Datos Identificativos 2022/23
Asignatura (*) Aprendizaxe na educación física baseado en competencias Código 652603321
Titulación
3 Mestrado Universitario en Profesorado de Educación Secundaria: Educación Física
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Mestrado Oficial Anual
Primeiro Obrigatoria 6
Idioma
Castelán
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Didácticas Específicas e Métodos de Investigación e Diagnóstico en Educación
Educación Física e Deportiva
Coordinación
Sordo Freire, Jose Antonio
Correo electrónico
j.sordo@udc.es
Profesorado
Sordo Freire, Jose Antonio
Correo electrónico
j.sordo@udc.es
Web
Descrición xeral A materia “A aprendizaxe na educación física baseada en competencias” forma parte dos estudos do Máster Universitario en Profesorado de Educación Secundaria no itinerario de Educación Física. Trátase dunha materia obrigatoria de 6 créditos. Esta materia introduce ao alumnado no concepto de competencia no contexto educativo da Educación Secundaria. Partindo da análise das competencias no currículo de Educación Física, plantéxanse propostas para o desenvolvemento destas competencias desde a área de Educación Física, pero tamén de forma interdisciplinar. Finalmente, reflexiónase sobre a relación das competencias coa calidade educativa e sobre as numerosas implicacións que ten o deseño da docencia desde unha perspectiva competencial.

Competencias do título
Código Competencias do título
A3 (CE-G3)Elaborar propostas baseadas na adquisición de coñecementos, destrezas e aptitudes intelectuais e emocionais.
A4 (CE-G4)Identificar e planificar a resolución de situacións educativas que afectan a estudantes con diferentes capacidades e ritmos de aprendizaxes
A5 (CE-G5)Coñecer os procesos de interacción e comunicación no aula e no centro, abordar e resolver posibles problemas
A9 (CE-G9)Participar na definición do proxecto educativo e nas actividades xerais do centro atendendo a criterios de mellora da calidade, atención á diversidade, prevención de problemas de aprendizaxe e convivencia
A15 (CE-E1)Coñecer o valor formativo e cultural das materias correspondentes á especialización.
A17 (CE-E3)Coñecer a historia e os desenvolvementos recentes das materias e as súas perspectivas para poder transmitir unha visión dinámica das mesmas
A18 (CE-E4)Coñecer contextos e situacións en que se usan ou aplican os diversos contidos curriculares
A19 (CE-E5)Coñecer os desenvolvementos teórico-prácticos do ensino e a aprendizaxe das materias correspondentes.
A20 (CE-E6)Transformar os currículos en programas de actividades e de traballo.
A21 (CE-E7)Adquirir criterios de selección e elaboración de materiais educativos.
A22 (CE-E8)Fomentar un clima que facilite a aprendizaxe e poña en valor as achegas dos estudantes.
A23 (CE-E9)Integrar a formación en comunicación audiovisual e multimedia no proceso de ensino-aprendizaxe.
A24 (CE-E10)Coñecer estratexias e procedementos de avaliación e entender a avaliación como un procedemento de regulación da aprendizaxe e estímulo ao esforzo.
A25 (CE-E11)Coñecer e aplicar propostas docentes innovadoras no ámbito da especialización cursada.
A26 (CE-E12)Analizar críticamente o desempeño da docencia, das boas prácticas e da orientación utilizando indicadores de calidade.
A27 (CE-E13)Identificar os problemas relativos ao ensino e a aprendizaxe das materias da especialización e expor alternativas e solucións.
A28 (CE-E14)Coñecer e aplicar metodoloxías e técnicas básicas de investigación e avaliación educativas e ser capaz de deseñar e desenvolver proxectos de investigación, innovación e avaliación.
A30 (CE-E16) Coñecer os procesos e recursos para a prevención de problemas de aprendizaxe e convivencia (OE).
A32 CE-P1) Adquirir experiencia na planificación, na docencia e na avaliación das materias correspondentes á especialización.
A33 (CE-P2) Acreditar un bo dominio da expresión oral e escrita na práctica docente
A34 (CE-P3) Dominar as destrezas e as habilidades sociais necesarias para fomentar un clima que facilite a aprendizaxe e a convivencia.
A35 (CE-P4) Participar nas propostas de mellora nos distintos ámbitos de actuación a partir da reflexión sobre a práctica.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C2 Dominar a expresión e a comprensión de forma oral e escrita dun idioma estranxeiro.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C5 Entender a importancia da cultura emprendedora e coñecer os medios ao alcance das persoas emprendedoras.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Elaborar proxectos de intervención no proceso de ensino-aprendizaxe baseados en competencias AP3
AP4
AP5
AP9
AP18
AP19
AP20
AP21
AP22
AP24
AP25
AP26
AP27
AP28
AP32
AP34
AP35
CM4
CM5
CM6
CM7
CM8
Mellorar a praxe educativa a partir do dominio das habilidades/competencias docentes AP4
AP5
AP15
AP17
AP18
AP19
AP22
AP23
AP24
AP25
AP26
AP27
AP30
AP32
AP33
AP34
AP35
CM1
CM2
CM3
CM6

Contidos
Temas Subtemas
Conceptualización de competencia. ¿qué son as competencias?, ¿un cambio de modelo educativo?, ¿un novo enfoque metodolóxico?
Currículo e competencias Análise crítica da formulación lexislativa sobre competencias.
Deseño de propostas educativas disciplinares e interdisciplinares
para o desenvolvemento das competencias. Do currículo oficial á programación de aula.
Achega e eleboración desde a materia de Educación Física.
Achega e eleboración desde outras materias de forma integrada/interdisciplinar coa Educación Física.
O proceso de concrección curricular tomando as competencias como referencia.
Competencias e calidad educativa. Ensinar por competencias ou ensinar competencias?
Profesor/a competente ou alumnos/as competentes?

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Aprendizaxe colaborativa A3 A4 A9 A18 A20 A21 A22 A24 A25 A27 A28 A30 A32 A34 A35 C4 C5 C6 C7 C8 6 13 19
Proba de resposta breve A4 A5 A15 A18 A19 A21 A22 A24 A25 A26 A27 A28 A33 A34 A35 C1 C3 C4 C6 8 15 23
Traballos tutelados A4 A17 A18 A19 A20 A21 A25 A27 A28 A32 A33 A35 C1 C3 C8 9 34 43
Sesión maxistral A5 A9 A15 A17 A18 A19 A24 A25 A28 A30 4 13 17
Presentación oral A4 A5 A15 A18 A19 A21 A22 A24 A25 A26 A27 A28 A30 A32 A33 A34 A35 C1 C3 C6 6 8 14
Análise de fontes documentais A9 A15 A17 A18 A21 A23 A28 C2 5 25 30
 
Atención personalizada 4 0 4
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Aprendizaxe colaborativa Traballos en pequeno grupo sobre a aplicación do ensino baseado en competencias ao deseño e posterior exposición dun proxecto de intervención interdisciplinar/integrado baseado na Educación Física.
Proba de resposta breve Proba obxectiva dirixida a provocar o recordo dunha aprendizaxe presentada. Preséntase un enunciado en forma de pregunta para responder cunha frase específica, palabra, cifra ou símbolo.
Traballos tutelados Metodoloxía deseñada para promover a aprendizaxe autónoma dos estudantes, baixo a tutela do profesor e en escenarios variados (académicos e profesionais). Está referida prioritariamente ao aprendizaxe do “cómo facer as cousas”. Constitúe unha opción baseada na asunción polos estudantes da responsabilidade pola súa propia aprendizaxe.
Este sistema de ensino baséase en dous elementos básicos: a aprendizaxe independente dos estudantes e o seguimento desa aprendizaxe polo profesor-titor.
Sesión maxistral Sesións teórico-prácticas de procura de información sobre ensino baseado en competencias, achega de información por parte dos profesores, discusión e elaboración en pequeno grupo de propostas de intervención práctica.
Presentación oral Intervención inherente aos procesos de ensino-aprendizaxe baseada na exposición verbal a través da que o alumnado e profesorado interactúan dun modo ordenado, propoñendo cuestións, facendo aclaracións e expoñendo temas, traballos, conceptos, feitos ou principios de forma dinámica.
Análise de fontes documentais Análise e discusión de documentos, tanto de bibliografía de consulta como de consulta on-line, necesarios para o desenvolvemento da materia e a elaboración das propostas prácticas.

Atención personalizada
Metodoloxías
Proba de resposta breve
Traballos tutelados
Descrición
A atención personalizada realizarase a través das seguintes canles, tendo o alumnado a posibilidade de seleccionar cales deles quere empregar, en función das súas necesidades e posibilidades de comunicación: titorías en directo a través da área de traballo “Teams” da UDC, mediante videoconferencia, conexión de audio ou chat; a través do correo electrónico institucional; a través dos chats e foros dispoñibles en Moodle.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Proba de resposta breve A4 A5 A15 A18 A19 A21 A22 A24 A25 A26 A27 A28 A33 A34 A35 C1 C3 C4 C6 A lo largo del curso se irán planteando a los alumnos diversas pruebas o trabajos breves de aula para comprobar el seguimiento de los contenidos de la materia. Las pruebas se podrán hacer individualmente o en pequeños grupos. El resultado de este apartado de la evaluación es la media de las cualificaciones obtenidas en las pruebas realizadas durante lo curso. 40
Traballos tutelados A4 A17 A18 A19 A20 A21 A25 A27 A28 A32 A33 A35 C1 C3 C8 Realizarase un traballo de aplicación dos contidos desenvolvidos en clase. Nel deberá programarse e xustificarse unha proposta docente na que se desenvolvan aspectos concretos do currículo de Educación Física, segundo os principios vistos en clase. O traballo realizarase preferentemente de forma grupal.

O preofesorado especificará con antelación os requisitos formais de presentación dos traballos. O cumprimento dos devanditos requisitos é imprescindible para que os traballos sexan aceptados.

Poderase solicitar aos grupos a realización dunha presentación oral do traballo, que computará de forma integrada dentro deste ítem de avaliación.

60
 
Observacións avaliación

Primeira oportunidade: Para acceder á avaliación descrita anteriormente, será obrigatoria a participación no 80% das horas presenciais da materia. É necesario superar unha puntuación mínima nos distintos apartados da avaliación para que fagan media entre eles.

Segunda oportunidade: 

Ao alumnado que participou nun80% das horas presenciais na primeira oportunidade, conservaránselle as cualificacións que alcanzasen a puntuación mínima sinalada polo profesorado. Terá que repetir as partes da avaliación nas que non alcanzase ese mínimo. Poderase solicitar ao alumnado que realice as probas de forma individual.


O alumnado que non participe no 80% das horas presenciais da materia (xa sexan alumnado a tempo parcial, con dispensa académica de exención de asistencia ou por outros motivos), ten á súa disposición un modelo de avaliación alternativo, que será o mesmo para ambas oportunidades: traballo tutelado (100%) ou exame (100%), entregado na data marcada oficialmente pola Universidade da Coruña e no que se deberá demostrar o dominio dos contidos da materia. O profesorado da materia poderá solicitar a realización dunha presentación oral do traballo, que computará de forma integrada dentro deste ítem de avaliación.

En ambas oportunidades a realización fraudulenta das probas ou actividades de avaliación implicará directamente a cualificación de suspenso '0' na materia na convocatoria correspondente, invalidando así calquera cualificación obtida no resto das actividades de avaliación.



Fontes de información
Bibliografía básica (). .

Esta bibliografía é orientativa e poderá ser ampliada polo profesorado ao comezo da materia.

Arias, A., Arias, D., Navaza, M. V. y Rial, M. D. (2009). O traballo por proxectos en infantil, primaria e secundaria. Retrieved from http://www.edu.xunta.es/ftpserver/portal/DXC/9002463-Proxectos_Web.pdf

Blázquez Sánchez, D. (2016). Métodos de enseñanza en Educación física. Enfoques innovadores para la enseñanza de competencias. Barcelona: INDE.

Blázquez Sánchez, D. (2017). Cómo evaluar bien Educación Física. El enfoque de la evaluación formativa. Barcelona: INDE.

Blázquez Sánchez, D. y Sabastiani, E. M. (2009). Enseñar por competencias en Educación Física. Barcelona: INDE.

Contreras Jordán, O. y Gutiérrez Díaz del Campo, D. (2017). El Aprendizaje basado en Proyectos en Educación Física. Barcelona: INDE.

Doherty, J. y Brennan, P. (2014). Physical Education 5-11: A guide for teachers. New York: Routledge.

Fernández García, E. (2009). Materiales para la didáctica de la educación física. Barcelona: INDE.

Kirk, D. (2006). The ‘obesity crisis’ and school physical education. Sport, Education and Society, 11(2), 121-133.

Kirk, D. (2010). Physical Education futures. London: Routledge.

Kirk, D. y Kinchin, G. (2003). Situated learning as a theoretical framework for sport education. European Physical Education Review, 9(3), 221–235.

Kirk, D., Macdonald, D. y O'Sullivan, M. (2006). Handbook of physical education. Londres: Sage.

Laker, A. (2003). The future of physical education. Building a new pedagogy. Nueva York: Routledge.

Lavin, J. (2008). Creative approaches to Physical Education. Helping children to achieve their true potential. New York: Routledge.

Learreta, B., Sierra, M. A. y Ruano, K. (2006). Didáctica de la expresión corporal: talleres monográficos. Barcelona: INDE.

López, P. A. (2000). Ejercicios desaconsejados en la actividad física. Barcelona: INDE.

López, P. A. (2002). Mitos y falsas creencias en la práctica deportiva. Barcelona: INDE.

López, S. (2018). Esencia: diseño de espacios educativos: aprendizaje y creatividad. Ediciones Khaf.

López Pastor, V. M. (Coord.) (2006). La evaluación en Educación Física: revisión de los modelos tradicionales y planteamiento de una alternativa: la evaluación formativa y compartida. Miño y Dávila.

López Pastor, V. M. (Coord.) (2016). Programar por dominios de acción motriz en Educación Física. Miño y Dávila.

López Pastor, V. M., Pedraza González, M.A, Ruano Herranz, C. y Sáez Laguna, J. (Coords.) (2017). Educación Física y Dominios de Acción Motriz: unidades didácticas. Miño y Dávila.

Lleixà Arribas, T. y Sebastiani Obrador, E. M. (2016). Competencias clave y Educación Física. ¿Cómo y para qué tenerlas en cuenta en la programación? Barcelona: INDE.

McLennan, N. y Thompson, J. (2015). Educación física de calidad (EFC). Guía para los responsables políticos. París: UNESCO.

O'Sullivan, M. y MacPhail, A. (2010). Young people's voices in physical education and youth sport. Nueva York: Routledge.

Pérez Pueyo, A. y López Pastor, V. M. (2010). La evaluación en las unidades didácticas de educación física: base legal, análisis de tópicos y ejemplificación. Tándem. Didáctica de la Educación Física, -(33), 109-120.

Ruíz Pérez, L. M. y Graupera, J. L. (2011). Práctica, aprendizaje y educación física: un viejo tema con nuevas variaciones. Tándem. Didáctica de la Educación Física, -(36), 7-16.

Sánchez Bañuelos, F. (2002a). Didáctica de la Educación Física. Madrid: Pearson Educación.

Seners, P. (2001). La lección de educación física. Barcelona: INDE.

Velázquez Buendía, R. (2011). El modelo comprensivo de la enseñanza deportiva. Tándem. Didáctica de la Educación Física, -(37), 7-19.

VVAA. (2011a). El diseño de contextos de enseñanza-aprendizaje para el desarrollo de la motricidad. Tándem. Didáctica de la Educación Física, -(36), 27-35.

VVAA. (2011b). Lo que los deportes enseñan cuando se aprenden los deportes. Tándem. Didáctica de la Educación Física, -(36), 17-26.

Wheaton, B. (2004). Understanding lifestyle sport. Consumption, identity and difference. Nueva York: Routledge.

Whitehead, M. (2010). Physical literacy. Throughout the lifecourse. Nueva York: Routledge.

Wright, J. y Macdonald, D. (2010). Young people, physical activity and the everyday. Nueva York: Routledge.

Zimmerman, F. J. y Bell, J. F. (2010). Associations of television content type and obesity in children. American Journal of Public Health, 100(2), 334-340.

Bibliografía complementaria

Outras fontes bibliográficas complementarias:

Blázquez, D. (director y editor) (2018). Metodos de enseñanza en educación física. Enfoques innovadores para la enseñanza por competencias. Barcelona. Inde.

Cano, E. (2005). Cómo mejorar las competencias de los docentes. Barcelona. Graó.

Carreiroda Costa, F. (1995): O suceso pedagógico em educaâo física. Ediçôes FMH. Lisboa.

Casamayor, G. (coord..) (2007). Los trucos del formador: arte, oficio y experiencia. Barcelona. Graó.

Castejón,F. J. (1996): Evaluación de programas en Educación Física. Gymnos. Madrid.

Contreras, O. (1998): Didáctica de la E. Física: un enfoque constructivista. INDE. Barcelona.


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente
Organización e marco legal da educación física e do deporte en idade escolar/652603311
Proxectos de innovación e investigación educativa en educación física/652603E1I3

Materias que continúan o temario
Traballo fin de Mestrado/652603307

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías