Datos Identificativos 2023/24
Asignatura (*) Matemáticas e xogo Código 652G01031
Titulación
Grao en Educación Infantil
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 2º cuadrimestre
Terceiro Optativa 4.5
Idioma
Inglés
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Pedagoxía e Didáctica
Coordinación
Santamaría Recio, María Celina
Correo electrónico
celina.santamaria@udc.es
Profesorado
Santamaría Recio, María Celina
Correo electrónico
celina.santamaria@udc.es
Web
Descrición xeral Nesta materia profundízase de modo colaborativo no xogo como recurso didáctico para educación infantil, dado o seu papel fundamental na vida de nenos e nenas. Trabállanse ademais as emocións e empréganse recursos innovadores e metodoloxías activas, dando especil importancia ás TIC e a avaliación formativa.

Competencias do título
Código Competencias do título
A33 Coñecer os fundamentos científicos, matemáticos e tecnolóxicos do currículo desta etapa así como as teorías sobre a adquisición e desenvolvemento das aprendizaxes correspondentes.
A34 Coñecer estratexias didácticas para desenvolver representacións numéricas e nocións espaciais, xeométricas e de desenvolvemento lóxico.
A35 Comprender as matemáticas como coñecemento sociocultural.
A36 Coñecer a metodoloxía científica e promover o pensamento científico e a experimentación.
A39 Elaborar propostas didácticas en relación coa interacción ciencia, técnica, sociedade e desenvolvemento sustentable.
A40 Promover o interese e o respecto polo medio natural, social e cultural a través de proxectos didácticos adecuados.
A41 Fomentar experiencias de iniciación ás tecnoloxías da información e a comunicación.
B1 Aprender a aprender.
B2 Resolver problemas e tomar decisións de forma efectiva.
B3 Aplicar un pensamento crítico, autocrítico, lóxico e creativo.
B4 Traballar de forma autónoma con iniciativa e espírito emprendedor.
B5 Traballar de forma colaborativa.
B9 Autonomía na aprendizaxe.
B10 Capacidade de análise e síntese.
B11 Capacidade de busca e manexo de información.
B25 Utilización das TIC no ámbito de estudo e do contexto profesional.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Identificar as principais características que definen o xogo A33
A35
A36
B1
B3
B4
B5
B9
B10
B11
C3
C4
C6
C8
Revisar críticamente as teorías clásicas do xogo e a súa relación coa aprendizaxe A33
A35
A36
B1
B3
B4
B5
B9
B10
B11
B25
C1
C3
C4
C6
C7
C8
Analizar e valorar as transmisións que se producen nos xogos A35
B1
B3
B4
B5
B9
B10
B11
C1
C4
C8
Clasificar xogos desde distintas categorizaciones A35
B1
B3
B4
B5
B9
B10
B11
B25
C6
Analizar xogos tradicionais e o seu potencial educativo A35
B1
B3
B4
B5
B9
B10
B11
C3
C4
C6
C7
Deseñar propostas de xogos adaptadas ás etapas de desenvolvemento cognitivo e emocional do alumnado A33
A34
A35
A36
A39
A40
A41
B1
B2
B3
B4
B5
B9
B10
B11
B25
C3
Desenvolver propostas didácticas de xogos desde unha perspectiva curricular, dando especial importancia aos obxectivos relacionados coas matemáticas A33
A34
A35
A36
A39
A40
A41
B1
B2
B3
B4
B5
B9
B10
B11
B25
C1
C3
C6
C8
Planificar propostas nas que se integren as intelixencias múltiples e en articular a intelixencia emocional, na aprendizaxe das matemáticas A33
A34
A35
A36
A39
A40
A41
B1
B2
B3
B4
B5
B9
B10
B11
B25
C1
C3
C4
C6
C7
C8
Aplicar un enfoque STEAM ás propostas de xogos A33
A34
A35
A36
A39
A40
A41
B1
B2
B3
B4
B5
B9
B10
B11
B25
C1
C3
C4
C6
Potenciar a utilización de recursos TIC A33
A34
A35
A36
A41
B1
B2
B3
B4
B5
B9
B10
B11
B25
Utilizar o traballo colaborativo como estratexia de aprendizaxe e de optimización de resultados A33
A34
A35
A36
B1
B2
B3
B4
B5
B9
B10
B11
C4
C6
C7
Potenciar a capacidade de valoración e crítica construtiva a través das avaliacións colaborativas e entre pares A33
A34
A35
A36
A39
A40
A41
B1
B2
B3
B4
B5
B9
B10
B11
C4
C7
C8

Contidos
Temas Subtemas
Conceto de xogo O xogo como valor cultural universal

Características do xogo

Teorías clásicas sobre o xogo

Relación entre o xogo e a aprendizaxe

Relación entre o xogo e o desenvolvemento infantil

Distintas clasificacións dos xogos

Transmisións nos xogos

O xogo e o desenvolvemento das intelixencias múltiples
Aplicación didáctica do xogo ás matemáticas

Deseño de xogos

Deseño de propostas didácticas

Elaboración de recursos para a realización de xogos

Propostas transversais e STEAM

Pensamento computacional

Deseño de dinámicas que integran as matemáticas e as intelixencias múltiples
Recursos

Elaboración de portafolios dixitais

Comunicación multimedia

Revisión do currículo de Educación Infantil

Criterios para a selección de fontes fiables

Recursos e propostas TIC e TAC

Estratexias de avaliación

Deseño colaborativo de rúbricas

Avaliación entre pares

Avaliación a través do portafolio

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Actividades iniciais A41 B1 B25 C6 C7 C8 1 0 1
Análise de fontes documentais A33 A34 A35 A36 A41 B1 B3 B4 B5 B9 B10 B11 B25 C1 C3 C4 C6 2 8 10
Aprendizaxe colaborativa A33 A34 A35 A36 A39 A40 A41 B1 B2 B3 B4 B5 B9 B10 B11 B25 C1 C3 C4 C6 C7 C8 5 35 40
Lecturas A33 A34 A35 A36 B1 B3 B4 B5 B9 B11 B25 C1 C3 C4 C6 C8 2 8 10
Portafolios do alumno A33 A34 A35 A36 A39 A40 A41 B1 B2 B3 B4 B5 B9 B10 B11 B25 C1 C3 C4 C6 C7 C8 4 16 20
Proba mixta A39 B1 B2 B3 B4 B9 B10 C1 C6 C7 C8 2 2 4
Presentación oral A41 B1 B2 B4 B5 B9 B10 B11 B25 C1 C3 C4 C6 C7 C8 2 0 2
Sesión maxistral A33 A34 A35 A36 B11 13 7.5 20.5
 
Atención personalizada 5 0 5
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Actividades iniciais Activdades de introdución e motivación, baseadas en xogos colaborativos e apoiadas en recursos dixitais.
Análise de fontes documentais Revisión guiada de distintas fontes e recursos para a análise e recensión colaborativa de teorías sobre o xogo.
Aprendizaxe colaborativa Realización colaborativa de traballos tutelados: investigación, lectura guiada, deseño de xogos, proposta didáctica, elaboración de recursos como soporte de xogos, elaboración de dinámicas matemáticas/emocións e elaboración de presentacións multimedia dos resultados.
Lecturas Lectura guíada e colaborativa do texto Intelixencia emocional, de Daniel Goleman.
Portafolios do alumno Elaboración en equipos dun portafolio dixital no que se organizarán os procesos e resultados de aprendizaxe, así como as distintas avaliacións (heteroevaluación e avaliación entre pares) e reflexións sobre a materia.
Proba mixta Proba escrita teórico-práctica na que se dará especial importancia á aplicación e á reflexión sobre os contidos da materia.
Presentación oral Presentacións en equipo dos distintos traballos tutelados, co apoio de recursos multimedia. Para a presentación dos recursos creados elaborarase un vídeo que documente o proceso.
Sesión maxistral Exposición dos distintos temas na que se presentará a información necesaria así como a orientación para a comprensión dos temas tratados e o posterior desenvolvemento das actividades planificadas.

Atención personalizada
Metodoloxías
Portafolios do alumno
Proba mixta
Aprendizaxe colaborativa
Lecturas
Sesión maxistral
Actividades iniciais
Análise de fontes documentais
Presentación oral
Descrición
A atención personalizada consistirá no acompañamento a cada alumno/a en o seu proceso de aprendizaxe, a través da interacción na aula, o correo electrónico e mediante reunións individuais ou en pequeno grupo no horario de tutorías.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Portafolios do alumno A33 A34 A35 A36 A39 A40 A41 B1 B2 B3 B4 B5 B9 B10 B11 B25 C1 C3 C4 C6 C7 C8 Documento dixital elaborado en equipos, no que se reflectirán os procesos, resultados, recursos utilizados, reflexións e avaliacións das distintas actividades. 15
Proba mixta A39 B1 B2 B3 B4 B9 B10 C1 C6 C7 C8 Proba escrita sobre os contidos da materia, na que se dará especial importancia á aplicación e á reflexión. Esta proba poderá ser de realización voluntaria, se os resultados no resto de apartados son moi satisfactorios. Nese caso, a porcentaxe de cualificación repartirase entre o portafolio (5%) e o traballo colaborativo (10%). 15
Aprendizaxe colaborativa A33 A34 A35 A36 A39 A40 A41 B1 B2 B3 B4 B5 B9 B10 B11 B25 C1 C3 C4 C6 C7 C8 Realización en equipo de las siguientes actividades tuteladas: investigación, lectura guiada, diseño de juegos, propuesta didáctica, elaboración de recursos como soporte de juegos, y elaboración de dinámicas matemáticas/emociones 30
Lecturas A33 A34 A35 A36 B1 B3 B4 B5 B9 B11 B25 C1 C3 C4 C6 C8 Lectura guiada e colaborativa do texto Intelixencia emocional de Daniel Goleman. 10
Análise de fontes documentais A33 A34 A35 A36 A41 B1 B3 B4 B5 B9 B10 B11 B25 C1 C3 C4 C6 Procura, selección e organización guiada de información procedente de distintas fontes e recursos para a análise colaborativo de teorías sobre o xogo. 15
Presentación oral A41 B1 B2 B4 B5 B9 B10 B11 B25 C1 C3 C4 C6 C7 C8 Presentacións en equipo con apoio de recursos multimedia sobre os traballos tutelados realizados. Para a presentación do recurso creado elaborarase un vídeo 15
 
Observacións avaliación

Os alumnos/as que non acaden ol 80% na asistencia a clase ou el 50% na proba obxectiva avaliaranse nunha proba final escrita.

Na segunda oportunidade os alumnos/as avaliaranse únicamente pola cualificación do exame final.

o alumnado terá dereito a avaliarse en calquera das linguas vehiculares nas que se imparte a materia.

En cumprimento da norma que regula o réxime de dedicación ao estudo e a permanencia e a progresión dos estudantes de grao e máster universitario na Universidade da Coruña” (Art. 6.b) e as “Normas de avaliación, revisión e reclamación das cualificacións dos estudos de grao e mestrado universitario (Art. 7º.3), as medidas específicas para a atención ao alumnado con recoñecemento de dedicación a tempo parcial e dispensa académica de exención de asistencia son as seguintes: este alumnado poderá acollerse á realización dunha proba obxectiva escrita como único procedemento de avaliación e cualificación ou terá a posibilidade de participar nas actividades de aula, asistindo parcialmente ás sesións (mínimo un 30% de participación) e formando parte dun dos grupos de traballo existentes. Neste caso, a proba obxectiva suporá o 70% da cualificación e os resultados do traballo de aula representará o 30%.

A realización fraudulenta das probas ou actividades de avaliación, unha vez comprobada, implicará directamente a cualificación de suspenso na convocatoria en que se cometa: o/a estudante será cualificado con “suspenso” (nota numérica 0) na convocatoria correspondente do curso académico, tanto se a comisión da falta se produce na primeira oportunidade como na segunda. Para isto, procederase a modificar a súa cualificación na acta de primeira oportunidade, se fose necesario.


Fontes de información
Bibliografía básica Goleman, D. (1996). Inteligencia emocional. KAIROS

.-   HUIZINGA, J. : Homo Ludens. Alianza Ed. Madrid. 1972

 .- CHATEAU, J. : Psicología de los juegos infantiles. Kapelusz.Buenos Aires. 1973.

 .- ELKONIN,D.B.: Psicología del juego. Pablo del Rio. Madrid. 1980

 .- BANDET  e  SARAZANAS: El niño y sus juguetes. Narcea.Madrid.72 .- -  ( ... específica en cada tema. )

.- UNICEF : Juegos de todo el mundo. Edilán. 1978

.- BELL e CORNELIUS: Juegos con tablero y fichas. Labor. 1990

.- PERELMAN, Ya.I.: Problemas y experimentos recreativos. Mir, 1983.

.- RODRIGUEZ VIDAL, R.: Diversiones Matemáticas. Reverte, 1985. AGOSTINI, F.:

.- Juegos de lógica y matemáticas. Pirámide, 1990.

.- BELL, R y CORNELIUS, M.: Juegos con tablero y fiches. Labor, 1990.

.- BOLT, B.: Actividades Matemáticas. Labor, 1988

.- BOLT, B,: Divertimentos matemáticos. Labor, 1988.

.- BOLT, B.: Aún más actividades Matemáticas. Labor, 1989.

.- CARLAVILLA, J.L. y FERNANDEZ; M.: Construcción y Aplicaciones Didácticas de los cuadrados Mágicos I. Proyecto Sur 2000.

.- CARLAVILLA, J.L. Si hay una X ¡¡¡hay matemáticas!!! Proyecto Sur, 2005.

.- DEULOFEO, J.: Una recreación matemática: historias, juegos y problemas. Planeta, 2001.

.- DORAN, JODY L. y HERNÁNDEZ, E.: Las Matemáticas en la vida cotidiana. Addison-Wesley, 1999.

.- FERRERO, L.: El juego y la matemática. la Muralla, 1991.

http://www.freeworldgroup.com/games4/gameindex/3dlogicgame.html

http://curiosidadesyjuegos.blogspot.com/

http://acertijosymascosas.com

http://www.freeworldgroup.com/games6/gameindex/lilly-hop.htm

http://acertijosymascosas.com/juegos/bloxorz/

http://www.gamegecko.com/puzzlequest.php

http://bezumie.com/ram/index.php

http://www.biometricgames.com/re/

http://www.minijuegos.com/juegos/jugar.php?id=444

http://juegosdeescape.es/?page_id=178

http://acertijosymascosas.com/juegos/puzzle-de-ingreso-en-el-ejercito/

http://www.troyis.com/troyis.php

http://www.freeworldgroup.com/games6/gameindex/math-mountain.htm

Bibliografía complementaria Goleman, D. (1996). Inteligencia emocional. KAIROS


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións


Recoméndase enviar os traballos telematicamente e, de non ser  posible, non utilizar plásticos, elixir a impresión a dobre cara, empregar papel reciclado e evitar imprimir borradores.

Débese facer un uso sustentable dos recursos e a prevención de impactos negativos sobre o medio natural.

Débese ter en conta a importancia dos principios éticos relacionados cos valores da sustentabilidade nos comportamentos persoais e profesionais.



(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías