1. OPCIÓNS DE AVALIACIÓN

GRUPO A (M. Dolores Cotelo Guerra)

Atendendo ó traballo e á participación do alumnado na materia, a avaliación contempla dúas opcións:

Opción 1:
Para o alumnado que asiste/participa nas actividades de aula
(asistencia mínima 85%), correspóndelle a porcentaxe de avaliación
seguinte: 10% Análise de Fontes Documentais; 20% Traballos tutelados; 10%
Recensión; 10% Presentación Oral; 50% Proba de ensaio, na que será preciso obter unha puntuación igual ou superior a 2.25 sobre 5 para poder superar a materia. Quen non teña una asistencia mínima do 85% non terá opción a realizar a proba de enssaio en maio: será avaliado/a no resto das metodoloxías pero non calificado/a no final do cuadrimestre.

A cualificación final será a suma das
puntuacións obtidas en cada un dos elementos de avaliación segundo o seu
peso respectivo, salvo que na proba de ensaio a puntuación sexa
inferior a 2.25. Neste caso, a cualificación final corresponderase coa
acadada nesta proba.

Na realización da proba de ensaio, o alumnado poderá dispor do material dado pola docente ou de elaboración propia durante os 30 minutos iniciais.

No caso de que a avaliación
resulte negativa ó final do cuadrimetre, a convocatoria de xullo estará
sometida aos mesmos criterios que a convocatoria de maio e só se
repetirá a proba escrita, gardándose as partes superadas da materia de
unha convocatoria a outra, dentro do mesmo curso académico.

Opción 2: Para o alumnado que non asiste/participa nas actividades de aula (asistencia inferior ao 85%), e con recoñecemento por parte do Decanato da Facultade de dedicación a tempo parcial e dispensa académica de exención de asistencia,
segundo establece a "NORMA QUE REGULA O RÉXIME DE DEDICACIÓN AO ESTUDO
E A PERMANENCIA E A PROGRESION DOS ESTUDANTES DE GRAO E MESTRADO UNIVERSITARIO NA UDC (Aprobada en Consello de Goberno o 28/6/2016),
realizará unha proba de ensaio con carácter obrigatorio ao final do
cuadrimestre na data sinalada oficialmente
(50% do total da nota final) ademáis do traballo que en cada caso
particular se especifique (50% restante). A cualificación final sera a
suma das puntuacións obtidas en cada un dos elementos de avaliación
segundo o seu peso respectivo. Na realización da proba de ensaio, o alumnado poderá dispor do material
dado pola docente ou de elaboración propia durante os 30 minutos
iniciais.

No caso de que a avaliación resulte negativa ó final do cuadrimetre, a
convocatoria de xullo estará sometida aos mesmos criterios que a
convocatoria de maio e só se repetirá a proba escrita, gardándose as
partes superadas da materia de unha convocatoria a outra, dentro do
mesmo curso académico.

2. OBSERVACIONS ADICIONAIS:

GRUPO A (M. Dolores Cotelo Guerra)

- Para superar a materia é imprescindible presentar todas as
actividades e prácticas propostas ademáis de realizar a proba de ensaio.
De faltar algunha actividade ou práctica non hai opción a facer a proba
escrita e por tanto, a materia quedará pendente para xullo, figurando
na Acta como Non Presentado/a.

- O alumnado da
opción A que non forme parte de ningún grupo de traballo ou non asista
regularmente as clases pasará a ser considerado na opción B.

-
Calquera circunstancia persoal que poida alteirar o seguimento da
materia por parte do alumnado deberá ser comunicada de inmediato para a
súa oportuna e axeitada consideración e mesmo para tomar as medidas a
que houbera lugar en cada caso.

- Ao longo do 2º
cuadrimestre pode haber actividades de carácter científico e/ou
divulgativo relacionadas coa materia que a docente considera oportuna a
súa asistencia ainda que estén programadas fora do horario da materia,
pero dentro do horario lectivo xeral. Nese caso, o alumnado será avisado
con antelación para que poida asistir. Estas actividades computarán na
evaluación.

- O alumnado de Continuación de estudos (repetidor), obrigatoriamente deberá poñerse en contacto ca profesora antes
do 20 de febreiro do presente curso académico para que lle indique,
segundo os casos, a relación de traballos que terán que realizar de
maneira individual. De non facelo, terán a mesma consideración que os
matriculados na Opción A. En calquera caso e unha vez comunicada a súa situación, establecerase unha proba oral ou escrita,
segundo os casos, con carácter obrigatorio para todos o final do
cuatrimestre, na data sinalada oficialmente, e que suporá o 50% da nota
final. O outro 50% corresponderá ós traballos que en cada caso sexan
asignados expresamente ao alumnado e para os cales se fixará unha data de entrega. No caso de non entregar nada na data fixada, non haberá opción a facer a proba de ensaio. Na realización desta proba, o alumnado poderá dispor do material
dado pola docente ou de elaboración propia durante os 30 minutos
iniciais.

Todas as condicións descritas serán válidas para a 2ª oportunidade.

GRUPO B (Narciso de Gabriel)

A planificación horaria, a metodoloxía docente, a bibliografía e os documentos que se utilizarán para o desenvolvemento do temario serán especificados no programa que se colgará no Moodle a comezos de curso.

Para o alumnado con recoñecemento de adicación a tempo parcial e dispensa académica de exención de asistencia, segundo establece a NORMA QUE REGULA O REXIME DE DEDICACIÓN AO ESTUDO DOS ESTUDANTES DE GRAO NA UDC (Arts. 2.3; 3.b e 4.5) (29/5/2012) o resultado da avaliación dependerá do exame (70%) e da lectura dun libro complementario (30%).

Ao alumnado de continuación de estudios conservaráselle a cualificación polo traballo en equipo ou a entrevista, sempre e cando correspondan ao curso anterior. En caso contrario a súa cualificación dependerá unicamente do exame.

Resultados de aprendizaxe	Competencias do título
Coñecer os fundamentos da educación primaria	A8
Analizar a práctica docente e as condicións institucionais que a enmarcan.	A9
Coñecer a evolución histórica do sistema educativo no noso país e os condicionantes políticos e lexislativos da actividade educativa.	A10
Coñecer a evolución histórica da familia, os diferentes tipos de familias, de estilos de vida e educación no contexto familiar.	A24
Aprender a aprender.		B1 B21 B23
Aplicar un pensamento crítico, lóxico e creativo.		B3
Capacidade para elaborar discursos coherentes e organizados loxicamente.		B8
Capacidade para expoñer as ideas elaboradas, de forma oral e na escrita.		B9
Capacidade de expresión oral e escrita en varias linguas (a lo menos nunha lingua estranxeira).		B10
Capacidade de comprensión dos distintos códigos audiovisuais e multimedia e manexo das ferramentas informáticas.		B11
Capacidade de selección, de análise, de avaliación e de utilización de distintos recursos na rede e multimedia.		B12
Capacidade para utilizar diversas fontes de información, seleccionar, analizar, sintetizar e extraer ideas importantes e xestionar a información.		B15
Capacidade crítica e creativa na análise, planificación e realización de tarefas, como froito dun pensamento flexible e diverxente.		B16
Capacidade de análise e de autoavaliación tanto do propio traballo como do traballo en grupo.		B17 B22 B24 B25
Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.			C1
Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.			C4
Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.			C6
sumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.			C7
Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.			C8

Temas	Subtemas
1.Os sistemas educativos nacionais.	Xénese, estructura e funcións.
2. O sistema educativo en España.	Xénese, evolución histórica e educativa.
3. O pensamento pedagóxico contemporáneo.	Os pioneiros da escola contemporánea. A Escola Nova. Teorías educativas socialistas, marxistas, anarquistas e libertarias. As pedagoxías críticas. Planteamentos pedagóxicos antiautoritarios. As correntes críticas á institución escolar.
4. A cultura escolar.	Dimensión científica, política e empírica.
5. Xenealoxía da profesión docente.	Evolución histórica da formación.

Metodoloxías / probas	Competencias	Horas presenciais	Horas non presenciais / traballo autónomo	Horas totais
Análise de fontes documentais	A8 A9 A10 B1 B3 B16 B17 B21	10	20	30
Lecturas	A8 A9 A10 B1 B3 B9 B15 B16 B22 C1 C4	0	20	20
Traballos tutelados	A8 A9 B1 B3 B8 B10 B12 B15 B16 B23 B24 B25 C1 C6 C7 C8	1	14	15
Recensión bilbiográfica	B1 B3 B9 B15 B16 C1	0	8	8
Aprendizaxe colaborativa	B1 B3 B9 B11 B12 B15 B16 B17 C1 C4	2	15	17
Proba de ensaio	A8 A9 A10 B1 B3 B8 B9 B15 B16 B23 C1	3	10	13
Presentación oral	B1 B3 B8 B9 B11 B12 B15 B16 B17 B22 B23 B24 C1 C6	2	1	3
Actividades iniciais	B1 B11 B12 B15 C4 C6	2	0	2
Sesión maxistral	A8 A9 A10 A24 B15 B21 C8	20	15	35
Eventos científicos e/ou divulgativos	B15 B21 B23 C4 C7 C8	2	4	6

Atención personalizada		1	0	1

*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías	Descrición
Análise de fontes documentais	Basease na utilización de documentos e fontes relevantes (bibliográficos, lexislativos, audiovisuais...) para a súa análise e posterior utilización para explicar a natureza dos distintos contidos e aspectos da materia.
Lecturas	Establécense unha serie de lecturas obrigatorias dun conxunto de textos e documentación relacionadas coa materia que o alumnado terá que ler, discutir en grupo e finalmente recensionar de xeito persoal axustándose a un formato coñecido previamente consensuado.
Traballos tutelados	Metodoloxía deseñada para promover a aprendizaxe autónoma do alumnado baixo a tutela e seguimento por parte do docente. Trátase de facer un traballo de iniciación á investigación sobre unha temática proposta pola profesora ou tamén suxerida pola alumnado, sempre e cando garde relación cos contidos da materia. Este traballo farase en grupo (4-5 persoas) e esixe por parte do alumnado un grao de responsabilidade consonte cos obxectivos e a calidade que debe presidir este tipo de traballo. No seu momento facilitaránse unhas pautas que permitirán a elaboración do mesmo, que se complementará cun seguimento titorial do mesmo, polo que será preciso desenvolver, como mínimo, unha sesión de titoría na que presentar o guión do traballo e un esquema do seu desenrolo. As datas serán acordadas na aula. Cada grupo expoñerá o seu traballo, co obxecto de compartilo e sometelo a debate e valoración.
Recensión bilbiográfica	Proceso de lectura crítica dun libro, artículo ou calquera outro documento escrito. Comprende ademáis da lectura da obra en cuestión, a análise do seu contido, unha crítica e mesmo unha valoración en relación con outros documentos de igual ou parecida natureza. No seu momento facilitaránse unhas pautas que permitirán a elaboración do mesma.
Aprendizaxe colaborativa	Parte da idea de que os estudantes traballan xuntos para aprender e ao tempo son responsables mesmo da súa propia aprendizaxe como da dos seus compañeiros. Non se opón ao traballo individual. Máis ben debe entenderse como unha estratexia de aprendizaxe complementaria que tenta fortalecer o desenvolvemento global do alumno.
Proba de ensaio	Pretende determinar os logros do alumnado en termos de obxectivos. Procura avaliar de xeito directo a capacidade de análise, a expresión e a organización de ideas relativas aos contidos da materia. Valorarase a rigorosidade da resposta, combinada coa capacidade de razoamento (argumentación, relación entre ideas, comparación...), creatividade e espírito crítico. Implica un estudo amplo e profundo dos contidos, sen perder de vista o conxunto das ideas e as súas relacións.
Presentación oral	Exposicións de traballos realizados, inidividuais ou colectivos, diante do grupo de referencia, procurando tirar conclusións sobre a problemática investigada, documento ou experiencia abordada.
Actividades iniciais	Nas primeiras sesións da clase levaránse a cabo por parte de profesor actividades de carácter expositivo, nas que se presentará o programa da materia e mesmo a dinámica metodolóxica establecida para o mellor desenvolvemento da mesma.
Sesión maxistral	Exposición oral dos temas que constituen os contidos da materia diante do alumnado. Esta exposición irá precedida dunha presentación na que se propoñen algunhas preguntas aos estudiantes para motivar a reflexión e o diálogo aberto. A obxectivo final pasa pola transmisión de coñecementos e ao tempo facilitar a súa aprendizaxe, potenciando a particiación dos/as estudantes na construción significativa do coñecemento.
Eventos científicos e/ou divulgativos	Asistencia e participación en actividades de carácter científico e/ou divulgativo (congresos, xornadas, simposios, cursos, conferencias, exposicións...), que teñan relación coa materia. Deben entenderse como unha estratexia complementaria de formación e nunca como substitutiva de outras.

Metodoloxías	Competencias	Descrición	Cualificación
Análise de fontes documentais	A8 A9 A10 B1 B3 B16 B17 B21	Baséase na utilización de documentos e fontes relevantes para a súa análise e posterior utilización para explicar a natureza dos distintos contidos e aspectos da materia.	10
Traballos tutelados	A8 A9 B1 B3 B8 B10 B12 B15 B16 B23 B24 B25 C1 C6 C7 C8	Para avaliar esta metodoloxía teranse en conta os seguintes aspectos: - Estrutura: aspectos formais, organización do contido, claridade expositiva e corrección gramatical. - Contido: Comprensión de ideas básicas, dominio conceptual, búsqueda e uso de distintas fontes complementarias e actuais.	20
Recensión bilbiográfica	B1 B3 B9 B15 B16 C1	Proceso de lectura crítica dun libro elexido polo alumnado entre os ofertados pola profesora. Comprende ademais da lectura da obra en cuestión, a análise do seu contido, unha crítica e mesmo unha valoración en relación con outros documentos de igual ou parecida natureza. Facilitaránse unhas pautas que permitirán a elaboración do mesmo.	10
Presentación oral	B1 B3 B8 B9 B11 B12 B15 B16 B17 B22 B23 B24 C1 C6	Exposición de traballos realizados diante do grupo de referencia, procurando tirar conclusións sobre a problemática invesigada, documento ou experiencia abordada. Para a súa avaliación teranse en conta os seguintes aspectos: - Orden na exposición. - Relevancia e organización dos contidos expostos. - Coordinación da exposición (que reflicta un traballo colaborativo, non unha suma de partes). - Nivel de comprensión dos contidos básicos. - Claridade expositiva e corrección lingüística. - Creatividade (presentación suxestiva, motivadora, dinamizadora da participación das/os compañeiros/as...) - Uso de recursos... Expoñeranse nas data que se indiquen. É condición indispensable a exposición para presentarse á proba de ensaio.	10
Proba de ensaio	A8 A9 A10 B1 B3 B8 B9 B15 B16 B23 C1	A proba de ensaio, de carácter individual, utilizada para a avaliación da aprendizaxe o remate do curso consistirá en dar resposta ás cuestións prantexadas que implicarán un tratamento global e integrado dos contidos abordados ao longo da materia. Valoraránse as respostas concretas e precisas, asi como a utilización de fontes (apoio na documentación achegada así como noutras lecturas realizadas) que favorezan un discurso coherente e razoado. A súa realización terá lugar segundo calendario oficial.	50

