Datos Identificativos 2015/16
Asignatura (*) Matemáticas na vida Código 652G01040
Titulación
Grao en Educación Infantil
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 2º cuadrimestre
Cuarto Optativa 4.5
Idioma
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Pedagoxía e Didáctica
Coordinación
Mato Vázquez, Mª Dorinda
Correo electrónico
m.matov@udc.es
Profesorado
Mato Vázquez, Mª Dorinda
Correo electrónico
m.matov@udc.es
Web http://m.matov@udc.es
Descrición xeral Esta materia pretende preparar ao estudante de E. Infantil para que, nun futuro inmediato, contribúa á formación integral dos seus alumnos cultural, social, económica e tecnolóxicamente; esperte o interese e o gusto pola matemática, de forma tal que se logre que o binomio: "Coñecementos na aula – vida cotiá" se desenvolva armónicamente. Axude a que o alumno sexa creativo, crítico e construtor do seu propio coñecemento matemático en función da realidade construíndo unha ponte entre as matemáticas e a vida diaria.


Competencias do título
Código Competencias do título
A6 Coñecer a dimensión pedagóxica da interacción cos iguais e os adultos e saber promover a participación en actividades colectivas, o traballo cooperativo e o esforzo individual.
A19 Comprender que a dinámica diaria en educación infantil é cambiante en función de cada estudante, grupo e situación e saber ser flexible no exercicio da función docente.
A30 Participar na elaboración e seguimento de proxectos educativos de educación infantil no marco de proxectos de centro e na colaboración co territorio e con outros profesionais e axentes sociais.
A33 Coñecer os fundamentos científicos, matemáticos e tecnolóxicos do currículo desta etapa así como as teorías sobre a adquisición e desenvolvemento das aprendizaxes correspondentes.
A34 Coñecer estratexias didácticas para desenvolver representacións numéricas e nocións espaciais, xeométricas e de desenvolvemento lóxico.
A35 Comprender as matemáticas como coñecemento sociocultural.
A36 Coñecer a metodoloxía científica e promover o pensamento científico e a experimentación.
A37 Adquirir coñecemento sobre a evolución do pensamento, as costumes, as crenzas e os movementos sociais e políticos ao longo da historia.
A39 Elaborar propostas didácticas en relación coa interacción ciencia, técnica, sociedade e desenvolvemento sustentable.
A40 Promover o interese e o respecto polo medio natural, social e cultural a través de proxectos didácticos adecuados.
A41 Fomentar experiencias de iniciación ás tecnoloxías da información e a comunicación.
A51 Adquirir formación literaria e en especial coñecer a literatura infantil.
A54 Coñecer e utilizar cancións para promover a educación auditiva, rítmica e vocal.
A58 Promover a sensibilidade relativa á expresión plástica e á creación artística.
A62 Relacionar teoría e práctica coa realidade da aula e do centro.
B1 Aprender a aprender.
B2 Resolver problemas e tomar decisións de forma efectiva.
B3 Aplicar un pensamento crítico, autocrítico, lóxico e creativo.
B4 Traballar de forma autónoma con iniciativa e espírito emprendedor.
B5 Traballar de forma colaborativa.
B9 Autonomía na aprendizaxe.
B10 Capacidade de análise e síntese.
B11 Capacidade de busca e manexo de información.
B15 Capacidade para asumir a necesidade dun desenvolvemento profesional continuo, a través da reflexión sobre a propia práctica.
B17 Capacidade para presentar, defender e debater ideas utilizando argumentos sólidos.
B18 Capacidade para relacionarse positivamente con outras persoas.
B25 Utilización das TIC no ámbito de estudo e do contexto profesional.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C5 Entender a importancia da cultura emprendedora e coñecer os medios ao alcance das persoas emprendedoras.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Descubrir que as matemáticas están íntimamente relacionadas coa realidade e coas situacións que nos rodean, non so na institución educativa, senón tamén na vida fora dela. A35
A36
B1
B2
C5
Procurar que as matemáticas esperten nos alumnos curiosidade, interese e gusto. A40
A62
B17
C7
Crear nos estudantes a necesidade de acudir ás matemáticas para achar solucións aos problemas cotiás. A30
B15
B18
C3
Reflexionar a partir da práctica escolar matemática sobre o desenvolvemento profesional. A6
A19
B11
C8
Fomentar a construción de aprendizaxe matemático a través da música, dos contos, das cancións, da expresión plástica, da cesta da compra e da cociña mediante actividades lúdicas. A34
A35
A36
A37
A51
A54
A58
B1
C7
Coñecer os fundamentos científicos, matemáticos e tecnolóxicos do currículo desta etapa así como as teorías sobre a adquisición e desenvolvemento das aprendizaxes correspondentes. A33
Elaborar propostas didácticas en relación coa interacción ciencia, técnica, sociedade e desenvolvemento sustentable. A39
Fomentar experiencias de iniciación ás tecnoloxías da información e a comunicación. A41
Autonomía na aprendizaxe. B9
Aplicar un pensamento crítico, autocrítico, lóxico e creativo. B3
Traballar de forma autónoma con iniciativa e espírito emprendedor. B4
Capacidade de análise e síntese B10
Utilización das TIC no ámbito de estudo e do contexto profesional. B25
Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma. C1
Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común. C4
Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse. C6
Traballar de forma colaborativa. B5

Contidos
Temas Subtemas
As matemáticas na cesta da compra e na cociña -Códigos de barras.
-Análise das ofertas.
-Análise e comparación dos envases.
-Variación dos prezos.
-Análise dos recibos.
-Medidas de masa e capacidade.
-Formas dos utensilios.
-Deseño dunha cociña.
-A enerxía dos electrodomésticos.
-Planificación do gasto.
As matemáticas dos contos e das cancións -A narración e a fantasía.
-O tempo como sucesión de acontecementos.
-Propiedades e relación de obxectos e coleccións.
-Cantidades discretas, continuas.
-O espacio e a formas.
-A medida.
As matemáticas na música -Os Pitagóricos.
-Exemplos históricos das matemáticas na música.
-Escalas, ritmos, compases, instrumentos, notas.
-O contraste: rápido/lento, grave/agudo, longo/corto….a danza.
-A matemáticas e a música na Educación Infantil.
As matemáticas na expresión plástica -A cor.
-As construcións.
-Os puzzles.
-Os laberintos.
-As formas.

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Actividades iniciais A6 3 5 8
Aprendizaxe colaborativa A19 A30 A34 A36 A39 A58 B3 B5 C6 22 14 36
Sesión maxistral A33 A40 A41 A62 B18 B25 12 14 26
Lecturas A35 A37 A51 A54 B1 B10 C1 C7 2 12.5 14.5
Proba mixta B2 B4 B9 B15 B17 C4 3 17 20
Prácticas a través de TIC B11 C3 C5 C8 1 5 6
 
Atención personalizada 2 0 2
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Actividades iniciais Presentación e contextualización dos temas.
Actividades de xustificación e motivación.
Detección do coñecemento que posúe o alumnado sobre o tema, a través de distintos procedementos: debate, tormenta de ideas, etc.
Aprendizaxe colaborativa Conxunto de procedementos de ensino-aprendizaxe guiados de forma presencial y/ou apoiados con tecnoloxías da información e a comunicación, que se basa na organización da clase en pequenos grupos nos que o alumnado traballa conxuntamente na resolución de tarefas asignadas polo profesorado para optimizar a súa propia aprendizaxe e a dos outros membros do grupo.
Sesión maxistral Realizarase unha exposición xeral introdutoria de cada un dos distintos temas de que consta o programa, indicando os aspectos que o alumnado debe ampliar co seu traballo persoal, coas oportunas orientacións bibliográficas.
Lecturas Serán previamente indicadas na aula e serven de complemento ou ampliación dos temas tratados.
Proba mixta Proba escrita (exame). Anque, en principio, se refire ao exame final, pode haber outras probas ao longo do curso.
Prácticas a través de TIC Presentación e traballo sobre diferentes ferramentas TIC, principalmente baseadas en Internet. Os alumnos deberán familiarizarse con estes materiais.

Atención personalizada
Metodoloxías
Aprendizaxe colaborativa
Sesión maxistral
Lecturas
Proba mixta
Prácticas a través de TIC
Descrición
A atención personalizada que se describe en relación a estas metodoloxías concíbese como momentos de traballo presencial co profesor, polo que implican unha participación obrigatoria para o alumnado.

A forma e o momento en que se desenvolverá indicarase en relación a cada actividade ao longo do curso segundo o plan de traballo da materia.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Aprendizaxe colaborativa A19 A30 A34 A36 A39 A58 B3 B5 C6 Valorarase a sua adecuación ós obxetivos previstos para cada traballo en concreto, así como a participación, interese, esforzo, actitude... 60
Proba mixta B2 B4 B9 B15 B17 C4 Contará a argumentación realizada en cada unha das probas realizadas. 20
Prácticas a través de TIC B11 C3 C5 C8 Valorarase o material empregado, as destrezas e orixinalidade na súa realización, a pertinencia e o interés dos contidos. 20
 
Observacións avaliación
Segundo a participación do alumnado na materia, hai dúas opcións para facer a avaliación:
Opción A. Avaliación Continua. Para o alumnado que segue o sistema ECTS, aquel que regularmente asiste/participa nas actividades de clase. Neste caso o sistema de avaliación será o descrito anteriormente . Por tanto será obrigatoria a asistencia ás clases (como mínimo o 85% das horas presenciais; en caso contrario deberase optar pola modalidade B).
Opción B. Avaliación Final. Para aquel alumnado que non asista ao 85% das horas presenciais, a nota final virá determinada por unha proba final escrita dos contidos teórico-prácticos da materia. A data para esta proba será fixada polo Centro.

Fontes de información
Bibliografía básica (). .

ARBONÉS, J. et MILRUD, P.(2011). La armonía numérica. Música y matemáticas. España: RBA. ARSENAULT, L. (2002). Iannis Xenakis’s Achorripsis: The Matrix Ga. Computer Music Journal, 26, (1), 58-72. BALBUENA, L. COBA, M.D. (1992). La matemática recreativa vista por los alumnos. Granada. Proyecto Sur. BETTELHEIM, B. (1999). Psicoanálisis de los cuentos de hadas. Barcelona. Crítica. BOLT, B Y HOBBS, D. (1991). 101 Proyectos matemáticos. Barcelona. Labor. CALLEJO, M.L. (1994). Un club matemático para la diversidad. Madrid. Narcea. CANAIS, M.A. (1981). A matemática no parvulario. A nosa Cultura. Madrid. CASTELNUOVO, E. (1990). Didáctica de la matemática moderna. México. Trillas. CHARLESWORTH, R. (2004). Experiences in math for young children. Clifton Park. Delmar Learning. CHARLESWORTH, R. (2005). Prekindergarten Mathematics: Connecting with National Standards. Early Childhood Education Journal;32, (4), 229-236. COCKCROFT, W. H. (1985). Las matemáticas sí cuentan. Madrid. MEC. CHEVALLARD, Y., BOSCH, M. et GASCÖN, J. (1997). Estudiar Matemáticas. El eslabón perdido entre enseñanza y aprendizaje. Barcelona. Horsori. CALLEJO DE LA VEGA, M.L. (1994). Un club matemático para la diversidad. Madrid. Narcea. CALLEJO DE LA VEGA, M.L. (2000). Educación Matemática y Ciudadanía. Propuestas desde los Derechos Humanos. República Dominicana. Centro Poveda. CHAMOSO J. (2007). Matemáticas en una tarde de paseo. Nivola. CHAMORRO, C. (1988). El problema de la medida. Madrid. Síntesis. CLEMENTS, D.H. SARAMA, J. DIBIASE et DIBIASE, A.M. (2003). Engaging Young Children in Mathematics: Standards for Early Childhood Mathematics Education. Studies in Mathematical Thinking and Learning Series. Routledge. COMAP (1999). Las matemáticas en la vida cotidiana. Madrid. Addison-Wesley. CONE BRYANT, S. (1993). El arte de contar cuentos. Barcelona. Hogar del Libro. CORBALÁN, F. (2002). La matemática aplicada a la vida cotidiana. Barcelona. Graó. CORBALÁN F. (2007). Matemáticas de la vida misma. Barcelona. Graó. DAUVY, J. (1980). El niño ante el espacio. Iniciación a la topología intuitiva. Madrid. P. del Rio. DEL OLMO, M. A. Superficie y volumen. Madrid. Síntesis, 19. EGAN, K., (1994). Fantasía e imaginación: su poder en la enseñanza. Madrid. MEC-Morata.   FARRÁS,P.(2012).;Las clases de música favorecen las matemáticas ;http://blog.pequejuegos.com/las-clases-musica-favorecen-matematicas/ FAUVEL, R. FLOOD, R. (2003). Music and mathematics. ¿From Pythagoras to Fractals? Oxford Univ. Press. FERNÁNDEZ CARRIÓN, M. (2011). Música y matemáticas: Conexione scurriculares para un mayor éxito educativo, ;http://recursostic.educacion.es/artes/ FERNÁNDEZ Y JUSTICIA (1990). Técnicas para enseñar a observar, contar y medir. Madrid. Escuela española. GALLEGO LÁZARO, C. et al. (2005). Repensar el aprendizaje de las matemáticas para convivir comprendiendo el mundo. Barcelona. Graó. GIMÉNEZ, J. SANTOS et L. DA PONTE, J.P. (2004). La actividad matemática en el aula Barcelona. Graó. GUZMÁN, M. de (1991). Para pensar mejor. Barcelona. Labor. HONSBERGER, R. (1994). El ingenio en las matemáticas. Madrid. Euler. ILARI, B. (2002). Music and Babies: A Review of Research with Implications for Music Educators. Applications of Research in Music Education. 2, 17-26. LIERN, V et QUERALT, T (2008). Música y Matemáticas: la armonía de los números. Badajoz. FESPM. LURIE, A. (2004). Niños y niñas eternamente: los clásicos infantiles desde Cenicienta hasta Harry Potter. Madrid. Fundación Germán Sánchez Ruipérez. MARÍN RODRÍGUEZ, M. (1999). El valor del cuento en la construcción de conceptos matemáticos. Revista Números, 39, 27-38. MARÍN RODRÍGUEZ, M. (2003). Cuentos para aprender Matemáticas. ACTAS III Jornadas Provinciales de Matemáticas. Consejería de Educación de la Comunidad de Madrid. Madrid, pp. 89-102. MARÍN RODRÍGUEZ, M. (2006). Las matemáticas de una novela. SIGMA, 29, 159-172. MASON, J. et al. (1988). Pensar matemáticamente. Barcelona. Labor-Mec.
Mato, M.D. (2014). La afectividad hacia las matemáticas. A Coruña. NetBiblo.  PELEGRÍN, A. (2004). La aventura de oír. Cuentos tradicionales y literatura infantil. Madrid. Anaya. PERALTA, J.(1998).Lasmatemáticasenelarte,lamúsicaylaliteratura.Tendencias pedagógicasespecial, 2,235-244.DepartamentodeDidácticayTeoría dela Educacióndela UniversidadAutónomadeMadrid. RICHARDSON, K. (2008). Developing Math Concepts in Pre-Kindergarten. Maths Perspectives. RUIBAL, K (2004). Matemáticas en la cocina. La Coruña. Club matemático Durán Loriga. RUSSELL, B (1985). Introducción a la filosofía matemática. Paidos. Madrid. SAA ROJO, M. D. (1999). Las matemáticas de los cuentos y las canciones.Madrid. EOS. SÁNCHEZ MARTÍNEZ, C. (1975). Enseñar a pensar. Madrid. Marsiega. SAUVY, J. et SAUVY, S. (1980). El niño ante el espacio. Pablo del Río. Madrid. SCHILLER, P. et PETERSON, L. (1999). Actividades para jugar con las matemáticas 1 y 2. CEAC. Barcelona. SHULMAN, L. (1974). Aprendizaje por descubrimiento. Trillas. México. SEO, K. (2003). What children's play tells us about teaching mathematics. Young Children, 58(1), 28-33. STARKEY, P. KLEIN, A. et WAKELEY, A. (2004). Enhancing young children’s mathematical knowledge through a pre-kindergarten mathematics intervention. Early Childhood Research Quarterly. 19(1), 99-120. THIESSEN, D. (2004). Exploring Mathematics Through Literature: Articles and Lessons for Prekindergarten Through Grade. National Council of Teachers of Mathematics, 8. WINKLER, I., HÁDENA, G., LADINIG, O. et SZILLER, I. ( 2009). Honing, H. Newborn infants detect the beat in music. Proceeding of the National Academy of Sciences of USA. 106/(7) 2468-2471. ZAMACOIS, J.(2002).Teoríade la música(I).España.Ideabooks.

Bibliografía complementaria


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións
Segundo a participación do alumnado na materia, hai dúas opcións para facer a avaliación: Opción A. Avaliación Continua. Para o alumnado que segue o sistema ECTS, aquel que regularmente asiste/participa nas actividades de clase. Neste caso o sistema de avaliación será o descrito anteriormente . Por tanto será obrigatoria a asistencia ás clases (como mínimo o 85% das horas presenciais; en caso contrario deberase optar pola modalidade B). Opción B. Avaliación Final. Para aquel alumnado que non asista ao 85% das horas presenciais, a nota final virá determinada por unha proba final escrita dos contidos teórico-prácticos da materia. A data para esta proba será fixada polo Centro. Farase especial fincapé no coidado do medio ambiente.


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías