Identifying Data 2019/20
Subject (*) Teaching Physical Expression Code 652G01020
Study programme
Grao en Educación Infantil
Descriptors Cycle Period Year Type Credits
Graduate 2nd four-month period
Second Obligatory 6
Language
Spanish
Galician
Teaching method Face-to-face
Prerequisites
Department Didácticas Específicas e Métodos de Investigación e Diagnóstico en Educación
Coordinador
Varela Garrote, Lara
E-mail
lara.varela@udc.es
Lecturers
Arufe Giraldez, Victor
Varela Garrote, Lara
E-mail
v.arufe@udc.es
lara.varela@udc.es
Web http://campusvirtual.es/moodle/
General description A presenza da motricidade no currículo oficial entre os 0 a 6 anos é relevante. Pero o seu interese pódese comprobar mellor observando como a infancia emprega xogo e movemento de forma espontánea para coñecer o mundo que lle rodea e adaptarse a el.
O xogo e a motricidade van ser os principais vehículos a través dos cales os nenos e nenas en idade infantil adaptaranse ao mundo que os rodea. Con eles van experimentar, coñecer, observar, reter, aprender, a educarse. Por iso é polo que estes contidos -xogo e movemento-, van ser os eixos principais da materia.
Aínda que a infancia vai experimentar a motricidade de forma global, o estudiantado da materia analizará a través de diversas temáticas e tendo como referencia o currículo desta etapa, os compoñentes principais da motricidade nestas idades: as capacidades perceptivo-motoras, as habilidades motrices, as capacidades expresivas e o xogo como contido articulador de todos os demais. A parte de coñecer estes aspectos teóricos e o seu desenvolvemento, os estudantes aplicaranos en propostas de carácter práctico.
Outro aspecto de interese que se verá na materia é a importancia do asentamento de hábitos saudables nestas idades. Nos últimos tempos o índice de obesidade infantil viuse incrementado de forma considerable e faise necesaria unha formación de base para que nas Escolas Infantís se colabore para frear o seu acelerado crecemento.
Os coñecementos achegados pola materia de Didáctica da Expresión Corporal pretenden estudar, explorar, descubrir e vivenciar todas aquelas manifestacións motrices dentro dunha formulación global, para dotar ao futuro Graduado Educación Infantil non só de coñecementos e vivencias, senón tamén de estratexias e formas de ensinar teórico-prácticas.

Study programme competencies
Code Study programme competences
A1 Comprender os procesos educativos e de aprendizaxe no período de 0-6, no contexto familiar, social e escolar.
A4 Recoñecer a identidade da etapa e as súas características cognitivas, psicomotoras, comunicativas, sociais, afectivas.
A5 Saber promover a adquisición de hábitos en torno á autonomía, a liberdade, a curiosidade, a observación, a experimentación, a imitación, a aceptación de normas e de límites, o xogo simbólico e heurístico.
A15 Coñecer os principios básicos dun desenvolvemento e comportamento saudables.
A53 Coñecer os fundamentos musicais, plásticos e de expresión corporal do currículo desta etapa así como as teorías sobre a adquisición e desenvolvemento das aprendizaxes correspondentes.
A54 Coñecer e utilizar cancións para promover a educación auditiva, rítmica e vocal.
A55 Saber utilizar o xogo como recurso didáctico, así como deseñar actividades de aprendizaxe baseadas en principios lúdicos.
A56 Elaborar propostas didácticas que fomenten a percepción e expresión musicais, as habilidades motrices, o debuxo e a creatividade.
B1 Aprender a aprender.
B2 Resolver problemas e tomar decisións de forma efectiva.
B3 Aplicar un pensamento crítico, autocrítico, lóxico e creativo.
B4 Traballar de forma autónoma con iniciativa e espírito emprendedor.
B5 Traballar de forma colaborativa.
B6 Comportarse con ética e responsabilidade social como cidadán e como profesional.
B9 Autonomía na aprendizaxe.
B10 Capacidade de análise e síntese.
B11 Capacidade de busca e manexo de información.
B12 Capacidade de organización e planificación.
B15 Capacidade para asumir a necesidade dun desenvolvemento profesional continuo, a través da reflexión sobre a propia práctica.
B17 Capacidade para presentar, defender e debater ideas utilizando argumentos sólidos.
B18 Capacidade para relacionarse positivamente con outras persoas.
B19 Comunicación oral e escrita na lingua materna.
B22 Creatividade ou capacidade para pensar as cousas desde diferentes perspectivas, ofrecendo novas solucións aos problemas.
B23 Habilidades sociais para exercer o liderado na aula.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C5 Entender a importancia da cultura emprendedora e coñecer os medios ao alcance das persoas emprendedoras.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.

Learning aims
Learning outcomes Study programme competences
Coñecer os fundamentos da motricidade presentes no currículo desta etapa. A4
A53
B1
B9
B10
B17
C1
C8
Aplicar os fundamentos motrices presentes no currículo desta etapa a través do deseño, xustificación, aplicación e avaliación de propostas didácticas que fomenten o desenvolvemento de habilidades motrices, capacidades perceptivo-motrices e/ou expresivas. A4
A53
A54
A55
A56
B1
B2
B3
B4
B5
B6
B9
B10
B11
B12
B22
B23
C1
C3
C5
C8
Saber empregar o xogo como recurso didáctico, así como deseñar actividades de aprendizaxe baseadas en principios lúdicos. A5
A53
A54
A55
A56
B1
B3
B4
B5
B11
B15
B19
C1
C5
C6
Valorar críticamente a presenza do xogo motor, a súa importancia e repercusións no contexto da Educación Infantil. A55
B1
B3
B6
B9
B17
C1
Coñecer o desenvolvemento motor dos nenos e nenas de 0 a 6 anos. A1
A53
A56
B1
B3
B5
B11
B19
C1
C3
C8
Experimentar intervencións prácticas analizando críticamente a súa aplicación á Educación Infantil. A1
A53
A54
A55
B1
B3
B10
B15
B18
Coñecer aspectos teóricos sobre os hábitos saudables e valorar críticamente a posibilidade de xeralos desde as Escolas Infantís. A1
A4
A5
A15
A53
B1
B3
B6
B9
B10
B17
C1
C4
C7
C8

Contents
Topic Sub-topic
TEMA 1. Fundamentos da motricidade no currículo de Educación Infantil e a súa didáctica. - Introdución á motricidade e a súa relación co currículo.
- Programación e unidades didácticas.
- Metodoloxía.
- Materiais e recursos.
- Avaliación.
TEMA 2. O xogo na motricidade infantil. - O xogo motor: conceptualización.
- Importancia do xogo motor na educación infantil.
- O xogo como recurso metodolóxico na educación infantil.
- O xogo como elemento integrador dos elementos do currículo.
TEMA 3. Estudo e análise das capacidades perceptivo motrices. - Compoñentes que conforman os factores perceptivo-motrices:
* esquema corporal (tonicidade, postura, equilibrio, coordinación, lateralidad, respiración e relaxación)
* percepción espazo-temporal
* as senso-perceptivas

TEMA 4. As habilidades motrices na infancia e a sua evolución de 0 a 6 anos.
- Conceptualización
- Patróns motores básicos.
- Desprazamentos.
- Saltos.
- Manipulacións.
- Xiros.
TEMA 5. A expresión corporal na educación infantil.
- Conceptualización.
- Expresión corporal e currículo: xogo simbólico, xogos de expresión corporal, dramatizaciones, danzas e cancións.
TEMA 6. Hábitos saudables na educación infantil. - Estilo de vida saudable na educación infantil.
- Hábitos saudables na educación infantil: factor preventivo da obesidade.

Planning
Methodologies / tests Competencies Ordinary class hours Student’s personal work hours Total hours
Short answer questions A1 A4 A5 A15 A53 A55 B2 B3 B9 B10 B19 C1 2 4 6
Introductory activities B1 B6 B10 B19 C1 C4 C7 1 1.5 2.5
Document analysis A1 A4 A15 A53 A54 A55 A56 B1 B3 B4 B5 B9 B10 B11 B12 C3 C6 C8 3 15 18
Collaborative learning A1 A4 A5 A53 A54 A55 A56 B1 B2 B3 B5 B11 B12 B15 B17 B18 B19 B22 B23 C1 C5 3 0 3
Oral presentation B1 B6 B10 B17 B19 B23 C1 3 9 12
Mixed objective/subjective test A1 A4 A5 A15 A53 A54 A55 B1 B2 B9 B10 B19 2 24 26
Guest lecture / keynote speech A1 A4 A15 A53 B3 B15 C7 C8 10 10 20
Supervised projects A1 A4 A5 A53 A55 A56 B1 B2 B3 B4 B5 B6 B9 B11 B12 B18 B19 C1 2 18 20
Physical exercise A1 A4 A54 A55 A56 B1 B3 B4 B5 B9 B12 B18 15 22.5 37.5
Directed discussion A1 A4 A15 B3 B6 B17 B19 B23 C1 1 1 2
 
Personalized attention 3 0 3
 
(*)The information in the planning table is for guidance only and does not take into account the heterogeneity of the students.

Methodologies
Methodologies Description
Short answer questions Proba obxectiva dirixida a provocar o recordo dunha aprendizaxe presentada. Preséntase un enunciado en forma de pregunta para responder cunha frase específica, palabra, cifra ou símbolo.
Introductory activities Actividades que se levan a cabo antes do comezo de calquera proceso de ensino-aprendizaxe a fin de coñecer as competencias, intereses e/ou motivacións que posúe o alumnado para o logro dos obxectivos que se queren acadar vinculados a un programa formativo. Con ela preténdese obter información relevante que permita artellar a docencia para favorecer aprendizaxes eficaces e significativas, que partan dos saberes previos do alumnado.
Document analysis Técnica metodolóxica que supón o emprego de documentos audiovisuais e/ou bibliográficos relevantes para a temática da materia con actividades especificamente deseñadas para a análise dos mesmos.
Collaborative learning Conxunto de procedementos de ensino-aprendizaxe guiados de forma presencial e/ou apoiados con tecnoloxías da información e as comunicacións, que se basean na organización da clase en pequenos grupos nos que o alumnado traballa conxuntamente na resolución de tarefas asignadas polo profesorado para optimizar a súa propia aprendizaxe e o dos outros membros do grupo.
Oral presentation Presentación por parte do alumnado do proxecto ou traballo realizado e previamente aprobado polo profesorado e elixido entre este e o alumnado.
Mixed objective/subjective test Proba que integra preguntas tipo de probas de ensaio e preguntas tipo de probas obxectivas. En canto a preguntas de ensaio, recolle preguntas abertas de desenvolvemento. Ademais, en canto preguntas obxectivas, pode combinar preguntas de resposta múltiple, de ordenación, de resposta breve, de discriminación, de completar e/ou de asociación.
Guest lecture / keynote speech Exposición oral complementada co uso de medios audiovisuais e a introdución dalgunhas preguntas dirixidas aos estudantes, coa finalidade de transmitir coñecementos e facilitar as aprendizaxes.
Supervised projects Metodoloxía deseñada para promover a aprendizaxe autónoma dos estudantes, baixo a tutela do profesorado e en escenarios variados (académicos e profesionais). Está referida prioritariamente á aprendizaxe do "cómo facer as cousas". Constitúe unha opción baseada na asunción polo estudiantado da responsabilidade pola súa propia aprendizaxe.
Physical exercise Metodoloxía baseada na posta en práctica de sesións de actividade física para que o alumnado poida impartilas (función docente), vivencialas (análise da pertinencia dos contidos) ou observalas (procesos de avaliación e control). Trátase dunha metodoloxía fundamentalmente práctica, pero cunha intención de reflexión e aplicación dos aspectos teóricos relacionados.
Directed discussion Técnica de dinámica de grupos na que os membros do grupo discuten de forma libre, informal e espontánea sobre un tema, estando coordinados por un moderador ou moderadora.

Personalized attention
Methodologies
Collaborative learning
Supervised projects
Description
Para a realización dos traballos tutelados, o alumnado debe acudir en grupos reducidos a revisar o traballo (tutoría) antes da súa exposición nas prácticas de actividade física. O profesorado poderá realizar suxestións ou solicitar modificacións sobre o traballo realizado, que deberán ser aprobadas antes da entrega definitiva para a súa posta en práctica.

A aprendizaxe colaborativa realizarase en pequenos grupos que traballarán a partir de distintos documentos sobre aspectos relacionados coa materia. O profesorado orientará individualmente o traballo dos grupos, dando pautas para inicialo, revisando o proceso, resolvendo dúbidas e valorando as achegas que vaian xurdindo.

Nesta materia non se admite dispensa académica de exención de asistencia salvo no caso do alumnado con recoñecemento de dedicación a tempo parcial segundo establece a "NORMA QUE REGULA O RÉXIME DE DEDICACIÓN AO ESTUDO DOS ESTUDANTES DE GRAO NA UDC" - Aprobada polo Consello Social do 04/05/2017-. Para aquelas actividades que non poida realizar por non asistir a clase, deberá acudir ás revisións das mesmas co profesorado para poder desenvolvelas.




Assessment
Methodologies Competencies Description Qualification
Short answer questions A1 A4 A5 A15 A53 A55 B2 B3 B9 B10 B19 C1 Ao longo do curso irase expondo ao alumnado diversas probas e/ou traballos curtos para comprobar o seguimento dos contidos da materia. As probas poderanse facer individualmente ou en pequenos grupos. O resultado deste apartado da avaliación é a media das cualificacións obtidas nas probas realizadas durante o curso. 20
Mixed objective/subjective test A1 A4 A5 A15 A53 A54 A55 B1 B2 B9 B10 B19 Realizarase na data marcada oficialmente pola Universidade da Coruña. Será de carácter teórico-práctico, podendo conter preguntas tema, curtas e/ou tipo test. 50
Supervised projects A1 A4 A5 A53 A55 A56 B1 B2 B3 B4 B5 B6 B9 B11 B12 B18 B19 C1 Realizarase un traballo de aplicación dos contidos desenvolvidos na clase. O traballo poderase realizar individualmente ou en grupo. O profesorado da materia especificará os requisitos formais de presentación dos traballos, tanto na súa parte escrita como na oral. O cumprimento dos devanditos requisitos é imprescindible para que os traballos sexan aceptados. 30
 
Assessment comments

Primeira oportunidade: para acceder á avaliación descrita anteriormente, será obrigatoria a asistencia ao 80% das horas presenciais da materia. Non só bastará a asistencia senón que se computará tamén a participación activa do alumnado. É necesario superar unha puntuación mínima nos distintos apartados da avaliación para que fagan media entre eles.

Segunda oportunidade: ao alumnado que asistise a máis dun 80% das horas presenciais na primeira oportunidade, conservaránselle as cualificacións que alcanzasen a puntuación mínima sinalada polo profesorado. Terá que repetir as partes da avaliación que non alcanzasen ese mínimo.

O alumnado que non asista ao 80% das horas presenciais da materia na primeira oportunidade, ten á súa disposición un modelo de avaliación alternativo, que será o mesmo para ambas as oportunidades: proba mixta (100%), realizada na data marcada oficialmente pola Universidade da Coruña e na que se deberá demostrar o dominio dos contidos teórico-prácticos da materia. Haberá que superar ambas as partes, a teórica e a práctica para aprobar a materia.

Nesta materia non se admite dispensa académica de exención de asistencia salvo nos casos achegados no apartado de "Atención personalizada".


Sources of information
Basic

Aucouturier, B. (2004). ¿Por qué los niños y las niñas se mueven tanto? lugar de acción en el desarrollo psicomotor y la maduración psicológica de la infancia. Barcelona: Graó.

Aucouturier, B. (2012). L´enfant terrible ¿Qué hacer con el niño difícil en la escuela?. Barcelona: Graó.

A.E.M.E.I.(2001). Juegos para el desarrollo de las habilidades motrices en Educación Infantil. Málaga: Aljibe.

Antúnez, M. (2009). La educación física en el proceso educativo y la psicomotricidad en educación infantil. Almería:Tutorial Formación, S.L.

Arufe , V. (2000). Enseñanza y juegos de predeporte para niños de 4 a 7 años. Santiago: Lea.

Angel, M.A, y Sugrañes, E. (2007). La educación psicomotriz ( 3-8 años). Barcelona: Graó.

Aznar, P. (2009). La educación física en la educación infantil de 3 a 6 años. Barcelona: Inde.

Ballesteros, M. (2009). Los juegos populares en infantil y primaria: análisis y aplicación práctica. Almería: Procompal

Berruezo, P. P. (2009). Jugar por jugar. El juego en el desarrollo psicomotor y en aprendizaje infantil. Sevilla: Mad.

Blández, J. (2002). Programación de unidades didácticas según ambientes de aprendizaje. Barcelona: Inde.

Blázquez, D. (2008). Enseñar por competencias en Educación Física. Barcelona: Inde.

Burgos, V. (2009). El desarrollo psicomotor eneducación infantil (recurso electrónico). Málaga: Ediped.

Carrasco, I. y Criado, D. (2001). 66 fichas de psicomotricidad. Sevilla: Wanceulen.

Carreño, C., Blandino, D. y Marchante, J. M. (2003a). Batería Didáctica del juego: volumen I . Almería: Procompal.

Carreño, C., Blandino, D. y Marchante, J. M. (2003b). Batería Didáctica del juego: volumen II . Almería: Procompal.

Conde, J. L. (2001). Juegos para el desarrollo de las habilidades motrices en Educación Infantil. Málaga: Aljibe.

Conde, J. L., Martín, C. y Viciana, V. (1997). Las canciones motrices. Barcelona: Inde.

Conde, J.L. y Viciana, V. (1997). Fundamentos para el desarrollo de la motricidad en edades tempranas. Málaga: Aljibe.

Da Fonseca, V. (1998). Manual de observación psicomotriz. Barcelona:Inde.

Da Fonseca, V. (2001). Psicomotricidade: perspectivas multidisciplinares. Lisboa: Áncora.

David, M. (2012). Lóczy, una insólita atención personal. Barcelona: Octaedro.

Desrosiers,P. y Tousignant, M. (2005). Psicomotricidad en el aula. Barcelona: Inde.

Diez Navarro, M.C (1998). Proyectando otra escuela. Madrid : Ediciones de la Torre.

Diez Navarro, M.C (1999). Un diario de clase no del todo pedagógico. Madrid : Asociación de Maestros Rosa Sensat.

Diez Navarro, M.C (2002). El piso de abajo de la escuela. Barcelona: Graó.

Diez Navarro, M.C. (2007). Mi escuela sabe a naranja.Barcelona: Graó.

Diez Navarro, M.C. (2010). La oreja verde de la escuela. Madrid: Ediciones de la Torre.

Diez Navarro, M.C. (2011). Los Pendientes de la maestra : o cómo piensa una maestra en los niños, las escuelas, las familias y la sociedad. Barcelona : Editorial Graó.

Diez Navarro, M.C. (2013). 10 ideas clave de la educación infantil. Barcelona: Graó.

Díez Navarro, M.C. (2016). Arte en la escuela infantil : apuntes sobre la creación y la libertad. Barcelona: Graó.

Díez Navarro, M.C. (2016). El oficio del arte, soñar con el lápiz en la mano : experiencias y reflexiones en torno al abordaje del arte en la escuela infantil. Barcelona: Graó.

Escribá, A. (1999). Psicomotricidad fundamentos teóricos aplicables en la práctica. Madrid: Gymnos.

Falk, J. y Tardos, A (2000). Movimientos libres. Actividades autónomas. Barcelona: Octaedro. Rosa Sensat.

Fodor, E.,Morán, M. y Moleres, A. (2009). Todo un mundo de sorpresas. Educar jugando. El niño de 2 a 5 años. Madrid:Pirámide.

Fraguela, R., Palacios, J. y Varela, L. (1996 ). Xogos cooperativos e actividades infantís: educar na cooperación no ámbito escolar. Santiago:Lea.

Frías, C. (2005).Guía para estimular el desarrollo infantil complemento didáctico de estimulación. Sevilla: MAD.

Frías, C. (2005). Guía para estimular el desarrollo infantil de los 3 a los 6 años de edad. Sevilla: MAD.

Frías, C. (2005). Guía para estimular el desarrollo infantil de los 45 días al primer año. Sevilla: MAD.

Frías, C. (2005). Guía para estimular el desarrollo infantil del primero a los tres años de edad. Sevilla: MAD.

Fusté, S. y Bonastre, M. (2007). Psicomotricidad y vida cotidiana (0-3 años). Barcelona: Graó.

García, M. J. (2007). Propuesta didáctica para la Educación Infantil. Almería: Procompal

Gallahue, M. C. (1985). Movimientos fundamentales. Buenos Aires: Panamericana.

Garbajosa, O. (2009). El desarrollo psicomotor en los niños y niñas de educación infantil: propuesta práctica para el conocimiento del cuerpo,sus posibilidades y limitaciones (recurso electrónico). Málaga: Ediped.

Gavin, M. L., Dowshen, S. A., e Izenberg, N.(2005). Niños en forma. Guía práctica para evitar el sobrepeso infantil. Madrid: Pearson.

Gil, P. (2004). Metodología de laEducación Física en Educación Infantil. Sevilla: Wanceulen.

Gil, P. (2005a). Unidades didácticasde educación física para educación infantil 0-3 años: propuestas y concreccionesprácticas en realidades de aprendizaje y espacios de acción. Sevilla:Wanceulen.

Gil, P. (2005b). Unidades didácticas de educación física para Educación Infantil, 3-6 años. Sevilla: Wanceulen.

Giménez, M. D. (2009): Bebés, un mundo de sensaciones. Guía práctica para el primer ciclo de Educación Infantil (recurso electrónico). Almería: Procompal.

Godschmied,E. y Jackson, S. (2007). La educación infantil de 0 a 3 años. Madrid.: Morata.

González Piñero, R. y Mendoza Peña, F. (2007a). Cuentos motores. Aplicación didáctica en la EF, 2º ciclo de Primaria. Almería: Procompal.

González Piñero, R. y Mendoza Peña, F. (2007b). Cuentos motores. Aplicación didáctica en la EF, 1º ciclo de Primaria. Almería: Procompal.

GonzálezPiñero, R., y Mendoza Peña, F. (2007a). Cuentos motores. Aplicación didáctica en la EF, 1º ciclo de Primaria. Almería:Procompal.

GonzálezPiñero, R., y Mendoza Peña, F. (2007b). Cuentos motores. Aplicación didáctica en la EF, 2º ciclo de Primaria. Almería:Procompal.

Justo, E. (2000). Desarrollo psicomotor en educación infantil,bases para la intervención en psicomotricidad. Almería: Universidad de Almería.

Koch, J.(2009). Superbebé. Desarrollo total delniño. Madrid: Martínez Roca.

Laguía, M.J. y Vidal, C. (2011). Rincones de actividad en la escuela infantil (0 a 6 años). Barcelona: Graó.

Lapierre, A. (1977). Educacion Psicomotriz en la escuela maternal. Barcelona: Editorial Cientifico Medica.

Lapierre, A. y Acouturier, B. (1977): Simbología del Movimiento, Psicomotricidad y Educacion. Barcelona: Editorial Cientifico Médica.

Latorre Román, P. A., y López Sánchez, J. M. (2010). Desarrollo de la motricidad en educación infantil. Consideracionescurriculares, científicas y didácticas. Granada: Grupo EditorialUniversitario.

López, V. (2004). La educación física en educación infantil:una propuesta y algunas experiencias. Madrid: Miño y Dávila.

Luria, A. R. (1985). Sensacion y Percepción. Barcelona: Editorial Martinez Roca.

Lleixa, T. (1995). Juegos sensoriales y de conocimiento corporal. Barcelona: Paidotribo.

Malaguzzi, L. (2017). La educación infantil en Reggio Emilia. Barcelona: Octaedro.

MartínDomínguez, D. (2008). Psicomotricidad e intervención educativa. Madrid: Pirámide.

Mendiara, J. y Gil , P. (2003). Psicomotricidad. Evolución, corrientes y tendencias actuales. Sevilla: Wanceulen.

Miraflores, E. (2007). La Educación Física en la etapa infantil.Circuitos prácticos para el desarrollo psicomotor. Madrid: CCS.

Miranda, V., Maya, M. J. y Morales, M. A. (2009). Los componentes básicos del desarrollo psicomotor en educación infantil (recurso electrónico). Almería: Ediciones Corintia.

Montessori, M. (2003). El método de la pedagogía científica aplicado a la educación de la infancia. Madrid : Biblioteca Nueva.

Muñoz Sandoval, A. (2009). El desarrollo de lascompetencias básicas en Educación Infantil. Propuestas y ejemplificacionesdidácticas. Sevilla.: Mad.

Oña, A. (2005). Actividad física y desarrollo. Ejercicio físico desde el nacimiento. Sevilla: Wanceulen.

Pikler, E. (1984).Moverse en libertad : desarrollo de la motricidad global. Madrid: Narcea.

Ponce de León, A. (2010). Motricidad en educación infantil : propuestas prácticas para el aula. Madrid: C.C.S.

Ramírez Carmona, I. (2009a). 99 juegos de expresión corporal y musical (3 años). Sevilla: Wanceulen.

Ramírez Carmona, I. (2009b). 99 juegos de expresión corporal y musical (5 años). Sevilla: Wanceulen.

Ramírez Carmona, I. (2009c). 99 juegos de expresión corporal y musical para niños de 4 años. Sevilla: Wanceulen.

Rigal, R. (2006). Educación motriz y educación psicomotriz en Preescolar y Primaria (recurso electrónico). Barcelona: Inde.

Rota, j. (2014). La intervención psicomotriz. Barcelona: Octaedro.

Ruiz, L. M. (1987). Desarrollo motor y actividades físicas. Madrid: Gymnos.

Ruíz de Velasco, A., y Abad, J. (2011). El juego simbólico. Barcelona: Graó.

Ruíz, M. A. (2007). El gran libro dela nutrición infantil. Barcelona: Oniro.

Ruiz Juan,F., García López, A., Gómez López, M. y Casado Rodríguez, C. (2002). Motricidad y recreación en EducaciónInfantil. Almería: Universidad de Almería.

Ruiz Juan, F. (2008). Los juegos en la motricidad infantil de los 3 a los 6 años. Barcelona: Inde.

Sánchez, J. y Llorca, M. (2008). Recursos y estrategias en psicomotricidad. Málaga: Aljibe.

Schoeberlein, D. y Sheth, S. (2012). Mindfulness para enseñar y aprender: estrategias prácticas para maestros y educadores. Madrid : Gaia.

Sheridan, M. D. (2011). Play in early childhood. From birth to six years. New York:Routledge.

Silberg, J.(1999). Juegos para hacer pensar a losbebés. Barcelona: Oniro.

Silberg, J.(2006). Juegos para aprender y estimularlos sentidos. Barcelona: Oniro.

Silberg, J.(2010). Juegos para desarrollar lainteligencia del bebé. Barcelona: Oniro.

Silberg, J.(2011). Juegos para hacer pensar a losniños de 1 a 3 años. Barcelona: Oniro.

Sugrañes,E., y Ángel, M. A. (2007). La educación psicomotriz (3-8 años). Barcelona.: Graó.

Tardós, A. (2014). El adulto y el juego del niño. Barcelona: Octaedro.

Torres Luque, G. (2015). Enseñanza y aprendizaje a de la Educación Física en Educación Infantil. Jaén: Paraninfo.

Tousignant, M. (2005). Psicomotricidad en el aula. Barcelona: Inde.

Ureña, N.(2010). Didáctica de la educación físicaen la educación infantil. Murcia: Diego Marin Editor.

V.V.A.A. (1992). La educación infantíl de 0-6 años. Barcelona:Paidotribo.

V.V.A.A. (1998). La Educación Infantil (3 tomos). Barcelona:Paidotribo.

V.V.A.A.(2008). El juego como estrategia didáctica. Barcelona: Graó.

V.V.A.A. (2009). Actividades para educación infantil 3, 4, 5 y 6 años.Sevilla: Wanceulen.

V.V.A.A. (2010). 101 juegos de imagen y percepción corporal (3-6 años). Sevilla: Wanceulen.

Vaca, M. y Varela, M. S. (2008). Motricidad y aprendizaje. El tratamiento pedagógico del ámbito corporal (3-6).Barcelona: Graó.

Vila, B. y Cardo, C. (2005). Material sensorial (0-3 años). Barcelona: Graó.

Wicksttrom, R. (1990). Patrones motores básicos. Madrid: Alianza deporte.

Willis, A.,y Ricciuti, H. (2000). Orientaciones para la escuela infantil de cero a dos años. Madrid: Morata.

Zukunft-Huber, B. (2001). Gimnasia para bebés. Barcelona

REVISTAS DE INTERÉS:

Aula de Infantil (https://www.grao.com/es/aula-infantil)

In-fan-cia (http://kmelot.biblioteca.udc.es/search*spi/i=1130-6084)

Sportis Scientific Technical Journal (Click aquí para darse de alta gratuitamente en la revista)

NOTA: Esta bibliografía puede verse complementada en el transcurso de la materia.

Complementary


Recommendations
Subjects that it is recommended to have taken before
Developmental Psychology (0 to 6 years olds)/652G01004

Subjects that are recommended to be taken simultaneously

Subjects that continue the syllabus
Fine Motor Games/652G01030
Psychomotor Education and Motor Skills/652G01039

Other comments


(*)The teaching guide is the document in which the URV publishes the information about all its courses. It is a public document and cannot be modified. Only in exceptional cases can it be revised by the competent agent or duly revised so that it is in line with current legislation.