Observacións avaliación
1. OPCIÓNS DE AVALIACIÓN GRUPO A (M. Dolores Cotelo Guerra) Atendendo ó traballo e á participación do alumnado na materia, a avaliación contempla dúas opcións: Opción 1: Para o alumnado que asiste/participa nas actividades de aula (asistencia mínima 85%), correspóndelle a porcentaxe de avaliación seguinte: 10% Análise de Fontes Documentais; 20% Traballos tutelados; 10% Recensión; 10% Presentación Oral; 50% Proba de ensaio, na que será preciso obter unha puntuación igual ou superior a 2.25 sobre 5 para poder superar a materia. Quen non teña una asistencia mínima do 85% non terá opción a realizar a proba de enssaio en maio: será avaliado/a no resto das metodoloxías pero non calificado/a no final do cuadrimestre. A cualificación final será a suma das puntuacións obtidas en cada un dos elementos de avaliación segundo o seu peso respectivo, salvo que na proba de ensaio a puntuación sexa inferior a 2.25. Neste caso, a cualificación final corresponderase coa acadada nesta proba. Na realización da proba de ensaio, o alumnado poderá dispor do material dado pola docente ou de elaboración propia durante os 30 minutos iniciais. No caso de que a avaliación resulte negativa ó final do cuadrimetre, a convocatoria de xullo estará sometida aos mesmos criterios que a convocatoria de maio e só se repetirá a proba escrita, gardándose as partes superadas da materia de unha convocatoria a outra, dentro do mesmo curso académico. Opción 2: Para o alumnado que non asiste/participa nas actividades de aula (asistencia inferior ao 85%), e con recoñecemento por parte do Decanato da Facultade de dedicación a tempo parcial e dispensa académica de exención de asistencia, segundo establece a "NORMA QUE REGULA O RÉXIME DE DEDICACIÓN AO ESTUDO E A PERMANENCIA E A PROGRESION DOS ESTUDANTES DE GRAO E MESTRADO UNIVERSITARIO NA UDC (Aprobada en Consello de Goberno o 28/6/2016), realizará unha proba de ensaio con carácter obrigatorio ao final do cuadrimestre na data sinalada oficialmente (50% do total da nota final) ademáis do traballo que en cada caso particular se especifique (50% restante). A cualificación final sera a suma das puntuacións obtidas en cada un dos elementos de avaliación segundo o seu peso respectivo. Na realización da proba de ensaio, o alumnado poderá dispor do material dado pola docente ou de elaboración propia durante os 30 minutos iniciais. No caso de que a avaliación resulte negativa ó final do cuadrimetre, a convocatoria de xullo estará sometida aos mesmos criterios que a convocatoria de maio e só se repetirá a proba escrita, gardándose as partes superadas da materia de unha convocatoria a outra, dentro do mesmo curso académico. 2. OBSERVACIONS ADICIONAIS: GRUPO A (M. Dolores Cotelo Guerra) - Para superar a materia é imprescindible presentar todas as actividades e prácticas propostas ademáis de realizar a proba de ensaio. De faltar algunha actividade ou práctica non hai opción a facer a proba escrita e por tanto, a materia quedará pendente para xullo, figurando na Acta como Non Presentado/a. - O alumnado da opción A que non forme parte de ningún grupo de traballo ou non asista regularmente as clases pasará a ser considerado na opción B. - Calquera circunstancia persoal que poida alteirar o seguimento da materia por parte do alumnado deberá ser comunicada de inmediato para a súa oportuna e axeitada consideración e mesmo para tomar as medidas a que houbera lugar en cada caso. - Ao longo do 2º cuadrimestre pode haber actividades de carácter científico e/ou divulgativo relacionadas coa materia que a docente considera oportuna a súa asistencia ainda que estén programadas fora do horario da materia, pero dentro do horario lectivo xeral. Nese caso, o alumnado será avisado con antelación para que poida asistir. Estas actividades computarán na evaluación. - O alumnado de Continuación de estudos (repetidor), obrigatoriamente deberá poñerse en contacto ca profesora antes do 20 de febreiro do presente curso académico para que lle indique, segundo os casos, a relación de traballos que terán que realizar de maneira individual. De non facelo, terán a mesma consideración que os matriculados na Opción A. En calquera caso e unha vez comunicada a súa situación, establecerase unha proba oral ou escrita, segundo os casos, con carácter obrigatorio para todos o final do cuatrimestre, na data sinalada oficialmente, e que suporá o 50% da nota final. O outro 50% corresponderá ós traballos que en cada caso sexan asignados expresamente ao alumnado e para os cales se fixará unha data de entrega. No caso de non entregar nada na data fixada, non haberá opción a facer a proba de ensaio. Na realización desta proba, o alumnado poderá dispor do material dado pola docente ou de elaboración propia durante os 30 minutos iniciais. Todas as condicións descritas serán válidas para a 2ª oportunidade. GRUPO B (Narciso de Gabriel) A planificación horaria, a metodoloxía docente, a bibliografía e os documentos que se utilizarán para o desenvolvemento do temario serán especificados no programa que se colgará no Moodle a comezos de curso. Para o alumnado con recoñecemento de adicación a tempo parcial e dispensa académica de exención de asistencia, segundo establece a NORMA QUE REGULA O REXIME DE DEDICACIÓN AO ESTUDO DOS ESTUDANTES DE GRAO NA UDC (Arts. 2.3; 3.b e 4.5) (29/5/2012) o resultado da avaliación dependerá do exame (70%) e da lectura dun libro complementario (30%). Ao alumnado de continuación de estudios conservaráselle a cualificación polo traballo en equipo ou a entrevista, sempre e cando correspondan ao curso anterior. En caso contrario a súa cualificación dependerá unicamente do exame.

Bibliografía básica	Swaan, A. de (1992). A cargo del Estado.. Barcelona, Pomares-Corredor Xoán Carlos Garrido (2006). A derradeira lección do mestre (Documental). Porto Ucha, A. S. (1994). A Escola Normal de Pontevedra (1845-1940).. Santiago, USC Marco López, A e Porto Ucha, A. S. (2000). A Escola Normal de Santiago de Compostela. De Escola Normal Superior a Escola Universitaria (1849-1996).. Santiago, USC Saavedra Fernández, P. (2007). A Galicia do Antigo Réxime (ca. 1480-ca. 1835). Vol. 2: O ensino: desde as Escolas de ferrado á Universidade. A Coruña, La Voz de Galicia Gonzalo Amoedo López (2010). A memoria e o esquecemento. O franquismo da provincia de Pontevedra. Vigo, Xerais Víctor Coyote (2008). Afranio (Documental). Negrín Fajardo, O. (2005). Antología de textos de Teorías e instituciones contemporáneas de educación.. Madrid, Ramón Areces Varela, J. (1991). Arqueología de la escuela.. Madrid. La Piqueta J. Ramón Rodríguez Prada (2011). Conflicto y reforma en la educación (1986-2010). Los años decisivos: de la rebelión estudiantil a las consecuencias de la LOGSE. Madrid, Traficantes de Sueños Hernández Díaz, J. Mª (coord.) (2009). De la Junta para Ampliación de Estudios a la construcción del Espacio Europeo de Educación Superior (1907-2007. Salamanca, Globalia Ediciones Anthema Dewey, J. (1995). Democracia y educación.. Madrid, Morata Fernández Sebastián, J., e Fuentes, J. F. (dirs.): (2008). Diccionario político y social del siglo XX español. Maid, Alianza Editorial Costa Rico, A. (2010). D’Abord les enfants. Freinet y la educación en España (1926-1975. USC, Editora Académica Costa Rico, A. (2010). D’Abord les enfants. Freinet y la educación en España (1926-1975. Santiago, USC, Editora Académica Puelles Benítez, M. de (1980). Educación e ideología en la España contemporánea (1767-1975).. Barcelona, Labor Fernández Soria, J.M. (2002). Educación y Estado en la España contemporánea.. Madrid, Síntesis Fernández Enguita, M. (2001). Educar en tiempos inciertos.. Madrid, Morata Gimeno Sacristán, J. (2003). El alumno como invención.. Madrid, Morata Claret Miranda, J. (2006). El atroz desmoche. La destrucción de la Universidad española por el franquismo, 1936-1945. Barcelona, Crítica Lara Polop, F. (1982). El cabezota (película). Molero Pintado, A. (2007). El Diario escolar de Jesús Jorge Chaparro. Crónica apasionada de un maestro.. Alcalá de Henares, Servicio de Publicaciones de la Universidad de Alcalá de Henares Trilla, J. (coord.) (2001). El legado pedagógico del siglo XX para la escuela del siglo XXI.. Barcelona. Graó Esteve, J. M. (1994). El malestar docente.. Barcelona. Paidós Centro de Investigación, Documentación y Evaluación (1992). El sistema educativo español.. Madrid, Centro de publicaciones del MEC-CIDE Gimeno Sacristán, J.; Carbonell Sebarroja, J. (coords.) (2003). El sistema educativo. Una mirada crítica.. Barcelona, CISS-Praxis Savater, F. (1997). El valor de educar.. Barcelona. Ariel Malheiro Gutiérrez, X. M. (Coord.) (2011). Emigración e Educación (1900-1936). Iº Centenario das Escolas da Unión Hispano-Americana Valle Miñor (1909-2009). . Nigrán, Instituto de Estudos Miñoranos Briones, G. (2006). Epistemología y teorías de las Ciencias Sociales y de la Educación. Alcalá de Guadaíra (Sevilla), Trillas-Eduforma Gabriel, N. de (2001). Escolantes e escolas de ferrado.. Vigo, Xerais Viñao Frago, A. (2004). Escuela para todos. Educación y modernidad en la España del siglo XX.. Madrid, Marcial Pons Cal Vázquez, A. (2006). Este camiño que fixemos xuntos. Memorias. Vigo, Galaxia Teo Manuel Abad (2008). Flores tristes (Documental). Ávila Fernández, A. y Holgado Barroso, J. A. (2008). Formación del magisterio en España. La legislación normalista como instrumento de poder y control (1834-2007). Madrid. Ministerio de Educación, Política social y Deporte Gómez Rodríguez de Castro, F. et al. (1988). Génesis de los sistemas educativos nacionales.. Madrid, UNED Castillejo, J. (2009). Guerra de ideas en España. Filosofía, política y educación. Madrid, Siglo XXI de España editores Costa, A. (2004). Historia da educación e da cultura en Galicia (séculos IV-XX): permanencia e cambio no contexto cultural e educativo europeo.. Vigo. Xerais Tiana Ferrer, A.; Ossenbach Sauter, G.; Sanz Fernández, F. (coord.) (2002). Historia de la educación (Edad Contemporánea).. Madrid, UNED Escolano Benito, A. (2006). Historia ilustrada de la escuela en España: dos siglos de perspectiva histórica.. Madrid, Fundación Sánchez Ruiperez Sanchidrián, C. y Ruiz Berrio, J. (coords.) (2010). Historia y perspectiva actual de la educación infantil. Barcelona, Graó El cine en las aulas (). http://edukazine.blogspot.com/. Recursos Centro Internacional de la Cultura Escolar (). http://www.ceince.eu/main.php?id=1. Recursos Cinehistoria (). http://www.cinehistoria.com/. Recursos (). http://www.rtve.es/mediateca/videos/20091203/paisajes-historia---seccion-femenina/642193.shtml. Documental Sociedad Española de Historia de la Educación (). http://www.sc.ehu.es/sfwsedhe/. Recursos Redondo, E, et al. (2001). Introducción a la Historia de la Educación.. Barcelona, Ariel Filho, L. (1964). Introducción al estudio de la Escuela Nueva.. Buenos Aires, Kapelusz Palacios, J. (1979). La cuestión escolar.. Barcelona, Laia Ruiz Berrio, J. (ed.) (2000). La cultura escolar de Europa, tendencias históricas emergentes.. Madrid, Biblioteca Nueva Pérez Gómez, A. (2000). La cultura escolar en la sociedad neoliberal.. Madrid, Morata Escolano Benito, A. (ed) (2007). La cultura material de la escuela. En el centenario de la Junta para la Ampliación de Estudios, 1907-200. Berlanga de Duero (Soria), Centro Internacional de la Cultura Escolar Torres Santomé, J. (2006). La desmotivación del profesorado.. Madrid. Morata José Manuel Sabín Rodríguez (1997). La dictadura franquista (1936-1975). Textos y documentos. Madrid, Akal Imbernon, F. (coord.) (1999). La educación en el siglo XXI. Los retos del futuro inmediato.. Barcelona. Graó Escolano Benito, A. (2002). La educación en la España contemporánea.. Madrid, Biblioteca Nueva Ruiz Berrio, J. (dir.) (1997). La educación en tiempos modernos. Textos y documentos.. Madrid, ACTAS Delors, J. (dir.) (1996). La educación encierra un tesoro.. Madrid, Santillana González-Agápito, J. (2003). La educación infantil. Lecturas de un proceso histórico en Europa.. Barcelona, Octaedro Muro Domínguez, N. (2009). La enseñanza en la Escuela Moderna de Francisco Ferrer y Guardia. Barcelona (1901-1906). . Burgos, Editorial Gran Vía. Fernández Enguita, M. (1996). La escuela a examen.. Madrid, Pirámide Carbonell, J. (1996). La escuela entre la utopía y la realidad.. Barcelona, Octaedro Iñaki Pinedo e Daniel Álvarez (2006). La escuela fusilada (Documental). PERALTA ORTIZ, María Dolores (2012). La escuela primaria y el magisterio en los comienzos del franquismo.. Ruiz, A. (coord.) (2002). La escuela pública. El papel del Estado en la educación.. Madrid, Biblioteca Nueva Darcos, X. (2008). La escuela republicana en Francia: obligatoria, gratuita y laica. La escuela de Jules Ferry, 1880-1905. Zaragoza. Prensas Universitarias de Zaragoza (Colección Ciencias Sociales, nº 71) Luis Martín, F. de (2009). La FETE (1939-1982). De la represión franquista a la transición democrática. Madrid, editorial Tecnos Barreiro, H.; Terrón, A. (2005). La institución escolar. Una creación del estado moderno.. Barcelona, Octaedro Porto Ucha, A. S. (2005). La Institución Libre de Enseñanza y la renovación pedagógica en Galicia.. Sada (A Coruña), Ediciós do Castro Cambi, F. (2005). La pedagogía del siglo XX. Madrid, Popular Victoria Martínez e Arturo Villacorta (2004). La República de los maestros (Documental) . Soutelo Vázquez, R. (2006). Labregas, emigradas, estraperlistas e represaliadas. Experiencias de vida e lembranzas de mulleres na Galicia rural: 1900-1960.. Valga (Pontevedra), Concello de Valga Gonzalo Tapia (2006). Las Misiones Pedagógicas (Documental) . Varela, J. (2007). Las reformas educativas a debate.. Madrid. Morata Gabriel, N. de (1990). Leer, escribir y contar. Escolarización popular y sociedad en Galicia (1875-1900).. A Coruña, Ediciós do Castro Gabriel, N. de (2006). Ler e escribir en Galicia. A alfabetización dos galegos e das galegas nos séculos XIX e XX.. A Coruña, Servizo de Publicacións da UDC Castillejo Cambra, E. (2008). Mito, legitimación y violencia simbólica en los manuales escolares de Historia del franquismo. Madrid, UNED Puelles Benitez, M. (2009). Modernidad, republicanismo y democracia: una historia de la educación en España (1898-2008). Valencia, Tirant lo Blanch VV.AA. (2000). Pedagogías del siglo XX. Barcelona, CISS-Praxis Apple, M.W. (1996). Política cultural y educación. Madrid, Dykinson Viñao Frago, A. (1982). Política y educación en los orígenes de la España contemporánea.. Madrid, Siglo XXI Beltrán, F. (1991). Política y reformas curriculares.. Valencia, Universitat de Valencia Etxeberría, F. (2000). Políticas educativas de la Unión Europea.. Madrid, Ariel Tiana Ferrer, A. (2009). Por qué hicimos la Ley Orgánica de Educación.. Madrid, Wolters Kluwer Puelles Benítez, M. de (2006). Problemas actuales de política educativa.. Madrid. Morata Boyd, C. P. (ed.) (2007). Religión y política en la España contemporánea. Madrid, Centro de Estudios Políticos y Constitucionales Grandío Seoane, E. (Ed.) (2006). República e republicanos en Galicia. A Coruña, Ateneo Republicano de Galicia Freinet, C. (1992). Técnicas Freinet de la Escuela Moderna.. Madrid, Siglo XXI Carreño, M.; Colmenar, C.; Egido, I.; Sanz, F. (2000). Teorías e instituciones contemporáneas de educación.. Madrid, Síntesis Negrín Fajardo, O. y Vergara Ciordia, J. (2003). Teorías e instituciones contemporáneas de educación.. Madrid, ICE-ramón Areces Pozo Andrés, Mª M. (2004). Teorías e instituciones contemporáneas de educación.. Madrid, Biblioteca Nueva Colom, A. J. (coord.) (1997). Teorías e instituciones contemporáneas de la educación.. Barcelona. Ariel Pérez Andújar, J. (2010). Todo lo que se llevó el diablo. Barcelona, Tusquets Imbernón, F. (2005). Vidas de maestros y maestras. Compartir desde la práctica educativa. Barcelona, Ediciones Graó Díaz Pinto, C. F. (2010). Viejas y nuevas ideas en educación. Una historia de la pedagogía. Madrid, Popular S. Leoné y F. Mendiola (coords.) (2007). Voces e imágenes en la historia. Fuentes orales y visuales: investigación histórica y renovación pedagógica. Pamplona, UPNA Viñao, A. (2009). “Autobiografías, memorias y diarios de maestros y maestras en la España contemporánea (siglos XIX-XXI)”. Cultura Escrita & Sociedad, pp. 183-200.. Viñao, A. (2007). “Historia de la Educación e historia crítica. ¿Qué historia de la educación, para quién, para qué”. Con-Ciencia Social, 11 pp. 129-134.. Viñao, A. (2009). “La formación del profesorado en la Segunda República: una revisión/reflexión desde el presente”, en Puelles, M. de (coord.): Profesión y vocación docente. Presente y futuro , pp. 21-41.. Madrid, Biblioteca Nueva – Escuela Julián Besteiro

Bibliografía complementaria	Delval, J. (2000). Aprender en la vida y en la escuela.. Madrid, Morata Marchamalo, J. (1996). Bocadillos de delfín. Barcelona, Grijalbo Alumnos de la Escuela de Barbiana. (1982). Carta a una maestra.. Barcelona, Hogar del Libro. Pestalozzi, J. H. (2009). Cómo Gertrudis enseña a sus hijos: ensayo de cartas con directivas a las madres que enseñan a sus hijos (1801). Barcelona, PPU Cela, J.; Palou, J. (1994). Con voz de maestro.. Madrid, Celeste Dewey, J. (1995). Democracia y educación.. Madrid, Morata Fernández Enguita, M. (2001). Educar en tiempos inciertos.. Madrid, Morata Sopeña Monsalve, A. (1994). El florido pensil.. Barcelona, Grijalbo Montessori, M. (2003). El método de la pedagogía científica aplicado a la educación de la infancia.. Madrid, Biblioteca Nueva Rousseau, J. J. (1984). Emilio o de la educación.. México, Porrúa De Mause, Ll. (1982). Historia de la infancia.. Madrid, Alianza Delgado, B. (1998). Historia de la infancia.. Barcelona, Ariel Aldecoa, J. (1991). Historia de una maestra.. Madrid, Anagrama Montessori, M. (1994). Ideas generales sobre el método.. Madrid, Cepe Freire, P. (1980). la educación como práctica de la libertad.. Madrid, Siglo XXI Ferriére, A. (1982). La escuela activa.. Barcelona, Herder Baudelot, Ch., Establet, R. (1976). La escuela capitalista en Francia.. Madrid, Siglo XXI Pinedo, I. y Alvarez, D. (2006). La escuela fusilada. León, Imagen Industrial Sistemas de Comunicación Reimer, E. (1976). La escuela ha muerto.. Barcelona, Barral Ferrer i Guardia, F. (1976). La Escuela Moderna.. Madrid, Júcar Delval, J. (2002). La escuela posible.. Barcelona, Ariel Decroly, O. (2007). La función de globalización y la enseñanza y otros ensayos.. Madrid, Biblioteca Nueva Bourdieu, P., Passeron, J.-C. (2001). La reproducción: elementos para una teoría del sistema de enseñanza.. Madrid, Popular Martínez, V. y Villacorta, A. (2004). La República de los maestros. Madrid, TVE Llopis, R. (2005). La revolución en la escuela. Dos años en la Dirección General de Primera Enseñanza.. Madrid, Biblioteca Nueva Illich, I. (1974). La sociedad desescolarizada.. Barcelona, Sexi Barral Pennac, D. (2008). Mal de escuela.. Barcelona, Mondadori Dewey, J. (1997). Mi credo pedagógico.. León, Universidad de León Tapia, G. (2006). Misiones Pedagógicas. Oviedo, Acacia Films Freinet, C. (1973). Parábolas para una pedagogía popular.. Barcelona, Laia Mayordomo, A., e Fernández Soria, J. M. (2008). Patriotas y ciudadanos. El aprendizaje cívico y el proyecto de España. Valencia, Tirant lo Blanch Freire, P. (1992). Pedagogía del oprimido.. Madrid, Siglo XXI Makarenko, A. S. (1967). Poema Pedagógico.. Barcelona, Planeta Neill, A. S. (1979). Summerhill. Un punto de vista radical en la educación de los niños.. México, F.C.E. Marx, K. y Engels, F. (1978). Textos sobre educación y enseñanza. Madrid, Alberto Corazón, D. L. Pérez Andújar, J. (2010). Todo lo que se llevó el diablo. Barcelona, Tusquets Illich, I. (1978). Un mundo sin escuelas.. México, Nueva Imagen Sánchez Arbós, M. (2007). Una escuela soñada. Textos.. Madrid, Biblioteca Nueva Rivas Barrós, S. (2010). “A lingua galega : un saber ausente e unha voz silenciada (1900-1936)”, en Goretti Sanmartín Rei (coord.): Lingua e futuro. Ames (A Coruña), Edicións Laiovento Elguero, I. (2011). ¡Al encerado! Un interesante y divertido retrato de los colegios de los años 60, 70 y 80. Barcelona, Planeta