Datos Identificativos 2018/19
Asignatura (*) Proxectos de innovación e investigación educativa en educación física Código 652603E1I3
Titulación
3 Mestrado Universitario en Profesorado de Educación Secundaria: Educación Física
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Mestrado Oficial Anual
Primeiro Obrigatoria 2
Idioma
Castelán
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Didácticas Específicas e Métodos de Investigación e Diagnóstico en Educación
Coordinación
Carretero García, Miriam
Correo electrónico
miriam.carretero@udc.es
Profesorado
Carretero García, Miriam
Correo electrónico
miriam.carretero@udc.es
Web
Descrición xeral A proliferación de propostas de innovación educativa na área de Educación Física nos últimos anos non foi un proceso ordenado e sistemático, senón máis ben un conxunto de respostas heteroxéneas a problemas xurdidos na práctica docente. É necesario reflexionar sobre este proceso e desenvolver criterios para analizar e valorar ditas propostas. A relación entre investigación educativa e innovación docente non está a xerar os resultados esperados. Isto dificulta o desenvolvemento de prácticas fundamentadas en teorías científicas e tamén a valoración da efectividade das innovacións para solucionar os problemas da aula. É necesario desenvolver vías de comunicación entre a teoría e a práctica, achegando os roles de investigador e docente para aproveitar as sinerxias existentes. Nesta materia ofrécense referencias para analizar as experiencias de innovación e as investigacións educativas na área de Educación Física. Descríbense algúns proxectos que, polo seu valor ejemplificante poden ser cualificados como “boas prácticas” representativas de liñas de innovación desenvolvidas na área. Tamén se pretende que os alumnos poidan deseñar e xustificar as súas propias propostas de innovación.

Competencias do título
Código Competencias do título
A4 (CE-G4)Identificar e planificar a resolución de situacións educativas que afectan a estudantes con diferentes capacidades e ritmos de aprendizaxes
A11 (CE-G11)Coñecer a evolución histórica da familia, os seus diferentes tipos e a incidencia do contexto familiar na educación.
A14 (CE-G14) Respectar e promover os dereitos humanos, os valores da cultura da paz e dos valores democráticos, e o recoñecemento dos principios e fundamentos da atención á diversidade.
A15 (CE-E1)Coñecer o valor formativo e cultural das materias correspondentes á especialización.
A17 (CE-E3)Coñecer a historia e os desenvolvementos recentes das materias e as súas perspectivas para poder transmitir unha visión dinámica das mesmas
A18 (CE-E4)Coñecer contextos e situacións en que se usan ou aplican os diversos contidos curriculares
A19 (CE-E5)Coñecer os desenvolvementos teórico-prácticos do ensino e a aprendizaxe das materias correspondentes.
A20 (CE-E6)Transformar os currículos en programas de actividades e de traballo.
A21 (CE-E7)Adquirir criterios de selección e elaboración de materiais educativos.
A22 (CE-E8)Fomentar un clima que facilite a aprendizaxe e poña en valor as achegas dos estudantes.
A23 (CE-E9)Integrar a formación en comunicación audiovisual e multimedia no proceso de ensino-aprendizaxe.
A24 (CE-E10)Coñecer estratexias e procedementos de avaliación e entender a avaliación como un procedemento de regulación da aprendizaxe e estímulo ao esforzo.
A25 (CE-E11)Coñecer e aplicar propostas docentes innovadoras no ámbito da especialización cursada.
A26 (CE-E12)Analizar críticamente o desempeño da docencia, das boas prácticas e da orientación utilizando indicadores de calidade.
A27 (CE-E13)Identificar os problemas relativos ao ensino e a aprendizaxe das materias da especialización e expor alternativas e solucións.
A28 (CE-E14)Coñecer e aplicar metodoloxías e técnicas básicas de investigación e avaliación educativas e ser capaz de deseñar e desenvolver proxectos de investigación, innovación e avaliación.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C2 Dominar a expresión e a comprensión de forma oral e escrita dun idioma estranxeiro.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C5 Entender a importancia da cultura emprendedora e coñecer os medios ao alcance das persoas emprendedoras.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Coñecer e analizar críticamente propostas de innovación e investigación educativa na área de Educación Física. AP15
AP17
AP19
AP26
CM2
Deseñar, xustificar, organizar e avaliar propostas para a transformación e a innovación no ámbito da Educación Física. AP14
AP20
AP21
AP22
AP23
AP24
AP25
AP27
AP28
CM1
CM3
CM4
CM6
Ser capaces de identificar que elementos do currículo de Educación Física se trabállan a través das innovacións educativas analizadas. AP4
AP18
AP20
AP24
AP28
CM1
CM6
Valorar a importancia da innovación e a investigación como estratexias para mellorar a calidade educativa na área de Educación Física. AP11
AP14
AP21
AP23
AP24
AP28
CM5
CM7
CM8

Contidos
Temas Subtemas
1. Investigación en Educación Física (EF) -
2. Innovación en EF -
Proxectos de innovación en EF -

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral A11 A15 A17 A18 A19 A21 A25 C7 6 0 6
Traballos tutelados A4 A14 A20 A22 A23 A24 A27 A28 C3 C5 C8 5 8 13
Aprendizaxe colaborativa A21 A22 A26 A27 C6 C8 6 3 9
Presentación oral A21 A22 A23 A26 C1 C4 C8 2 4 6
Discusión dirixida A17 A18 A22 C1 3 1 4
Análise de fontes documentais A15 A17 A18 A19 C2 4 6 10
 
Atención personalizada 2 0 2
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Exposición oral complementada co uso de medios audiovisuais e a introdución dalgunhas preguntas dirixidas aos estudantes, coa finalidade de transmtir coñecementos e facilitar a aprendizaxe.
Traballos tutelados Metodoloxía deseñada para promover a aprendizaxe autónoma dos estudantes, baixo a tutela do profesor. Realizarase un traballo tutelado no que se desenvolverá un proxecto de innovación educativa no ámbito da Educación Física na Educación Secundaria Obrigatorio e/ou Bacharelato. Promoverase que os alumnos realicen os proxectos integrados.
Aprendizaxe colaborativa Traballarase na aula, a través de pequenos grupos nos que o alumnado traballará conxuntamente na resolución de tarefas asignadas pola profesora para optimizar a súa propia aprendizaxe e o dos outros membros do grupo.
Presentación oral Intervención inherente aos procesos de ensino-aprendizaxe baseada na exposición verbal a través da que o alumnado e profesorado interactúan dun modo ordenado, propoñendo cuestións, facendo aclaracións e expoñendo temas, traballos, conceptos, feitos ou principios de forma dinámica.
Discusión dirixida Promoveranse actividades de debate sobre diferentes aspectos do temario, nas que se contrastarán as idas e opinións de todo o alumnado e tratarase de buscar puntos de consenso.
Análise de fontes documentais Analizaranse diversos documentos audiovisuais e/ou bibliográficos relevantes para a temática da materia con actividades especificamente deseñadas para a análise dos mesmos.

Atención personalizada
Metodoloxías
Traballos tutelados
Descrición

Para a elaboración dos traballos tutelados, os alumnos poden acudir en grupos reducidos a revisar o traballo (titoría). A profesora poderá realizar suxestións ou solicitar modificacións sobre o traballo realizado, antes da entrega definitiva.

O alumnado con recoñecemento de dedicación a tempo parcial e dispensa académica de exención de asistencia poderá recibir orientación sobre a preparación da materia no horario habitual de titorías.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Análise de fontes documentais A15 A17 A18 A19 C2 Os alumnos terán que realizar a análise de diversas fontes documentais ao longo do curso. 10
Traballos tutelados A4 A14 A20 A22 A23 A24 A27 A28 C3 C5 C8 "Proxecto de innovación en EF": Este traballo consiste en deseñar e xustificar un proxecto de innovación educativa na área de Educación Física, dirixido a poboacións de Educación Secundaria e/ou Bacharelato . As características que debe cumprir este traballo atópanse detalladas no anexo 1 (Campus Virtual UDC). 60
Aprendizaxe colaborativa A21 A22 A26 A27 C6 C8 Ao longo do curso, os grupos formados na primeira sesión teñen que resolver tarefas breves, que poden concretarse en documentación a entregar ou a expoñer. 20
Presentación oral A21 A22 A23 A26 C1 C4 C8 Os grupos formados na primeira sesión terán que realizar unha presentación oral en formato Pecha Kucha, dunha tarefa marcada pola profesora. 10
 
Observacións avaliación

Fontes de información
Bibliografía básica

Esta bibliografía é orientativa e poderá ser ampliada polo profesor ao comezo da materia.

Bennett, T. (2013). Teacher Proof. Why research in education doesn't always mean what it claims, and what you can do about it. New York: Routledge.

Buscà, F. (2011).Innovar en educación física. Tándem.Didáctica de la Educación Física, -(37), 64-68.

Canto Ortiz, J. M. (2000). Dinámica de grupos. Aspectos técnicos, ámbitos de intervención y fundamentosteóricos. Málaga: Aljibe.

Castro, D., Iborra, J. J., Ramos, A. y Román, F.(2007). Propuestas globales en EducaciónFísica. Innovación en seis unidades didácticas para Primaria y Secundaria.Madrid: CCS.

Cohen, L., Mannion, L. y Morrison, K. (2007). Researchmethods in Education (6th Edition). Londres: Routledge Falmer.

Coterón, F. J. y Sánchez, G. (2009). Innovación educativa en educación físicaescolar: expresión corporal. Madrid: Universidad Politécnica de Madrid.

Christensen, P. y James, A. (2008). Research with children. Perspectivesand practices. Nueva York: Routledge.

Devís-Devís, J., Valenciano Valcárcel, J., Villamón,M. y Pérez-Samaniego, V. (2010). Disciplinas y temas de estudio en las cienciasde la actividad física y el deporte. RevistaInternacional de Medicina y Ciencias de la Actividad Física y el Deporte, 10(37),150-166.

Escartí, A., Gutiérrez, M. y Pascual, C. (2005). Enseñando responsabilidad personal y sociala través de le educación física y el deporte: programa de intervención paraniños y jóvenes en edad escolar. Barcelona: Graó.

Escartí, A., Gutiérrez, M., Pascual, C., Marín, D.,Martínez, C. y Chacón, Y. (2006). Enseñando responsabilidad personal y social aun grupo de adolescentes de riesgo: un estudio observacional. Revista de Educación, -(341), 373-396.

Fernández García, E. (2003). Las líneas deinvestigación en educación física. Encuentrosmultidisciplinares, 5(14), 7-12. 

Fraguela, R., Lera, A. y Varela, L. (2002).Contribución al desarrollo grupal a través de actividades motrices. Revista Galego-Portuguesa de Psicoloxía eEducación, 8 (6), 9-25.

Fraguela, R., Varela, L., Caride, J. A. y Lera, A.(2009). Deporte y ocio: nuevas perspectivas para la acción socioeducativa. Bilbao: Instituto de Estudios de Ocio. Universidad de Deusto.

Fraguela-Vale, R. y Varela-Garrote, L. (2016).Las actividades de orientación y conocimiento del entorno en Educación Primaria.Tándem: Didáctica de la Educación Física,51, 24-31.

Gil, N. (2009). Comoplanificar proyectos creativos en el aula y en la investigación. BuenosAires: Biblos.

González Arévalo, C. y Lleixà Arribas, T. (2011a). Didáctica de la educación física. Número 4.VOL. II. Barcelona: Graó.

González Arévalo, C. y Lleixà Arribas, T. (2011b). Educación Física. Complementos de formacióndisciplinar. Barcelona: Graó.

González Arévalo, C. y Lleixà Arribas, T. (2011c). Educación Física. Investigación, innovacióny buenas prácticas Número 4. VOL. III. Barcelona: Graó.

González, F. T. (2010). La investigación en clase de educación física mediante la integracióndel vídeo digital en el aula. Málaga: Tutorial Formación.

Hellison,D. (2003). Teaching responsibilitythrough physical activity (2ª ed.). Champaign: Human Kinetics.

Holt, N. L. (Ed.) (2008). Positive youth development through sport. London: Routledge.

Jiménez, P. J. y Durán, J. (2004). Propuesta de unprograma para educar en valores a través de la actividad física y el deporte. Apunts, -(77), 25-29.

Kirk,D. (2010a). Physical Education futures.London: Routledge.

Kirk,D. (2010b). Why research matters: Current status and future trends in physicaleducation pedagogy. Movimento, 16(2),1-38.

Kirk,D., Macdonald, D. y O'Sullivan, M. (2006). Handbookof physical education. Londres: Sage.

Laker,A. (2003). The future of physicaleducation. Building a new pedagogy. Nueva York: Routledge.

Lavin,J. (2008). Creative approaches toPhysical Education. Helping children to achieve their true potential. NewYork: Routledge.

Law,N., Yuen, A. y Fox, R. (2011). Educationalinnovations beyond technology. Nurturing leadership and establishing learningorganizations. Heidelberg: Springer.

Lomelín, M. (2007). Cómo hacer investigación cuantitativa en Educación Física.Barcelona: INDE.

López Pastor, V. M. y Gea Fernández, J. M. (2010).Innovación, discurso y racionalidad en educación física. Revisión yprospectiva. Revista Internacional deMedicina y Ciencias de la Actividad Física y el Deporte, 10(38),245-270. Http://cdeporte.rediris.es/revista/revista238/artinnovacion154.htm.

Ministerio de Educación. (2009). Premios nacionales de innovación educativa 2007. Madrid:Subdirección General de Información y Publicaciones.

Newby, P. (2010). Researchmethods for education. Londres: Pearson Education.

NorthWestRegional Educational Laboratory. (2010). Aprendizaje por proyectos. Retrieved from Education NorthWestwebsite: http://www.nwrel.org/request/2002aug/projectbased.php

Paredes, A., Herrán, A., Santos, M. A., Carbonell, J.L. y Gairín, J. (2009). La práctica de lainnovación educativa. Madrid: Síntesis.

Radio Televisión Española. (2010). Redes. Madrid: http://www.rtve.es/television/redes/archivo/.

Rey-López, J. P., Ruiz, J. R., Vicente-Rodríguez, G.,Gracia-Marco, L., Manios, Y., Sjöström, M., De Bourdeaudhuij, I., Moreno, L. A.y Group, H. S. (2012). Physical activity does not attenuatethe obesity risk of TV viewing in youth. Pediatric Obesity, 7(3), 240-250. doi:10.1111/j.2047-6310.2011.00021.x

Rivera, E., Trigueros, C. y Pavesio , M. (2003).Líneas de investigación en educación física escolar. Ágora para la educación física y el deporte, -(2-3), 75-88.

VVAA. (2007). Educación Física y nuevas tecnologías. Tándem. Didáctica de la Educación Física, -(25),número completo.

VVAA. (2011). El enfoquecomprensivo de la enseñanza deportiva. Tándem.Didáctica de la Educación Física, -(37), número completo.

Willingham, D. T. (2011). ¿Por qué a los niños no les gusta ir a la escuela? Barcelona: Graó.

Bibliografía complementaria

Educación Física: selección de revistas nacionais

Apunts. Educación Física y Deportes.

Apunts. Medicina del Deporte. 

Archivos de Medicina del Deporte. 

Cuadernos de Psicología del Deporte. 

Cultura, Ciencia y Deporte. 

Kronos. La revista científica de actividad física y deporte. 

Motricidad. European Journal of Human Movement. 

Revista de Educación Física. Renovar la teoría y la práctica. 

Revista de Entrenamiento Deportivo. 

Revista de Psicología del Deporte. 

Revista Española de Educación Física y Deportes. 

Revista Iberoamericana de Psicomotricidad y Técnicas Corporales. 

Revista Internacional de Medicina y Ciencias de la Actividad Física y el Deporte. 

RICYDE. Revista Internacional de Ciencias del Deporte. 

Selección. Revista Española e Iberoamericana de Medicina de la Educación Física y el Deporte. 

Tándem. Didáctica de la Educación Física.

Educación Física: selección de revistas internacionais

Physical Education and Sport Pedagogy.

Association for Physical Education.Journal of Teaching in Physical Education.

Estados Unidos: International Association for Physical Education in Higher Education.Sport, Education and Society. 

Reino Unido: Routledge.European Physical Education Review. 

Europa: North West Counties Physical Education Association y SAGE.Journal of PE, Recreation & Dance. 

Estados Unidos: American Alliance for Health, Physical Education, Recreation and Dance (AAHPERD).

Educación Física: bases de datos

Sportdiscus (disponible online biblioteca UDC). 

Base de datos específica del deporte (internacional y multidisciplinar).Heracles

Base de datos de Educación Física y deportes (en francés).

Bases de datos xerais

ERIC (Education Resources Information Center) (disponible online biblioteca UDC).

Biblioteca digital específica de educación.EBSCOhost. Online Research Databases.

Base de datos multidisciplinar que incluye diferentes bases de datos.Informaworld 

Base de datos multidisciplinar que incluye diferentes bases de datos, especialmente en ciencias sociales y de la educación.Dianet (disponible online) 

Portal de difusión de producción científica multidisciplinar hispana.CSIC-ISOC (disponible online biblioteca UDC) 

Base de datos en ciencias sociales y humanidades del CSIC.


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións
No caso de que se solicite entregar algún traballo impreso, teranse en conta as seguintes recomendacións: non utilizar plásticos, elixir impresión a dobre cara e empregar papel reciclado. Na medida dos posible, evitar a impresión de borradores.


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías