Datos Identificativos 2019/20
Asignatura (*) Tecnoloxías da información e a comunicación en educación Código 652G01005
Titulación
Grao en Educación Infantil
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 1º cuadrimestre
Primeiro Formación básica 6
Idioma
Castelán
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Pedagoxía e Didáctica
Coordinación
Fernandez Prieto, Marta
Correo electrónico
marta.prieto1@udc.es
Profesorado
Fernandez Prieto, Marta
Correo electrónico
marta.prieto1@udc.es
Web http://campusvirtual.udc.es/moodle
Descrición xeral A materia de Tecnoloxías da información e a comunicación en educación forma parte do plan de estudios do grado en Educación Infantil, se cursa no primeiro curso e é unha materia de Formación básica de 6 créditos ECTS.

Os estudios conducentes ao Grado en Educación Infantil teñen como principal fin dotar aos futuros mestres das competencias necesarias para desenvolver a actividade docente nos niveis educativos de 0 a 6 anos. Entre as funcións centrais na actividade docente está o deseño e desenvolvemento dun curriculum que permita o desenrolo integral dos nenos e nenas das etapas da Educación Infantil e que responda a unha serie de principios xerais relacionados cunha educación democrática, inclusiva e preocupada pola xustiza social.

Como elementos clave do curriculum sobre o que o futuro mestre deberá tomar decisións están os medios e recursos didácticos que permitirán o traballo dos contidos do curriculum e contribuirán a consecución dos fins educativos buscados.

A materia de Tecnoloxías da información e a comunicación en educación dotará os futuros mestres coas competencias necesarias para poder analizar, avaliar, seleccionar, utilizar e crear recursos baseados nas tecnoloxías da información e da comunicación.

Na sociedade actual, definida como sociedade da información, a xeración, procesamento, manipulación e transmisión de información gracias as TIC son agora as actividades centrais e as principais fonte de productividade e poder. A escola debe responder aos avances tecnolóxicos tendo en conta que a mera introdución das novas tecnoloxías no curriculum non implica a mellora da calidade da educación, sendo posible seguir reproducindo formas tradicionais de ensinanza pero con novos medios. É por isto necesario unha reflexión previa sobre os fins buscados, os cales deberán encamiñarse a formar a futuros cidadáns con capacidade para analizar de forma crítica a información transmitida a través das TIC, con capacidade para crear información mediante as TIC, con capacidade para aprender a aprender e comprometidos coa defensa da xustiza social.

Dende unha postura crítica ante as novas tecnoloxías o docente deberá, por unha banda, guiar o estudiante na súa construcción do coñecemento, contribuíndo a súa vez a que se converta en intérprete crítico dese coñecemento. Ademais o docente deberá ser consciente da non neutralidade da tecnoloxía e dos intereses que se atopan tras todo avance tecnolóxico, analizando, por exemplo, o papel das novas tecnoloxías no aumento ou diminución das desigualdades sociais. Por outra banda o docente deberá utilizar estes recursos tecnolóxicos para favorecer a investigación da súa propia práctica levando a cabo procesos de investigación-acción que favorezan a mellora da súa labor docente.

A materia de Tecnoloxías da información e a comunicación en educación asignada a área de Didáctica e Organización escolar se relaciona con outras materias do primeiro curso do plan de estudios como poden ser Deseño, desenvolvemento e avalización do curriculum, Socioloxía da educación ou Valores e educación para a igualdade.

Competencias do título
Código Competencias do título
A1 Comprender os procesos educativos e de aprendizaxe no período de 0-6, no contexto familiar, social e escolar.
A5 Saber promover a adquisición de hábitos en torno á autonomía, a liberdade, a curiosidade, a observación, a experimentación, a imitación, a aceptación de normas e de límites, o xogo simbólico e heurístico.
A13 Analizar e incorporar de forma crítica as cuestións máis relevantes da sociedade actual que afectan á educación familiar e escolar: impacto social e educativo das linguaxes audiovisuais e das pantallas; cambios nas relacións de xénero e interxeracionais; multiculturalidade e interculturalista; discriminación e inclusión social e desenvolvemento sustentable.
A21 Saber traballar en equipo con outros profesionais de dentro e fóra do centro na atención a cada estudante, así como na planificación das secuencias de aprendizaxe e na organización das situacións de traballo na aula e no espazo de xogo, identificando as peculiaridades do período 0-3 e do período 3-6.
A25 Abordar análises de campo mediante metodoloxía observacional utilizando tecnoloxías da información, documentación e audiovisuais.
A28 Coñecer experiencias internacionais e exemplos de prácticas de innovadoras en educación infantil.
A29 Valorar a importancia do traballo en equipo.
A30 Participar na elaboración e seguimento de proxectos educativos de educación infantil no marco de proxectos de centro e na colaboración co territorio e con outros profesionais e axentes sociais.
A41 Fomentar experiencias de iniciación ás tecnoloxías da información e a comunicación.
A57 Analizar as linguaxes audiovisuais e as súas implicacións educativas.
A62 Relacionar teoría e práctica coa realidade da aula e do centro.
A63 Participar na actividade docente e aprender a saber facer, actuando e reflexionando desde a práctica.
A64 Participar nas propostas de mellora nos distintos ámbitos de actuación que se podan establecer nun centro.
B1 Aprender a aprender.
B2 Resolver problemas e tomar decisións de forma efectiva.
B3 Aplicar un pensamento crítico, autocrítico, lóxico e creativo.
B4 Traballar de forma autónoma con iniciativa e espírito emprendedor.
B5 Traballar de forma colaborativa.
B6 Comportarse con ética e responsabilidade social como cidadán e como profesional.
B7 Comunicarse de maneira efectiva nun contorno de traballo.
B9 Autonomía na aprendizaxe.
B10 Capacidade de análise e síntese.
B11 Capacidade de busca e manexo de información.
B12 Capacidade de organización e planificación.
B14 Capacidade para detectar as súas propias necesidades de aprendizaxe ao longo da vida.
B15 Capacidade para asumir a necesidade dun desenvolvemento profesional continuo, a través da reflexión sobre a propia práctica.
B17 Capacidade para presentar, defender e debater ideas utilizando argumentos sólidos.
B19 Comunicación oral e escrita na lingua materna.
B22 Creatividade ou capacidade para pensar as cousas desde diferentes perspectivas, ofrecendo novas solucións aos problemas.
B25 Utilización das TIC no ámbito de estudo e do contexto profesional.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Capacidade para comprender e analizar de forma crítica o papel das TIC na sociedade e na educación desenvolvendo un compromiso ético co papel liberador das novas tecnoloxías fronte o seu posible papel opresor. A13
A41
B3
B6
B25
C3
C4
C6
C8
Capacidade para preparar, seleccionar, avaliar, crear e construír materiais didácticos coas TIC para o traballo das distintas áreas do curriculum da Educación Infantil e tendo en conta principios educativos como a educación democrática e inclusiva e a preocupación pola xustiza social. A1
A5
A25
A29
A30
A41
A57
A62
B2
B3
B4
B5
B10
B11
B12
B17
B19
B22
B25
C1
C3
Capacidade de emprego das TIC como ferramentas que, adecuadamente integradas no curriculum, poden contribuir a mellora da formación docente, da calidade do ensino nos niveis da educación infantil e que poden favorecer os procesos de construcción do coñecemento por parte dos estudantes. A21
A25
A28
A41
A62
A63
A64
B1
B7
B9
B14
B15
B25
C7

Contidos
Temas Subtemas
1. TECNOLOGÍAS, SOCIEDAD Y EDUCACIÓN: LOS CENTROS EDUCATIVOS Y LA INTEGRACIÓN DE LAS TIC 1.1. Procesos de globalización y las TIC. Influencia en el sistema educativo y la formación de profesores y estudiantes.

1.2. TIC, contenidos y escuela: Planes, programas, proyectos y Leyes para el trabajo con TIC en los centros.
2. CENTROS, PROFESORES Y ESTUDIANTES DE EDUCACIÓN INFANTIL FRENTE A LA RED. USO, DISEÑO, ELABORACIÓN Y UTILIZACIÓN DE LAS TECNOLOGÍAS EN LOS CENTROS. 2.1. Entornos, materiales y herramientas virtuales como recursos didácticos para la comunidad educativa de los centros de primaria.

2.2. Elaboración de nuestro proyecto educativo con TIC. Planificación de contenidos y actividades para ciclos, materias y áreas.
3. PROYECTOS EN RED INTERCENTROS. PROPUESTAS INNOVADORAS 3.1. Recursos en web para el aprendizaje colaborativo y cooperativo entre los centros educativos. El trabajo entre los centros de Primaria en el uso compartido de las TIC.

3.2. Nuevos Centros educativos en nuevos espacios para la formación y el aprendizaje.

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral A1 A13 A21 21 6 27
Traballos tutelados A21 A25 A28 A29 A30 A41 B1 B7 B9 B10 B11 B25 C3 C8 7 25 32
Aprendizaxe colaborativa A5 A29 A41 A63 A64 B2 B5 C4 4 10 14
Prácticas a través de TIC A57 A62 B4 B25 C3 C6 4 10 14
Lecturas A1 A21 B3 B6 B14 C6 C7 C8 1 15 16
Presentación oral A30 A41 B7 B9 B10 B12 B15 B17 B19 B22 B25 C1 C3 4 15 19
Proba mixta A1 A21 A28 A41 A63 C6 C8 1 25 26
 
Atención personalizada 2 0 2
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Na actividade de sesión maxistral traballaranse os contidos que conforman o marco teórico mediante a exposición oral, guiada co uso de presentacións, de medios audiovisuais e coa introdución de cuestións dirixidas ao alumnado coa finalidade de favorecer a aprendizaxe e a construción do coñecemento.

Realizarase unha exposición xeral introdutoria de cada un dos distintos temas de que consta o programa, indicando os aspectos que o alumnado debe ampliar co seu traballo persoal, coas oportunas orientacións bibliográficas.
Traballos tutelados En torno aos diferentes temas proporase a realización de pequenos traballos de grupo baseados en prácticas a través de TIC. Estas actividades iniciaranse na aula e deberán ser completados mediante o traballo autónomo do alumnado, atendendo as indicacións que se proporcionarán a través da atención personalizada do profesor aos diferentes grupos.

Para a realización destes traballos tomaranse como referencia tanto os materiais básicos da materia así como outros complementarios. Basearanse no traballo con distintos recursos na rede, con distintos programas de software gratuíto e ferramentas de autor e coa pizarra dixital. Finalmente, a través da exposición na aula, cada grupo compartirá os traballos realizados cos demais grupos.
Aprendizaxe colaborativa Asesoramiento personalizado para el desarrollo de los debates y para el trabajo colaborativo y cooperativo; para el reparto de tareas por grupos; para la motivación en la cooperación de los grupos y orientación en las discusiones dirigidas que surgen de los debates en grupo.
Prácticas a través de TIC Metodoloxía que permite ao alumnado aprender de forma efectiva, a través de actividades de carácter práctico (demostracións, simulacións, etc.) a teoría dun ámbito de coñecemento, mediante a utilización das tecnoloxías da información e as comunicacións. As TIC supoñen un excelente soporte e canal para o tratamento da información e aplicación práctica de coñecementos, facilitando a aprendizaxe e o desenvolvemento de habilidades por parte do alumnado.
Lecturas Son un conxunto de textos e documentación escrita que se recolleron e editaron como fonte de profundización nos contidos traballados.
Presentación oral Presentación oral de los trabajos tutelados
Proba mixta Prueba que integra preguntas tipo de pruebas de ensayo y preguntas tipo de pruebas objetivas.
En cuanto a preguntas de ensayo, recoge preguntas abiertas de desarrollo. Además, en cuanto preguntas objetivas, puede combinar preguntas de respuesta múltiple, de ordenación, de respuesta breve.

Atención personalizada
Metodoloxías
Aprendizaxe colaborativa
Traballos tutelados
Prácticas a través de TIC
Descrición
A atención personalizada que se describe en relación a estas metodoloxías concíbense como momentos de traballo presencial co profesor, polo que implican unha participación obrigatoria para o alumnado. Corresponde coa atención e seguimento do traballo realizado por cada grupo na realización da proposta educativa, na preparación da presentación oral da mesma e na preparación do exame escrito.

A forma e o momento en que se desenvolverá indicarase en relación a cada actividade ao longo do curso segundo o plan de traballo da materia.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Traballos tutelados A21 A25 A28 A29 A30 A41 B1 B7 B9 B10 B11 B25 C3 C8 En relación cos traballos tutelados valorarase:
- A consideración y a resposta de todos los puntos do Guión do Portafolio
- A adecuación, coherencia e a metodolxía das propostas de traballo.
- A profundidade e a orixinalidade do contido.
- O dominio das aplicacións e ferramentas virtualis utilizadas na elaboración das propostas educativas.
- A utilización de fontes documentais complementarias e actuais.
55
Proba mixta A1 A21 A28 A41 A63 C6 C8 A proba mixta consistirá en dar resposta a varias cuestións que implicarán un tratamento global e integrado dos contidos abordados ao longo da materia.







30
Presentación oral A30 A41 B7 B9 B10 B12 B15 B17 B19 B22 B25 C1 C3 Se valorará la puesta en escena del grupo de Trabajo tuteleado.
- Calidad de la exposción, síntesis, argumentaciones.
- A presentación e a claridade na exposición.
- O tratamento dunha linguaxe propia do contexto disciplinar.
15
 
Observacións avaliación

1. OPCIÓNS DE AVALIACIÓN:

Opción A.
Alumnado con dedicación completa: asistencia/participación nas actividades de clase mínima do 80%:
   a) Elaboración e presentación dos traballos de pequeno grupo (70%).
   b) Un exame escrito sobre os contidos da materia (30%).

Opción B.
Alumnado con recoñecemento de dedicación a tempo parcial e
dispensa académica de exención de asistencia, segundo establece a "NORMA QUE REGULA O RÉXIME DE DEDICACIÓN AO ESTUDO DOS ESTUDANTES DE GRAO NA UDC (Arts. 2.3; 3.b e 4.5) (29/5/212).
Alumnado cunha asistencia/participación  nas actividades de clase mínima do 80%:
   a) Elaboración e presentación dos traballos de pequeno grupo (70%).
   b) Un exame escrito sobre os contidos da materia (30%).

2. OBSERVACIONS ADICIONAIS:
1- Para superar a materia é necesario obter unha puntuación do 50% do peso de cada unha das partes obxecto de avaliación (traballos tutelados e proba mixta).

2- O traballo tutelado final presentarase antes da data do exame oficial (para presentarse ao exame é condición indispensable ter presentados e aprobados os traballos).

3- Duas faltas de asistencia sin xustificar baixa un punto na nota final.

4- A convocatoria de xullo estará sometida aos mesmos criterios que a convocatoria de xaneiro.

5- Se aconsella disponer de ordenador portátil ou tableta  persoal en todas as sesions.


Fontes de información
Bibliografía básica
  1. Legislación Xunta de Galicia Curriclum Oficial Educación Infantil http://www.edu.xunta.gal/portal/sites/web/files/protected/content_type/file/2010/05/26/lexislacion_da_educacion_infantil_en_galicia.pdf

  2. Didáctica de las enseñanzas artísticas impartidas en las Facultades de Educación y Tecnologías de la Información y la Comunicación: la webquest como estrategia metodológica construccionista

  3. Pedro Victorio Salido López Árbol académico, Francisco Maeso Rubio

    Arte, individuo y sociedad, ISSN 1131-5598, Vol. 26, Nº 1, 2014, págs. 153-172

    Árbol académico 
  4. Las TIC y la función tutorial en la etapa de educación infantil: la opinión del profesorado de centros públicos del sur de Galicia

    Camilo Isaac Ocampo Gómez Árbol académico, Mónica Caeiro González, José Antonio Sarmiento Campos Árbol académico

    Revista Española de Orientación y Psicopedagogía, ISSN 1139-7853, ISSN-e 1989-7448, Vol. 23, Nº 2, 2012, págs. 60-78


  5. Potencialidades y limitaciones de la pizarra digital interactiva: Una revisión crítica de la literatura

    Ferran Gandol Casado, Elena Carrillo Álvarez Árbol académico, Miquel Angel Prats Fernández Árbol académico

    Pixel-Bit: Revista de medios y educación, ISSN 1133-8482, Nº. 40, 2012, págs. 171-183


  6. Recursos digitales y prácticas de clase: esquemas de acción del profesorado de Educación Infantil

    María Clemente Linuesa Árbol académico, Elena Ramírez Orellana Árbol académico, Begoña Orgaz Baz Árbol académico, Jorge Martín Domínguez Árbol académico

    Revista de educación, ISSN 0034-8082, Nº 356, 2011, págs. 211-232


  7. Retos para la figura de la Coordinación TIC: revisión de sus funciones y propuestas orientadas a la implantación del proyecto Escuela 2.0

    María Rosa Fernández Sánchez Árbol académico, María José Sosa Díaz Árbol académico, María Carmen Garrido Arroyo Árbol académico

    REDEX. Revista de educación de Extremadura, ISSN-e 2173-9536, Nº. 1, 2011, págs. 55-75



  8. La competencia digital en la formación de los futuros maestros: percepciones de los alumnos de los Grados de Maestro de la Facultad de Educación de Albacete

    Ramón Cózar Gutiérrez Árbol académico, Manuel Jacinto Roblizo Colmenero Árbol académico

    RELATEC: Revista Latinoamericana de Tecnología Educativa, ISSN-e 1695-288X, Vol. 13, Nº. 2, 2014, págs. 119-133


  9. La formación de docentes en tecnología educativa: espacio para la reflexión sobre las pedagogías online

    Joaquín Paredes Labra Árbol académico

    RELATEC: Revista Latinoamericana de Tecnología Educativa, ISSN-e 1695-288X, Vol. 15, Nº. 2, 2016, págs. 143-153


  10. ¿Qué pasa con la escuela TIC?

    Jordi Adell Segura Árbol académico, Manuel Area Moreira Árbol académico

    Cuadernos de pedagogía, ISSN 0210-0630, Nº 462, 2015 (Ejemplar dedicado a: ¿Qué pasa con la escuela TIC?), págs. 10-12


  11. Las pedagogías escolares emergentes

    Jordi Adell Segura Árbol académico, Linda Johanna Castañeda Quintero Árbol académico

    Cuadernos de pedagogía, ISSN 0210-0630, Nº 462, 2015 (Ejemplar dedicado a: ¿Qué pasa con la escuela TIC?), págs. 21-25


  12. Para saber más

    Jordi Adell Segura Árbol académico, Manuel Area Moreira Árbol académico

    Cuadernos de pedagogía, ISSN 0210-0630, Nº 462, 2015 (Ejemplar dedicado a: ¿Qué pasa con la escuela TIC?), págs. 113-117


  13. Presentación del Monográfico. WebQuest: 20 años utilizando Internet como recurso para el aula

    Jordi Adell Segura Árbol académico, Santiago Mengual-Andrés Árbol académico, Rosabel Roig-Vila Árbol académico

    Edutec: Revista electrónica de tecnología educativa, ISSN-e 1135-9250, Nº. 52, 2015 (Ejemplar dedicado a: Webquest: 20 años utilizando Internet como recurso para el aula)


  14. Las aulas de la Escuel@ Digit@l

    Manuel Area Moreira Árbol académico

    Aula de innovación educativa, ISSN 1131-995X, Nº 269, 2018, págs. 12-16


  15. Las TIC y las pedagogías del aprendizaje experiencial

    Manuel Area Moreira Árbol académico, María Belén San Nicolás Santos

    Comunicación y pedagogía: Nuevas tecnologías y recursos didácticos, ISSN 1136-7733, Nº 299-300, 2017 (Ejemplar dedicado a: La escuela en la sociedad digital), págs. 16-21


  16. El proceso de integración y uso pedagógico de las TIC en los centros educativos: un estudio de casos

    Manuel Area Moreira Árbol académico

    Revista de educación, ISSN 0034-8082, Nº 352, 2010 (Ejemplar dedicado a: Las TIC en la educación obligatoria, de la teoría a la política y la práctica), págs. 77-97

    Artículo
Universidade da coruña
Bibliografía complementaria

2.Las TIC integradas en el currículo de Infantil

María Lourdes Giraldo Vargas

Experiencias educativas en las aulas del siglo XXI: innovación con TIC / coord. por José Hernández Ortega, Massimo Pennesi, Diego Sobrino López, Azucena Vázquez Gutiérrez, 2011, ISBN 978-84-08-10551-0, págs. 29-33


3.Una buena práctica de introducción de las TIC en el Aula de Infantil

María Rosa Fernández Sánchez Árbol académico, María Carmen Garrido Arroyo Árbol académico, Jesús Montero Melchor

I Simposio internacional "Buenas prácticas educativas con TIC" [Recurso electrónico]: Cáceres, 5 y 6 de noviembre, 2009, facultad de formación del profesorado, universidad de Extremadura / coord. por Jesús Valverde Berrocoso Árbol académico, 2011, ISBN 978-84-7723-927-7, págs. 119-126


4.Buenas prácticas con TIC en Educación Infantil

María Rosa Fernández Sánchez Árbol académico

Políticas educativas y buenas prácticas con TIC / coord. por Juan de Pablos Pons Árbol académico, Manuel Area Moreira Árbol académico, Jesús Valverde Berrocoso Árbol académico, José Miguel Correa Gorospe Árbol académico, 2010, ISBN 978-84-9980-002-8, págs. 149-154


5.Más allá de las TIC en Infantil

Marta Reina Herrera, Sara Reina Herrera

Innovación educativa: más allá de la ficción / coord. por Manuel Fernández Navas Árbol académico, Noelia Alcaraz Salarirche Árbol académico, 2016, ISBN 978-84-368-3544-1, págs. 89-98


6.Flipped Classroom: Innovando en Educación Infantil con alumnado de Altas Capacidades

Ana Belén Fernández del Río Árbol académico, Alberto José Barreira Arias Árbol académico

Congreso Internacional de Innovación y Tecnología Educativa en Educación Infantil / coord.por Rosalía Romero Tena Árbol académico, 2016, págs. 1-10


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente
Deseño, desenvolvemento e avaliación do currículo/652G01002

Materias que continúan o temario

Observacións
  1. Asistir ás sesións presenciais. Se controlará la asistencia a todas las sesiones. 
  2. Realizar o traballo de forma continua ao longo de todo o curso.
  3. Levar a cabo un adecuado traballo en equipo e cooperativo.
  4. Asistir a titorías sempre que se teñan dúbidas.
  5. Traballar de forma individual e en grupo con todos os documentos, artigos, presentacións e demais recursos de cada bloque.
  6. Preparar de forma adecuada as presentacións orais.
  7. Realizar algún curso de manexo de ferramentas informáticas que ofrece a AFI se for preciso.


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías