Datos Identificativos 2020/21
Asignatura (*) Intervención psicolóxica no contexto familiar Código 652G01017
Titulación
Grao en Educación Infantil
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 2º cuadrimestre
Segundo Formación básica 6
Idioma
Castelán
Inglés
Modalidade docente Híbrida
Prerrequisitos
Departamento Psicoloxía
Coordinación
López Larrosa, Silvia
Correo electrónico
silvia.lopez.larrosa@udc.es
Profesorado
López Larrosa, Silvia
Vazquez Grobas, Maria Amparo
Correo electrónico
silvia.lopez.larrosa@udc.es
amparo.vazquez@udc.es
Web
Descrición xeral Os alumnos de educación infantil necesitan saber cómo relacionarse coas familias e qué dimensións é preciso ter en conta á hora de fixar as bases da colaboración con elas. Se trata de crear un clima de apoio mutuo e de colaboración que permita a mellora dos alumnos e da propia prática docente.

Plan de continxencia 1. Modificacións nos contidos
Non
2. Metodoloxías
*Metodoloxías docentes que se manteñen
Presentación oral: videograbada
Exame: on line
Actividades iniciáis: videograbadas
Lecturas
Sesión maxistral: videograbada
*Metodoloxías docentes que se modifican
Estudo de caso e simulación se xuntan nunha soa actividade que computa o 40% da nota.
3. Mecanismos de atención personalizada ao alumnado
Correo electrónico, Moodle ou Teams
4. Modificacións na avaliación
Estudo de caso e simulació: xuntas valen o 40% da nota e se agruparán nunha única actividade.
*Observacións de avaliación:
No caso do alumnado con dispensa farán o seu exame específico como non asistentes a distancia a través de Moodle ou outra plataforma. Exame 75% da nota. 25% simulación ou estudo de caso que será similar ós alumnos asistentes.
5. Modificacións da bibliografía ou webgrafía
Non

Competencias do título
Código Competencias do título
A1 Comprender os procesos educativos e de aprendizaxe no período de 0-6, no contexto familiar, social e escolar.
A10 Crear e manter lazos de comunicación coas familias para incidir eficazmente no proceso educativo.
A11 Coñecer e saber exercer as funcións de titor e orientador en relación coa educación familiar.
A12 Promover e colaborar en accións dentro e fóra da escola, organizadas por familias, concellos e outras institucións con incidencia na formación cidadá.
A13 Analizar e incorporar de forma crítica as cuestións máis relevantes da sociedade actual que afectan á educación familiar e escolar: impacto social e educativo das linguaxes audiovisuais e das pantallas; cambios nas relacións de xénero e interxeracionais; multiculturalidade e interculturalista; discriminación e inclusión social e desenvolvemento sustentable.
A14 Coñecer a evolución histórica da familia, os diferentes tipos de familias, de estilos de vida e educación no contexto familiar.
A32 Valorar a relación persoal con cada estudante e a súa familia como factor de calidade da educación.
B1 Aprender a aprender.
B2 Resolver problemas e tomar decisións de forma efectiva.
B3 Aplicar un pensamento crítico, autocrítico, lóxico e creativo.
B6 Comportarse con ética e responsabilidade social como cidadán e como profesional.
B7 Comunicarse de maneira efectiva nun contorno de traballo.
B8 Capacidade de adaptación a situacións novidosas.
B10 Capacidade de análise e síntese.
B11 Capacidade de busca e manexo de información.
B15 Capacidade para asumir a necesidade dun desenvolvemento profesional continuo, a través da reflexión sobre a propia práctica.
B16 Capacidade para integrarse e comunicarse con expertos noutras áreas e en contextos diferentes.
B17 Capacidade para presentar, defender e debater ideas utilizando argumentos sólidos.
B18 Capacidade para relacionarse positivamente con outras persoas.
B19 Comunicación oral e escrita na lingua materna.
B20 Coñecemento de outras culturas e de outras costumes.
B21 Coñecemento e comunicación en linguas estranxeiras.
B22 Creatividade ou capacidade para pensar as cousas desde diferentes perspectivas, ofrecendo novas solucións aos problemas.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C2 Dominar a expresión e a comprensión de forma oral e escrita dun idioma estranxeiro.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Crear e manter lazos de comunicación coas familias para incidir eficazmente no proceso educativo. A10
Coñecer e saber exercer as funcións de titor e orientador en relación coa educación familiar A11
Promover e colaborar en accións dentro e fóra da escola, organizadas por familias, concellos e outras institucións con incidencia na formación cidadá. A12
Analizar e incorporar de forma crítica as cuestións máis relevantes da sociedade actual que afectan á educación familiar e escolar: impacto social e educativo das linguaxes audiovisuais e das pantallas; cambios nas relacións de xénero e interxeracionais; multiculturalidade e interculturalista; discriminación e inclusión social e desenvolvemento sustentable. A13
Coñecer a evolución histórica da familia, os diferentes tipos de familias, de estilos de vida e educación no contexto familiar. A14
Resolver problemas e tomar decisións de forma efectiva B2
Comportarse con ética e responsabilidade social como cidadán e como profesional B6
Comunicarse de maneira efectiva nun contorno de traballo B7
Capacidade de adaptación a situacións novidosas. B8
Capacidade para integrarse e comunicarse con expertos noutras áreas e en contextos diferentes. B18
Coñecemento de outras culturas e de outras costumes. B20
Dominar a expresión e a comprensión de forma oral e escrita dun idioma estranxeiro C2
Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común. C4
Comprender os procesos educativos e de aprendizaxe no período de 0-6, no contexto familiar, social e escolar. A1
Valorar a relación persoal con cada estudante e a súa familia como factor de calidade da educación. A32
Aprender a aprender B1
Resolver problemas e tomar decisións de forma efectiva. B3
Capacidade de análise e síntese. B10
Capacidade de busca e manexo de información. B11
Capacidade para integrarse e comunicarse con expertos noutras áreas e en contextos diferentes. B16
Coñecemento e comunicación en linguas estranxeiras B21
Creatividade ou capacidade para pensar as cousas desde diferentes perspectivas, ofrecendo novas solucións aos problemas. B22
Capacidade para presentar, defender e debater ideas utilizando argumentos sólidos. B17
Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse. C6
Capacidade para asumir a necesidade dun desenvolvemento profesional continuo, a través da reflexión sobre a propia práctica. B15
Comunicación oral e escrita na lingua materna. B19
Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma. C1

Contidos
Temas Subtemas
1. Teorías e conceptos 1.1.Familia e diversidade familiar
1.2.O ciclo vital familiar
1.3. A familia como sistema: precisións teóricas e conceptuaies
1.4. Ecoloxía da familia
2. Familia e procesos 2.1. Procesos familiares
2.2. A familia como contexto de aprendizaxe de pais e fillos
3. Técnicas efectivas de intervención psicolóxica familiar 3.1. Formas efectivas de conexión coas familias
3.2. As actividades grupais con familias
3.3. A entrevista individual:
3.3.1. Primeira entrevista: creación de un clima relacional, identificación de fortalezas e fixación de objetivos comunes
3.3.2. Sucesivas entrevistas


4. Familias en situacións especiais 4.1. Familias e necesidades educativas especiais
4.2. Familias e diversidade socio-cultural
4.3. Familias e divorcio

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Actividades iniciais A1 A12 C4 2 0 2
Sesión maxistral A11 A13 A14 B3 B10 B11 B20 C6 18 0 18
Lecturas B1 B21 C1 C2 0 35 35
Proba de resposta múltiple A11 A14 B20 C1 C2 2 36 38
Simulación A10 A12 B2 B6 B7 B8 B16 B18 14 9 23
Estudo de casos A11 A32 B2 B6 B15 B22 4 10 14
Presentación oral B17 B19 C1 C2 2 16 18
 
Atención personalizada 2 0 2
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Actividades iniciais A través das actividades iniciais se realizará a presentación da asignatura e se identificarán os coñecementos previos.
Sesión maxistral A profesora responsable fará unha exposición de temáticas ccomplexas conceptualmente e que requiren unha exposición detallada, como, por exemplo, sobre as teorías da familia.
Lecturas As lecturas as veces se discutirán en clase e outras deberán expoñelas na aula.
Proba de resposta múltiple Se fará un examen tipo test para verificar os aprendixajes básicos teóricos e conceptuais.
Simulación As simulacións implican que a través de xogos de roles se presentan diversas situacións, tanto problemáticas como non, que exixen unha relación bidireccional entre a familia e escola a través de cartas ou entrevistas individuais.
Estudo de casos En pequeños grupos deberán discutir sobre a maneira de abordar un caso e presentar por escrito as súas liñas de actuación.
Presentación oral Se ofrecerá a oportunidade de exponer unha temática do temario

Atención personalizada
Metodoloxías
Presentación oral
Descrición
En todas as actividades que requiren unha atención persoalizada, se atenderá ó alumnado, na aula mentras traballan grupalmente, por exemplo, no estudo de caso, ou, no despacho.
Pero, a través de Moodle poden comunicarse cos docentes responsables de seu grupo e igualmente o teléfono ou o correo electrónico poden usalo para consultar dudas ou concertar citas. Tamén se pode atender a través de Teams ou outros medios de video-reunión dispoñibles na UDC.
En horario de tutoría se atenderá previa cita.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Proba de resposta múltiple A11 A14 B20 C1 C2 Se fará en examen tipo test con tres alternativas de resposta na que so unha é correcta e donde restan errores. 40
Presentación oral B17 B19 C1 C2 Se valorará o dominio do tema, da linguaxe expositiva, a capacidade didáctica e o dominio das novas tecnoloxías. 20
Estudo de casos A11 A32 B2 B6 B15 B22 En pequenos grupos deberán discutir sobre a maneira de abordar o caso e presentar por escrito as súas propostas/respostas. 15
Simulación A10 A12 B2 B6 B7 B8 B16 B18 Os alumnos serán evaluados según a súa execución no xogo de roles. Nota: "Alumnos" se refire a homes e mulleres. 25
 
Observacións avaliación

ALUMNADO ASISTENTE:

Se considera asistente ó alumnado que asiste ás clases interactivas na aula e que fai a presentación oral virtual. A presentación oral a farán a través de Moodle realizando unha grabación da presentación. Será unha presentación grupal. Este alumnado deberá, por tanto, facer a súa presentación, facer o seu exame específico, presentar o estudio de caso según indique a docente responsable e traballar nas simulacións na aula. A matrícula de honra se concederá a partir de 9,5. Para solicitala se fará un escrito razoado dirixido á docente da asignatura. Pode enviarse a través de correo electrónico.

A calificación do alumnado asistente depende do cálculo de xogo de roles, estudo de caso, exame e presentación oral. A nota ha de ser de 5 para ter aprobado pero contando coas aportaciones de cada un dos apartados de evaluación.  Cando a asistencia ás clases interactivas sexa menor do 80%, poderá incorporarse ás actividades da aula pero fará o exame como alumno/a non presencial. E poderá facer a simulación na aula ou facer a actividade fixada para o alumnado con dispensa.

ALUMNADO NON ASISTENTE: Se considerarán como tales aqueles que se acollan á modalidade non presencial (con dispensa) e aqueles que non cheguen ó 80% de asistencia ás clases interactivas. A súa calificación dependerá da nota do exame, que será específico para este alumnado.

O exame será tipo test e nel se incluirán preguntas de todo o dado na materia, tanto nas clases teóricas como nas interactivas.

Se considera aprobado so a partir de 5. O exame é o 75% da nota. O 25% restante é o traballo de simulación ou de estudo de caso.

Docencia non presencial. En caso de confinamento ou imposibilidade de impartir ás clases interactivas, o calquera outra circunstancia sobrevida, o alumnado asistente fará o seu exame a distancia a través de Moodle. A exposición a fará a través de Moodle realizando unha grabación da presentación como na opción presencial. O xogo de roles e o estudo de caso se agruparán en unha única avaliación, de modo que xogo de roles e estudo de caso suporán o 40% da nota e se indicarán as actividades que deberán realizar e cómo deberán facelas non presencialmente.
No caso do alumnado con dispensa farán o seu exame específico como non asistentes a distancia a través de Moodle ou outra plataforma.
Se indicará cómo farán para entregar o traballo de simulación ou o estudo de caso.

Fontes de información
Bibliografía básica Deslandes, R. (2019). A framework for school-family collaboration integrating some relevant factors and processes. Aula Abierta, 48(1), 11-18
Amatea, E. S. (2009). Building Culturally Responsive Family School Relationships. Boston, MA: Pearson
García-Bacete, F.J. (2006). Cómo son y cómo podrían ser las relaciones entre escuelas y familias en opinión del profesorado. Cultura y Educación, 18(3-4),
Sheridan, S-M. y Kratochwill, T.R. (2008). Conjoint behavioural consultation, Promoting family-school connections and interventions. Nueva York: Springer
Vázquez Huertas, C. & López-Larrosa, S. (2014). Creencias sobre la relación familia-escuela. Cambios en el futuro profesorado tras recibir formación específica. Revista de estudios e investigación en psicología y educación, 1, 111-121
Robledo, P. y García, J.N. (2007). El entorno parental en la intervención de personas con dificultades del desarrollo. . Dificultades del desarrollo. Evaluación e intervención
López Larrosa, S. (2009). El sistema familiar ante el divorcio: procesos y cambios estructurales, y su relación con la escuela y otros contextos. Cultura y Educación, , 21(4), 391-402
De Sáinz Ferrer, N., Martínez Ferrer, J. y Ruiz Salguero, J.M. (2011). Entrevista familiar en la escuela. Pautas concretas.. Madrid: Pirámide.
Ceballos, E. Triana, B. & Rodríguez Hernández, J.A. (2019). Expectativas del futuro profesorado de Educación Infantil y Primaria sobre el desarrollo infantil en distintas estructuras familiares1. Aula Abierta, 48(1), 67-76
Dowling, E. y Osborne, E (1996). Familia y escuela. Una aproximación conjunta y sistémica a los problemas infantiles. Barcelona. Paidós.
López Larrosa y Escudero (2003). Familia, evaluación e intervención. Madrid. CCS
Martínez González, R.A. Pérez Herrero, M.H. ; Peña del Agua, B.M., Garcia González, M.P y Martínez (2004). Fomento de las relaciones de colaboración entre las familias y el profesorado a través de un programa de desarrollo de habilidaes para el uso del lenguaje en niños de edad infantil. Infancia y Aprendizaje,27 (4), 425-435
García-Bacete, F.J. (2006). Guía de recursos para promover las relaciones entre escuelas y familias.. Cultura y Educación, 18(3), 311-328.
Rothe, A., Urban, M. & Werning; R. (2014). Inclusive transition processes – considering socio-economically disadvantaged parents’ views and actions for their child’s successful school start. Early Years: An International Research Journal, 34(4), 364-376
García-Bacete, F.J. y Martínez-González, R.A. (2006). La relación entre los centros escolares, las familias y los entornos comunitarios como factor de calidad de la educación de menores y adultos. . Cultura y Educación, 18(3-4), 213-218.
López Larrosa (2009). La relación familia-escuela. Madrid. CCS
Ríos, J.A. (2005). Los ciclos vitales de la familia y la pareja. Madrid. CCS
Walker, J.M.T., Wilkins, A.S., Dallaire, J.R., Sandler, H.M., Hoover-Dempsey, K.V. (2006). Parental involvement: model revision through scale development. The Elementary School Journal, 106(2), 85-104.
Martínez-González, R.A y Pérez-Herrero, M.H. (2006). Propuestas metodológicas para una educación de calidad a través de las relaciones entre centros docentes, familias y entidades comunitarias. Cultura y Educación, 18(3-4), 231-246.
López-Larrosa, S., Richards, A., Morao Rodríguez, S.A., & Gómez Soriano, L (2019). Teachers and trainee teachers’ beliefs about family-school relationships. . Aula Abierta, 48(1), 59-66.
Freeman,J. Epston, D. y Lobovits, D. (2001). Terapia narrativa con niños. Barcelona: Paidós
Glasgow, N.A. y Whitney, P.J (2009). What successful schools do to involve families. California: Cowing Press

  O alumnado contará con bibliografía ordenada por temas que se proporcionará ó comezo do cuatrimestre

Bibliografía complementaria


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións

As asignaturas de Psicoloxía do desenrolo de 0 a 6 años e a asignatura de atención temperá complementan esta asignatura polo papel tan relevante da familia no desenrolo na idade infantil e pola importancia da participación dos páis na atención temperá. Igualmente, se da complementariedade entre a asignatura de orientación e titoría e intervención psicolóxica no contexto farmiliar.

Recomendase os envios dos borradores dos traballos telemáticamente según indiquen os docentes responsables e, de non ser posible, especialmente cando se trata dos traballos definitivos, non utilizar plásticos,  elixir a impresión a doble cara, empregar papel reciclado e evitar imprimir borradores.  
Debese facer un uso sostible dos recursos e a prevención de impactos negativos sobre o medio natural.  
Debese ter en conta dos principios éticos relacionados cos valores de sostenibilidade nos comportamentos persoais e profesionais.


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías