
Análise de fontes documentais A7 A6 0 5 5
 
Atención personalizada 1 0 1
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Lecturas Propoñeranse diferentes lecturas sobre traballos actuais que versen sobre diferentes innovacións e investigacións en Didáctica das Ciencias Sociais.
Recensión bilbiográfica Traballos en grupo que consistirán na análise de bibliografía para obter conclusións sobre algún aspecto específico da materia.
Aprendizaxe colaborativa Traballo en grupo de forma colaborativa coa axuda do profesor orientada fundamentalmente ao desenvolvemento do traballo tutelado.
Sesión maxistral Exposición oral por parte do profesorado utilizando presentacións e medios audiovisuais e incorporando debates sobre as cuestións tratadas, polo que serán tamén sesións de marcado carácter interactivo, promovendo a participación do alumnado.
Traballos tutelados Metodoloxía deseñada para promover a aprendizaxe autónoma do alumnado, consistirá na formulación e desenvolvemento dunha investigación ou innovación propia do campo da Didáctica das Ciencias Sociais.
Discusión dirixida Técnica de dinámica de grupos na que o alumnado discute de forma libre, informal e espontánea sobre un tema, aínda que poderán estar coordinados polo profesorado.
Análise de fontes documentais Actividades que se realizarán ao longo da materia onde se analizarán diferentes fontes documentais. Por unha parte, artigos de investigación sobre Didáctica das Ciencias Sociais e, pola outra, diferentes recursos didácticos para o ensino aprendizaxe das Ciencias Sociais, preferentemente libros de texto, desde unha perspectiva crítica.

Atención personalizada
Metodoloxías
Traballos tutelados
Descrición
Atenderase ao alumnado no horario de titorías, principalmente no desenvolvemento do traballo tutelado, así como no desenvolvemento das sesións

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Análise de fontes documentais A7 A6 Analizaranse diferentes recursos didácticos propios do ensino aprendizaxe das Ciencias Sociais desde unha perspectiva crítica. 30
Traballos tutelados A3 A18 B1 B2 C6 C10 Desenvolverase un traballo tutelado consistente na formulación dunha investigación en Didáctica das Ciencias Sociais 70
 
Observacións avaliación

O alumnado será avaliado a través do traballo tutelado (70%) e do traballo sobre análise de recursos didácticos (30%) sempre que asista polo menos ao 80% das clases presenciais.


Se o alumnado non chega a unha asistencia do 80% das clases presenciais, será avaliado por un exame (50%) sobre o temario da materia, e por un traballo tutelado (50%). Para aprobar deberá superar tanto o exame como o traballo.

Fontes de información
Bibliografía básica

BARTON, Keith C. (ed.) (2006): Research Methods in Social Studies Education. Contemporary Issues and Perspectives. Information Age Publishing Inc.

CARRETERO, M./VOSS, J. F. (comps.) (2004): Aprender y pensar la historia. Buenos Aires/Madrid. Amorrortu Editores

CUESTA, R. (1998): Clío en las aulas. La enseñanza de la historia en España entre reformas, ilusiones y rutinas. Madrid. Akal.

CHEVALLARD, Y. (1997): La transposición didáctica. Del saber sabio al saber enseñado. Buenos Aires: Aique

GÉRIN-GRATALOUP, A-M./TUTIAUX-GUILLON, N. (2001): La recherche en Didactique de l’Histoire et de la Géographie depuis 1986. Essai d’analyse. In Perspectives Documentaires en Éducation, nº 53. Paris, INRP, 5-11

HENRÍQUEZ, R./PAGÈS, J. (2004): La investigación en didáctica de la historia. Educación XX1 nº 7, Facultad Ciencias de la Educación, UNED, 63-83

JONNAERT, P. ; LAURIN, S. (dir.) (2005): Les didactiques des disciplines. Un débat contemporain. Presses de l’Université du Québec

LAVILLE, C. (2001): La recherche empirique en éducation historique. Mise en perspective et orientations actuelles. In Perspectives Documentaires en Éducation, nº 53. Paris, INRP, 69-82

LEVSTIK, Linda S./BARTON, Keith C. (2001): Doing History. Investigating with Children in Elementary and Middle Schools. Second Edition. Mahwah, New Jersey. Lawrence Erlbaum Associates (LEA)

LEVSTIK, Linda S./TYSON, Cynthia A. (eds.) (2008): Handbook of Research in Social Studies Education. Routledge, New York/London.

MARTÍNEZ, R., GARCÍA-MORÍS, R. Y GARCÍA, C. R. (eds.) (2017). Investigación en Didáctica de las Ciencias Sociales. Retos, preguntas y líneas de investigación. Córdoba: Universidad de Córdoba/AUPDCS.

PAGÈS, J. (1993). Psicología y Didáctica de las Ciencias Sociales. Infancia y Aprendizaje, 62-63, pp. 121-151.

PAGÈS, J. (1994). La Didáctica de las Ciencias Sociales, el currículum y la formación del profesorado. Signos. Teoría y Práctica de la Edu-cación, 13, octubre / diciembre, 38-51.

PAGÈS, J. (1997a): Líneas de investigación en didáctica de las Ciencias Sociales. Benejam, p./Pagès, j. (coord.): Enseñar y aprender Ciencias Sociales, Geografía e Historia en la Educación Secundaria. ICE-Universidad de Barcelona/Horsori, 209-226.

PAGÈS, J. (1997b): La investigación sobre la formación inicial del profesorado para enseñar ciencias sociales. AUPDCS (ed.): La formación del profesorado y la didáctica de las ciencias sociales. Sevilla: Diada, p. 49-86.

PAGÈS, J. (2009). Competencia social y ciudadana. Aula de Innovación Educativa, 187, 7-10.

PAGÈS, J. /SANTISTEBAN, A. (2011). La investigación sobre la enseñanza y el aprendizaje de las ciencias sociales en la educación primaria. Pagès, J. /Santisteban, A. (coords.), Didáctica del Conocimiento del medio social y cultural en la Educación Primaria. Madrid: Síntesis, p. 85-102.

PAGÈS, J.; SANTISTEBAN, A (2010). La educación para la ciudadanía y la enseñanza de las ciencias sociales, la geografía y la historia. Íber. Didáctica de las Ciencias Sociales, Geografía e Historia, 64: 8-18.

PAGÈS, J.; SANTISTEBAN, A (2011). Enseñar y aprender ciencias sociales. Santisteban, A.; Pagès, J. (coords.). Didáctica del Conocimiento del Medio Social y Cultural en la Educación Primaria. Ciencias Sociales para comprender, pensar y actuar. Madrid: Síntesis. 23-40.

PAGÈS, J. Y SANTISTEBAN, A. (eds.) (2014). Una mirada al pasado y un proyecto de futuro. Investigación e innovación en didáctica de las ciencias sociales. Barcelona: Servicio de Publicaciones de la UAB /AUPDCS. 2 Vols.

ROZADA, Jose Mª (1997): Formarse como profesor. Ciencias Sociales, Primaria y Secundaria Obligatoria (Guía de textos para un enfoque crítico). Madrid: Akal.

SANTISTEBAN, A (2011). Las finalidades de la enseñanza de las Ciencias Sociales. Santisteban, A.; Pagès, J. (coords.). Didáctica del Conocimiento del Medio Social y Cultural en la Educación Primaria. Ciencias Sociales para comprender, pensar y actuar. Madrid: Síntesis. 63-84.

SANTISTEBAN, A. (2004). Formación de la Ciudadanía y educación política. Vera, M.I. y Pérez, D. La Formación de la ciudadanía: Las TICs y los nuevos problemas, 377-388. Alicante: AUPDCS.

SANTISTEBAN, A. (2006). Futuros posibles de la investigación en didáctica de la historia: aportaciones al debate. Reseñas de Enseñanza de la Historia, 4, 101-122. Universitas. APEHUN (Asociación de Profesores de Enseñanza de la Historia de Universidades Nacionales). Argentina.

SANTISTEBAN, A. (2009). Cómo trabajar en clase la competencia social y ciudadana. Aula de Innovación Educativa, 187, 12-15.

SANTISTEBAN, A. (2008). La educación para la ciudadanía económica: comprender para actuar. Iber. Didáctica de las Ciencias Sociales, Geografía e Historia, 58, 16-25.

SHAVER, J. P. (ed.) (1991): Handbook on Research on Social Studies Teaching and Learning. A Project of the National Council for the Social Studies. New York. Macmillan

SHAVER, J. P. (2001): The Future of Research on Social Studies-For What Purpose?. STANLEY, W. B. (ed.): Critical Issues in Social Studies Research for the 21st Century. Greenwich, Connecticut, Information Age Publishing IAP, 231-25

SOUTO, X. M. (1998): Didáctica de la Geografía. Problemas sociales y conocimiento del medio. Barcelona. Ediciones del Serbal

STODOLSKY, S. S. (1991): La importancia del contenido. Actividades en las clases de matemáticas y ciencias sociales. Barcelona. Paidós/MEC

TERRISSE, André (éd.) (2001) : Didactique des disciplines. Les références au savoir. Bruxelles. De Boeck Université.

TRAVÉ, G. (1998): La investigación en Didáctica de las Ciencias Sociales. Perspectivas y aportaciones desde la Enseñanza y el aprendizaje de las nociones económicas. Huelva. Universidad de Huelva. Cap. 1. Investigación didáctica, 13-30

TRAVÉ, G. (2001): Líneas de investigación en didáctica de las ciencias sociales. POZUELOS, F. J./TRAVÉ, G. (eds.): Entre pupitres. Razones e instrumentos para un nuevo marco educativo. Huelva. Universidad de Huelva,173-239.
Bibliografía complementaria


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
Intervención Didáctica en Espazos Culturais /652534020
A Contorna como Recurso Educativo /652534006

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías