Nas presentacións orais ou escritas deberase atender a criterios de integridade académica (xestión adecuada de referencias bibliográficas e información de terceiras persoas); ademais procurarase o uso dunha linguaxe non discriminatoria.
A asistencia ás sesións non poderá ser inferior ao 80% das horas que se impartan de maneira presencial.
O alumnado con recoñecemento de dedicación a tempo parcial e dispensa académica de exención de asistencia, que faga uso de dita dispensa, deberá entregar as actividades e o portafolios no mesmo tempo e forma que o resto do alumnado e resolvelas de modo individual.
Se un/unha alumno/a cuxa asistencia é regular non acude á clase o día de realización dalgunha actividade, deberá desenvolvela e entregala individualmente. Esta incorporarase tamén ao portafolios.
O portafolios entregarase na data que se indique ao inicio do curso.
Coa fin de facilitar a xestión da materia e o seguimento do alumnado será obrigatoria -antes da segunda semana lectiva- a actualización do perfil persoal da plataforma Moodle, insertando unha foto actual.
Para superar a materia é necesario obter unha puntuación mínima do 50% do peso de cada unha das partes obxecto de avaliación ("portafolios do alumno" e "proba mixta").
Dado que a materia é impartida por diferentes docentes, poderán existir variacións intergrupais no formato do exame final, no tipo de actividades de aula e na orde de presentación de contidos.
Na 2ª oportunidade os criterios de avaliación serán os mesmos que os propostos para a 1ª oportunidade.

Resultados de aprendizaxe	Competencias do título
Coñecer e diferenciar os principios básicos e as características que fundamentan a articulación curricular na actualidade.	AP4 AP9	CM4 CM6
Diferenciar os distintos elementos curriculares. Utilizar diferentes criterios tanto para a análise de grupos, de formulación de obxectivos e de selección e secuenciación de contidos considerándoos como un corpo de coñecementos no marco dun proceso de construcción e reconstrucción progresivo.	AP3 AP4 AP5 AP9	CM4 CM6
Comprender as diferencias entre a planificación curricular e a programación do proceso de ensino-aprendizaxe. Distinguir os diferentes niveles de concreción curricular e as súas implicacións. Coñecer os diferentes elementos e modalidades de deseño curricular.	AP3 AP4 AP9	CM4 CM6
Valorar críticamente as diferentes formas de interpretar a realidade educativa de acordo coas diferentes visións sobre a función social da escola, en conexión cos obxectivos socio-educativos propostos. Comprender e reflexionar sobre a importancia da inclusión da diversidade que circunda as aulas de educación secundaria.	AP1 AP3 AP9	CM4
Comprender a terminoloxía básica, específica e propia da Didáctica, así como os conceptos pertencentes aos compoñentes didácticos do proceso de ensino e aprendizaxe, de modo que sexa capaz de reflexionar con rigor sobre os mesmos e orientar racionalmente a súa futura práctica docente.	AP3 AP9	CM4 CM6
Comprender o valor científico e pedagóxico da avaliación no campo do ensino, entendida como unha avaliación eminentemente educativa, formativa e formadora, así como afondar nas relacións entre avaliación, a investigación e a innovación.	AP3 AP4 AP9	CM4 CM6
Profundizar no coñecemento crítico e fundamentado da estructura e funcionamiento do Sistema Educativo.	AP9	CM4 CM6
Formalizar, sistematizar e integrar os saberes básicos da organización escolar, que permitan comprender a complexidade dos centros educativos, así como analizar e valorar críticamente a súa vida organizativa.	AP9	CM4 CM6
Coñecer algúns dos modelos máis relevantes da organización escolar e comprender a importancia do contexto organizativo no proceso de ensino-aprendizaxe.	AP9	CM4 CM6

Temas	Subtemas
Módulo I. A participación, xestión e avaliación nos centros de ensino secundario.	- O organización do sistema educativo español. - As dimensións (organizativa, procesual, persoal, cultural e da contorna) dun centro educativo.
Módulo II. Funcións e concepcións do currículo.	- Os elementos do currículo. - As concepcións sobre o currículo: enfoques e elementos de análise. - O oculto e o manifesto da aprendizaxe escolar.
Módulo III. Deseño, desenvolvemento e avaliación do currículo.	- Do currículo prescrito ao currículo contextualizado: niveis de concreción curricular. - A planificación e o desenvolvemento do currículo. - A avaliación: tipos, obxectos e instrumentos.
Módulo IV. Modelos de ensino e metodoloxías didácticas.	- O concepto de didáctica. - Os modelos e métodos de ensino. - As estratexias metodolóxicas no ensino secundario. - Os materiais curriculares: tipos, selección, análise e uso.

Metodoloxías / probas	Competencias	Horas presenciais	Horas non presenciais / traballo autónomo	Horas totais
Lecturas	A1 A3 A4 A5 A9 C4 C6	4	22	26
Portafolios do alumno	A4 A5 C4 C6	10.5	34.5	45
Proba obxectiva	A1 A5 A9 C4 C6	1.5	8	9.5
Sesión maxistral	A1 A3 A4 A5 A9 C4 C6	16	12	28

Atención personalizada		4	0	4

*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías	Descrición
Lecturas	Establécese unha serie de documentos (textuais, audovisuais, etc.) de revisión obrigatoria (consúltense Fontes de Información) que serán a base de referencia sobre o tratamento dos contidos que se estudarán en torno aos diferentes núcleos temáticos da materia. O alumnado -previa lectura individual- deberá estar en capacidade de realizar a súa análise en pequeno grupo e grupo-aula. Ditas lecturas terán como obxectivo promover e incentivar a reflexión en torno aos procesos educativos escolares e a súas implicacións prácticas e aplicadas no contexto do centro educativo e no contexto aula.
Portafolios do alumno	Durante o transcurso da materia proporanse algunhas actividades de aula especificamente deseñadas para a análise en pequeno grupo dalgúns dos documentos máis relevantes. A realización destas actividades iniciarase na aula e será completada mediante o traballo autónomo do alumnado fóra da aula. Para esta elaboración atenderase ás indicacións que se proporcionarán a través da atención personalizada da profesora aos diferentes grupos, ben nas sesións interactivas, ben en titorías. Para a realización destas análises tomaranse como referencia tanto os materiais básicos da materia como outros complementarios, propostos polo alumnado ou a profesora. Os documentos resultantes da análise entregaranse nas datas que a profesora indique previamente a través da plataforma Moodle. O alumnado, en pequeno grupo, deberá elaborar un portafolios que conteña unha análise crítica e reflexión global das devanditas actividades de aula, así como dos documentos obrigatorios e outros que o alumnado e a profesora consideren oportunos. As reflexións sobre os apartados que se integren deberán estar fundamentadas e argumentadas con base nos contidos da materia. Ao inicio do curso proporcionarase un guión pormenorizado do portafolios e este desenvolverase fundamentalmente en periodos non presenciais e mediante o traballo autónomo do alumnado. A través da atención personalizada da profesora, os diferentes grupos recibirán indicacións concretas para a realización. O portafolios resultante será entregado na data que a profesora indique previamente a través plataforma Moodle.
Proba obxectiva	A proba obxectiva consiste nunha serie de preguntas tipo test que conleva o tratamento global e integral dos contidos abordados ao longo da asignatura
Sesión maxistral	Mediante as sesións maxistrais traballaranse os contidos que conforman o marco teórico-práctico a partir da exposición oral, guiada co uso de presentacións, de medios audiovisuais e coa introdución de cuestións dirixidas ao alumnado coa finalidade de favorecer a aprendizaxe e a construción do coñecemento. Realizarase unha exposición xeral introdutoria de cada un dos distintos temas de que consta o programa, indicando os aspectos que o alumnado debe ampliar co seu traballo persoal, coas oportunas orientacións bibliográficas.

Metodoloxías	Competencias	Descrición	Cualificación
Proba obxectiva	A1 A5 A9 C4 C6	A proba obxectiva consiste nunha serie de preguntas tipo test que conleva o tratamento global e integral dos contidos abordados ao longo da asignatura.	30
Portafolios do alumno	A4 A5 C4 C6	Para avaliar o portafolios teranse en conta aspectos ligados á estrutura e contido deste. a) Estrutura: presentación, organización do contido, claridade expositiva e seguimento de normas de citación-referenciación. b) Contido: comprensión de ideas básicas, dominio conceptual, uso das fontes traballadas no tratamento dos contidos ao longo do cuadrimestre así coma outras de interese e a adecuada xestión das mesmas. * A cualificación final deste traballo poderá ser diferente para cada integrante do pequeno grupo. Unha parte da puntuación respostará ao traballo que se realice de modo grupal e outra ao traballo individual. * Ademais, para matizar a cualificación do portafolios valorarase o traballo realizado polo alumnado a nivel de pequeno grupo ao longo de todo o curso.	70

Observacións avaliación
Nas presentacións orais ou escritas deberase atender a criterios de integridade académica (xestión adecuada de referencias bibliográficas e información de terceiras persoas); ademais procurarase o uso dunha linguaxe non discriminatoria. A asistencia ás sesións non poderá ser inferior ao 80% das horas que se impartan de maneira presencial. O alumnado con recoñecemento de dedicación a tempo parcial e dispensa académica de exención de asistencia, que faga uso de dita dispensa, deberá entregar as actividades e o portafolios no mesmo tempo e forma que o resto do alumnado e resolvelas de modo individual. Se un/unha alumno/a cuxa asistencia é regular non acude á clase o día de realización dalgunha actividade, deberá desenvolvela e entregala individualmente. Esta incorporarase tamén ao portafolios. O portafolios entregarase na data que se indique ao inicio do curso. Coa fin de facilitar a xestión da materia e o seguimento do alumnado será obrigatoria -antes da segunda semana lectiva- a actualización do perfil persoal da plataforma Moodle, insertando unha foto actual. Para superar a materia é necesario obter unha puntuación mínima do 50% do peso de cada unha das partes obxecto de avaliación ("portafolios do alumno" e "proba mixta"). Dado que a materia é impartida por diferentes docentes, poderán existir variacións intergrupais no formato do exame final, no tipo de actividades de aula e na orde de presentación de contidos. Na 2ª oportunidade os criterios de avaliación serán os mesmos que os propostos para a 1ª oportunidade.

Bibliografía básica
	NOTA: Esta bibliografía é susceptíbel a modificacións a medida que avanza o curso académico. Realizarase unha selección de títulos da listaxe final, selección que estará dispoñible na Moodle e que será de lectura obrigatoria. Álvarez, J.M. (1999). Evaluar para conocer, evaluar para aprender: las razones formativasde la evaluación educativa. En J.M. Álvarez, Evaluar para conocer. Examinar para excluir (pp. 58-61). Madrid: Morata. Area, M.(2009). Los medios de enseñanza o materiales didácticos. Conceptualización y tipos. Introducción a la tecnología Educativa , 24-37. Recuperado de http://www.bibliotecalibre.org/bitstream/001/415/5/Introducci%C3%B3n%20a%20la%20tecnolog%C3%ADa%20educativa.pdf Bain, K. (2007). Lo que hacen los mejores profesores de universidad. [Traducido porOscar Barberá]. Valencia: Uniersidad de Valencia. Bain, K. (2014). Lo que hacen los mejores estudiantes de universidad. [Traducidopor Oscar Barberá]. Valencia: Uniersidad de Valencia. Barcia Moreno, M. (2007). Niveles de concreción curricular. En R. Navarro Hinojosa(coord.) (2007). Didáctica y currículum para el desarrollo de competencias (pp.185-210). Madrid: Dykinson. Barkley,E. F., Cross, K. P. e Howell, C. (2007). Técnicas de aprendizaje colaborativo. Madrid:Morata. BravoGarrido, A. (2007). El currículo como campo de estudio y aplicación de ladidáctica. En R. Navarro Hinojosa (coord.) (2007). Didáctica y curriculum para el desarrollo de competencias (pp. 155-184). Madrid: Dykinson. Cortina, A.(2009). Ética de la razón cordial. Educar en la ciudadanía en el siglo XXI. Oviedo: Nobel. Darling-Hammond,L. (2005). El derecho de aprender. Buenas escuelas para todos. Barcelona:Ed. Ariel Delors, J.(1996). La educación encierra un tesoro. Informe a la UNESCO de la Comisióninternacional sobre la educación para el siglo XXI. Madrid: Santillana/UNESCO Diez Gutiérrez, E.J. (2018). Neoliberalismo educativo. Educando al nuevo sujetoneoliberal. Barcelona: Octaedro Escudero Muñoz, J.M. (2011). Dilemas éticos de la profesión docente. CEE Participacion Educativa , 16, 93-102. Espín,J. eoutros (1996). Análisis de recursos educativos desde la perspectiva no sexista. Barcelona: Laertes. FernándezNavas, M. e Alcaraz Salarirche, N. (Coords.) (2016). Innovación educativa.Más allá de la ficción. Madrid: Ed. Pirámide. Fuentes, E.J. (2003). Culturas profesionales en la enseñanza y desarrollo profesional delos docentes. Revista Padres y Maestros, 279, 34-39. Gimeno Sacristán, J. (1998). El currículum: una reflexión sobre la práctica. Madrid:Morata. González, Mª. T. (1992). Centros escolares y cambio educativo. En J.M. Escudero e J.López (Coords.), Los desafíos de las reformas escolares. Cambio educativo y formación para el cambio (pp. 71-95). Sevilla: Arquetipo. González, Mª.T. (1999).Perspectivas teóricas recientes en organización escolar: unapanorámica general. En J.M. Escudero, Escuelas y profesores: ¿hacia unareconversión de los centros y la función docente? (pp.35-59). Madrid:Ediciones Pedagógicas. González, MªT. (2003) (coord.). Las organizaciones escolares: dimensiones ycaracterísticas. En M. T. González, Organización y gestión de centrosescolares (pp. 25-38). Madrid: Pearson. Gutiérrez, E. (2020). La educación en venta . Barcelona:Octaedro Hargreaves,A. e Fullan, M. (2014). Cultura y comunidades profesionales. En A. Hargreaves e M.Fullan, Capital profesional (pp. 134-177). Madrid: Morata. Hargreaves,A. e Fullan. M. (2014). Instaurar el cambio. En A. Hargreaves e M. Fullan, Capital profesional (pp. 178-216). Madrid: Morata. Hayes, Debra et al.(2017). Literacy, Leading And Learning.Beyond Pedagogies Of Poverty. Abingdon,UK: Routledge - Taylor & Francis Group. López, L.,Peliquín, F., Pérez, C. e Rodeiro, M. (1995). Análise e valoración de materiais curriculares. Revista Galega de Educación, 24, 58-60. Luri, G. (2020). La escuela no es un parque de atracciones. Barcelona: Ariel. Martínez, J.(1995). Interrogando al material curricular (Guión para el análisis y la elaboración de materiales para el desarrollo del curriculum). En J. G. Míngueze M. Beas (Comps.), Libros de texto y construcción de materiales curriculares (pp. 221-245). Armilla: Proyecto Sur de Ediciones. Monarca, H. (2015). Evaluaciones externas. Mecanismos para la configuración de representaciones y prácticas en educación. Buenos Aires:Miño y Dávila Editores Montanero,M. (2019). Didáctica General. Planificación y práctica de la enseñanza primaria. Cáceres: Universidad de Extremadura. Navarro Hinojosa, R.(Coord.) (2007). Didáctica y currículum para el desarrollo decompetencias. Madrid: Dykinson. Olivé, C. (2020). Profes Rebeldes. El reto de educar a partirde la realidad de los jóvenes [Traducción de Maria Massot Magarolas].Madrid: Grijalbo. Parcerisa, A. (1996). Propuesta de un instrumento para el análisis de libros de texto y otros materiales que utilizan el papel como soporte. En A. Parcerisa Arán, Materiales curriculares. Cómo elaborarlos, seleccionarlos y usarlos (pp.97-124). Barcelona: Graó. Paricio, J., Fernández, A. e Fernández, I. (2019). Cartografía de la Buena docencia universitaria. Madrid. Narcea Pérez Pueyo, A. (Coord.).(2015). Programar y evaluar competenciasbásicas en 15 pasos. Barcelona: Graó Rizvi, F. e Lingard, B. (2013). Políticas educativas en un mundo globalizado. Madrid: Morata. Ruiz Martin,H. (2020). ¿Cómo aprendemos? Una aproximación científica al aprendizaje y la enseñanza. Barcelona: Graó. Santos Guerra, M.A. (2020). ¿Para qué sirven los pedagogos? El valor dela educación. Madrid: Catarata. Sarramona, J. (2000). Teoría de la educación: reflexión y normativa pedagógica. Barcelona: Ariel. Trillo, F. (1994). El profesorado y el desarrollo curricular: tres estilos de hacer escuela. Cuadernos de Pedagogía , 228, 70-74. Trillo, F. e Sanjurjo, L. (2008). Didáctica para profesores de a pie. Propuestas paracomprender y mejorar la práctica. Rosario: Homo Sapiens. Vázquez Recio, R. (Coord.)(2018). Reconocimiento y bien común en Educación. Madrid: Ed. Morata. Williamson,B. (2019). El futuro del curriculum. La educación y el conocimiento en la era digital. Madrid: Ed. Morata Wright-Maley, C. e Davis, T.(2016). Teaching for democracy in an age of economic disparity. Abingdon, UK: Routledge - Taylor & Francis Group. Lexislación Lei Orgánica8/2013, para a mellora da calidade educativa (BOE,suplemento en lingua galega ao nº 295,10/12/2013). Versión on-line consultada enhttp://www.boe.es/boe_gallego/dias/2013/12/10/pdfs/BOE-A-2013-12886-G.pdf Lei Orgánica2/2006, de 3 de maio, de Educación (BOE nº106, 04/05/2006). Versión on-line consultadaenhttp://www.boe.es/boe/dias/2006/05/04/pdfs/A17158-17207.pdf Decreto86/2015 , do 25de xuño, polo que se establece ocurrículo da educación secundaria obrigatoria edo bacharelato na comunidade autónoma de Galicia (DOG nº 120, 29/06/2015).Versión on-line consultada enhttp://www.edu.xunta.es/web/sites/web/files/content_type/news/2015/06/30/00_decreto_completo.pdf Decreto324/1996, de 26 de xullo, polo que se aproba o Regulamento orgánico dosinstitutos de ensino secundario (DOG nº 156,09/08/1996). Versión on-line consultada enhttp://www.xunta.es/dog/Publicados/1996/19960809/Anuncio90AA_es.html Decreto1333/2007 de 5 de xullo polo que se regulan as ensinanzas da educaciónsecundaria obrigatoria na Comunidade Autónoma de Galicia . (DOG nº 136, 13/07/2013). Versiónon-line consultada en http://www.xunta.es/linguagalega/arquivos/Ref.ED_7.pdf Decreto126/2008, do 19 de xuño, polo que se establece aordenación e o currículo debacharelato na Comunidade Autónoma de Galicia (DOG nº120, 23/06/2008). Versiónon-line consultada enhttp://ciug.cesga.es/PDF/ReferenciasLegais/Decreto126-2008curriculoBacharelatoLOEGalicia.pdf Orde do 29de outubro de 1996 pola que se regulan os órganos de goberno dos centrospúblicos de ensino non univesitario de características singulares, de educaciónespecial e educación de adultos (DOG nº215, 04/11/1996). Versión on-line consultada enhttp://www.xunta.es/dog/Publicados/1996/19961104/AnuncioB14E_gl.html Orde do 1 deagosto de 1997 pola que se dictan instruccións para o desenvolvemento doDecreto 324/1996 polo que se aproba o Regulamento orgánico dos institutos deeducación secundaria e se establece a súa organización e funcionamiento (DOG nº168, 02/09/1998). Versiónon-line consultada enhttp://www.xunta.es/dog/Publicados/1997/19970902/AnuncioA14A_gl.html. Orde do 21de decembro de 2007 pola que se regula a avaliación naeducación secundariaobrigatoria na Comunidade Autónoma de Galicia (DOG nº4, 07/01/2008). Versiónon-line consultada ennhttp://www.edu.xunta.es/centros/iessanpaio/system/files/080107DOG_RegulacionAvaliacionESO.pdf Orde do 23de xuño de 2008 pola que se modifica a do 21 de decembro de 2007 pola que seregula a avaliación na educación secundaria obrigatoria na Comunidade Autónomade Galicia (DOG nº121,24/06/2008). Versión on-line consultadaenhttp://www.xunta.es/dog/Publicados/2008/20080624/Anuncio29FEA_gl.html Orde do 20de abril de 2010, pola que se modifica a Orde do 24 dexuño de 2008 , pola que sedesenvolve aorganización e o currículo das ensinanzas de bacharelato na Comunidade Autónomade Galicia (DOG nº 77, 26/04/2010). Versión on-line consultada enhttp://www.xunta.es/dog/Publicados/2010/20100426/Anuncio11916_gl.html Orde do 5 demaio de 2011 pola que se regulan determinados aspectos relativos aodesenvolvemento do bacharelato e se complementa a normativa sobre esta etapa (DOG nº 105, 01/06/2011). Versiónon-line consultada en http://www.xunta.es/dog/Publicados/2011/20110601/AnuncioC3F1-100511-1447_gl.html Correcciónde erros. Orde do 5 de maio de 2011 pola que se regulan determinados aspectosrelativos ao desenvolvemento do bacharelato e se complementa a normativa sobreesta etapa (DOG nº 144,28/07/2011).Versión on-line consultada enhttp://www.xunta.es/dog/Publicados/2011/20110728/AnuncioC3F1-220711-4737_gl.pdf Orde do 15de xullo de 2015 pola que se establece a relación de materias de libreconfiguración autonómica de elección para os centros docentes nas etapas deeducación secundaria obrigatoria e bacharelato, e se regula o seu currículo e asúa oferta (DOG nº 136,21/07/2015). Versión on-line consultadaenhttps://www.edu.xunta.gal/portal/sites/web/files/20150721_materias_libre_configuracion.pdf). Orde do 13de xullo de 2016 pola que se amplía a relación de materias de libreconfiguración autonómica de elección para os centros docentes nas etapas deeducación secundaria obrigatoria e bacharelato e se regula o seu currículo e asúa oferta (DOG nº 147,04/08/2016). Versión on-line consultada enhttps://www.edu.xunta.gal/portal/sites/web/files/20160804_libre_configuracion_1.pdf). Orde do 3 deagosto de 2017 pola que se amplía a relación de materias de libre configuraciónautonómica de elección para os centros docentes na etapa de educaciónsecundaria obrigatoria, e se regula o seu currículo e a súa oferta (DOG nº 156, 18/08/2017). Versiónon-line consultada enhttps://www.edu.xunta.gal/portal/sites/web/files/20170818_libre_configuracion_1.pdf). Orde do 7 deagosto de 2018 pola que se amplía a relación de materias de libre configuraciónautonómica de elección para os centros docentes nas etapas de educaciónsecundaria obrigatoria e bacharelato, e se regula o seu currículo e a súaoferta (DOG nº 165,30/08/2018). Versión on-line consultada enhttps://www.edu.xunta.gal/portal/sites/web/files/20180830_libre_configuracion_0.pdf). Circular8/2009 da Dirección Xeral de Educación, Formación Profesional e InnovaciónEducativa, pola que se regulan algunhas medidas de atención á diversidade parao alumnado de Educación Secundaria Obrigatoria . Versiónon-line consultada en http://www.edu.xunta.es/web/node/328
Bibliografía complementaria